Avrupa Birliği'nde Üçüncü Devlet Vatandaşlarının Serbest Dolaşımı Ortak Sınır Denetimi ve Vize Politikası

Bu çalışma, AB ortak sınır denetimi ve vize politikasını, kişilerin serbest dolaşımı içinde incelemektedir. AB'nin en karmaşık ve çetrefelli politikalarından birini, titiz bir bilimsel çalışmayla kapsamlı bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu şekilde alanında öncü nitelikte olduğunu ifade etmek gerekir.

Yazar çalışmaya, İç Pazar'da serbest dolaşım ve yabancıların katılım şartlarını ele alarak başlamaktadır. Türkiye-AB Ortaklık hukuku ve Türk vatandaşlarının vize meselesi güncel hukuki gelişmeler ışığında ele alınmıştır. Schengen Sınırlar Kodu, SIS (Schengen Bilgi Sistemi) ve SIS (II) veritabanları, FR0NTEX sınır birimi, AB Vize Kodu, VIS (Vize Bilgi Sistemi), AB Geri Dönüş Yönergesi detaylarıyla incelenmektedir. Türk vatandaşlarına sağladıkları hak ve olanaklar, başvuru yollarıyla birlikte geniş bir düzeyde sorgulanmaktadır.

Çalışma bu sekliyle, 2000'li yıllarda baş döndürücü bir hızla gelişen AB ortak sınır denetimi ve vize politikasının evrimine tanıklık etmektedir. Türkiye'nin sınır güvenliği ve komşuluk ilişkilerine olan bakış açısını değiştirecek niteliktedir. Yeni ve el değmemiş bir politika alanını masaya yatırmaktadır. Benzer alanlarda çalışan araştırmacı ve uygulamacılara yeni kapılar açacaktır.

Konu Başlıkları:
İç Pazar’da Serbest Dolaşımı
Türk Vatandaşlarının Katılımı
Ortak Sınır Denetimleri
Ortak Vize (Schengen) Uygulaması
Veri Tabanları (SIS ve VIS)
Kaçakların Çıkarılması

İçindekiler

Sunuş 5

Önsöz. 7

Kısaltmalar. 15

Giriş 17

1. BÖLÜM:

 AVRUPA BİRLİĞİNDE KİŞİLERİN SERBEST DOLAŞIMI

I.  AVRUPA BİRLİĞİ VATANDAŞLARININ SERBEST DOLAŞIMI 23

A. Vatandaşlık Hakkı Olarak Serbest Dolaşım 26

1. Birlik Vatandaşlığı. 26
2. Birlik Vatandaşları ve Aile Bireyleri. 28

a. Aile Kavramı 29

b. Üye Devletin Ülkesine Giriş. 30

c. ikamet Hakkı 31

d. Hakkın Son Bulması 32

B.  Ekonomik Amaçlı Serbest Dolaşım. 33

1. İşçiler. ,. 34
2. Serbest Meslek Sahipleri ve iş Kuranlar 37
3. Hizmet Sunanlar ve Hizmet Alanlar 38
4.  

