Bilirkişi İncelemesi

Doç. Dr. Selman ÖZDEMİR ( Hakim - Bölge İdare Mahkemesi Üyesi )

İÇİNDEKİLER
TAKDİM 7
ÖNSÖZ 9
İÇİNDEKİLER 13
KISALTMALAR 27
GİRİŞ 29
BİRİNCİ BÖLÜM
İSPAT HUKUKU, DELİL KAVRAMI, BİLİRKİŞİ KAVRAMI VE
BİLİRKİŞİLİK MÜESSESESİ
I İSPAT HUKUKU 39
A İspat Hukuku 39
1 Etimolojik köken 39
2 İspat hukuku kavramı 41
B Delil Kavramı ve Bilirkişi Delili 43
1 Delil kavramı 43
2 Bilirkişi delili 45
II KAVRAM OLARAK BİLİRKİŞİ, BİLİRKİŞİNİN TANIMI, GEREKLİLİĞİ VE
BİLİRKİŞİLİK GÖREVİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİ 45
A Tarihsel Süreç 46
B Bilirkişi ve Bilirkişilik Hakkında Tanımlar 51
1 Semantik anlamı ile bilirkişi 52
2 Mevzuattaki tanımlar 54
3 Doktrin tarafından yapılan tanımlar 54
C Bilirkişinin Gerekliliği 58
D Bilirkişilik Görevinin Hukukî Niteliği 60
1 Mükellefiyet niteliği 60
2 Kamusal faaliyete yardım niteliği 63
3 Türk Ceza Kanunu anlamında kamu görevlisi sayılma, idare hukuku
ve personel hukuku anlamında kamu görevlisi sayılmama niteliği 65
4 Türk Ceza Kanunu uygulamasında yargı görevi yapan kişi
statüsünde olmama niteliği 68
5 Meslek olmama niteliği 68
14 İçindekiler
III BİLİRKİŞİLİK İLE TANIKLIK İLİŞKİSİ 71
A Genel Olarak 71
B Tanıklığın ve Bilirkişiliğin Benzer ve Farklı Yönleri 72
C Tanık Mı? Mahallî Bilirkişi Mi? 75
IV BİLİRKİŞİNİN NİTELİKLERİ 81
A Dürüstlük 82
1 Gerçeği söyleme84
2 Sadâkat85
3 Özen/İtina/İhtimam 85
4 Sır saklama 86
5 Görevden çekinme86
6 Bildirimde bulunma (haber verme)86
7 Görevi bizzat yerine getirme88
8 Görüşünde hukukî değerlendirmelerden kaçınma 90
9 Saygınlık ve güven90
10 Reklâm yasağı91
B Ehliyet (Uzmanlık/Mütehassıslık) 93
1 Genel değerlendirmeler93
2 Ehliyet/Uzmanlık niteliği 94
C Tarafsızlık ve Objektiflik101
D Bağımsızlık 110
V ÖZEL HUKUK TÜZEL KİŞİSİ BİLİRKİŞİLİK 112
İKİNCİ BÖLÜM
BİLİRKİŞİDEN GÖRÜŞ ALINMASINI GEREKTİREN HALLER,
GÖREVLENDİRİLECEK BİLİRKİŞİNİN BELİRLENMESİ, BİLİRKİŞİNİN
YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE BİLİRKİŞİNİN YEMİNİ
I BİLİRKİŞİDEN GÖRÜŞ ALINMASINI GEREKTİREN HALLER 123
A Bilirkişiden Görüş Alma Yasağı124
1 Hukukî sorunlarda bilirkişiden görüş alma yasağı ve geçmişten
bugüne hukukî sorunlarda bilirkişiden görüş alma yasağının
serencamı125
2 Genel bilgiyle ya da genel tecrübeyle çözülecek konularda
bilirkişiden görüş alma yasağı 139
3 Hukuk öğrenimi görmüş kişilerin bilirkişi olarak görevlendirilme
yasağı ve bu yasağın idarî yargıdaki uygulaması 140
İçindekiler 15
4 Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi ile bu sisteme entegre sistemler
veya yazılımlar vasıtası ile özel ve teknik bilgiye ulaşılması 145
5 Kanuna aykırı şekilde bilirkişiden görüş alınmasının müeyyideleri ve
kanuna aykırı şekilde alınan görüşün delil değeri 147
a Kanuna aykırı şekilde bilirkişiden görüş alınmasının
müeyyideleri 147
b Kanuna aykırı şekilde alınan (hazırlanan) bilirkişi raporunun
delil değeri 152
B Bilirkişi Görüşüne Başvurulması Gereken Haller 153
1 Uyuşmazlık hakkında karar vermeye yetecek şekilde kesin delilin
mevcut olmaması 153
2 Kanun’un bilirkişiye başvurulmasını emrettiği haller 154
