Sınai Mülkiyet Hukukunda Tespit Davası ve Delillerin Tespiti
Dr. Betül AZAKLI ARSLAN
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ. VII
TEŞEKKÜR. IX
İÇİNDEKİLER . XIII
KISALTMALAR XXI
GİRİŞ .1
BİRİNCİ BÖLÜM
SINAÎ MÜLKİYET HAKLARININ TECAVÜZE KARŞI KORUNMASINDA
TESPİT DAVASININ YERİ
SINAÎ MÜLKİYET HAKLARININ KORUNMASINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER .5
SINAÎ MÜLKİYET HAKLARININ KORUNMASINDA TESPİT TALEPLİ
DÜZENLEMELER. 12
Sınaî Mülkiyet Kanunu’nda Tespit Talebi 12
Haksız Rekabete İlişkin Hükümler Kapsamında Tespit Talebi 13
Hukuk Muhakemeleri Kanunu Kapsamında Tespit Talebi. 16
III. KONU KAPSAMININ SINIRLANDIRILMASI . 16
TESPİT DAVASINA GENEL BİR BAKIŞ 17
Tespit Davasının Tanımı ve Özellikleri . 17
Tespit Davasının Koşulları 20
Tespit Davasının HMK m. 106 Kapsamında Açılması Hâlinde. 20
Talebin hukukî ilişki veya hakkın tespiti istemine ilişkin olması
gerekliliği 21
Maddi vakıaların tek başına tespit davasına konu olamaması. 24
Hukuken korunmaya değer güncel bir menfaatin gerekliliği . 29
Genel olarak 29
Tespit davası açılmasında menfaatin bulunmadığı hâller . 32
Koşulları Oluşmadan Açılan Tespit Davasında Mahkemece
Verilecek Karar. 37
Tespit Davasının Özel Kanun Hükümleri Kapsamında Açılması
Hâlinde . 40
SINAÎ MÜLKİYET KANUNU’NDA DÜZENLENEN TECAVÜZÜN TESPİTİ DAVALARI . 42
Tecavüzün Mevcut Olduğunun Tespiti Talebi . 42
Genel Olarak. 42
Tecavüz Kavramı. 42
XIV İçindekiler
Tecavüzün Hukukî Niteliği. 44
Tecavüzün Mevcut Olduğunun Tespiti Talebine İlişkin Yürütülecek
Faaliyetin Hukukî Niteliği 51
Öğreti görüşleri 51
Kanun Hükmünde Kararnameler dönemi 51
Sınaî Mülkiyet Kanunu dönemi 54
Değerlendirme . 55
Genel olarak 55
Mahkemeye yöneltilecek talebin tespit davası olarak
nitelendirilebilirliği. 55
Yargılama faaliyetinin hukukî niteliğinin
belirlenmesinde hâkimin rolü. 55
Talebin içeriği bakımından 58
Talebin amacı bakımından 61
iii. Görüşümüz 64
Tecavüzün Mevcut Olduğunun Tespiti Talebinin SMK m. 149/f.
