Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Temelinde Benimsenen Prensipler
-
Türk Hukukunda Önleyici Gözaltı Kurumunun Tartışılması
İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar Listesi 11 Giriş 13 Birinci Bölüm “ÖNLEYİCİ GÖZALTI” KURUMUNUN TANITILMASI I) KAVRAMIN AÇIKLANMASI 17 A) Hangi Kavramın Kullanılacağı Hususu 17 B) Gözaltı Kavramı 18 C) Önleyici Kavramı 23 D) Önleyici Gözaltı Kavramı 25 1) Genel Bir Tanımın Oluşturulması 25 2) Tanımın Unsurları 25 a) Topluma Gelecek Muhtemel Zarar (Konu) 25 b) Gelecekte İşlenecek Eylemin Tahmin Edilmesi (Dayanak) 29 c) Kamu Otoritesi (Yetki) 31 d) Kişinin Hürriyetinden Yoksun Bırakılması (Sonuç) 35 II) KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ÖNLEYİCİ GÖZALTI UYGULAMALARI 37 A) Genel Olarak 37 B) Önleyici Gözaltı Uygulamaları 38 1) Devlet Güvenliği ve Terörizm 38 2) Toplu Gösteriler/Toplantılar 51 3) Tehlikeli Kişiler 65 4) Göçmenlik Statüsü 72 5) Temyiz Kudretini Yitirmiş Kişiler 76 İkinci Bölüm AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ TEMELİNDE BENİMSENEN PRENSİPLER I) GENEL OLARAK 81 II) AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN BENİMSEDİĞİ PRENSİPLER 83 A) Kişinin Hürriyetinden Yoksun Bırakılması 83 1) Şekil 84 2) Süre 85 3) Etki ve Uygulama Biçimi 86 B) Alıkoymanın Hukuka Uygunluğu 90 III) HÜRRİYETTEN YOKSUN BIRAKMANIN SÖZLEŞMENİN 5. MADDESİNİN 1. PARAGRAFI AÇISINDAN UYGUNLUĞU 92 A) Madde 5/1(c) – “Suç İşlenmesine Engel Olmak” Açısından Prensipler 92 1) Somut ve Belirli Bir Suç Olması Zorunluluğu 95 a) Genel Önleme Politikası Olmaması 96 b) Kimsenin Hürriyetinden Keyfi Şekilde Yoksun Bırakılmaması 98 c) Madde Metninde “Bir Suç” Kavramının Kullanılması 100 2) Kişinin Suç İşlemesine Engel Olma Zorunluluğu Kanaatini Doğuran Makul Gerekçelerin Bulunması 101 3) Sadece Ceza Muhakemesi Kapsamında Öngörülebilmesi 105 4) Yetkili Adli Merci Önüne Çıkarılmak Üzere Uygulanması 108 5) 5/1(c) Açısından 5/3 Hükmünün Uygulanması 111 a) Kişinin Derhal Yargı Önüne Çıkarılması Zorunluluğu 111 b) Makul Bir Süre İçinde Yargılanma 114 B) Madde 5/1(b) – “Yükümlülüğün Uygulanmasını Sağlamak” Açısından Prensipler 118 1) Kişi Üzerinde Yerine Getirilmemiş Bir Yükümlülük Bulunması 119 2) Yükümlülüğün Somut ve Belirli Olması 122 3) Alıkoymanın Yükümlülüğün Yerine Getirilmesine Yönelik Olması 124 4) Hürriyet Hakkı ile Yükümlülük Arasında Denge Sağlanması 126 C) Madde 5/1(a) – “Mahkumiyet Kararı Sonrası” Açısından Prensipler 128 1) Suçluluk Tespitine Binaen Mahkumiyet Bulunması 129 2) Alıkoymanın Mahkumiyet Kararını Takip Etmesi 130 D) Madde 5/1(e) – “Akıl Hastalığı, Bağımlılık, Serserilik” Açısından Prensipler 133 1) Akıl Hastalığı Bulunan Kişiler 135 2) Bağımlılar 138 3) Serseriler 140 E) Madde 5/1(f) – “Sınır İşlemleri” Açısından Prensipler 142 1) Kişinin Ülkeye Usule Aykırı Şekilde Girmesi 144 2) Derdest Sınır Dışı veya İade İşleminin Uygulanması 145 IV) AİHS TARAFINDAN KORUNAN DİĞER TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER İLE İLİŞKİ 148 A) Madde 11 – Toplantı Özgürlüğü 150 B) Madde 8 – Özel ve Aile Hayatına Saygı Hakkı 157 C) Madde 7 – Kanunsuz Ceza Olmaz 162 Üçüncü Bölüm TÜRK HUKUKUNDA ÖNLEYİCİ GÖZALTI KURUMUNUN TARTIŞILMASI I) TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT HUKUKİ REJİM 167 A) Genel Olarak 167 B) Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Hükümleri 168 C) Kanun Hükümleri 170 1) Tutuklama Hükümleri 170 2) Gözaltı Hükümleri 170 3) Yakalama Hükümleri 174 4) İl İdaresi Kanunu Hükümleri 179 II) TÜRKİYE’DEKİ GÜNCEL UYGULAMALAR 180 A) Genel Olarak 180 B) TBMM Soru Önergelerine Yansıyan Uygulamalar 181 C) Almanya ve Türkiye Uygulaması 185 III) ÖNLEYİCİ GÖZALTI ÖNERİLERİNDE AİHS PERSPEKTİFİ 188 A) Genel Olarak 188 B) AİHS Madde 8 Değerlendirmesi 190 C) AİHS Madde 11 Değerlendirmesi 190 D) AİHS Madde 5 Değerlendirmesi 193 Sonuç 201 Kaynakça 205 Kararlar Dizini 211 Kavramlar Dizini 215
