Avrupa Birliği'nde Türk Vatandaşlarının Serbest Dolaşımı

AVRUPA BİRLİĞİ´NDE TÜRK VATANDAŞLARININ SERBEST DOLAŞIMI



AYŞE BURCU KAPLAN



İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR..........................................................................................................XV

1. GİRİŞ ...........................................................................................................................1

BİRİNCİ BÖLÜM

2.KİŞİLERİN SERBEST DOLAŞIMI AÇISINDAN TÜRKİYE-AVRUPA

BİRLİĞİ İLİŞKİLERİNİN HUKUKİ DAYANAKLARI........................................5

2.1 GENEL OLARAK AVRUPA BİRLİĞİ’NDE KİŞİLERİN SERBEST

DOLAŞIMI ..............................................................................................................5

2.2 AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU İLE TÜRKİYE ARASINDA

ORTAKLIK TESİS EDEN ANKARA ANLAŞMASI VE KATMA

PROTOKOL ...........................................................................................................15

2.3 ORTAKLIK KONSEYİ KARARLARI ................................................................21

2.3.1 Ankara Anlaşması’nın 12. maddesinin Uygulanmasına İlişkin

2/76 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı..........................................................21

2.3.2 Ortaklığın Geliştirilmesine İlişkin 1/80 Sayılı Ortaklık Konseyi

Kararı.........................................................................................................24

2.3.3 Avrupa Topluluklarına Üye Devletlerin Türk İşçileri ve Aile

Bireylerine Uyguladıkları Sosyal Güvenlik Programlarına İlişkin

3/80 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı..........................................................28

2.4 AVRUPA BİRLİĞİ MÜKTESEBATININ ÜSTLENİLMESİNE İLİŞKİN

TÜRKİYE ULUSAL PROGRAMINDA TÜRK VATANDAŞLARININ

AVRUPA BİRLİĞİ’NDE SERBEST DOLAŞIMINA İLİŞKİN

GENEL ESASLAR................................................................................................30

2.4.1 Türk Vatandaşlarının Avrupa Birliği’nde Serbest Dolaşımı Açısından

Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin 24 Mart 2001

Tarihli Türkiye Ulusal Programı ...............................................................31

2.4.2 Türk Vatandaşlarının Avrupa Birliği’nde Serbest Dolaşımı Açısından

Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin 24 Temmuz

2003 Tarihli Türkiye Ulusal Programı.......................................................34

2.5 AVRUPA BİRLİĞİ KOMİSYONU’NUN 6 EKİM 2004 TARİHLİ

TÜRKİYE İLERLEME RAPORU, TAVSİYE RAPORU VE ETKİ

RAPORUNDA TÜRK VATANDAŞLARININ AVRUPA BİRLİĞİNDE

SERBEST DOLAŞIMINA İLİŞKİN GENEL ESASLAR....................................34

IX2.5.1 Avrupa Birliği Komisyonu’nun 6 Ekim 2004’te Yayınladığı Türkiye

İlerleme Raporu.........................................................................................34

2.5.2 Avrupa Birliği Komisyonu’nun 6 Ekim 2004’te Yayınladığı Türkiye

Tavsiye Raporu..........................................................................................39

2.5.3 Avrupa Birliği Komisyonu’nun 6 Ekim 2004’te Yayınladığı Türkiye

Etki Raporu ...............................................................................................39

İKİNCİ BÖLÜM

3. AVRUPA TOPLULUKLARI ADALET DİVANI KARARLARINDA

TÜRK VATANDAŞLARININ SERBEST DOLAŞIM HAKKI.............................43

3.1 GENEL OLARAK AVRUPA TOPLULUKLARI ADALET DİVANI..................43

3.2 AVRUPA TOPLULUKLARI ADALET DİVANININ AB HUKUKUNU

YORUMLAMA YETKİSİ .....................................................................................45

3.2.1 Genel Olarak Ön Karar Usulü (Preliminary Ruling Procedure)...............46

3.3 TÜRK VATANDAŞLARININ AVRUPA BİRLİĞİ’NDE SERBEST

DOLAŞIMINA İLİŞKİN ADALET DİVANI KARARLARI ..............................49

3.3.1 C-12/86 Meryem Demirel v Stadt Schwäbisch Gmünd ...........................49

3.3.1.1 Dava Konusu.............................................................................49

3.3.1.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................51

3. 3.1.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz................................................................................53

