Bayilik Sözleşmesi Sona Ermesi Ve Sonuçları
6098 SAYILI YENİ TÜRK BORÇLAR KANUNU' NA GÖRE
BAYİLİK SÖZLEŞMESİ SONA ERMESİ VE SONUÇLARI
Nİlay ŞENOL
- Bayilik Sözleşmesi
- Bayilik Sözleşmesinin Sona Ermesi
- Bayilik Sözleşmesinin Sona Ermesinin
• I. BAYİLİK SÖZLEŞMESİ 3
• A. Kavram ve Tanım 3
• 1. Kavram 3
• a. Genel Olarak 3
• b. Dağıtım ve Dağıtıcı Kavramı 3
• c. Bayi Kavramı 6
• 2. Tanım 7
• 3. Değerlendirme 11
• B. Sözleşmenin Tarafları 12
• C. Bayilik Sözleşmesinin Özellikleri 13
• 1. Genel Olarak 13
• 2. Sürekli Borç Doğuran Bir Sözleşme Olması 14
• 3. Çerçeve Nitelikli Bir Sözleşme Olması 17
• 4. Kendi Adına ve Hesabına Hareket 22
• 5. Satış ve Sürümü Arttırma Faaliyetinde Bulunma 25
• 6. Bayilik Sözleşmesinin Uygulamada Standart Sözleşme Olarak Kullanılması 26
• D. Bayilik Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 29
• 1. Genel Olarak 29
• 2. Bayilik Sözleşmesinin Hukuki Niteliğinin Saptanması 29
• a. Bayilik Sözleşmesinin İsimsiz Sözleşme Olarak Tespiti 32
• b. Bayilik Sözleşmesini Karma Sözleşme Olarak Kabul Eden Görüş 33
• c. Bayilik Sözleşmesini Kendine Özgü Yapısı Olan Sözleşme Kabul Eden Görüş 34
• d. B ayilik Sözleşmelerine Uygulanacak Hükümler 34
• E. Bayilik Sözleşmesinin Diğer Bazı Sözleşmelerle Karşılaştırılması 37
• 1. Bayilik Sözleşmesi ve Satım Sözleşmesi 37
• 2. Bayilik Sözleşmesi ve Vekâlet Sözleşmesi 39
• 3. Bayilik Sözleşmesi ve Acentelik Sözleşmesi 41
• a. Acentenin Tanımı 42
• b. Bayi ve Acente Arasındaki Farklar 43
• 4. Bayilik Sözleşmesi ve Adi Ortaklık Sözleşmesi 45
• 5. Bayilik Sözleşmesi ve Garanti Sözleşmesi 46
• 6. Bayilik Sözleşmesi ve Franchise Sözleşmesi 47
• 7. Değerlendirme 49
• F. Rekabet Hukuku Bakımından Bayilik Sözleşmeleri 51
• G. Bayilik Sözleşmesinde Tarafların Hak ve Yükümlülükleri 53
• 1. Üreticinin Yükümlülükleri 53
• a. Münferit Satım Sözleşmelerinde Teslim Yükümlülüğü.. 53
• b. Sadakat Yükümlülüğü 57
• (1) Genel Olarak 57
• (2) Malların Kalitesini Garanti Etme Yükümlülüğü 60
• c. Destekleme Yükümlülüğü 61
• (1) Üretici Tarafından Gerekli Belge ve Malzemelerin Verilmesi 61
• (2) Bilgi Verme Yükümlülüğü 64
• (3) Üreticinin Bütün Bayilere Eşit Davranma Yükümlülüğü 69
• d. Sözleşme Bölgesinde Satış Yapmama Yükümlülüğü 71
• (1) Genel Olarak 71
• (2) Rekabet Hukuku Bakımından Getirilen Sınırlamalar ve Yasaklar 79
• 2. Bayinin Yükümlülükleri 83
• a. Sözleşme Konusu Malları Satın Alma Yükümlülüğü 83
• (1) Genel Olarak 83
• (2) Asgari Alım Yükümlülüğü 85
• (3) Asgari Satın Alma Yükümlülüğünün Rekabet Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi 86
• (4) Tek Elden Mal Satın Alma Yükümlülüğü (Alleinbezugspflicht) ve Rekabet Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi 87
• b. Sürümü Arttırma Yükümlülüğü 88
• c. Menfaatleri Koruma Yükümlülüğü 93
• (1) Genel Olarak 93
• (2) Üreticiye Bilgi Verme Yükümlülüğü 95
• (3) Sır Saklama Yükümlülüğü 97
• (4) Rekabet Etmeme Yükümlülüğü 99
• i. Genel Olarak 99
• ii. Rekabet Hukuku Bakımından 101
• d. Üreticinin Talimatlarına Uyma Yükümlülüğü 109
• e. Diğer Yükümlülükler 113
• (1) Müşteri Hizmetlerini Yerine Getirme Yükümlülüğü.. 113
• (2) Stok Yapma Yükümlülüğü 117
• II. BAYİLİK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 119
• A. Genel Olarak 119
• B. Sözleşmenin Kendiliğinden Sona Ermesi 120
• 1. Sözleşmenin Süresinin Dolması Nedeniyle Sona Erme 120
• a. Sözleşme Süresi 120
• b. Sözleşmede Kararlaştırılan Sürelerin Geçerliliği 123
• (1) Genel Olarak 123
• (2) Bayilik Sözleşmelerindeki Süreye İlişkin Hükümlerin Yorum Kuralları Bakımından Değerlendirilmesi ve Sözleşmenin Tamamlanması... 125
• (3) Bayilik Sözleşmelerindeki Süreye İlişkin Hükümlerin BK. m. 19/2 ve BK. m. 20/1 (TBK. m. 27) Bakımından Değerlendirilmesi 129
• i. Hukuka Aykırılık 130