3 Çözümü “özel bilgi” ve/veya “teknik bilgi” gerektiren bir konunun
mevcut olması 155
4 Delil tespitinin bilirkişi deliline yönelik yapılması 165
C Bilirkişi Görüşüne Başvurulması Hususunda Mahkemenin Takdir Yetkisi 167
II GÖREVLENDİRİLECEK BİLİRKİŞİNİN BELİRLENMESİ, BİLİRKİŞİNİN
YÜKÜMLÜLÜKLERİ, BİLİRKİŞİNİN YEMİNİ 169
A Bilirkişinin Belirlenmesi 169
B Bilirkişinin Belirlenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar 172
1 Genel olarak 172
2 Sürekli aynı bilirkişilerin görevlendirilmesi meselesi 174
a Genel olarak 176
b Hukukî kamulaştırmasız el atma davaları bakımından konunun
ele alınması 183
3 Meslekî kıdem meselesi 185
4 Seçimin bizatihi hâkim tarafından yapılması 186
C Görevlendirilecek Bilirkişinin Seçilmesi 187
1 Dâhil olunan bölge adliye mahkemesi bilirkişilik bölge kurulu
listesinden seçme 188
2 Başka bölge adliye mahkemesi bilirkişilik bölge kurulu listesinden
seçme 189
a Birinci durum 189
b İkinci durum 190
c Üçüncü durum 190
3 Bilirkişilik bölge kurulu listesine kayıtlı olmayanların bilirkişi olarak
görevlendirilmesi 192
16 İçindekiler
a Gerçek kişilerin görevlendirilmesi 192
b Resmî bilirkişi görevlendirilmesi194
i Genel olarak 194
ii Adlî Tıp Kurumu’nun işleyişinin idarî yargı bakımından
değerlendirilmesi195
c Özel hukuk tüzel kişisi bilirkişi görevlendirilmesi 199
4 Özellikli durumlar200
D Görevlendirilebilecek Bilirkişi Sayısının Belirlenmesi201
1 Kural201
2 Kuralın istisnası 202
3 Kaç farklı bilirkişi (kurulu) görevlendirilebileceği meselesi 211
4 Özellikli durumlar212
E Bilirkişilik Görevini Kabul Yükümlülüğü Olanlar213
F Bilirkişilik Görevinin Kapsamı, Bilirkişinin Göreve İlişkin Yükümlülükleri
ile Bu Yükümlülüklere Uymamanın Müeyyideleri215
1 Bilirkişilik görevinin kapsamı, bilirkişinin göreve ilişkin
yükümlülükleri 215
2 Bilirkişinin göreve ilişkin yükümlülüklerine uymamasının
müeyyideleri 217
a Zorla getirtme218
b Gelmemesinin sebep olduğu giderleri bilirkişinin ödemesine
hükmetme220
c Para cezası221
d Sebepsiz/mazeretsiz olarak çekinme nedeniyle uygulanan
yaptırımlar222
e Disiplin hapsi 223
f Para cezası ve hapis yaptırımlarının infazı224
i Disiplin hapsinin infazı224
ii Masrafların tahsili ve disiplin para cezasının infazı 225
(a) Para cezasının tahsili 225
(b) Masrafların tahsili226
g Kabahatler Kanunu’na göre bilirkişinin para cezası ile tecziyesi
meselesi226
h Bilirkişilik bölge kurulu tarafından uygulanacak yaptırımlar 230
III BİLİRKİŞİNİN YEMİN ETMESİ231
A Genel Olarak 231
B Yemin ve Bilirkişilik Statüsüne Dâhil Olma234
İçindekiler 17
C Listeye Kayıtlı Olan Bilirkişi Görevlendirildiğinde, Bu Kişiye Tekrar
Yemin Verdirilmesi Usûlünün Eleştirisi 234
D Listeye Kayıtlı Olmayan Bilirkişilerin Yemini ve Yemin Tutanağının
İçeriği 236
E Yabancıların Liste Dışı Bilirkişi Olarak Görevlendirilip
Görevlendirilemeyeceği Meselesi 242
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İDARÎ YARGIDA BİLİRKİŞİ İNCELEMESİNE KARAR VERİLMESİ, BİLİRKİŞİNİN
BELİRLENMESİ – GÖREVLENDİRİLMESİ – GÖREV SÜRESİ
I İDARÎ YARGI MAHKEMELERİNDE BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ SÜRECİNE