3.3.2 C–192/89 S. Z. Sevince v Staatssecretaris van Justitie............................54

3.3.2.1 Dava Konusu.............................................................................54

3.3.2.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................55

3.3.2.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz................................................................................57

3.3.3 C–237/91 Kazim Kus v Landeshauptstadt Wiesbaden .............................58

3.3.3.1 Dava Konusu.............................................................................58

3.3.3.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................59

3.3.3.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz................................................................................60

3.3.4 C–355/93 Hayriye Eroglu v Land Baden Württemberg ...........................61

3.3.4.1 Dava Konusu.............................................................................61

3.3.4.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................62

3.3.4.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz................................................................................64

3.3.5 C-434/93 Ahmet Bozkurt v Staatssecretaris van Justitie ..........................64

3.3.5.1 Dava Konusu.............................................................................64

3.3.5.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................65

3.3.5.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz................................................................................68

X3.3.6 C–277/94 Z. Taflan-Met, S. Altun-Baser, E. Andal-Bugdaycı v

Bestuur van de Sociale and O. Akol v Bastuur van de Nieuwe

Algemene Bedrijfsvereniging....................................................................68

3.3.6.1 Dava Konusu.............................................................................68

3.3.6.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................69

3.3.6.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve Görüşümüz.....71

3.3.7 C–171/95 Recep Tetik v Land Berlin........................................................72

3.3.7.1 Dava Konusu.............................................................................72

3.3.7.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................73

3.3.7.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve Görüşümüz.....76

3.3.8 C–351/95 Selma Kadiman v Freistaat Bayern..........................................76

3.3.8.1 Dava Konusu.............................................................................76

3.3.8.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................78

3.3.8.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve Görüşümüz.....80

3.3.9 C–386/95 Süleyman Eker v Land Baden-Württemberg ...........................81

3.3.9.1 Dava Konusu.............................................................................81

3.3.9.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................82

3.3.9.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve Görüşümüz.....83

3.3.10 C-285/95 Suat Kol v Land Berlin.............................................................83

3.3.10.1 Dava Konusu.............................................................................83

3.3.10.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................84

3.3.10.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz................................................................................85

3.3.11 C–98/96 Kasim Ertanir v Land Hessen ....................................................85

3.3.11.1 Dava Konusu.............................................................................85

3.3.11.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................87

3. 3.11.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz................................................................................90

3.3.12 C–36/96 Faik Günaydin, Hatice Günaydin, Günes Günaydin and

Seda Günaydin v Freistaat Bayern...........................................................90

3.3.12.1 Dava Konusu.............................................................................90

3.3.12.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................91

3. 3.12.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz................................................................................94

3.3.13 C–210/97 Haydar Akman v Oberkreisdirektor des RheinischBergischen-Kreises....................................................................................95

3.3.13.1 Dava Konusu.............................................................................95

3.3.13.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................96

3. 3.13.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz................................................................................98

3.3.14 C–1/97 Mehmet Birden v Stadtgemeinde Bremen ...................................98

3.3.14.1 Dava Konusu.............................................................................98

XI3.3.14.2 Adalet Divanı Kararı ................................................................99

3.3.14.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................103

3.3.15 C–262/96 Sema Sürül v Bundesanstalt für Arbeit..................................103

3.3.15.1 Dava Konusu .............................................................................103

3.3.15.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................104

3.3.15.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................107

3.3.16 C-340/97 Ömer Nazli, Caglar Nazli and Melike Nazli v Stadt

Nürnberg..................................................................................................108

3.3.16.1 Dava Konusu...........................................................................108

3.3.16.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................109

3.3.16.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................112

3.3.17 C–102/98 Ibrahim Kocak v Landesversicherungsanstalt

Oberfranken und Mittelfranken and C-211/98 Ramazan Örs v

Bundesknappschaft..................................................................................113

3.3.17.1 Dava Konusu...........................................................................113

3.3.17.1.1 C-102/98 Sayılı Karar ...........................................113

3.3.17.1.2 C-211/98 Sayılı Karar ...........................................114

3.3.17.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................114

3.3.17.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................116

3.3.18 C–329/97 Sezgin Ergat v Stadt Ulm.......................................................116

3.3.18.1 Dava Konusu...........................................................................116

3.3.18.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................117

3.3.18.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................119

3.3.19 C–37/98 The Queen v Secretary of Stat efor the Home Department,

ex parte Abdulnasir Savas.......................................................................119

