Türk Ceza Hukuku Temel Bilgiler

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 23
Birinci Bölüm
GENEL ESASLAR VE
CEZA KANUNUNUN UYGULAMA ALANI
§1. GİRİŞ 25
I. Ceza Hukukunda Görev 25
II. Ceza Hukukunda Amaç 27
III. Ceza Hukukunun Hukuk Düzeni İçindeki Yeri 28
IV. Ceza Hukukunun Alt Disiplinleri 28
V. Ceza Hukukunun Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi 30
A. Anayasa Hukuku 30
B. İdare Hukuku 30
C. Devletler Hukuku 31
D. Medeni Hukuk 32
E. Kriminoloji ve Diğer Yakın Disiplinler 32
§2. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE YORUM 33
I. Ceza Hukukunun Kaynakları 33
A. Doğrudan Kaynaklar 33
1. Anayasa 33
2. Uluslararası Sözleşmeler 34
3. Kanun 35
a. Türk Ceza Kanunu 35
b. Diğer Kanunlar 36
c. Genel Kanun–Özel Kanun İlişkisi 36
B. Dolayısıyla Kaynaklar 38
II. Yorum 38
A. Genel Olarak 38
B. Yorum Araçları 39
C. Yorum Çeşitleri 40
1. Yapan Organa Göre Yorum çeşitleri 40
2. Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri 41
§3. SUÇ–KABAHAT AYRIMI 41
I. Genel Olarak 41
II. Suç İle Kabahat Arasındaki Farklar 42
§4. KANUNİLİK İLKESİ 44
I. Genel Olarak 44
II. Kanunilik İlkesinin Anlamı ve Kapsamı 44
III. Kanunilik İlkesinin Sonuçları 46
A. Örf ve Âdet Hukukuyla Ceza Uygulama Yasağı 46
B. Belirlilik İlkesi 47
C. Kıyas Yasağı 48
D. Geriye Yürüme Yasağı 50
§5. TÜRK CEZA KANUNUNUN UYGULAMA ALANI 50
I. Zaman Bakımından Uygulama Alanı 50
A. Genel Olarak 50
B. Geriye Yürüme Yasağı 52
C. Lehe Kanunun Geriye Yürümesi 53
D. Lehe Kanunun Belirlenmesi 55
E. Süreli veya Geçici Kanunlarda Zaman Bakımından Uygulama 57
F. Suçun İşlendiği Zaman 58
II. Yer Bakımından Uygulama Alanı 60
A. Genel Olarak 60
B. Mülkilik İlkesi 62
1. Ülke Kavramı 62
2. Suçun İşlendiği Yerin Belirlenmesi 63
a. Genel Olarak 63
b. Suçun İşlendiği Yer 64
c. İnternet Suçlarında Suçun İşlendiği Yer 67
3. Türkiye’de Yeniden Yargılama Yapılması 68
C. Şahsilik İlkesi 69
1. Genel Olarak 69
2. Faile Göre Şahsilik İlkesi 69
a. Görev Suçları 69
b. Vatandaş Tarafından İşlenen Suçlar 70
3. Mağdura Göre Şahsilik İlkesi 72
D. Koruma (Gerçeklik) İlkesi 74
1. TCK m. 12/1 Kapsamında Devleti Koruma İlkesi 74
2. 13/1–b Kapsamında Devleti Koruma İlkesi 75
E. İkame Yargı İlkesi 76
F. Evrensellik İlkesi 77
G. Yabancı Ülkede Verilmiş Mahkûmiyete Bağlı Hak Yoksunlukları 79
H. Yabancı Ülke Kanununun Göz Önünde Bulundurulması 80
III. Kişi Bakımından Uygulama Alanı 81
A. Genel Olarak 81
B. Cumhurbaşkanı 82
C. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar 83
D. Milletvekilleri 85
1. Genel Olarak 85
2. Yasama Sorumsuzluğu 85
3. Yasama Dokunulmazlığı 87
E. Diplomasi Temsilcileri 88
F. Asker Kişiler 90
§6. GERİ VERME 91
I. Genel Olarak 91
II. Şartları 92
A. Fiile İlişkin Şartlar 92
B. Faile İlişkin Şartlar 96
III. Geri Verme Usulü 97
IV. Geri Vermede Özellik Kuralı 99
İkinci Bölüm
SUÇTA SORUMLULUĞUN ESASLARI
§7. SUÇ 101
I. Tanım 101
II. Haksızlık Oluşturan Bir Fiil Olarak Suçun Hukuka Aykırılık ve Kusurla İlişkisi 102
III. Fiilin Sosyal Uygunluğu 103
IV. Suçun Unsurları 104
A. Tipiklik 104
B. Hukuka Aykırılık 106
V. Cezalandırılabilirliğin Diğer Şartları 107
A. Objektif Cezalandırılabilme Şartları 107
B. Şahsi Cezasızlık Sebepleri veya Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler 108