BAŞLANMASI 245
A Mahkemenin Kendiliğinden (Re’sen) Bilirkişi İncelemesi Yaptırması 246
B Tarafların Bilirkişi İncelemesi Yaptırılmasını Talep Etmesi ve
Mahkemenin Bu Talebi Kabul Etmesi 247
C Bilirkişi İncelemesine Karar Verilmesi 249
1 Genel olarak 249
2 Yürütmenin durdurulması talepli davalarda bilirkişi incelemesine
karar verilmesi 250
3 Delil tespiti talepli davalarda bilirkişi incelemesine karar verilmesi 254
4 Bilirkişi incelemesi yaptırılmasına dair mahkeme kararının niteliği 258
5 Bilirkişi incelemesi yaptırılmasına dair mahkeme kararının içeriği 259
6 Bilirkişi incelemesi avansının temini 263
a İstenecek avansın miktarı 265
b Avansın kimden isteneceği meselesi 266
i Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri
davalar ve işler bakımından avansın isteneceği taraf 267
ii Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri
davalar ve işler bakımından avansın isteneceği taraf 268
iii Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri
davalar ve işler bakımından avansın ödenmesi için
verilecek süre ve bu sürenin niteliği 272
iv Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri
davalar ve işler bakımından avansın ödenmesi için
verilecek süre 275
c İdarî yargıda bilirkişi incelemesi avansı temininde “tarafların
üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri davalar”a ilişkin
usûlün mü, yoksa “tarafların üzerinde serbestçe tasarruf
edemeyecekleri davalar”a ilişkin usûlün mü uygulanması
gerektiğinin değerlendirilmesi 275
18 İçindekiler
7 Naip (nâib) üye müessesi 283
a Niyabet ve naiplik (nâiblik) kavramları285
b Naiplik (nâiblik) müessesesinin yasal dayanağı 287
c Tek hâkimle yürütülen davalarda naip üye tayini meselesi 293
8 Bilirkişi incelemesine ilişkin ara kararın içeriği ve naip üyenin
yetkileri 295
a Bilirkişileri belirlemek300
b Bilirkişi incelemesi masraflarına ilişkin avansı temin etmek 302
c Bilirkişilere yöneltilecek soruları belirleme 303
d Bilirkişi incelemesi kapsamında ihtiyaç duyulan belgeleri ilgili
kişilerden ve kurumlardan temin etmek 304
e Bilirkişi incelemesi gününü ve saatini, keşif icrası gününü ve
saatini belirlemek, keşif icrasının yönetimini - denetimi
yürütmek, güvenliği temin etmek 304
f Bilirkişilere dosyanın teslim edilip edilmeyeceğine karar
vermek, raporun ibraz edilmesi süresini belirlemek 306
g Bilirkişi ücretini ve keşif icra edilmiş ise yol masrafını takdir ve
tediye etmek 307
II BİLİRKİŞİNİN GÖREVLENDİRİLMESİ VE GÖREV ALANININ BELİRLENMESİ 307
A Bilirkişinin Görevlendirilmesi 307
B Bilirkişinin Görev Alanının Belirlenmesi308
1 Bilirkişiye tebliğ edilecek olan görevlendirme yazısında, inceleme
konusunun “bütün sınırlarıyla” ve “açıkça” belirlenmesi 309
2 Bilirkişiye tebliğ edilecek olan görevlendirme yazısında, bilirkişinin
cevaplaması gereken sorulara ayrıntılı şekilde yer verilmesi310
3 Bilirkişiye tebliğ edilecek olan görevlendirme yazısında, raporun
verilme süresinin bilirkişilere bildirilmesi316
4 Bilirkişiye tebliğ edilecek olan görevlendirme yazısında, takdir
edilen ücretin bilirkişilere bildirilmesi318