1’de Yer Alan Diğer Taleplerle İlişkisi 70
Genel olarak . 70
Talepler arasındaki ilişkinin niteliği 72
Taleplerin davaların yığılması şeklinde ileri sürülebilirliği 75
Tespit talebinin diğer taleplerden bağımsız bir usûlî talep
olarak ileri sürülebilirliği. 78
Tecavüzün Mevcut Olduğunun Tespiti Talebinin Haksız Rekabetin
Tespiti Talebi İle İlişkisi 82
Tecavüzün Mevcut Olmadığının Tespiti Talebi 87
Genel Olarak . 87
Tecavüzün Mevcut Olmadığının Tespiti Talebine İlişkin Yürütülecek
Faaliyetin Hukukî Niteliği 88
Öğreti görüşleri 88
Değerlendirme . 90
Genel Olarak 90
Davanın gerçekleşen ticarî veya sınaî faaliyet veya bu
amaçla yapılan ciddi ve fiili girişimlere ilişkin açılması
hâlinde. 91
iii. Davanın henüz gerçekleşmemiş ticarî veya sınaî faaliyete
ilişkin açılması hâlinde . 93
Genel olarak 93
Gelecekteki hukukî ilişkilerin tespiti sorunu . 94
Görüşümüz . 96
İçindekiler XV
Yargılama Hukukuna İlişkin Özellikleri 99
Hak sahibinden görüş bildirmesinin talep edilmesi . 99
Davanın hükümsüzlük davası ile birlikte açılması 103
Tecavüz Hâlinde İleri Sürülebilecek Diğer Tespit Talepleri 105
İKİNCİ BÖLÜM
İSPAT HUKUKU BAKIMINDAN SINAÎ MÜLKİYET HAKLARINA
TECAVÜZÜN TESPİTİ
TECAVÜZÜN TESPİTİNE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 109
Genel Olarak 109
Tecavüz İncelemesinin Kapsamı 110
Tecavüzün Tespitinde İspatın Konusu . 114
İspatın Konusu Olan Maddi Vakıalar. 114
Maddi Vakıaların Hukuk Kuralları ile İlişkisi 116
Maddi Vakıaların Hukukî Sonuç ile İlişkisi. 123
İspatlanmasına Gerek Olmayan Vakıalar. 123
Tecavüzün Tespitinde İspat Yükü ve Ölçüsü Bakımından Ortaya Çıkan
Özel Durumlar . 127
TECAVÜZÜN TESPİTİNDE KULLANILABİLECEK DELİLLER . 129
Genel Olarak 129
Delillerin Tecavüzün Tespiti Yargılamasındaki Görünümleri . 130
Belge. 130
Genel olarak. 130
Arama motorlarından elde edilen bilgiler 132
Tanık . 134
Bilirkişi 136
Genel olarak. 136
Bilirkişiye başvurulmasını gerektiren hâller. 137
Sınaî mülkiyet haklarının tamamına yönelik değerlendirme 137
Marka hakkına tecavüzün tespitinde bilirkişi incelemesi 145
iii. Patent ve faydalı model haklarına tecavüzün tespitinde
bilirkişi incelemesi. 150
Tasarım hakkına tecavüzün tespitinde bilirkişi incelemesi . 151
Sınaî mülkiyet hakları ile ilgili uyuşmazlıklarda
görevlendirilebilecek bilirkişiler. 152
Kesin Hüküm. 155
Genel olarak. 155
Ceza davasında verilen kararın hukuk davasında delil niteliği. 155
XVI İçindekiler
Hükümsüzlük ve tecavüz davalarında verilen kararların delil
niteliği. 160
Türk Marka ve Patent Kurumu kararlarının delil niteliği 161
III. TECAVÜZÜN TESPİTİNDE DELİLLERİN TOPLANMASI.162
Tecavüzün Tespitinde Delil Toplamanın Önemi. 162
Uluslararası Düzenlemelerde Sınaî Mülkiyet Haklarına Özgü Delil
Toplama Yöntemlerine İlişkin Hükümler . 166
Genel Olarak . 166
TRIPS Bağlamında Delillerin Toplanmasına İlişkin Uluslararası
Standartlar 167
Sözleşmeye ilişkin temel bilgiler. 167