§8. TİPİKLİĞİN MADDİ UNSURLARI 110
I. Maddi Unsurun Fonksiyonları ve Öğeleri 110
A. Fonksiyonları 110
B. Öğeleri 111
II. Fiil (Hareket) 112
A. Genel Olarak 112
B. Hareket Olmayan Hususlar 115
C. Hareketin Tipiklikte Düzenlenişine Göre Suçlar 119
1. Genel Olarak 119
2. Tek Hareketli Suçlar 119
3. Çok Hareketli Suçlar 120
4. Serbest Hareketli Suçlar 120
5. Bağlı Hareketli Suçlar 120
6. Seçimlik Hareketli Suçlar 121
7. Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar 121
III. İcrai–İhmali Suçlar 123
A. Genel Olarak 123
B. İhmali Suçların Çeşitleri 125
1. Gerçek İhmali Suçlar 125
2. Gerçek Olmayan İhmali Suçlar 125
a. Genel Olarak 125
b. Belli Bir İcrai Davranışta Bulunma Hususunda Hukuki Yükümlülük 126
aa. Garantörlük 126
bb. Garantörlük Durumları 126
aaa. Maddi Unsur Kapsamında Garantörlük Durumları 126
bbb. Garantörlük Durumunun Hukuki Nedenleri 127
aaaa. Koruma Garantörlüğü 127
bbbb. Gözetim Garantörlüğü 129
C. Beklenebilirlik 132
IV. Netice 133
A. Genel Olarak 133
B. Sırf Hareket Suçları 133
C. Neticeli Suçlar 134
V. Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet 134
A. Nedensellik Bağı 134
1. İcrai Şekilde Gerçekleştirilen Neticeli Suçlarda 134
a. Genel Olarak 134
b. Şart Teorisi 135
aa. Şartların Eşitliği Formülü (condicio sine qua non) 136
bb. Kanuna Uygun Şart Formül 136
cc. Formüllere Göre Nedensellik Bağının Kesilmesi 136
2. İhmali Suçlarda Nedensellik Bağı 138
3. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Nedensellik Bağı 139
4. Somut Tehlike Suçlarında Nedensellik Bağı 140
B. Objektif İsnadiyet 140
1. Genel Olarak 140
2. Fiilin Objektif İsnat Edilebilirliğini Ortadan Kaldıran Nedenler 141
a. İzin Verilen Risk 141
b. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinin Bulunmaması 142
c. Riskin Artırılması Teorisi 143
d. Neticenin Normun Koruma Amacı Dışında Kalması Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Ortadan Kalkması 143
e. Riskin Azaltılması Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Ortadan Kalkması 144
f. Hukuken Önemli Herhangi Bir Tehlikenin Yaratılmaması Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Kalkması 144
g. İzin Verilmeyen Riskin Gerçekleştirilmesine Rağmen, Neticenin Failin Fiilinin Etkisiyle Gerçekleşmemesi 145
h. Bir Kimsenin İsteyerek Kendini Zarara veya Tehlikeye Sokmasının Etkisi 146
ı. Yabancı Tehlikenin Bilinçli Olarak Üstlenilmesi 147
j. Başka Birinin Sorumluluk Alanına Geçen Neticelerin İsnadiyeti (Yabancı Birinin Sorumluluk Alanına Dâhil Etme) 148
k. Güven İlkesi Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Kalkması 149
l. Temel Suç Tipinin İçerdiği Tipik Tehlikeliliğin Ağır veya Başka Neticede Gerçekleşmesi 151
VI. Fail 152
A. Genel Suçlar ve Özgü Suçlar 152
B. Bizzat İşlenebilen Suçlar 154
C. Tüzel Kişilerin Fail Olabilmesi Sorunu 154
1. Tüzel Kişilerin Sorumluluğu 154
2. Tüzel Kişilerin Cezalandırılması 155
VII. Mağdur 156
VIII. Konu 157
IX. Nitelikli Unsurlar 160
§9. TİPİKLİĞİN MANEVİ (SÜBJEKTİF) UNSURLARI 162
I. Genel Olarak 162
II. Manevi Unsur Şekilleri 163
A. Kast ve Taksir 163
B. Kanuni Tanımda Yer Alan Diğer Sübjektif Unsurlar 163
III. Kast 165
A. Kastın Tanımı ve Unsurları 165
B. Kastın Konusu 166
C. Kastın Bulunması Gereken Zaman 168
D. Kast Şekilleri 168
1. Doğrudan Kast 168