5 Bilirkişiye tebliğ edilecek olan görevlendirme yazısında, gerçeğe
aykırı mütalâada bulunması halinde 5237 sayılı Türk Ceza
Kanunu’nun 276’ncı maddesi uyarınca bilirkişinin
cezalandırılacağının ihtaren bilirkişiye bildirilmesi320
C Bilirkişinin Görev Alanının Belirlenmesinde Tarafların Görüşünün
Alınması 321
D Bilirkişinin Görevlendirme Yazısı324
1 Genel olarak324
2 Dosyanın teslimi324
İçindekiler 19
3 Ücret ve ihtar 328
4 Diğer hususlar 328
5 Yemin meselesi 328
III BİLİRKİŞİNİN GÖREV SÜRESİ, BİLİRKİŞİ RAPORUNUN MAHKEMEYE TESLİM
EDİLME SÜRESİ 331
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BİLİRKİŞİLİKTEN ÇEKİNME, BİLİRKİŞİNİN REDDİ VE BİLİRKİŞİNİN
YASAKLI OLMASI
I BİLİRKİŞİLİKTEN ÇEKİNME 337
A Tanıklıktan Çekinme Sebeplerine Dayanarak Bilirkişilikten Çekinme 339
1 Kişisel nedenlerle bilirkişilikten çekinme 340
a Bilirkişinin, davanın iki tarafından birisinin nişanlısı olması
durumu 340
b Bilirkişinin, evlilik bağı ortadan kalkmış olsa dahi davanın iki
tarafından birisinin eşi olması durumu 342
c İki taraftan birisinin, bilirkişinin kendisinin veya bilirkişinin
eşinin altsoyu yahut üstsoyu olması durumu 343
ç Bilirkişinin, davanın taraflarından birisi ile arasında evlatlık bağı
olması 345
d Davanın taraflarının, üçüncü derece de dâhil olmak üzere
bilirkişinin kan hısımları olması veya kendisini oluşturan evlilik
bağı ortadan kalkmış olsa dahi davanın taraflarının bilirkişinin
kayın hısımları olması durumu 346
e Bilirkişinin davanın taraflarından birisinin koruyucu ailesi
olması, yahut bilirkişinin davanın taraflarından birisinin
koruyucu aile olduğu kişinin çocuğu olması yahut da davanın
taraflarından birisinin bilirkişi tarafından koruma altına alınan
çocuk olması hali 348
2 Sır nedeniyle bilirkişilikten çekinme 351
3 Menfaat ihlâli tehlikesi nedeniyle bilirkişilikten çekinme 355
a Bilirkişinin beyanının kendisine veya 248’inci maddede yazılı
kimselerden birine doğrudan doğruya maddî bir zarar verecek
olması 356
b Bilirkişinin beyanının, kendisinin veya 248’inci maddede yazılı
kimselerden birinin şerefini veya itibarını ihlâl edecek olması 358
c Bilirkişinin beyanının, kendisinin veya 248’inci maddede yazılı
kimselerden birinin ceza soruşturması veya ceza kovuşturması
geçirmesine sebep olması 360
20 İçindekiler
d Bilirkişinin beyanının, bilirkişinin mesleğine ait olan sırların
veya bilirkişinin sanatına ait olan sırların ortaya çıkmasına
sebebiyet vermesi 362
i Sır kavramı363
ii Sanat - zanaat ve sır363
iii Meslek ve sır364
iv Değerlendirme365
B Mahkemece Kabul Edilebilir Bir Diğer Sebebe Dayanarak Bilirkişilikten
Çekinme 367
C Çekinme Usûlü ve Çekinme Talebinin İncelenmesi 368
II BİLİRKİŞİNİN REDDİ372
A Bilirkişinin Reddi Sebepleri 374
1 Genel ret sebebi374
a Genel ret sebeplerine ilişkin örnek – 1 (Bilirkişinin, davanın
tarafı olan kişi ile birlikte çalışmalarının bulunması) 376
b Genel ret sebeplerine ilişkin örnek – 2 (Bilirkişinin, davanın
taraflarından birisi ile danışmanlık/personel ilişkisinin olması) 377
c Genel ret sebeplerine ilişkin örnek – 3 (Bilirkişinin, davanın
taraflarından birisi veya her ikisi ile husumeti olan bir kişinin