II.   ÜÇÜNCÜ DEVLET VATANDAŞLARININ SERBEST DOLAŞIMA KATILIMI40

A. Göçmenler 43

1. Aile Birleşmeleri. 44
2. Uzun Dönem ikamet izni 46
3. Mavi Kart Uygulaması 49

B.  Uluslararası Koruma Altında Olanlar 51

1. Mülteci ve ikincil Koruma Statüsünde Olanlar 52
2. Sığınmacılar. 56
3. Geçici Koruma Statüsü Sahipleri. 57

C.  Ortaklık Anlaşmaları 58

D.  Türk Vatandaşlarının Durumu. 61

1. Türk işçileri 62
2. iş Kurma ve Hizmet Sunmayı Amaçlayanlar 66

III. ORTAK SINIR DENETİMİ VE VİZE POLİTİKASI. 74

A. iç Sınırların Olmadığı Bir Alan Yaratmak 74
 

1. iç Pazar'a Geçiş 74
2. Schengen Alanı. 75

B. Adalet ve İçişleri'nde İşbirliği. 78

C. AB Özgürlük Güvenlik ve Adalet Alanı. 80

1. Alanın Oluşturulması. 80
2. Alanın Hayata Geçirilmesi ve 11 Eylül Saldırılarının Etkilen 83

D. Anayasa'nın Yaklaşımı. 88

E.  Lizbon Antlaşması ile Getirilen Yenilikler 90

2. BÖLÜM:

 AVRUPA BİRLÎĞİ'NDE ORTAK DIŞ SINIR DENETİMLERİ

I. YASAL ÇERÇEVE. 95

A. Schengen Sözleşmesi 95

B.  Schengen Sınırlar Kodu 97

C.  Diğer İlgili Düzenlemeler. 97

II.  SINIR DENETİMLERDE İZLENEN STANDART VE USULLER 99

A. Denetimlerin Tanım ve Kapsamı. 99

B.  Sınır Geçiş Noktaları 101

C.  Üçüncü Devlet Vatandaşlarının Sınırlardan Geçişi 102

1. Sınır Geçiş Koşulları 102
2. Özel Uygulamalar 103
3. Detaylı Denetimler. 105
4. Seyahat Belgelerinin Damgalanması. 107