2. Olası (Muhtemel) Kast 169
E. Kastı Ortadan Kaldıran Hata 171
1. Genel Olarak 171
2. Maddi Unsurlarda Hata (Unsur Yanılgısı) 172
3. Nitelikli Unsurlarda Hata 174
IV. Taksir 175
A. Genel Olarak 175
B. Ceza Hukukunda Taksirin Önemi 176
C. Taksir Şekilleri 177
1. Bilinçli Taksir 178
2. Bilinçsiz Taksir 179
D. Taksirin Unsurları 180
E. Taksirli Suçlarda Kusur 182
F. Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi veya Cezada İndirim Yapılmasının Gerektiren Şahsi Sebep 183
V. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar 185
A. Tanım ve Sorumluluk Şartları 185
B. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Hata 188
VI. İhmali Suçlarda Manevi Unsur 189
A. Kast 189
B. Taksir 190
§10. HUKUKA AYKIRILIK 191
I. Haksızlığın Unsuru Olarak Hukuka Aykırılık 191
II. Hukuka Uygunluğun Genel Esasları 192
A. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Kaynakları 192
B. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Yapısı 193
III. Hukuka Uygunluk Nedenleri 193
A. Genel Olarak 193
B. Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesi 194
C. Meşru Savunma 197
1. Genel Olarak 197
2. Şartları 197
a. Saldırıya İlişkin Şartlar 197
b. Savunmaya İlişkin Şartlar 199
D. İlgilinin Rızası 201
1. Genel Olarak 201
2. Şartları 202
E. Hakkın Kullanılması 204
1. Şartları 204
2. Bazı Hakkın Kullanılması Hukuka Uygunluk Nedenleri 205
a. Haber Verme Hakkı 205
b. İfade Özgürlüğü 207
F. Yükümlülüklerin Çatışması 208
IV. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Hukuka Aykırılık 209
V. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 210
VI. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Şartlarında Hata 212
§11. KUSURLULUK 214
I. Genel Olarak 214
II. Kusurluluğun Şartları 215
A. Genel Olarak 215
B. Kusur Yeteneği 217
1. Kusur Yeteneği Kavramı 217
2. Kusur Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman 219
C. Kusurluluğu Etkileyen Nedenler 221
1. Yaş Küçüklüğü 221
a. Genel Olarak 221
b. 12 Yaşını Tamamlamamış Çocuklar 223
c. 12–15 Yaş Grubu Çocuklar 224
d. 15–18 Yaş Grubu Çocuklar 226
2. Akıl Hastalığı 227
3. Sağır ve Dilsizlik 229
4. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Bulunma 230
5. Zorunluluk Hali 233
a. Genel Olarak 233
b. Şartları 234
6. Hukuka Aykırı ve Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi 236
7. Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku veya Telaş Nedeniyle Aşılması 238
8. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit Etkisiyle İrade Yeteneğinin Etkilenmesi 239
9. Haksız Tahrik 241
a. Genel Olarak 241
b. Şartları 243
D. Haksızlık Bilinci 246
1. Genel Olarak 246
2. Yasak Hatası 247
3. Taksirli Suçlarda Yasak Hatası 250
III. Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerin Maddi Şartlarında Hata 251
§12. TEŞEBBÜS 252
I. Genel Olarak 252
II. Teşebbüsün Şartları 254
A. Genel Olarak 254
B. Suç İşleme Kastının Varlığı 254
C. İcra Hareketlerinin Başlaması 255
D. Hareketin Elverişli Olması 257
E. Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun Tamamlanamaması 258
III. Teşebbüste Ceza 259
IV. Özel Durumlar ve Teşebbüs 260
A. İştirak Halinde İşlenen Suçlar ve Teşebbüs 260
B. İhmali Suçlar ve Teşebbüs 260
C. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar ve Teşebbüs 261
