Bilgisayar Programı İmal Sözleşmesi
Yrd. Doç. Dr. Gökhan ŞAHAN
GİRİŞ
KONU VE TEMEL KAVRAMLAR
§ 1. KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ VE SINIRLANDIRILMASI 45
I. KONUNUN TAKDİMİ 45
II .KONUNUN ÖNEMİ 46
III. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 49
§ 2. KONU İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 51
I. BİLGİSAYAR PROGRAMI KAVRAMI 51
A. Bilgisayar Programının Tanımı 51
B. Bilgisayar Programının Unsurları 52
1. Program Akışı 52
2. Algoritma 53
3. Kaynak Kodu ve Nesne Kodu 54
4. Arayüzler 55
C. Bilgisayar Programının Çeşitleri 56
1. İşletim Sistemi Programı ve Uygulama Programı 56
2. Standart Programlar ve Ferdî (Şahsî) Programlar 57
3. Çevirici Programlar 58
II. BİLGİSAYAR PROGRAMININ HUKUKÎ NİTELİĞİ 58
A. Genel Olarak 58
B. Bilgisayar Programını Eşya Olarak Kabul Eden Görüş 59
C. Bilgisayar Programını Eşya Olarak Kabul Etmeyen Görüş 63
D. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Şahsî Kanaatimiz 68
III. BİLGİSAYAR PROGRAMI SÖZLEŞMELERİ KAVRAMI 70
A. Genel Olarak 70
B. Bilgisayar Programı Sözleşme Çeşitleri 71
1. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesi 71
2. Bilgisayar Programı Devir Sözleşmesi 72
3. Bilgisayar Programı Bakım Sözleşmesi 72
BİRİNCİ BÖLÜM
BİLGİSAYAR PROGRAMININ İMÂLİ VE BİLGİSAYAR PROGRAMI İMAL SÖZLEŞMESİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİ
§ 3. BİLGİSAYAR PROGRAMININ İMÂLİ 73
I. GENEL OLARAK 73
II. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL AŞAMALARI 74
A. Karar Verme Aşaması 74
B. Ön Çalışmanın Yapılması 74
C. Bilgisayar Programı Taslağının Hazırlanması 75
D. Bilgisayar Programının İmâl Edilmesi 76
E. İmâl Edilen Bilgisayar Programının Teste Tabi Tutulması 76
F. İmâl Edilen Bilgisayar Programının Uygulanması 77
G. İmâl Edenin İmal Aşamasındaki Diğer Görevleri 77
III. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN KONUSU VE ÖZELLİKLERİ 77
A. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesinin Konusu 77
B. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesinin Özellikleri 78
1. Tarafların Birlikte Çalışması Gerekliliği 78
2. Çerçeve İlişki ve Güven Borcu 80
3. Proje Değişiklikleri 81
4. Özel Olarak Aydınlatma ve Bilgilendirme Yükümlülüğü 81
5. Başlangıçta Destek ve Eğitim 82
§ 4. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂLİ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİNİN BELİRLENMESİNDE TİP MESELESİ 84
I. SÖZLEŞMEDE TİP MESELESİ 84
A. Genel Olarak 84
B. Sözleşmede Tip Kavramının Özellikleri 85
C. Tipin Açık veya Kapalı Olması 86
II. TİPİK SÖZLEŞME VE ATİPİK SÖZLEŞME 89
A. Tipik Sözleşme 89
B. Atipik Sözleşme 89
§ 5. ESER SÖZLEŞMESİ VE BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN KANUNDAKİ ESER SÖZLEŞMESİNE UYGUNLUĞU 92
I. ESER SÖZLEŞMESİ VE UNSURLARI 92
A. Eser Sözleşmesinin Tanımı 92
B. Eser Sözleşmesinin Unsurları 93
1. Eser 93
2. Eser Meydana Getirme 98
3. Ücret 98
4. Taraflar Arasında Anlaşma 99
II. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMAL SÖZLEŞMESİNİN KANUNDAKİ ESER SÖZLEŞMESİNE UYGUNLUĞU 99
§ 6. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ VE BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN KANUNDAKİ VEKÂLET SÖZLEŞMESİNE UYGUNLUĞU 105
I. VEKÂLET SÖZLEŞMESİ VE UNSURULAR 105
A. Vekâlet Sözleşmesinin Tanımı 105
B. Vekâlet Sözleşmesinin Unsurları 105
1. İş Görme veya İşlem Yapma 105
2. İşin veya İşlemin Başkası Menfaatine Yapılması 106
3. Vekilin Edim Sonucundan Sorumlu Olmaması ve Bağımsız Olması 107
4. İşin Karşılıklı veya Karşılıksız Olması 108
