Avukatlık Hukukunda Uzlaştırma
AVUKATLIK HUKUKUNDA UZLAŞTIRMA
M.SERHAT SARISÖZEN
- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü
- Karşılaştırmalı Hukuktaki ve Türk Hukukundaki Durum, Benzer Yöntemler, Genel Olarak Uzlaştırma ve Medeni Usul Hukukundaki Bazı Kurumlarla İlişkisi
- Avukatın Uzlaştırmadaki Rolü, Yöntemleri, Hak ve Yükümlülükleri
- Uzlaştırmanın Yapılma Süresi, Amacı, Hukuki Niteliği, Şartları, Uzlaştırma Usulü ve İlam Niteliği
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR 19
GİRİŞ 21
BİRİNCİ BÖLÜM UYUŞMAZLIKLARIN ALTERNATİF ÇÖZÜMÜ
1- GENEL OLARAK UYUŞMAZLIKLARIN ALTERNATİF ÇÖZÜMÜ 25
I- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü Kavramı 25
II- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümünün Amacı 29
III- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümünün Tanımı 32
IV- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözüm Yöntemlerinde Dürüstlük İlkeleri 33
2- UYUŞMAZLIKLARIN ALTERNATİF ÇÖZÜMÜNÜN ÇEŞİTLİ KURUMLARLA İLİŞKİSİ 36
I- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümünün Kamu Düzeniyle İlişkisi 36
II- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümünün Adil Yargılanma Hakkıyla İlişkisi
1- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümünün Kanuni Hakim İlkesiyle İlişkisi 40
2- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümünün Hak Arama Özgürlüğüyle İlişkisi 41
3- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü Ve Uyuşmazlığı Çözen Üçüncü Kişilerin Tarafsızlığı 42
4- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümünün Hukuki Dinlenilme Hakkıyla İlişkisi 45
5- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü ve Gerekçeli Karar İlişkisi 47
İKİNCİ BÖLÜM KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ VE TÜRK HUKUKUNDAKİ DURUM, BENZER YÖNTEMLER, GENEL OLARAK UZLAŞTIRMA VE MEDENİ USUL HUKUKUNDAKİ BAZI KURUMLARLA İLİŞKİSİ
3- KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA UYUŞMAZLIKLARIN ALTERNATİF ÇÖZÜMÜ 51
I- İngiliz Hukukunda Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü 51
II- ABD Hukukunda Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü 53
III- Fransız Hukukunda Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü 56
IV- Alman Hukukunda Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü 58
V- Japon Hukukunda Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü 60
VI- Çin Hukukunda Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü 62
4- UYUŞMAZLIKLARIN ALTERNATİF ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ 64
I- Kısa Duruşma 64
II- Kısa Jüri Duruşması 67
III- Vakıaların Saptanması 69
IV- Tarafsız Ön Değerlendirme Yöntemi (Çözüm Konferainsı) 72
V- Ombudsmanlık 73
VI- Müzakere 74
1- Genel Olarak Müzakere 74
2- Müzakerenin Aşamaları 76
aa) Müzakereye Hazırlık 76