vekili olması)379
d Genel ret sebeplerine ilişkin örnek – 4 (Kişinin, bilirkişi olarak
görevlendirildiği davaya ilişkin görüşünü daha önceden
açıklamış olması; kişinin, bilirkişi olarak görevlendirildiği
davada verilecek olan kararın sonuçlarından etkilenecek bir
kurumun çalışanı olması) 380
e Genel ret sebeplerine ilişkin örnek – 5 (Kişinin, bilirkişi olarak
görevlendirildiği davadan evvel, dava konusu olayla ilgili olan
delil tespitinde görev almış olması)381
f Genel ret sebeplerine ilişkin örnek – 6 (Bilirkişinin, davanın
taraflarından birisinin vekili/temsilcisi ile evli olması) 383
g Genel ret sebeplerine ilişkin örnek – 7 (Bilirkişinin, davanın
tarafı olan idare ile yakın işbirliği içinde hizmet îfa eden bir
idarenin çalışanı olması)384
2 Özel ret sebepleri384
a Bilirkişinin davada, iki taraftan birine öğüt vermiş olması ya da
iki taraftan birine yol göstermiş olması385
b Bilirkişinin davada, iki taraftan birine veya üçüncü kişiye
“kanunen gerekmediği hâlde” görüşünü açıklamış olması 386
c Bilirkişinin görevlendirildiği davada hâkim ya da hakem
sıfatıyla hareket etmiş olması 387
İçindekiler 21
d Davanın, bilirkişi olarak görevlendirilen kişinin dördüncü
derece de dâhil olmak üzere yansoy hısımlarına ait olması 387
e Bilirkişinin görevlendirildiği davanın devamı esnasında, iki
taraftan birisi ile davasının bulunması veya iki taraftan birisi ile
aralarında bir düşmanlığın bulunması 389
f Bilirkişinin o dava kapsamında tanık olarak dinlenmesi,
bilirkişinin reddi sebebi midir? 391
g Bilirkişi olarak görevlendirilen kişinin, arabulucu yahut
uzlaştırmacı olması, o bilirkişinin reddi sebebi midir? 391
h Bilirkişi olarak görevlendirilen kişinin, sosyal medya
mecralarında görüşünü izhar etmesi, o bilirkişinin reddi sebebi
midir? 392
3 Özel hukuk tüzel kişisi bilirkişinin reddi meselesi 393
4 Bilirkişinin TMMOB üyesi olmasının, TMMOB’nin taraf olduğu
davalarda tek başına bilirkişinin reddi sebebi olarak değerlendirilip
değerlendirilmeyeceği meselesi 394
B Bilirkişinin Reddi Usûlü Ve Ret Talebinin İncelenmesi 395
1 Genel olarak 395
2 Bilirkişiyi kimler reddedebilir? 396
3 Müdahil bilirkişiyi reddedebilir mi? 397
4 Bilirkişinin kendi kendisini reddetmesi 400
5 Bilirkişinin reddedilme süresi 400
6 Bilirkişinin reddi usûlü 401
7 Bilirkişinin reddi talebinin incelenmesi 402
8 Heyet halinde yürütülen davalarda bilirkişinin reddi talebinin
mahkeme heyeti tarafından mı yoksa naip üye tarafından mı
inceleneceği meselesi 404
9 Bilirkişinin reddi talebi hakkındaki kararın hukukî niteliği ve bu
karara karşı kanun yoluna başvurulup başvurulamayacağı meselesi 411
C Bilirkişinin Reddi Talebinin Kabulünün Sonuçları 413
III BİLİRKİŞİNİN YASAKLI OLMASI 416
A Genel Olarak 416
B Bilirkişinin Yasaklılık Sebepleri 418
1 Davanın, bilirkişinin kendisine ait olan bir dava olması veya
davanın, bilirkişinin doğrudan doğruya yahut dolayısıyla ilgili
olduğu bir dava olması 419
2 Davanın, aralarında evlilik bağı kalksa bile o davada bilirkişi olarak
görevlendirilen kişinin eşinin tarafı olduğu bir dava olması 419
