BAKANLAR KURULU Dr. Mustafa OKŞAR - Kuvvetler Ayrılığı ve Hükümet Sistemleri Çerçevesinde Yürütme Organlaarının Konum ve İşlevi - 1982 Anayasası Öncesinde Bakanlar Kurulunun Tarihi ve Hukuki Gelişimi - 1982 Anayasasında Bakanlar Kurulunun Kuruluşu, Görev ve Yetkileri - Bakanlar Kurulunun Parlemento ve Cumhurbaşkanı ile İlişkileri İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER 9 KISALTMALAR 15 GİRİŞ 17 BİRİNCİ BÖLÜM KUVVETLER AYRILIĞI VE HÜKÜMET SİSTEMLERİ ÇERÇEVESİNDE YÜRÜTME ORGANLARININ KONUM VE İŞLEVİ I- KUVVETLER AYRILIĞI İLKESİ 24 I- Kuvvetler Ayrılığı İlkesi Çerçevesinde Yürütme Kuvveti 24 I- Yürütme Kuvvetinin Kavramsal Çerçevesi ve Genel Yapısı 24 II- Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Tarihi ve Hukuki Temelleri 29 II- Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Günümüzdeki Yansıması 45 I- İlkenin Genel Olarak Günümüzdeki Yansımaları 45 II- Devlet İktidarının İşlevsel Olarak Paylaşımı ve Farklı Kuvvetlerin Karşılıklı Etkileşimi (Denge/Çatışma/Erime) 49 II- HÜKÜMET SİSTEMLERİ 57 I- Kuvvetler Ayrılığı İlkesi ile Hükümet Sistemleri Arasındaki İlişki 51 II- Hükümet Sistemlerine Yaklaşım ve Sınıflandırma Sorunu 60 III- Hükümet Sistemleri Çerçevesinde Yürütme Kuvveti ve Bakanlar Kurulu 63 a) Parlamenter Hükümet Sisteminin Özellikleri ve Yürütme Organının / Bakanlar Kurulunun Genel Yapısı 61 a) Parlamenter Hükümet Sisteminin Özellikleri ve İşleyişi.. 67 b) Yürütme Organı İçinde Bakanlar Kurulunun Genel Yapısı ve İşlevi 79 b) Başkanlık Hükümet Sisteminin Özellikleri ve Yürütme Organının Genel Yapısı 92 a. Başkanlık Hükümet Sisteminin Özellikleri ve İşleyişi 92 b. Yürütme Organının Genel Yapısı ve İşlevi 99 I- Yan-Başkanlık Hükümet Sisteminin Özellikleri ve Yürütme Organının Genel Yapısı 103 I- Yan-Başkanlık Hükümet Sisteminin Özellikleri ve İşleyişi 103 II- Yürütme Oıganının Genel Yapısı ve İşlevi 110 II- Başkanlı Parlamento- ve Süper Başkanlık Hükümet Sistemlerinin Özellikleri ve Yürütme Organının Genel Yapısı 116 I- Başkanlı Parlamenter ve Süper Başkanlık Hükümet Sistemlerinin Özellikleri ve İşleyişi 116 II- Yürütme Organının Genel Yapısı ve İşlevi 122 İKİNCİ BÖLÜM 1982 ANAYASASI ÖNCESİNDE BAKANLAR KURULUNUN TARİHİ VE HUKUKİ GELİŞİMİ I- 1876 ANAYASASINA (KANUN-İ ESASİ) KADAR OLAN DÖNEM 127 II- 1876 ANAYASASI (KANUN-İ ESASİ) DÖNEMİ 146 I- 1876 Anayasası Döneminde Bakanlar Kurulu 147 II- 1909 Değişiklikleri 157 III- 1921 ANAYASASI (TEŞKİLAT-I ESASİYE) DÖNEMİ 164 a) 1921 Anayasası Öncesi Hazırlık Döneminde (23 Nisan 1920-20 