bb) Bilgi Alışverişi 77
cc) Öneride Uzlaşma 77
dd) Karar 77
VII- Arabuluculuk 78
a) Genel Olarak Arabuluculuk 78
b) Arabuluculuk Ve İhtiyari Tahkimin Karşılaştırması 79
c) Arabuluculuğun Taraflara Sağladığı Katkılar 81
d) Arabulucunun Kullandığı Yöntemler 81
e) Arabuluculuk Kanunu Tasarısı ve Getirdikleri 82
VIII- Arabuluculuk-Tahkim 86
IX- Uzlaştırma 88
a) Genel Olarak Uzlaştırma 88
5- TÜRK HUKUKUNDA USULE İLİŞKİN SÖZLEŞMELERİN YAPILMASINDA SERBESTLİK, UYUŞMAZLIKLARIN ALTERNATİF ÇÖZÜMÜ SÖZLEŞMESİ 92
I- Usulî Sözleşmeler ve Genel Olarak Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü Sözleşmesi 92
II- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü Sözleşmesinin Şartlan 95
1 - Sözleşme Yapma Yetkisi 95
I- Sözleşme İradesi, İcap, Kabul 96
II- Tarafsız Üçüncü Kişinin Varlığı 97
III- Sözleşmenin Konusu 97
5- Sözleşmenin Şekli 98
6- Sözleşmenin Belirli Bir Uyuşmazlığa İlişkin Olması 98
III- Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 98
6- UZLAŞTIRMA VE MEDENİ USUL HUKUKUNDAKİ BAZI KURUMLARLA UZLAŞTIRMANIN İLİŞKİSİ 100
1- Genel Olarak Uzlaştırma 100
2- Medeni Usul Hukukundaki Bazı Kuramlarla Uzlaştırmanın İlişkisi 104
a) Uzlaştırmanın Sulh İle İlişkisi 105
aa) Genel Olarak Sulh 105
bb) Sulhün Hukuki Niteliği Ve Konusu 107
cc) Mahkeme Dışı Sulh İle Uzlaştırma İlişkisi 108
dd) Sulhün Etkisi Ve Uzlaştırmayla İlişkisi 111
b) Uzlaştırmanın Sulh Dışındaki İlâm Niteliğindeki Belgelerle İlişkisi 114
aa) Mahkeme Huzurunda Yapılan Kabulle ile Uzlaştırmanın İlişkisi 115
bb) Mahkeme Huzurunda Yapılan Feragatle ile Uzlaştırmanın İlişkisi 117
cc) Kayıtsız Şartsız, Tek Taraflı Para Borcu İkrar» İçeren Resen Düzenleme Biçimindeki Noter Senetleri ile Uzlaştırmanın İlişkisi 118
c) Bilirkişilik, Hakem-Bilirkişilik ve Uzlaştırma İlişkisi 120
d) İhtiyari Tahkim İle Uyuşmazlıkların Alternatif Çözüm Yöntemlerinin Karşılaştırılması 125
aa) Genel Olarak ihtiyari Tahkim 125
bb) İhtiyari Tahkimin Uyuşmazlıkların Alternatif Çözüm Yöntemlerinden Biri Olup Olmadığı Sorunu 128
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM AVUKATIN UZLAŞTIRMADAKİ ROLÜ, YÖNTEMLERİ, HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
7- UZLAŞTIRMAYI YAPILABİLECEK KİŞİLER 133
I- Genel Olarak 133
II- Uzlaştırma İle Avukatlık Mesleğinin Niteliği Arasındaki İlişki 135
I- Uzlaştırmanın Avukatlığın Kamu Hizmeti Olması ile İlişkisi 135
II- Uzlaştırmanın Avukatlığın Serbest Meslek Olması ile İlişkisi 137
III- Uzlaştırmanın Avukatın Bağımsızlığı İle İlişkisi 137
IV- Uzlaştırmanın Avukatlık Tekeli İle İlişkisi 139
III- Avukatlık Ortaklığı Bakımından Uzlaştırma 141
IV- Uzlaştırma Görüşmelerini Yürüten Avukatın Yöntemleri 142
1- Müvekkilinin İhtiyaçlarını Öğrenme 143
2- Görüşme Becerilerini Kullanma 144
3- Öneride Bulunma 144