V. Gönüllü Vazgeçme 263
A. Genel Olarak 263
B. Şartları 264
1. TCK m. 36’nın Şartları 264
2. TCK m. 41’in Şartları 269
C. Sonucu 273
VII. Etkin Pişmanlık 273
§13. İŞTİRAK 274
I. Genel Olarak 274
II. Dolaylı Faillik ve Yan Faillik 275
A. Dolaylı Faillik 275
1. Tanım ve niteliği 275
2. Özgü Suçlarda Dolaylı Faillik 276
3. Dolaylı Faillik Durumları 277
4. Dolaylı Failin Hata İçinde Olması 279
5. İhmali Suçlarda Dolaylı Faillik 279
6. Dolaylı Faillikle İlgili Diğer Konular 280
B. Yan Faillik 280
III. Ceza Kanunumuzda Düzenlenen İştirak Şekilleri 281
A. Genel Olarak 281
B. Müşterek Faillik 282
1. Fiilin İcrası Üzerinde Müşterek Hâkimiyet 283
2. Birlikte Suç işleme Kararı 285
3. Özgü Suçlarda Müşterek Faillik 287
4. Müşterek Faillik İle İlgili Diğer Konular 288
C. Şeriklik 289
1. Şeriklerin Cezalandırılmasının Esası ve Sınırlı Bağlılık Kuralı 289
2. Şartları 291
3. Azmettirme 293
4. Yardım Etme 298
D. Nitelikli Unsurların Ortaklara Uygulanması 302
§14. İÇTİMA 303
I. Genel Olarak 303
A. Kavram 303
B. İçtimanın Önemi 304
C. Fiil Tekliği–Fiil Çokluğu 305
1. Fiil Tekliği 305
a. Doğal Anlamda Hareket Tekliği 305
b. Doğal Hareket Tekliği 305
c. Tipik Hareket Tekliği 307
d. İhmali Suçlarda Fiil Tekliği 309
2. Fiil Çokluğu 310
II. İçtima Şekilleri 310
A. Normların İçtimaı 310
B. Zincirleme Suç 312
1. Genel Olarak 312
2. Şartları 312
a. Birden Çok Fiilin Bulunması 313
b. Fiillerin Aynı Suçları Oluşturması 314
c. Suçların Aynı Kişiye Karşı İşlenmesi 316
d. Bir (Aynı) Suç İşleme Kararı 316
3. Zincirleme Suçun Uygulanmayacağı Suçlar 318
4. Zincirleme Suçun Sonuçları 319
C. Fikri İçtima 319
1. Genel Olarak 319
2. Şartları 320
a. Fiil Tekliği 320
b. Birden Fazla Suçun Gerçekleşmesi 321
aa. Genel Olarak 321
bb. Aynı Suçların İşlenmesi 321
cc. Farklı Suçların İşlenmesi 322
3. Sonuçları 324
4. Fikri İçtimada Özel Durumlar 325
Üçüncü Bölüm
YAPTIRIMIN ESASLARI
§15. CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARI 327
I. Yaptırım 327
A. Genel Olarak 327
B. Yaptırım Kavramı 327
II. Yaptırım Türleri 328
A. Ceza 328
1. Cezanın nitelikleri 328
2. Cezanın Türleri 329
a. Genel Olarak 329
b. Hapis Cezası 329
aa. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası 330
bb. Müebbet Hapis Cezası 330
cc. Süreli Hapis Cezası 331
aaa. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Seçenek Yaptırımlara Çevrilmesi 332
aaaa. Şartları 332
bbbb. Seçenek Yaptırımlar 334
cccc. Seçenek Yaptırımların Gereklerinin Yerine Getirilmemesi 338
bbb. Hapis Cezasının Özel İnfaz Usulleri 339
dd. Hapis Cezasının Ertelenmesi 339
aaa. Şartları 339
aaaa. İki Yıl veya Daha Az Hapis Cezasına Mahkûm Olmak 339
bbbb. Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Üç Aydan Fazla Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmak 340
cccc. Yargılama Sürecinde Gösterdiği Pişmanlık Dolayısıyla Tekrar Suç İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması 341
bbb. Erteleme Kararı 341
ccc. Ertelemenin Sonuçları 342
ee Koşullu Salıverilme 343
aaa. Genel Olarak 343
bbb. Koşullu Salıvermenin Şartları 344
aaaa. Cezanın Belli Bir Bölümünün Çekilmiş Olması 344
bbbb. İyi Halli Olması 347
ccc. Koşullu Salıverme Kararı 347
ddd. Koşullu Salıvermenin Sonuçları 348
c. Adlî Para Cezası 350
aa. Genel Olarak 350
