Azınlık Haklarının Tarihsel Gelişimi

Olgun Akbulut

Elinizdeki çalışma; azınlık kimdir; ırksal azınlık mı, etnik azınlık mı; dinsel azınlık mı, mezhep azınlığı mı; dilsel azınlık mı, kültürel azınlık mı; azınlık mı, yerli halk mı; kurucu unsur ne demektir, azınlık hakları nelerdir; ana dilinde eğitim mi, ana dilinin öğretimi mi; azınlıkların katılım hakları; azınlık dilinde kamu hizmeti almak mümkün mü, azınlık dilinde yargılama olur mu, azınlıkların özerklik hakkı var mı; azınlıkların kendi kaderini tayin hakkı var mı; siyasal azınlık kimdir şeklindeki soruları ortaya çıkartan uluslararası siyasi ve hukuki süreci tarihsel perspektiften inceliyor.(GİRİŞTEN)

İÇİNDEKİLER

Birinci Bölüm
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ DÖNEM
I. Yabancıları ve Dini Olmayan Azınlıkları Koruyan Belgeler
II. Katolik ve Protestan Devletlerdeki Azınlıkları Koruyucu Belgeler
III. Osmanlı Devleti'nin Taraf Olduğu ve Azınlıkları Koruyucu Hükümler İçeren Belgeler
IV. Değerlendirme
İkinci Bölüm
MİLLETLER CEMİYETİ DÖNEMİ
I. Genel Olarak
II. Milletler Cemiyeti Ana Sözleşmesi ve Azınlık Hakları
III. Milletler Cemiyeti Döneminin Azınlıklara Dair Belgeleri
1. Paris Barış Konferansı Sonrası İmzalanan Azınlık Antlaşmaları
2. Azınlıklara Dair Hükümler İçeren Barış Antlaşmaları
3. Galip Devletlerle İmzalanan Antlaşmalar Dışındaki Milletler Cemiyeti Dönemi Azınlık Belgeleri
IV. Milletler Cemiyeti Döneminin Azınlıklara Dair Belgelerinde Ana Model: Polonya Azınlıklar Antlaşması
V. Diğer Antlaşmalardaki Model Antlaşmaya Ek Düzenlemeler
1. Özerklik
2. Müslümanların Konumu
3. Sèvres-Osmanlı
VI. Milletler Cemiyeti Azınlık Belgelerinin Koruma Sistemi: Cemiyet Garantisi
1. Genel Olarak
2. Başvuru Sistemi
3. Uluslararası Daimi Adalet Divanı Kararlarında Azınlık Hakları
VII. Milletler Cemiyeti Azınlıkları Koruma Sisteminin Değerlendirilmesi
Üçüncü Bölüm
İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONRASI ARA DÖNEM
I. İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Yapılan Antlaşmalarda Azınlıklara Dair Düzenlemeler
1. Ayrımcılık Yasağı
2. Özerklik
II. Milletler Cemiyeti Dönemi Azınlık Antlaşmalarının Milletler Cemiyeti Sonrası Hukuki Durumu
Dördüncü Bölüm
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER BÜNYESİNDE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR
I. Genel Olarak
II. Evrensel Bildiri'ye Doğru
III. Kültürel Soykırımın Soykırım Sözleşmesi'nde Düzenlenmesine Dair Tartışmalar
IV. Evrensel Bildiri Sonrası (1948-1966)
1. 1948-1951 Arasında Yürütülen Çalışmalar
2. 1951-1966 Arasında Yürütülen Çalışmalar
V. Azınlık Haklarının Uluslararası Belgelerde Yer Alışı
VI. Yerli Halklara Dair Yürütülen Çalışmalar
1. Yerli Halklar Bildirisine Giden Süreç
2. Yerli Halklar Bildirisi
VII. Kendi Kaderini Tayin Hakkı
1. Birleşmiş Milletler Şartı ve Kendi Kaderini Tayin
2. Sömürge Ülke ve Halklara Bağımsızlık Bildirisi
3. Doğal Kaynaklar Üzerinde Sürekli Egemenlik Kararı
4. İkiz Sözleşmeler'de Kendi Kaderini Tayin "Hakkı"
5. Dostane İlişkiler Bildirisi
Beşinci Bölüm
AVRUPA KONSEYİ BÜNYESİNDE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR
I. Avrupa Konseyi-Genel Olarak
II. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hazırlık Çalışmaları ve Azınlık Hakları
III. Azınlıklar Alt-Komitesi
IV. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne Azınlık Hakları Protokolü Eklenmesine Yönelik Çalışmalar
1. Birinci Dönem Çalışmaları (1959-1963)
2. İkinci Dönem Çalışmaları (1990-1996)
V. Azınlıklar Konusuna Özgülenmiş Sözleşmeler
1. Bölgesel veya Azınlık Dilleri Şartı
2. Çerçeve Sözleşme
Altıncı Bölüm
AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI'NIN AZINLIK HAKLARINA KATKISI
I. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı - Genel Olarak
II. Paris, Kopenhag ve Moskova İnsani Boyut Toplantıları
III. Yeni Bir Avrupa için Paris Şartı
IV. Azınlıklar Yüksek Komiserliği
V. AGİT Azınlık Hakları Tavsiyeleri
1. Eğitim Haklarına İlişkin Lahey Tavsiyeleri
2. Dilsel Haklara İlişkin Oslo Tavsiyeleri
3. Kamusal Yaşama Etkin Katılım Üzerine Lund Tavsiyeleri
4. Radyo-Televizyon Yayınlarında Azınlık Dillerinin Kullanılmasına Dair Rehber İlkeler
5. Çok Etnili Toplumlarda Polislik Tavsiyeleri
6. Devletler Arası İlişkilerde Ulusal Azınlıklar Üzerine Bolzano Tavsiyeleri
7. Çoklu Toplumların Entegrasyonu Üzerine Ljubljana Rehber İlkeleri
8. Ulusal Azınlıkların Adalete Erişimi Üzerine Graz Tavsiyeleri
9. Dijital Çağda Ulusal Azınlıklar ve Medya Üzerine Tallinn Rehber İlkeleri
SONUÇ
KAYNAKÇA