Ocak 1921) İcra Vekilleri Heyeti (Bakanlar Kurulu) 164 b) 1921 Anayasası Döneminde İcra Vekilleri Heyeti (Bakanlar Kurulu) 170 IV- 1924 ANAYASASI (TEŞKİLAT-I ESASİYE) DÖNEMİ 177 V- 1961 ANAYASASI DÖNEMİ 191 a) Milli Birlik Komitesi - Geçici Anayasa Döneminde Bakanlar Kurulu 191 b) 1961 Anayasası Çerçevesinde Bakanlar Kurulu 198 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 1982 ANAYASASINDA BAKANLAR KURULUNUN KURULUŞU, GÖREV VE YETKİLERİ I. 1982 ANAYASASINDA YÜRÜTME KUVVETİNİN GENEL YAPISI 217 I- Milli Güvenlik Konseyi-Ara Dönem ve 1982 Anayasası Hazırlıkları, 217 II- Yürütme Organının Güçlendirilmiş Genel Yapısı 226 BAKANLAR KURULUNUN YAPISI 234 I- Başbakan 235 I- Başbakanın Belirlenmesi ve Atanması 235 II- Başbakanlık Teşkilatı 252 III- Başbakana Vekâlet Etme Sorunu ve Başbakan Yardımcılığı 257 II- Bakanlar 265 I- Seçilme ve Atanmaları 265 II- Bakanlıkların Kurulması ve Sayısı 270 III- Bakanlık Teşkilatı 279 IV- Devlet Bakanlan 284 V- Bakan Yardımcılığı ve Bakana Vekâlet 296 I- Bakan Yardımcılığı 296 II- Bakana Vekâlet 306 a) BAKANLAR KURULUNUN GÖREVE BAŞLAMASI 310 a) Bakanlar Kurulunun Kurulması ve Göreve Başlaması 310 b) Bakanlar Kurulu (Hükümet) Programı ve Güvenoyu 319 b) BAKANLAR KURULUNUN GÖREV VE YETKİLERİ 325 A. Başbakanın Görev ve Yetkileri 326 a. Bakanlar Kuruluna Başkanlık Etmek 327 b. Eşgüdümü Sağlamaya Yönelik Görev ve Yetkileri 329 a. Bakanlıklar Arasında İşbirliği Sağlamak 329 b. Genel Siyaseti Belirlemek ve Yürütülmesini Gözetmek 331 c. Bakanların Görevlerinin Anayasa ve Kanunlara Uygun Olarak Yerine Getirilmesini Gözetmek ve Düzeltici Önlemler Almak 333 d. Bakanlan Seçmek 336 e. Bakanların Görevlerine Son Verilmesini Önermek 337 f. Milli Güvenlikle İlgili Görev ve Yetkileri 340 a. Başbakan ile Genelkurmay Başkanı Arasındaki İlişkinin Çerçevesi 340 b. Milli Güvenlik Ktrrulu’na Katılmak 346 c. Yüksek Askeri Şura’ya Başkanlık Etmek 348 g. Diğer Görev ve Yetkileri 352 I- Bakanların Görev ve Yetkileri 3 54 I- Devlet Tüzel Kişiliğini Temsil Yetkisi 354 II- Hiyerarşi Yetkisi 354 III- Harcama Yetkisi 355 IV- Yönetmelik Çıkarma Yetkisi 3 55 V- İdari Vesayet Yetkisi 357 VI- Karşı-İmza Yetkisi 358 II- Kurul Olarak Görev ve Yetkileri 358 I- Anayasada Belirtilen Yetkiler 360 I- Genel Siyaseti Yürütmek 360 II- Kanun Tasarısı Sunmak 365 III- Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisi 367 ç. Tüzük Çıkarma Yetkisi 391 IV- Bakanlar Kurulu Yönetmelik Çıkarma Yetkisiyle Donatılmış mıdır? 395 V- Bütçe ve Kesin Hesap Kanun T asanlarım Hazırlamak... 