Sözleşmede yer alan delillere ilişkin hükümler 167
2004/48/EC Sayılı Fikrî Mülkiyet Haklarının Uygulanmasına Dair
Avrupa Birliği Direktifi Bağlamında Delillerin Toplanmasına İlişkin
Uluslararası Standartlar 171
Direktife ilişkin temel bilgiler 171
Direktifte yer alan delillere ilişkin hükümler 172
Ulusal Düzenlemelerde Sınaî Mülkiyet Haklarına Özgü Delil Toplama
Yöntemlerine İlişkin Hükümler 175
Genel Olarak . 175
Avukatın Delil Toplama Yetkisi 176
Ceza Soruşturmasında Elde Edilen Verilerin Kullanılması . 178
Belge İbraz Yükümlülüğü. 180
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yer alan düzenlemeler
kapsamında 180
Sınaî Mülkiyet Kanunu’nda yer alan düzenleme kapsamında 183
Bir Şeyin İncelenmesine İlişkin Keşif Talebi. 188
Delil Tespiti 190
Genel olarak . 190
Karar aşaması . 192
Başvuru şartları 192
Konusu. 196
iii. Uygulanacak usûl kuralları. 198
Kararın icrası. 199
Delil Toplama Faaliyetinde Sınaî Mülkiyet Haklarına İlişkin Taraf
Menfaatleri 201
Genel Olarak . 201
Bilgi Edinme Hakkı Bakımından Taraf Menfaati 203
Genel olarak bilgi edinme hakkı . 203
İçindekiler XVII
Sınaî mülkiyet haklarının korunmasında bilgi edinme hakkının
önemi. 204
Ticarî Sırların Korunması Bakımından Taraf Menfaati 206
Genel olarak ticarî sır. 206
Sınaî mülkiyet haklarının korunmasında ticarî sır korumasının
önemi. 208
Delillerin toplanması faaliyeti sırasında ticarî sır koruması 212
Türk Hukukunda Uygulanan Yöntemlerin Uluslararası Düzenlemelere
Uygunluğu . 215
Karşılaştırmalı Hukukta Delil Toplama Yöntemleri ve Türk Hukukunda
Uygulanabilirliği. 218
Genel Olarak. 218
İngiliz Hukukunda Örnek Bir Uygulama: Search Orders (Anton Piller
Order) . 219
Kanunî düzenleme temeli 219
Başvuru şartları 221
Başvuru talebi 222
Karar ve icrası. 223
Fransız Hukukunda Örnek Bir Uygulama: Saisie-Contrefaçon 225
Kanunî düzenleme temeli 225
Başvuru talebi ve şartları . 225
Karar ve icrası. 226
İsviçre Hukukunda Örnek Bir Uygulama: SchPatG m. 77 228
Alman Hukukunda Örnek Uygulamalar: BGB § 809 ve Düsseldorf
Usûlü. 230
BGB § 809: Bir eşyanın incelenmesi talebi (Besichtigung einer
Sache) 230
Kanunî düzenleme temeli . 230
Başvuru talebi ve şartları 231
iii. Karar ve icrası 234
Düsseldorf usûlü (Düsseldorfer Verfahren) . 236
Genel olarak 236
Şartları. 237
iii. Karar ve icrası 238
Elde edilen bilgilerin kullanılması 239
Karşılaştırmalı Hukukta Uygulanan Delil Toplama Yöntemlerinin
Türk Hukukunda Uygulanabilirliği 240
Ara Sonuç 245
XVIII İçindekiler
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TECAVÜZÜN TESPİTİ DAVALARINA İLİŞKİN BAZI ÖZEL DURUMLAR
GÖREVLİ MAHKEME.249
Kanunî Düzenlemeler. 249
Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi Kurulmayan Yerlerde Göreve
İlişkin Hususlar . 252
SMK Kapsamındaki Taleplerin SMK Dışındaki Taleplerle Birlikte İleri
Sürülmesi Hâlinde Göreve İlişkin Hususlar 254
Sonradan Ortaya Çıkan Bir Durum Nedeniyle Görevli Mahkeme
Değişikliği. 259
