Aynı Haklardan Doğan Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk Ve Yetkili Mahkeme
Dr. Merve ACUN MEKENGEÇ
Mülga Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (MÖHUK) yürürlüğe girmesinden itibaren Kanun'da bir madde olarak yer alan ayni haklara uygulanacak hukuk konusunda Türk Hukuku'nda yazılmış hiç bir kitap bulunmamaktadır. Yine, taşıma araçları üzerindeki ayni hak uyuşmazlıkları konusu da 2007 MÖHUK ile birlikte Türk Hukuku'na girmiştir. Ancak bu konuda da Türk Hukuku'nda herhangi bir kitaba rastlanmamıştır. Bu çalışmayla birlikte Türk Hukuku'ndaki eksikliğin giderilmesi amaçlanmaktadır. Üç bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde maddi hukuk bakımından ayni haklar, ikinci bölümünde uygulanacak hukuk ve üçüncü bölümünde ise yetkili mahkeme ve tanıma-tenfiz konularını incelenmiştir. Böylelikle ayni haklara uygulanacak hukuk veya yetkili mahkeme konusunda bir kaynağa ihtiyacı olanların bir bütün halinde tek bir kaynaktan faydalanmaları mümkün kılınmış olmuştur. Çalışmada Türk Hukuku'nun dışında İsviçre Hukuku, Alman Hukuku, Avrupa Birliği Hukuku, Amerikan Hukuku ve İngiliz Hukuku'nun yanı sıra yer yer Fransız Hukuku ile Çin Hukuku'na değinilmiştir. Yine, örneklendirmeler bakımından Rus Hukuku, Kazakistan Hukuku, İtalyan Hukuku, Belçika Hukuku, Danimarka Hukuku ve hatta Arjantin Hukuku'ndaki bazı durumlara yer verilmiştir. Yapılan kapsamlı incelemeler sonucunda Türk Hukuku'ndaki mevcut durumun ihtiyaçları karşılamaya yetmediği ve kanun değişikliğine gidilmesi gerektiği kanaatine ulaşılmıştır.(TANITIM YAZISI)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
Ayni Haklar
I. MADDİ HUKUKTA GENEL OLARAK AYNÎ HAKLAR
II. AYNÎ HAKKIN UNSURLARI
A. EŞYA
1. Eşya Kavramı
2. Eşya Sayılmayan Unsurlar
3. Eşya Dışındaki Ayni Hak Konuları
4. Eşya Türleri
B. EŞYA ÜZERİNDE DOĞRUDAN DOĞRUYA HAKİMİYET
C. HERKESE KARŞI İLERİ SÜRÜLEBİLİRLİK
III. AYNİ HAKKIN TÜRLERİ
A. MÜLKİYET HAKKI
1. Genel Olarak
2. Mülkiyet Hakkının Kapsamı
3. Mülkiyet Hakkının Konusu Bakımından Türleri
B. SINIRLI AYNİ HAKLAR
1. Genel Olarak
2. Sınırlı Ayni Hakların Türleri
IV. AYNİ HAKLARDAN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARDA AÇILABİLECEK DAVALAR
A. ZİLYETLİK DAVALARI
1. Zilyetliğin Gasbında Geri Verme ve Tazminat Davaları
2. Zilyetliğe Saldırı (Tecavüz) Hâlinde Açılabilecek Davalar
3. Taşınır Davası
4. Zilyetliğin İdari Yoldan Korunması
B. İSTİHKAK DAVASI
C. ELATMANIN ÖNLENMESİ DAVASI
D. TAŞINIR VE/VEYA TAŞINMAZLAR AÇISINDAN AÇILABİLECEK DİĞER DAVALAR
İKİNCİ BÖLÜM
Ayni Haklardan Doğan Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk
I. MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKTA AYNİ HAKLAR
A. GENEL BİLGİ
1. Tarihçe
2. İlgili Mevzuat
B. TARİHSEL SÜREÇTE DİKKATE ALINAN BAĞLAMA NOKTALARI
1. Genel Olarak
2. Çeşitli Bağlama Noktaları
C. VASIFLANDIRMA
1. Bağlama Konusunun Vasıflandırılması
2. Bağlama Noktasının Vasıflandırılması
D. ATIF PRENSİBİ
II. AYNİ HAKLARA UYGULANACAK HUKUK
A. UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ İÇİN ÖN ŞARTLAR
1. Yabancılık Unsuru
2. Özel Hukuka İlişkin Olma
B. ESASA UYGULANACAK HUKUK
1. Objektif Olarak Uygulanacak Hukuk
2. Sübjektif Olarak Uygulanacak Hukuk (Hukuk Seçimi)
III. EHLİYETE UYGULANACAK HUKUK
IV. ŞEKLE UYGULANACAK HUKUK
A. GENEL OLARAK
B. TAŞINIRLARIN KONU OLDUĞU AYNİ HAK KAZANIMLARININ ŞEKLİNE UYGULANACAK HUKUK
C. TAŞINMAZLARIN KONU OLDUĞU AYNİ HAK KAZANIMLARININ ŞEKLİNE UYGULANACAK HUKUK
V. KAMU DÜZENİ VE DOĞRUDAN UYGULANAN KURALLARIN ETKİSİ
A. KAMU DÜZENİNİN ETKİSİ
B. DOĞRUDAN UYGULANAN KURALLARIN ETKİSİ
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ayni Haklardan Doğan Uyuşmazlıklarda Yetkili Mahkeme
I. MİLLETLERARASI USUL HUKUKU HAKKINDA GENEL BİLGİ
A. LEX FORİ'NİN HAKİMİYETİ
B. VASIFLANDIRMA
II. MİLLETLERARASI YETKİ
A. GENEL OLARAK
B. MİLLETLERARASI YETKİ VE YARGI YETKİSİ ARASINDAKİ FARK
1. Genel Bilgi
2. Yargı Bağışıklığı
C. YETKİLİ MAHKEME İLE İLGİLİ DOKTRİNLER
1. Forum Shopping Doktrini
2. Forum Non Conveniens Doktrini
III. YETKİLİ MAHKEME
A. GENEL YETKİLİ MAHKEME
1. Davalının Yerleşim Yeri Mahkemesi
2. Davalının Türkiye'deki Mutad Meskeni Mahkemesi-Türkiye'de Yerleşim Yerinin Bulunmaması Halinde Genel Yetkili Mahkeme
B. ÖZEL YETKİLİ MAHKEMELER
C. MÜNHASIR YETKİLİ MAHKEMELER
1. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda Düzenlenen Münhasır Yetkili Mahkemeler
2. Diğer Kanunlarda Düzenlenen Münhasır Yetkili Mahkemeler
D. TAŞIMA ARAÇLARI ÜZERİNDEKİ AYNİ HAK UYUŞMAZLIKLARINDA YETKİLİ MAHKEMELER
E. YETKİ SÖZLEŞMESİ
1. Yetki Sözleşmesi ile Türk Mahkemelerinin Yetkilendirilmesi
2. Yetki Sözleşmesi ile Yabancı Mahkemelerin Yetkilendirilmesi
F. YETKİSİZ YERDE DAVA AÇILMASI
IV. AYNİ HAKLARA İLİŞKİN YABANCI MAHKEME KARARLARININ TANINMASI-TENFİZİ
A. GENEL OLARAK
B. TANIMA-TENFİZ ŞARTLARI
1. Ön Şartlar
2. Asli Şartlar
C. TANIMA VEYA TENFİZ TALEBİNİN İLERİ SÜRÜLMESİ
SONUÇ
KAYNAKÇA