3 Davanın, bilirkişinin kendisinin veya eşinin altsoyunun yahut
üstsoyunun taraf olduğu bir dava olması 420
22 İçindekiler
4 Davanın tarafının, bilirkişi ile arasında evlatlık bağı bulunan bir kişi
olması421
5 Davanın tarafının, bilirkişinin üçüncü derece de dâhil olmak üzere
kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı kalksa dahi kayın hısımlığı
bulunan kişilerden birisi olması 421
6 Davanın tarafının, bilirkişinin nişanlısı olması 421
7 Davanın tarafının bilirkişinin vekili, bilirkişinin vasisi, bilirkişinin
kayyımı veya bilirkişinin yasal danışmanı sıfatıyla hareket ettiği bir
kişi olması422
C Yasaklılık Durumunun İncelenmesi ve Yasaklılık Sebebiyle Bilirkişinin
Davadaki Görevinden Azledilmesi (Görevden Alınması) Yasaklılık
Hakkındaki Mahkeme Kararının Niteliği 425
1 Yasaklılık durumunun incelenmesi ve yasaklılık sebebiyle
bilirkişinin davadaki görevinden azledilmesi (görevden alınması)425
2 Yasaklılık hakkındaki mahkeme kararının niteliği ve bu karara karşı
başvuru usûlü427
D Yasaklılık Nedeniyle Bilirkişinin Azledilmesinin (Görevden Alınmasının)
Sonuçları 429
BEŞİNCİ BÖLÜM
BİLİRKİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ, BİLİRKİŞİNİN YETKİLERİ,
BİLİRKİŞİ RAPORUNUN HAZIRLANARAK MAHKEMEYE VERİLMESİ,
BİLİRKİŞİ RAPORUNA İTİRAZ, BİLİRKİŞİ RAPORUNUN
DEĞERLENDİRİLMESİ, BİLİRKİŞİLİK ÜCRETİ
I BİLİRKİŞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ431
A Bilirkişinin Haber Verme Yükümlülüğü 431
B Bilirkişinin Görevini Bizzat Yerine Getirme Yükümlülüğü 433
C Bilirkişinin Sır Saklama Yükümlülüğü 435
D Bilirkişi Olarak Bir Davada Görevlendirilme Nedeniyle Öğrenilen Sırrın
Bilirkişinin Kendisi Yahut Başkası Yararına (Menfaatine) Kullanılmaması
Yükümlülüğü 438
E Bilirkişinin Yükümlülüklerinin Süresi ve Sırra İlişkin Yükümlülüklere
Uymamanın Müeyyideleri 439
F Suç Duyurusunda Bulunma (İhbar) Yükümlülüğü 440
II BİLİRKİŞİNİN YETKİLERİ 441
A Kural: Bilirkişinin Tek Başına Hareket Etme Yetkisinin Bulunmaması441
B Görev Alanı ve Görev Sınırları ile İlgili Tereddüdün Giderilmesini
Mahkemeden İsteme Yetkisi 444
İçindekiler 23
C Davanın Taraflarının Bilgisine Başvurma Yetkisi 446
1 Genel olarak 446
2 Bilirkişinin davanın taraflarının bilgisine başvurmak için izin alması 447
3 Keşif icrası esnasında davanın taraflarının bilgisine başvurma 448
4 Davanın taraflarının bilgisine başvurma usûlü 450
D Şey Üzerinde Ya Da Şeyin Bulunduğu Yerde İnceleme Yapma Yetkisi ve
Bu Yetkinin Kullanım Esas ve Usûlleri 453
III BİLİRKİŞİNİN GÖRÜŞÜNÜ HAZIRLAMASI VE GÖRÜŞÜN AÇIKLANMASI 458
A Bilirkişinin Görüşünü Sözlü Olarak Açıklaması 460
B Bilirkişinin Görüşünü Yazılı Olarak Açıklaması (Bilirkişi Raporu) 461
1 Bilirkişi raporunun şeklî özellikleri 462
2 Bilirkişi raporunun muhteviyatı (içeriği) ve raporun hazırlanması 465
a Raporda hukukî değerlendirmeler yer almamalıdır 466
b Raporda vicdanî, hissî ve şahsî değerlendirmeler yer
almamalıdır 473
c Bilirkişi raporunun gerekçesinin önemi 477
d Bilirkişi raporunun muhteviyatı, bilirkişi raporunun kaleme
alınması, raporun gerekçelendirilmesi ve raporun imzalanması 480