• ii. Ahlâka Aykırılık 135
• (4) Bayilik Sözleşmelerindeki Süreye İlişkin Hükümlerin Kişilik Haklarına Aykırılık (TMK. m. 23) Bakımından Değerlendirilmesi 137
• (5) Bayilik Sözleşmelerindeki Süreye İlişkin Hükümlerin Gabin Hükümleri Bakımından Değerlendirilmesi 143
• (6) Değerlendirme 145
• c. Sözleşme Süresinin Bitmesine Rağmen İlişkiye Devam Edilmesi 152
• 2. Sözleşmenin Ölüm, İflas veya Fiil Ehliyetinin Kaybı Nedeniyle Sona Ermesi 161
• a. Genel Olarak 161
• b. Ölüm 162
• c. Kısıtlılık Kararı Verilmesi 164
• d. İflas 165
• C. Sözleşmenin Hukuki İşlemle Sona Erdirilmesi 166
• 1. Sözleşmenin İkale Yoluyla Sona Ermesi 166
• 2. Sözleşmenin İptali 168
• 3. Sözleşmenin Olağan Fesih ile Sona Erdirilmesi 170
• a. Genel Olarak 170
• b. Sınırları 172
• (1) Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı 172
• (2) Fesih Hakkını Ortadan Kaldıran Kayıtlar 176
• i. Sözleşmede Fesih Hakkının Bir Tarafa Tanınması 176
• ii. Sözleşmede Herhangi Bir Fesih Bildirim Süresi Tanınmadan Olağan Fesih Hakkının Kullanılacağına Dair Kayıtlar 178
• (3) Rekabet Hukuku 184
• c. Fesih Bildirim Süreleri 185
• 4. Sözleşmenin Olağanüstü Fesih ile Sona Erdirilmesi 193
• a. Genel Olarak 193
• b. Haklı Sebep Kavramı 195
• c. Haklı Sebep Oluşturacak Haller 200
• (1) Temerrüt 201
• (2) Aciz Hali 204
• (3) İmkânsızlık 205
• (4) İşlem Temelinin Çökmesi 211
• (5) Bayilik Sözleşmesinden Doğan Yükümlülüklere Aykırılık ile Ortaya Çıkan Haklı Sebepler 217
• III. BAYİLİK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI 224
• A. Genel Olarak 224
• B. Sözleşmenin Sona Ermesinin Taraflar Üzerindeki Etkileri.. 224
• 1. Münferit Satış Sözleşmelerine Etkisi 224
• 2. Stok Mallarının Geri Alınması 227
• a. Genel Olarak 227
• b. Sözleşmenin Sona Ermesinde Tarafların Kusuru Halinde Geri Alım Yükümlülüğü 232
• (1) Sözleşmede Geri Alma Yükümlülüğünün Açıkça Kararlaştırılması Durumunda Kusurun Etkisi 232
• (2) Sözleşmede Geri Alma Yükümlülüğünün Kararlaştırılmadığı Durumda Kusurun Etkisi 233
• c. Geri Alma Fiyatı ve Geri Alma Talebinde Bulunma Süresi 235
• 3. Belge ve Malzemelerin Geri Verilmesi 237
• 4. Denkleştirme Talebi 240
• a. Genel Olarak 240
• b. Denkleştirme Talebinin Tanımı 241
• c. Türk Hukukunda Denkleştirme Talebi 246
• d. Acentelik Sözleşmesi için Öngörülen Denkleştirme Talebinin Bayilik Sözleşmelerine Uygulanabilirliği 251
• (1) Mevcut Kanuni Düzenlemeler Çerçevesinde Uygulanabilirlik 251
• (2) Yeni Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğe Girmesi ile. 257 e. Denkleştirme Talep Edilebilmesi Koşulları 25 8
• (1) Sözleşmenin Sona Ermesi Koşulu 258
• i. Süresinin Dolması Nedeniyle Sona Erme 258
• ii. Ölüm, İflas veya Fiil Ehliyetinin Kaybı Nedeniyle Sona Ermesi 259
• iii. İkale Yoluyla Sona Erme 260
• iv. Sözleşmenin İptali 260
• v. Olağan Fesih Yoluyla Sona Erme 261
• vi. Haklı Sebeple Fesih 262
• (2) B ayinin Kazandığı Yeni Müşterilerden Sözleşmenin Sona Ermesinden Sonra Üreticinin Menfaat Sağlamaya Devam Etmesi Koşulu 265
• (3) B ayinin Kayba Uğraması Koşulu 271
• f. Denkleştirme Talebinin Hakkaniyete Uygun Olması 272
• g. Denkleştirmenin Üst Sınırı 274
• h. Denkleştirme Talebinde Bulunulamayacak Haller 274
• ı. Denkleştirme Talebinin Vazgeçilmezlik Karakteri 275
• 5. Sözleşme Sonrası Sır Saklama ve Rekabet Etmeme Yükümlülüğü 282
• a. Sözleşme Sonrası Sır Saklama Yükümlülüğü 282
• b. Sözleşme Sonrası Rekabet Etmeme Yükümlülüğü 283
• 6. Sözleşme Sonrası Karşılıklı Talepler 287
• a. Haklı Sebep ile Fesihte Tazminat Talebi 287
• b. Cezai Şarta İlişkin Talepler 290
• c. Ürün Destek Bedeline İlişkin Talepler 295
• d. Yapılan Yatırımlara İlişkin Talepler 298
• e. Diğer Talepler 304
• f. Manevi Zaidim Tazmini 305
• g. Teminata İlişkin Talepler 307
• 7. Zamanaşımı ve Yetkili ve Görevli Mahkeme 309
