AVRUPA BİRLİĞİ VE İNTERNET HUKUKU Yrd. Doç. Dr. Mehmet Hanifi BAYRAM - Avrupa Birliği Hukukunda İnternet Ortamında Kişisel Veriler: Ağların “Özgürlüğü” ve “Güvenliği” Arasındaki Zor Denge - Avrupa Birliği Hukukunda İnternet Ortamında Fikri Mülkiyet Haklarının Koruması - AB Hukukunda Elektronik Sözleşmenin Düzenlenmesi: Güvenliği Sağlama Sorunu İÇİNDEKİLER Önsöz 7 Kısaltmalar 13 Giriş 17 Birinci Bölüm: AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA İNTERNET ORTAMINDA KİŞİSEL VERİLER: AĞLARIN “ÖZGÜRLÜĞÜ” VE “GÜVENLİĞİ” ARASINDAKİ ZOR DENGE 23 I. KULLANILAN USULLERE BAĞLI ZORLUKLAR 28 1. İz Sürme: Bağlantı Tanıkları (Cookieler) 28 2. İzinsiz Ticari Mesajlar: Spamming 30 3. Reklam Göndericilerle Veri Ticareti 32 II. VERİLERE BAĞLI ZORLUKLAR 34 1. Bağlantı Verileri 34 2. IP Adresi (Internet Protocol): Bir Kişisel Veri 41 İkinci Bölüm: AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA İNTERNET ORTAMINDA FİKRİ MÜLKİYET HAKLARININ KORUMASI 45 I. FİKRİ HAKLARININ İNTERNET’E UYGULANMASI 51 1. İnternet Sitelerinin İşleyişi İçin Gerekli Bilişim Eserleri 52 A. Bilgisayar Programları 52 a. Orijinalite (Sahibinin Hususiyetini Taşıma) Ölçütü 55 b. Korunan Eserin Kapsamı 56 c. Hakları Kullanmaya Yetkili Sayılan Kişiler 57 d. Çoğaltma Hakkı 58 B. Veri Tabanları 60 a. Koruma Kapsamında Olan Ürünlerin Çeşitliliği 61 b. Sui Generis Hak İle Yatırımın Korunması 63 c. Verilerin Aktarılması ve Yeniden Kullanılması Kavramları 66 2. Eserlerin İnternet Ortamında Yeni Sunum Şekilleri: Peer -To- Peer (P2P) Ağı 69 II. FİKRÎ HAKLARIN İNTERNET’E UYUMLAŞTIRILMASI 73 1. Hukuki Açıdan Uyum: Sınırlama ve İstisnalar 73 A. İnternet Ortamında Çoğaltma Yetkisi ve İstisnası 76 B. İnternet Ortamında Umuma İletim Hakkı 80 2. Teknik Açıdan Uyumlaştırma: Teknolojik Koruma Önlemleri 82 A. Teknolojik Araçların Hukuki Korunması 85 B. Elektronik Tanıtım Bilgisi: Fikri Haklardan Yararlanmasını ve Kullanılmasını Sağlayan Bilgiler 87 Üçüncü Bölüm: AB HUKUKUNDA ELEKTRONİK SÖZLEŞMENİN DÜZENLENMESİ: GÜVENLİĞİ SAĞLAMA SORUNU 91 I. E-SÖZLEŞMENİN TANIMI 100 1. AB’de E-Sözleşmeye İlişkin Mevzuatın Ortaya Çıkışı 100 A. Elektronik İletişim Araçlarının Avantajları 100 B. Elektronik Araçlarının Sakıncaları 101 C. AB’nin Mevzuat Tercihi 102 2. AB’de E-Sözleşmeye İlişkin Mevzuatın İçeriği 103 A. Mesafeli Sözleşmeye İlişkin Düzenlemeler 103 B. Mesafeli Sözleşmenin Tanımı 104 C. E-Sözleşmenin Tanımı 105 II. E-SÖZLEŞME KURULMADAN ÖNCEKİ AŞAMA: ELEKTRONİK TİCARİ İLETİ (REKLAM) 108 1. AB Mevzuatının Ortaya Çıkışı ve Amaçları 109 A. Mevzuatın Ortaya Çıkması 109 a. Ekonomik Faaliyetlerin Artmasına Katkı Yapan Bir Araç 109 b. Özel Hayatı İhlal Riski 109 B. Yasa Koyucunun Amacı 110 2. AB Müktesebatının İçeriği 111 A. Ticari İletişimin Tanımı 111 B. Ticari İletişimin Belirlenebilme Zorunluluğu 113 III. E- SÖZLEŞMENİN KURULMASI 115 1. E-Sözleşmeye İlişkin Bilgilendirme Süreci 115 A. Bilgilerin Belirlenmesi 115 a. Hizmet Sunucusuna İlişkin Bilgiler 116 b. E-Sözleşmeye Özgü Spesifik Bilgiler 117 c. Bilgilendirme Şartının Uygulama Alanı 118 B. Bilginin Özellikleri 120 a. Bilginin Ulaşılabilirliği 120 b. Bilginin Saydamlığı 121 C. Bilginin Sağlanmasındaki Şekil Şartları 121 2. E-Sözleşmenin Kurulması Süreci 123 3. E-Sözleşmenin İspatı: E-İmza 127 A. E-İmzanın Tanınması 128 B. E-İmzanın Tanımı 129 IV. E-SÖZLEŞMEDEN TÜKETİCİNİN DÖNME HAKKI 130 1. AB Mevzuatının Ortaya Çıkışı ve Amaçları 131 2. AB Müktesebatının İçeriği 133 A. Dönme Hakkının Tanımı 133 B. Dönme Hakkının Kullanım Alanı 134 a. Rationae Personae İlkesine Göre 135 b. Rationae Materiae İlkesine Göre 135 C. Dönme Hakkının Uygulanması 136 a. Dönme Hakkı Süresinin İşlemeye Başlaması 137 b. Dönme Hakkının Kullanılması 137 V. E-SÖZLEŞMENİN İFASI 138 1. E-Sözleşmeye İlişkin AB Müktesebatı 139 A. 2000/31/AT Sayılı AB Elektronik Ticaret Direktifi 139 B. 924/2009 Sayılı AB İçinde Sınır Ötesi Elektronik Ödeme Hizmetlerine Dair Tüzük 140 2. E-Sözleşmeye Uygulanabilen AB Müktesebatı 141 A. 2007/64/AT Sayılı AB İç Pazarda Ödeme Hizmetlerine İlişkin Direktif 141 B. 2002/65/AT Sayılı Finansal Ürünlerin Mesafeli Satımına İlişkin Direktif 142 Sonuç 143 Kaynakça 147 Kavramlar Dizini 155