bb. Adlî Para Cezasının Tespiti 351
cc. Adlî Para Cezasının İnfazı 352
B. Güvenlik Tedbiri 355
1. Genel Özellikleri 355
2. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 356
a. Ceza Mahkûmiyetinin Kanuni Sonucu Olan Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 356
b. Hak ve Yetkilerden Birinin Kötüye Kullanılması Suretiyle İşlenen Suçlar Dolayısıyla Karar Verilmesi Zorunlu Olan Yasaklılık 359
c. Taksirli Suçlardan Mahkûmiyet Halinde Karar Verilebilen Hak Yoksunluğu 361
3. Müsadere 362
a. Genel Olarak 362
b. Eşya Müsaderesi 362
c. Kazanç Müsaderesi 365
4. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 367
5. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 368
6. Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular 370
a. Tekerrürün Hukuki Niteliği 370
b. Tekerrürün Şartları 371
aa. Önceden İşlenen Suçtan Dolayı Verilen Hüküm Kesinleştikten Sonra Yeni Bir Suçun İşlenmesi 371
bb. Yeni Bir Suçun İşlenmiş Olması 371
cc. Yeni Suçun Belirli Sürede İşlenmesi 372
c. Tekerrürün Sonuçları 373
d. Özel Tehlikeli Suçlular 375
7. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbiri 375
§16. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİLMESİ 377
I. Hapis Cezasının Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 377
II. Adli Para Cezasının Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 382
III. Ceza Sürelerinin Hesaplanması 383
IV. Takdiri İndirim Nedenleri 384
V. Mahsup 384
§17. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER 386
I. Genel Olarak 386
II. Sanığın vveya Hükümlünün Ölümü 386
A. Sanığın Ölümü 386
B. Hükümlünün Ölümü 387
III. Af 388
A. Genel Olarak 388
B. Ceza Kanunumuzda Düzenlenen Af Çeşitleri 389
1. Genel Af 389
2. Özel Af 390
IV. Dava ve Ceza Zamanaşımı 390
A. Genel Olarak 390
B. Dava Zamanaşımı 391
1. Dava Zamanaşımı Sürelerinin Uygulanmayacağı Suçlar 391
2. Dava Zamanaşımı Süreleri ve Belirlenmesi 392
3. Dava Zamanaşımı Sürelerinin İşlemeye Başlaması 394
a. Genel Olarak 394
b. Aynı Fiilden Dolayı Yeniden Yargılama Halinde Dava Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlaması 394
c. Dava Zamanaşımı Sürelerinin İşlemeye Başlaması 394
aa. Tamamlanmış Suçlarda 394
bb. Teşebbüs Halinde Kalmış Suçlarda 395
cc. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda 395
dd. Zincirleme Suçlarda 395
ee. Objektif Cezalandırılabilme Şartları İçeren Suçlarda 395
ff. Çocuklara Karşı Belirli Kişiler Tarafından İşlenen Suçlarda 396
gg. Kovuşturma Şartlarına Bağlı Suçlarda 396
hh. Dava Zamanaşımına İlişkin Özel Belirleme İçeren Suçlarda 396
4. Dava Zamanaşımı Süresinin Durması ve Kesilmesi 397
a. Genel Olarak 397
b. Dava Zamanaşımı Süresinin Durması 397
c. Dava Zamanaşımı Süresinin Kesilmesi 398
C. Ceza Zamanaşımı 400
1. Genel Olarak 400
2. Ceza Zamanaşımı Süreleri 400
3. Ceza Zamanaşımı Sürelerinin Başlaması 401
4. Ceza Zamanaşımının Uygulanmayacağı Suçlar 401
5. Ceza Zamanaşımı Süresinin Durması ve Kesilmesi 402
a. Ceza Zamanaşımı Süresinin Durması 402
b. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kesilmesi 403
6. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması 404
V. Şikâyetten Vazgeçme 404
A. Genel Olarak 404
B. Şikâyetten Feragat 405
C. Şikâyetten Vazgeçme 406
Kaynakça 409
Kavramlar Dizini 423