e Kurul halinde görevlendirilen bilirkişilerin rapor hazırlamaları 485
f Bilirkişi raporunun imzalanması ve raporda düzeltme yapılması 487
3 Bilirkişi raporunun mahkemeye verilmesi 487
4 Bilirkişi raporunun mahkeme kaydına alınması 490
5 Bilirkişi raporunun kayda alınması sonrasında, bilirkişinin raporda
değişiklik yapıp yapamayacağı meselesi 491
6 Bilirkişi raporunun taraflara tebliği 491
a Genel olarak 491
b Başka bir mahkeme tarafından alınan bilirkişi raporunun
hükme esas alınacak olması durumunda, başka mahkemenin
aldığı bilirkişi raporunun idarî yargıda görülen davanın
taraflarına tebliğinin gerekip gerekmediği meselesi 493
IV BİLİRKİŞİ RAPORUNA İTİRAZ 496
A Genel Olarak 496
B Bilirkişi Raporuna İtiraz Süresi 497
C Bilirkişi Raporuna İtiraz Süresinin Hukukî Niteliği 498
D Bilirkişi Raporuna İtirazın İncelenmesi ve Fazlaya İlişkin Haklar Saklı
Tutularak Açılan Davalarda Bu İtiraz Hakkında Ara Karar Alınması
Meselesi 501
24 İçindekiler
V MAHKEMENİN BİLİRKİŞİDEN EK RAPOR ALMASI504
A Kural: Bir Davada Ancak Bir Kere Bilirkişi Raporu Alınması 504
B Kuralın İstisnası: Bir Davada Bilirkişiden Ek Rapor Alınması 504
C Delil Tespitinde Bilirkişi Olarak Görevlendirilen Kişiden, Dava
Kapsamında Ek Rapor Alınıp Alınamayacağı508
D Ek Rapor Alınması Usûlüne Uymamanın Hâkim Bakımından
Müeyyideleri509
E Ek Raporun Mahkemeye Verilmesi, Tebliği ve Ek Rapora İtiraz 510
F Ek Raporda, Asıl (Kök) Rapordaki Görüşten Dönülüp Dönülemeyeceği
Meselesi510
VI MAHKEMENİN YENİ BİR BİLİRKİŞİ GÖREVLENDİREREK YENİ BİR BİLİRKİŞİ
İNCELEMESİ YAPTIRMASI 511
A Genel Olarak 511
B Yeni Bir Bilirkişi İncelemesi Yaptırılmasının Şartları 511
C Davanın Taraflarının Yeni Bir Bilirkişi İncelemesi Yaptırılması
Taleplerinin Mahkemece Ara Kararla Karşılanmasının Gerekip
Gerekmediği Meselesi 512
D Davada Yeni Bir Bilirkişi İncelemesi Yaptırılıp Yaptırılmayacağının
Mahkemece Değerlendirilmesi515
E Yeni Bir Bilirkişi İncelemesi Yaptırılmasına Karar Verilmesi 518
F Yeni Bilirkişi İncelemesinin Daha Önceki İncelemeyi Yapan Bilirkişilere
Yaptırılıp Yaptırılamayacağı Konusu518
G Delil Tespitinde Bilirkişi Olarak Görevlendirilen Kişinin, Davada Da
Bilirkişi Olarak Görevlendirilmesi ve Rapor Alınması Halinde, Yeni Bir
Bilirkişi İncelemesi Yaptırılmasının Gerekip Gerekmediği Meselesi 520
H Yeni Bilirkişi Raporunun, Eski Bilirkişi Raporunu Hükümden Düşürmesi 521
VII BİLİRKİŞİ GÖRÜŞÜNÜN MAHKEMECE DEĞERLENDİRİLMESİ: BİLİRKİŞİ
RAPORUNUN BAĞLAYICILIĞI522
A Genel Olarak Deliller524
B Delil Değeri Kavramı 525
C Bilirkişi Delilinin Bağlayıcılığı 527
1 Hükmün bilirkişi raporuna uygun olarak kurulması gerektiğini
savunan görüş 529
2 Hükmün bilirkişi raporunda yer verilen görüşten farklı şekilde
kurulabileceğini savunan görüş530
3 Raporun bağlayıcılığı konusuna yargının yaklaşımı539
4 Bilirkişi raporunun bağlayıcılığı konusunun mevzuatta ele alınışı ve
özellikli bazı durumlar 542
İçindekiler 25
5 Bilirkişi raporunun mahkeme kararına derç edilmesi ve kararın
gerekçelendirilmesi 547
a Bilirkişi incelemesine ve bilirkişi raporlarına hâkimlerin
yaklaşımları 547