YETKİLİ MAHKEME.262
Kanunî Düzenlemeler. 262
SMK m. 156/f. 3’e Göre Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi . 265
Genel Olarak . 265
SMK m. 156/f. 3’de Düzenlenen Yetki Hâlinin Kesin Yetki Olup
Olmadığı Sorunu . 269
SMK m. 156/f. 5’e Göre Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi . 273
Taleplerin Davaların Yığılması Şeklinde İleri Sürülmesi Hâlinde Yetkili
Mahkemenin Belirlenmesi. 274
III. ZAMANAŞIMI 275
Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi . 275
Dava Açma Hakkının Kötüye Kullanılması 280
Tecavüzün Mevcut Olup Olmadığının Tespiti Talebinin Zamanaşımı
Sürelerine Etkisi . 283
Delil Tespiti Talebinin Zamanaşımı Sürelerine Etkisi 284
DAVA ŞARTI ARABULUCULUK.285
Genel Olarak Dava Şartı Arabuluculuğun Kapsamı 285
Sınaî Mülkiyet Haklarına Tecavüz Hâlinde Arabuluculuğa Elverişli
Uyuşmazlıklar. 285
Sınaî Mülkiyet Haklarına Tecavüz Hâlinde Dava Şartı Arabuluculuk
Kapsamındaki Talepler. 291
Genel Olarak . 291
SMK m. 149/f. 1’deki Taleplerin Ayrı Ayrı İleri Sürülmesi Hâlinde 292
SMK m. 149/f. 1’deki Taleplerin Davaların Yığılması Şeklinde İleri
Sürülmeleri Hâlinde 293
SMK m. 154’teki Tecavüzün Mevcut Olmadığının Tespiti Talebi
Bakımından . 301
TARAFLAR .303
Tecavüzün Mevcut Olduğunun Tespiti Davasını Açabilecek Kişiler . 303
Davanın Hak Sahibi Tarafından Açılması Gerekliliği ve İstisnaları . 303
İçindekiler XIX
Birden Fazla Kişinin Hak Sahipliği . 307
Hakkın Hukukî İşlemlere Konu Olması Hâlinde Dava Açabilecek
Kişiler 308
Hakkın devredilmesi 308
Hakkın lisans sözleşmesine konu olması 309
Hakkın rehnedilmesi 314
Tecavüzün Mevcut Olmadığının Tespiti Davasını Açabilecek Kişiler . 314
Davanın Menfaat Sahibi Herkes Tarafından Açılabilmesi. 314
Davanın Kendisine Karşı Tecavüz Davası Açılan Kişi Tarafından
Açılamaması . 317
Fer’i Müdahalenin Mümkün Olduğu Hâller 320
Tecavüzün Mevcut Olduğunun Tespiti Davası Açılabilecek Kişiler 321
Davanın Mütecavize Karşı Açılması 321
Hakkın Birden Fazla Kişi Tarafından İhlali Hâlinde 322
Tecavüzün Mevcut Olmadığının Tespiti Davası Açılabilecek Kişiler 324
Davanın Sınaî Mülkiyet Hakkı Sahibine Karşı Açılması 324
Dava Açılamayacak Kişiler 327
İHTİYATÎ TEDBİR 329
Sınaî Mülkiyet Haklarının Korunmasında Geçici Hukukî Koruma
Yöntemlerinin Önemi 329
SMK m. 159/f. 1’in Uygulama Alanı. 331
Genel Olarak. 331
Verilebilecek Tedbir Kararları . 333
Tecavüzün Tespiti Davaları Bakımından Uygulanabilirliği 335
İhtiyati Tedbirin Şartları. 340
VII. TECAVÜZÜN TESPİTİ KARARLARI VE SONUÇLARI. 344
Tecavüzün Mevcut Olduğunun Tespiti Davasında Verilebilecek Karar . 344
Genel Olarak. 344
SMK m. 149/f. 1’de Yer Alan Taleplerin Birlikte İleri Sürülmesi
Hâlinde . 346
Tecavüzün Mevcut Olmadığının Tespiti Davasında Karar . 348
Genel Olarak. 348
Dava Konusunun Gerçekleşmiş Bir Fiile İlişkin Olması Hâlinde 349
Dava Konusunun İleride Gerçekleşme İhtimali Bulunan Bir Fiile
İlişkin Olması Hâlinde . 349
SONUÇ 355
KAYNAKÇA 371