D.  Giriş Talebinin Reddi ve Başvuru Yolları 108

E.  Denetimlerde Ortak Prensipler. 111

III.  SCHENGEN BİLGİ SİSTEMİ (SİS VE SIS(II)). 112

A. SIS'in Kuruluşu ve Geliştirilmesi 112

1. Tanımı ve İşlevi. 112
2. Yenilenmesi: SIS'den SIS(ll)'ye 114

B.  SIS'in Yapılanması ve işleyişi 116

1. Örgütlenme. 116
2. SIS'e Bilgi Girişi. 118

a. Veri Kategorileri 119

b. Uyarı Kategorileri 120

aa. Üçüncü Devlet Vatandaşının Girişinin Reddi 121

bb. Suçluların iadesi Amacıyla Yakalama. 123

cc. Kayıp veya Koruma Altına Alınması Gereken Kişiler. 124

dd. Haklarında Mahkeme Celbi Çıkarılanlar. 124

ee. Gizli Gözetim veya Özel Denetim. 125

ff. El Koyma veya Delil Olarak Kullanma 126

3. SIS'e Giriş Yetkisi 126

a.  Yetkili Devletler. 126

b. Yetkili Merciler. 127

4. Veri Güvenliği ve Kişisel Verilerin Korunması. 129

a. Üye Devletlerin Denetimi ve Sorumlulukları 130

aa. Denetim Mercileri 131

bb. Uygulanan Hukuk Kuralları. 131

b. Veri Giriş Yetkisinin Sınırlı Olması 132

c. Veri Kopyalama Yasağı. 132

d. Veri Saklama Süresi 133

e. Kişilerin Başvuru Hakları 133

5. Veri Korumaya ilişkin Diğer ilgili Düzenlemeler 135

C. ikinci Nesil SIS (SIS(II)) 137

1. Yasal Dayanağı ve Yapılanması 138
2. Uyarı Kategorileri. 140

a.  Üçüncü Devlet Vatandaşlarına ilişkin Uyarılar. 141

aa. Veri Kategorileri 141

aaa. Biometrik Verilerin Eklenmesi 141

bbb. Eksik Veri Yasağı. 142

bb. Uyarı işlenmesinin Kriterleri. 143

b. Diğer Uyarılar 145

3. Uyarılar Arası Bağlantı. 145

4. Veri İşleme ve Erişim Hakkı. 146

5. Verilerin Korunması ve Güvenliği. 147

6. Kişilerin Başvuru Hakları 150

IV. AVRUPA DIŞ SINIRLAR BİRİMİ (FRONTEX) 151

A. Yasal Dayanağı ve Yönetimi 152

B.  Faaliyet Gösterdiği Coğrafi Alan 153

C.  Görevleri 153

D.  Avrupa Sınır Muhafız Timleri 156

E.  Hukuki Sorumluluk 158

F.  Üçüncü Devletler ve Uluslararası Örgütler ile işbirliği. 160

V. DEĞERLENDİRME 161

3. BOLUM:

 AVRUPA BİRLİĞİ'NDE ORTAK VİZE UYGULAMALARI

I. YASAL ÇERÇEVE. 165

A. Schengen Sözleşmesi. 165

B.  Vize Kodu ve Uygulama Alanı 168

M. ORTAK VİZE DÜZENLEMELERİ. 173

A. Vize Tipleri. 173

B.  Vize Verilmesinin Usul ve Şartları 175

1. Vize Başvurusu. 175

a. Yetkili Üye Devlet 175

b. Başvuruyu Kabul Etmeye ve İncelemeye Yetkili Merciler 177

c. Başvurularda Uygulanan Ortak Kurallar. 178

d. Başvurularda Sunulacak Bilgi ve Belgeler 179

aa. Seyahat Belgesi 180

bb. Başvuru Formu. 180

cc. Vize Bedeli 181

dd. Biometrik Özellikler. 182

ee. Sağlık Sigortası 184

ff. Destekleyici Belgeler. 185

e. Vize Kolaylaştırma Anlaşmalarında Öngörülen Başvuru Koşullan. 187

2. Başvurunun Değerlendirilmesi 188

a. Ön inceleme 188

b. İncelemede Ele Alınacak Hususlar 188

c. Talebin Kabulü ve Vize Verilmesi 190

aa. Schengen Vizesi. 191

aaa. Tek-girişli Vize 191

bbb. iki-girişli Vize 191

ccc. Çok-girişli Vize 191

ddd. 15 Günlük Ek "Lütuf" Süresi. 194

bb. Sınırlı Bölgesel Geçerli Vize 195

cc. Havaalanı Transit Vizesi 195

d. Vize Talebinin Reddi 196

e. itiraz Hakkı 197

3. Vizede Değişiklik Yapılması. 198

a.  Vize Süresinin Uzatılması 198

b. Vizenin İptali ve Geçersiz Kılınması. 199

4. Sınırlarda Vize Verilmesi. 199

5. Başvurularda Üye Devletlerin Uyması Gereken Kuralar 201

III. VİZE BİLGİ SİSTEMİ (VIS) 201

A. Sistemin Yapılanması ve İşleyişi 206

B.  Konsoloslukların VİS'e Erişimi 207

1. Veri Kategorileri 207
2. VİS'e Veri Girişi. 208
3. VİS'ın Kullanımı. 211

4. Veri Saklanması ve Değişimi 212

C. Diğer Yetkili Mercilerin Erişimi. 212

D. Veri Güvenliği ve Kişisel Verilerin Korunması 215

1. Veri Kullanım Sorumluluğu 215
2. Üçüncü Devletler ve Uluslararası Örgütler ile Veri Paylaşımı. 217
3. Veri Güvenliği. 218
4. Hakkında Veri İşlenen Kişilerin Başvuru Hakları. 219
5. Denetim Mercileri 220

IV. ÜÇÜNCÜ DEVLET VATANDAŞLARININ ÇIKARILMASI 221

A. Üye Devletin Ülkesinde Kaçak Bulunma. 226

B. Geri Dönüş Kararı. 226

1. Gönüllü Terk. 227
2. Çıkarılma. 228
3. Giriş Yasağı. 230
4. Hukuki Güvenceler ve Başvuru Yollan 231

V. DEĞERLENDİRME. 232

KAYNAKLAR. 237

Uluslararası Belgeler. 237

AB Düzenlemeleri 237

Vize Kolaylaştırma Anlaşmaları. 249

Geri Kabul Anlaşmaları 250

Ortaklık Anlaşmaları. 251

Kitaplar/Makaler/Raporlar. 253

Internet Kaynakları. 259

Adalet Divanı Kararları. 261

Kavram Dizini 265