5. Kanunda Düzenlenmemiş Olan İş Görme Sözleşmelerine Vekâlet Sözleşmesine İlişkin Hükümlerin Uygulanması 108
II. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN KANUNDAKİ VEKÂLET SÖZLEŞMESİNE UYGUNLUĞU 110
§ 7. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN KENDİNE ÖZGÜ YAPISI OLAN SÖZLEŞME OLARAK NİTELENDİRİLMESİ 112
I. GENEL OLARAK 112
II. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN KARMA SÖZLEŞME OLARAK NİTELENDİRİLMESİ MESELESİ 113
III. BİGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN BİLEŞİK SÖZLEŞME OLARAK NİTELENDİRİLMESİ MESELESİ 114
IV. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN KENDİNE ÖZGÜ YAPISI OLAN SÖZLEŞME OLARAK NİTELENDİRİLMESİ 115
§ 8. GÖRÜŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ŞAHSÎ KANAATİMİZ 119
İKİNCİ BÖLÜM
BİLGİSAYAR PROGRAMI İMAL SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI, TARAFLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
§ 9. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMENİN KURULMASINA İLİŞKİN ÖN HAZIRLIK İŞLEMLERİ 121
I. GENEL OLARAK 121
II. ŞARTNAME HAZIRLANMASI 121
A. Şartnamenin Tanımı ve Önemi 121
B. Şartnamenin Hazırlanmasında Tarafların Rolü 122
1. Genel Olarak 122
2. Sözleşmenin Kurulmasından Önceki Aşamada Şartnamenin Hazırlanmasında Tarafların Rolü 123
3. Sözleşmenin Kurulmasından Sonraki Aşamada Şartnamenin Hazırlanmasında Tarafların Rolü 125
C. Şartname Hazırlanmasının Türk Borçlar Hukuku Açısından Değerlendirilmesi 129
1. Sözleşme Kurulmasından Önceki Aşamada Şartnamenin Hazırlanmasının Değerlendirilmesi 129
2. Sözleşme Kurulmasından Sonraki Aşamada Şartnamenin Hazırlanmasının Değerlendirilmesi 130
§ 10. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI VE ŞEKLİ 135
I. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI 135
A. Genel Olarak Sözleşmenin Kurulması 135
B. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesinin Kurulması 136
II. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ 138
A. Genel Olarak Sözleşmelerde Şekil 138
B. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesinin Şekli 140
§ 11. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNDE GENEL İŞLEM ŞARTLARI 144
I. GENEL OLARAK 144
II. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİ AÇISINDAN GENEL İŞLEM ŞARTLARININ UNSURLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 147
A. Genel Olarak 147
B. Genel İşlem Şartları Önceden ve Tek Taraflı Hazırlanmış Olmalıdır 147
C. Genel İşlem Şartları Birden Fazla Sözleşmede Kullanılmak Amacıyla Hazırlanmış Olmalıdır 148
D. Önceden Hazırlanan Sözleşme Metinlerinin Özdeş Olması Şart Değildir 149
E. Genel İşlem Şartları Genel ve Soyut Nitelikte Olmalıdır 149
F. Genel İşlem Şartları Karşı Tarafa En Geç Sözleşmenin Kuruluşunda Sunulmalıdır 150
III. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNDE GENEL İŞLEM ŞARLARININ DENETİMİ 150
A. Genel Olarak 150
B. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesinde Genel İşlem Şartlarının Yürürlük Denetimi 151
C. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesinde Genel İşlem Şartlarının Yorum Denetimi 154
D. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesinde Genel İşlem Şartlarının İçerik Denetimi 154
E. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesinde Genel İşlem Şartlarını Değiştirme Yasağı 157
IV. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNDE KARŞILAŞILAN GENEL İŞLEM ŞARTLARI 157
A. Genel Olarak 157
B. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesinde Uygulamada Karşılaşılan Genel İşlem Şartları 158