8- UZLAŞTIRMANIN AVUKATIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİYLE İLİŞKİSİ 146
I- Uzlaştırmanın Avukatın Yükümlülükleriyle İlişkisi 146
a) Uzlaştırmada Avukatın Sır Saklama Yükümlülüğü 147
a) Genel Olarak Sır Ve Meslek Sim 147
b) Avukatın Meslek Sun 148
c) Sırrın Açıklanmasında Hukuka Uygunluk Nedenleri 150
aa) Kanunun Hükmünü Yerine Getirme 150
bb) Meşru Müdafaa Ve Iztırar Hali 151
cc) Müvekkilinin Rızası 152
d) Sır Saklama Yükümlülüğünün Sona Ermesi 153
b) Uzlaştırmada Avukatın Özen Yijkümlülüğü 154
c) Uzlaştırmada Avukatın Sadakat Yükümlülüğü 160
d) Uzlaştırmada Avukatın Aydınlatma Yükümlülüğü 163
e) Uzlaştırmada Karşı Tarafin Avukatıyla Görüşme Yükümlülüğü 165
I- Uzlaştırma Ve Avukatın İşi Red Yükümlülüğü (ve İşi Red Hakkı) 167
II- Uygun Olmayan Zamanda Vekaletten Çekilmekten Kaçınma Yükümlülüğü 168
III- Avukatın Kendi Düzenlediği Bir Belgenin Geçersizliğini İleri Sürememe Yükümlülüğü 169
IV- Müvekkilin Talimatıyla Bağlı Olma, Hesap Verme, îşi Şahsen Yapma Yükümlülüğü 171
J) Dosya Tutma Yükümlülüğü 172
K) Reklam Yasağına Uyma Yükümlülüğü 173
II- Uzlaştırmanın Avukatın Haklarıyla İlişlisi 174
I- Ücret Talep Etme Hakkı 174
II- Masraf, Avans, Uğradığı Zararı Talep Etme Hakkı 183
III- Dosyayı İnceleme, Bilgi Ve Belge İsteme Hakkı 185
IV- Örnek Çıkarma Ve Onaylama Hakkı 186
V- Görevinden Dolayı Avukata Karşı Suç İşlenmesi Durumunda Hakimlere Karşı Suç İşlenmesine İlişkin Hükümlerden Yararlanma Hakkı 187
9. AVUKATIN UZLAŞTIRMADAKİ GÖREVİNİN SONA ERMESİ 188
1- Genel Olarak 188
2- Uzlaştırma Görüşmelerinde Avukatın İstifası 188
3- Uzlaştırma Görüşmelerinde Avukatın Azli 189
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM UZLAŞTIRMANIN YAPILMA SÜRESİ, AMACI, HUKUKİ NİTELİĞİ, ŞARTLARI, UZLAŞTIRMA USULÜ VE İLÂM NİTELİĞİ
10- TARAFLARI UZLAŞTIRMAYA İTEN SEBEPLER 193
1 - Daha Dostça ve İşbirlikçi Bir Çözümün Seçilmiş Olması 193
a) Tarafların Çözüme Katılma imkanı ve Çözümde Tarafların Egemenliği 193
b) Ilımlı ve Üretici Tercihler Sunması 194
c) İki Tarafın da Kazançlı Çıkması 194
d) Aleniyetin Gerekli Olmaması 195
e) Uzman Kişilerin Uyuşmazlıkları Çözmesi 198
7- Usul Ekonomisine Hizmet Etmesi 199
I- Giderlerin Ucuz Olması 199
II- Çözüm Sürecinin Kısa Sürmesi (Zamandan Tasarruf) 201
aa) Mahkemelerin Teşkilatıyla tlgili Sebepler 202
bb) Mahkeme Çalışanları Ve Avukatlarla İlgili Sebepler 203
cc) Diğer Sebepler 204
I- Uyuşmazlığı Analiz Ve İletişim Kurma 206
II- Aşın Taleplerden Vazgeçirme 206
11-UZLAŞTIRMANIN YAPILMA SÜRESİ, AMACI,
HUKUKİ NİTELİĞİ 207
1- Uzlaştırmanın Yapılma Süresi 207
2- Uzlaştırmanın Amacı . . 210
3- Uzlaştırmanın ve Uzlaştırma Tutanağının Hukuki Niteliği 211
12- UZLAŞTIRMANIN ŞARTLARI 214
a) Avukat ile Müvekkili Arasında Bir Uzlaşma Bulunması 214
b) Süresinde Uzlaştırma Görüşmelerine Başlanması 214