b Bilirkişi raporlarının karar gerekçelerinde ele alınışı 551
D Tarafların İbraz Ettiği Uzman Görüşünün Hukukî Niteliği ve Bilirkişi
Raporu Karşısındaki Durumu 554
1 Genel olarak 554
2 Uzman görüşü müessesesinin hukuk sistemimize dahil oluşu 555
3 Uzman görüşü ile uzmanın hukukî niteliği 556
4 Uzman görüşünün idarî yargıda muhakemede nasıl ele alınacağı
meselesi 557
VIII BİLİRKİŞİLİK ÜCRETİ VE BİLİRKİŞİLİK GİDERLERİ 561
A Ücret 562
B Bilirkişiye Ödenen Ücretin Niteliği 565
C Bir Hikâye: 40 Yıl Artı 10 Dakika 568
D Bilirkişiliğe Adaletin Tecellisini Sağlamaya Katkı Sunmaya ve Manevî
Hazdan Gayri Bir Beklenti Olmadan Görev Îfa Etmeye Dair Bir
Yaşanmışlık 569
E Bilirkişilik Ücreti 571
1 Bilirkişilik ücretinin tanımı ve yasal danağı 575
2 Bilirkişiye ödenecek ücretin miktarının takdiri 576
3 Tarifedeki ücretin artırılarak ödenmesi 578
4 Tarifedeki ücretin azaltılarak ödenmesi 580
5 Seri dosyalarda bilirkişilik ücreti 582
6 Ek rapor ve bilirkişilik ücreti 585
7 Bilirkişiye hiç ücret ödenmemesi 588
F Bilirkişilik Giderleri 590
1 Genel olarak 590
2 Birden fazla dosya nedeniyle müşterek gider yapılması durumu 592
3 Gider karşılığı avans ödenmesi durumu 593
4 Belgelendirilen giderlerin indirimli ödenmesi veya bilirkişiye hiç
gider ödenmemesi 594
G Bilirkişilik Ücretinin ve Bilirkişilik Giderinin Bilirkişiye Ödenmesi 595
H Bilirkişilik Ücreti İle Bilirkişilik Giderinin Aynı Sarf Kararı İle Mi, Farklı
Sarf Kararları İle Mi Ödeneceği Meselesi 597
26 İçindekiler
I Bilirkişilik Ücretinin Ödenmesinde Hangi Yıla Ait Tarifenin Esas
Alınacağı Meselesi 599
İ Adlî Tıp Kurumu Ücreti 600
J Bilirkişilik Ücretine Tarafların veya Bilirkişinin İtirazı 601
1 Bilirkişilik ücretine tarafların itirazı 601
2 Bilirkişilik ücretine bilirkişinin itirazı602
ALTINCI BÖLÜM
İDARÎ YARGIDA İSTİNAF KANUN YOLU AŞAMASINDA
BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ VE İSTİNABE
I İSTİNAF AŞAMASINDA BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ605
II BÖLGE İDARE MAHKEMESİNİN BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ YAPILMASI
GEREKTİĞİ KANAATİNE VARMASI HALİNDE, İLK DERECE MAHKEMESİ
KARARINI KALDIRARAK DOSYAYI İLK DERECE MAHKEMESİNE GÖNDERME
YETKİSİNİN OLUP OLMADIĞI MESELESİ 606
III İDARÎ YARGIDA İSTİNAF KANUN YOLUNDA BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ614
A İstinabe Kavramı 615
B İstinabe mi? Talimat mı?617
C İstinabenin Genel Özellikleri618
D Bölge İdare Mahkemesinde İstinabe Suretiyle Bilirkişi İncelemesi620
1 İstinabe olunacak mahkeme 620
2 İstinabenin hangi delilin temini için yapılacağı, istinabeye karar
verilmesi621
3 İstinabe kararının içeriği ve bilirkişi görevlendirmesini istinabe
eden mahkemenin mi yoksa istinabe olunan mahkemenin mi
yapması gerektiğinin değerlendirilmesi 622
4 İstinabe vasıtasıyla bilirkişi incelemesi yapılması630
5 İstinabe giderleri 635
6 İstinabede, Tarifenin 6/i bendinin uygulanmasının unutulmaması
meselesi 640
7 İstinabe ile yapılan bilirkişi incelemesinde, bilirkişinin ücret artırımı
talebi ile gider talebinin incelenmesi 641
GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 643
KAYNAKÇA647