397 VI- Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Toplantıya Çağırılmasını İsteme Yetkisi 400 VII- Olağanüstü Yönetim Usullerine İlişkin Yetkileri 402 VIII- Milli Güvenlik Siyasetini Sağlamak ve Silahlı Kuvvetleri Yurt Savunmasına Hazırlamak 409 ı. Genelkurmay Başkanmın Atanmasını Teklif Etme Yetkisi 413 IX- Anayasada Düzenlenmiş Diğer Görev ve Yetkileri 419 I- Mahalli İdarelerin Kendi Aralarında Birlik Kurmalarına İzin Vermek 419 II- Yüksek Öğretim Kuruluna Üye Seçmek 420 III- Mali Konularda Bakanlar Kurulunun Düzenleme Yetkisi 421 IV- Milletlerarası Andlaşmaları İmzalamak 425 II- Kanunlarla Verilen Görev ve Yetkiler 426 III- Bakanlar Kurulunun Görev ve Yetkilerini Uygulamaya Aktarma Araçları 428 a) BAKANLAR KURULUNUN ÇALIŞMA YÖNTEMİ 432 a) Genel Çalışma Esaslarına İlişkin Sorunlar 433 a. Çalışma Yöntemine İlişkin İçtüzük Bulunmaması Sorunu ...434 b. Bakanlar Kurulunun Sekreterlik Hikmetlerinin Yürütülmesi438 b) Toplantı Yeri, Zamanı ve Toplantılara Hazırlık 442 c) Toplantıya Katılacak Olanlar 444 Ç. Toplantı Gündeminin Belirlenmesi 446 I- Toplantılarda Görüşme Yöntemi 447 II- Kararların Alınması 451 III- Kararların Açıklanması ve Uygulanması 455 I- BAKANLAR KURULUNUN GÖREVİNİN SONA ERMESİ 458 I- Güvensizlik Oyu Verilmesi 459 II- Bakanlar Kurulunun Bir Bütün Olarak İstifası 470 III- Bütçenin Reddi 472 Ç. Genel Seçimlerden Sonra Meclisin Toplanması 476 IV- Başbakanın Görevinin Son Bulması 479 I- İstifa 481 II- Ölüm 483 III- Güvensizlik Oyu 484 IV- Milletvekilliği Sıfatının Sona Ermesi 485 V- Meclis Seçimlerinin Yenilenmesi 488 VI- Yüce Divana Sevk 488 VII- Cumhurbaşkanı Seçilme Nedeniyle Görevin Sona Ermesi ...494 VIII- Parti Liderliğini Kaybetmesi 495 IX- Bütçe Kanunu Tasarısının Reddedilmesi 496 V- Bakanların Görevinin Sona Ermesinin Bakanlar Kuruluna Etkisi 497 II- GEÇİCİ BAKANLAR KURULU 504 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM BAKANLAR KURULUNUN PARLAMENTO VE CUMHURBAŞKANI İLE İLİŞKİLERİ I. BAKANLAR KURULU İLE PARLAMENTO ARASINDAKİ İLİŞKİLER 509 I- Parlamentonun Bakanlar Kurulu Üzerindeki Yetkileri ve Etkinliği 510 II- Bakanlar Kurulunun Parlamento Üzerindeki Yetkileri ve Etkinliği 528 n. BAKANLAR KURULU İLE CUMHURBAŞKANI ARASINDAKİ İLİŞKİLER 532 a) Cumhurbaşkanının Bakanlar Kuruluna Başkanlık Etmesi 533 b) Bakanlar Kurulu Kararnamelerinin Cumhurbaşkanı Tarafından İmzalanması 538 I- Cumhurbaşkanının Halk Tarafından Seçilmesinin Hükümet Sistemine ve Bakanlar Kurulunun Konumuna Etkisi 543 SONUÇ 563 KAYNAKÇA 581 ÖZET 627