c) Uzlaşmaya Elverişli Bir Konu Olması 215
d) Uzlaştırma Tutanağının Şekle Bağlılığı 220
13- UZLAŞTIRMANIN AŞAMALARI 224
a) Uzlaştırma Önerisi (Uzlaştırmanın Başlaması) 224
b) Uzlaştırma Görüşmeleri 226
c) Uzlaştırma Tutanağı Ve İçeriği 228
14- GENEL İŞLEM ŞARTLARININ İÇİNDE UZLAŞTIRMANIN YER ALMASI 232
15-UZLAŞTIRMA GÖRÜŞMELERİNİN BAŞARIYA ULAŞMASINDA ETKİLİ OLAN DİĞER UNSURLAR 234
1- Uzlaştırıcının Uzman Olması 234
2- Karşılıklı Güven 235
3- Karşılıklı Anlayış 235
16- UZLAŞTIRMANIN BAŞARISIZ OLMASI VE SEBEPLERİ 237
17- UZLAŞTIRMA TUTANAĞI VE İLÂM NİTELİĞİ 239
I- Genel Olarak İlâm Kavramı Ve Uzlaştırma Tutanağıyla İlişkisi 239
I- İhtiyati Hacizler Yönünden Uzlaştırma Tutanağı 241
II- Uzlaştırma Tutanağı Ve İlamlı İcra 242
III- İcra Mahkemesinde Tutanak İçeriğine İlişkin Şikâyet 244
IV- Uzlaştırma Tutanağına Dayanan İlamlı İcra Takibinin Geri Bırakılması 245
V- Uzlaştırma Tutanağına Dayanan İlâmlı İcra Takibinin Durdurulması ve İcranın İadesi 246
VI- İlâmlı İcrada Uzlaştırma Tutanağının Sahteliği İddiası 247
BEŞİNCİ BÖLÜM UZLAŞTIRMA TUTANAĞININ GEÇERLİ OLMASININ ŞARTLARI VE GEÇERSİZLİK TÜRLERİ
18-UZLAŞTIRMA TUTANAĞININ GEÇERLİ OLMASININ ŞARTLARI 249
§19- UZLAŞTIRMA TUTANAĞININ GEÇERSİZLİK TÜRLERİ 251
I- Butlan (Mutlak Butlan) Sebebiyle Uzlaştırma Tutanağının Geçersizliği 251
I- Ehliyetsizlik 253
II- Emredici Hukuk Kurallarına, Kamu Düzenine Aykırılık 254
III- Ahlaka Aykırılık 255
IV- Kişilik Haklarına Aykırılık 256
V- İmkânsızlık 256
VI- Şekle Aykırılık 257
VII- İradeyle Beyan Arasında İstenerek Yaratılan Uyumsuzluğun Uzlaştırma Tutanağında Doğurduğu Durum 260
1- Uzlaştırma Tutanağında Tek Taraflı Uyumsuzluğun Mümkün Olup Olmadığı Sorunu 261
aa) Şaka Beyanı 261
bb) Zihni Kayıt 262
2- Uzlaştırma Tutanağında İki Taraflı Uyumsuzluk (Muvazaa, Danışıklılık) 263
aa) Muvazaanın Unsurları ve Uzlaştırma Tutanağının Geçersizliğine Etkileri 264
bb) Uzlaştırma Tutanağında Muvazaanın İsbatı 266
aaa) Taraflar Bakımından 266
bbb) Üçüncü Kişiler Bakımından 266
I- Uzlaştırma Tutanağının îptali (Nisbi Butlan) 267
I- Genel Olarak İptal 267
II- İradeyle Beyan Arasında İstenmeden Meydana Gelen Uygunsuzluklar 269
1- Hata Sebebiyle Uzlaştırma Tutanağının İptali 269
aa) Genel Olarak Uzlaştırma Tutanağında Hata 269
bb) Hata Sebebiyle Uzlaştırma Tutanağının İptali 273
2- Hile Sebebiyle Uzlaştırma Tutanağının İptali 274
aa) Genel Olarak Uzlaştırma Tutanağında Hile 274
bb) Temsilciyle Yapılan - Yardımcıyla Yapılan Sözleşmelerde Hile Ve Üçüncü Kişinin Hilesi 277
cc) Hilenin Sonuçlan 278
aaa) Uzlaştırma Tutanağının İptali 278
bbb) Zararın Tazmini 280
dd) Hilenin İspatı 281
3- Tehdit Sebebiyle Uzlaştırma Tutanağının İptali 282
4- Gabin Sebebiyle Uzlaştırma Tutanağının İptali 284
aa) Genel Olarak Gabin 284
bb) Gabinin Sonuçlan 289
II- Kısmî Butlan 290
SONUÇ 291
KAYNAKÇA