3.3.19.1 Dava Konusu...........................................................................119

3.3.19.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................121

3.3.19.2.1 Hukuk Sözcüsünün Görüşü....................................................123

3.3.19.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................123

3.3.20 C–65/98 Safet Eyüp v Landesgesch. Äftsstelle des

Arbeitsmarktservice Vorarlberg...............................................................124

3.3.20.1 Dava Konusu...........................................................................124

3.3.20.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................126

3.3.20.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................127

3.3.21 C-188/00 Bülent Kurz, né Yüce v Land Baden-Württemberg................127

XII3.3.21.1 Dava Konusu...........................................................................127

3.3.21.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................129

3.3.21.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................132

3.3.22 C–171/01 Wählergruppe “Gemeinsam Zajedno/Birlikte Alternative

und Grüne GewerkschafterInnen/UG”, and Bundesminister für

Wirtschaft und Arbeit and Others ...........................................................133

3.3.22.1 Dava Konusu...........................................................................133

3.3.22.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................134

3.3.22.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................136

3.3.23 C–317/01 Eran Abatay and Others and C-369/01 Nadi Sahin v

Bundesanstalt für Arbeit..........................................................................137

3.3.23.1 Dava Konusu...........................................................................137

3.3.23.1.1 C-317/01 Sayılı Karar.............................................................137

3.3.23.1.2 C/369/01 Sayılı Karar.............................................................139

3.3.23.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................141

3.3.23.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................143

3.3.24. C–373/02 Sakir Öztürk v Pensionsversicherungsanstalt der

Arbeiter....................................................................................................144

3.3.24.1 Dava Konusu...........................................................................144

3.3.24.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................145

3.3.24.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................146

3.3.25 C–275/02 Engin Ayaz v Land Baden-Württemberg ...............................146

3.3.25.1 Dava Konusu...........................................................................146

3.3.25.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................148

3.3.25.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................149

3.3.26 C-467/02 Inan Cetinkaya v Land Baden-Wüerttemberg ........................149

3.3.26.1 Dava Konusu...........................................................................149

3.3.26.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................150

3.3.26.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................152

3.3.27 C-374/03 Gaye Gürol v Bezirksreigerung ..............................................152

3.3.27.1 Dava Konusu...........................................................................152

3.3.27.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................153

3.3.27.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................155

3.3.28 C–383/03 Ergül Dogan v Sicherheitsdirektion für das Bundesland

Vorarlberg ................................................................................................155

XIII3.3.28.1 Dava Konusu...........................................................................155

3.3.28.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................156

3.3.28.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................157

3.3.29 C-136/03 Georg Dörr v Sicherheitsdirektion für das Bundesland

Kärnten and Ibrahim Ünal v Sicherheitsdirektion für das

Bundesland Vorarlberg ............................................................................157

3.3.29.1 Dava Konusu...........................................................................157

3.3.29.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................158

3.3.29.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................158

3.3.30 C-373/03 Ceyhun Aydinli v Land Baden-Württemberg .........................159

3.3.30.1 Dava Konusu...........................................................................159

3.3.30.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................160

3.3.30.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................161

3.3.31 C–230/03 Mehmet Sedef v Freie und Hansestadt Hamburg ..................161

3.3.31.1 Dava Konusu...........................................................................161

3.3.31.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................163

3.3.31.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................165

3.3.32 C–502/04 Ergün Torun v Stadt Augsburg...............................................166

3.3.32.1 Dava Konusu...........................................................................166

3.3.32.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................166

3.3.32.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................167

3.3.33 C–4/05 Hasan Güzeli v Oberbürgermeister der Stadt Aachen ...............168

3.3.33.1 Dava Konusu...........................................................................168

3.3.33.2 Adalet Divanı Kararı ..............................................................169

3.3.33.3 Adalet Divanı Kararının Değerlendirilmesi ve

Görüşümüz..............................................................................170

3.4 AVRUPA TOPLULUKLARI ADALET DİVANI KARARLARINA

İLİŞKİN GENEL DEĞERLENDİRME.............................................................170

4. SONUÇ....................................................................................................................177

KAYNAKÇA...............................................................................................................183