§ 12. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 163
I. GENEL OLARAK 163
II. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL EDENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 163
A. Genel Olarak 163
B. Bilgisayar Programını İmâl Etme ve Teslim Etme Yükümlülüğü 164
1. Bilgisayar Programını İmâl Etmek 164
2. Bilgisayar Programını Teslim Etmek 166
C. Gerekli Fikî Hakları Devretme 167
1. Genel Olarak Fikrî Hakların Devri 167
2. Malî Hakların Devrine İlişkin Sözleşme 167
3. Lisans (Ruhsat) Sözleşmesi 168
4. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesinde Fikrî Hakların Devri 169D. Kaynak Kodu Devir Yükümlülüğü 173
1. Genel Olarak 173
2. Kaynak Kodun Devrine İlişkin Mahkeme Kararları 174
3. Kaynak Kodun Devrine İlişkin Doktrindeki Görüşler 176
4. Değerlendirme ve Şahsî Kanaatimiz 178
E. Bilgisayar Programı İle İlgili Dokümanları Devretme 179
F. İmâl Edenin Özen Ve Sadakat Yükümlülüğü 182
III. İŞ SAHİBİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 186
A. Ücret Ödeme Yükümlülüğü 186
B. İşbirliği Yapma Yükümlülüğü 187
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BİLGİSAYAR PRORAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI VE SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ
§ 13. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNDE AYIPTAN DOĞAN SORUMLULUK 194
I. GENEL OLARAK 195
II. AYIP KAVRAMI 195
A. Genel Olarak Ayıp Kavramı 195
B. Bilgisayar Programı İmâl Sözleşmesinde Ayıp Kavramı 197
1. Genel Olarak 197
2. Bilgisayar Programında Ayıp Sayılan Durumlar 199
a. Bilgisayar Programındaki Bir Fonksiyonun Ayıplı Olması 200
b. Bilgisayar Programındaki Fonksiyon Eksikliği Olması 201
c. Bilgisayar Programı Uyumsuzluğu Olması 201
d. Bilgisayar Programında Kapasite Ayıbı Olması 202
e. Bilgisayar Programının Hızının Yavaş Olması 202
f. Bilgisayar Programının Virüslü Olması 202
g. Bilgisayar Programında İş Sahibine Yönelik Hizmet Yardımının Eksikliği Olması 203
h. Bilgisayar Programı Tasarım Ayıpları Olması 203
III. BİLGİSAYAR PRORAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNDE İŞ SAHİBİNİN AYIPTAN DOĞAN HAKLARI 204
A. Genel Olarak 204
B. Ayıptan Doğan Hakların Kullanılmasının Şartları 204
1. Eser Teslim Edilmiş Olmalıdır 204
2. Ayıp İş Sahibinden Kaynaklanmamış Olmalıdır 205
3. İş Sahibi Eseri Kabul Etmemiş Olmalıdır 207
4. İş Sahibi Eseri Gözden Geçirme ve Bildirim Külfetlerini Yerine Getirmiş Olmalıdır 209
a. Genel Olarak 209
b. Gözden Geçirme (Muayene) Külfeti 210
c. Bildirim (İhbar) Külfeti 213
C. İş Sahibinin Ayıptan Doğan Hakları 214
1. Sözleşmeden Dönme Hakkı 215
2. Bedelde İndirim Talep Hakkı 215
3. Ayıbın Giderilmesini Talep Hakkı 217
§ 14. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNDE ZAPTAN DOĞAN SORUMLULUK 224
I. GENEL OLARAK 224
II. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNDE ESER SAHİPLİĞİ 225
A. Genel Olarak Eser Sahipliği 225
B. Birden Fazla Kişinin Eser Sahipliği 226
C. Bilgisayar Programında Eser Sahipliği 227
1. Genel Olarak 227
2. Bilgisayar Programı Üzerindeki Mülkiyet Hakkı 229
III. BİLGİSAYAR PROGRAMINDA ZAPT VE SORUMLULUK 232
§ 15. BİLGİSAYAR PROGRAMI İMÂL SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 234
I. GENEL OLARAK 234
II. YAKLAŞIK BEDELİN AŞILMASI SEBEBİYLE SONA ERME 235
III. YÜKLENİCİYE BEDEL VE TAZMİNAT ÖDEMEK SURETİYLE SÖZLEŞMEDEN DÖNME 236
IV. ESERİN YOK OLMASI 239
V. İŞ SAHİBİNDEN KAYNAKLI BİR SEBEPLE İFANIN İMKÂNSIZLAŞMASI 242
VI. YÜKLENİCİNİN ÖLÜMÜ VEYA YETENEĞİNİ KAYBETMESİ 243
VII. ZAMANAŞIMI 246
SONUÇ 251