Bilişim Suçları ve Elektronik Delillerin Toplanması Muhafazası Değerlendirilmesi Sunulması(Adli Bilişim)
Dr. Mesut ORTA
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 19
Birinci Bölüm
BİLİŞİM SİSTEMİYLE İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR
1.1. Genel Olarak 27
1.2. Bilgisayar 28
1.2.1. Donanım 32
1.2.2. Yazılım 36
1.2.3. Giriş–Çıkış Üniteleri 37
1.3. Veri ve Bilgi 39
1.4. Bilişim Kavramı 48
1.5. Bilişim Sistemi 49
1.6. Bilişim Ağı 54
1.7. Kablosuz Ağlar (Wireless) 57
1.8. Sanal Bilgisayarlar 58
1.9. Mobil Cihazlar 58
1.10. İnternet ve Tarihi Gelişimi 59
1.11. TCP/IP Protokolü ve IP Adresi 67
1.12. Diğer Kavramlar 68
1.12.1. Elektronik Belge 68
1.12.2. Elektronik Posta 69
1.12.3. Zombi Bilgisayar 70
1.12.4. Siber Terörizm 71
1.12.5. Bilgi Toplumu 72
İkinci Bölüm
BİLİŞİM SUÇLARI
2.1. Genel Olarak Bilişim Suçları 75
2.1.1. Bilişim Suçlarının Tarihçesi 79
2.1.2. Bilişim Suçlarının Tanımı, Kapsamı ve Sınıflandırılması 83
2.1.3. Bilişim Suçlarının Ortak Özellikleri 87
2.1.4. Bilişim Suçlarındaki Artışın Nedenleri 91
2.1.5. Bilişim Suçları Açısından Avrupa Siber Suçlar Sözleşmesi 94
2.1.6. Bilişim Suçları Konusunda Ülkemizde Yasal Düzenlemeler 95
2.2. Bilişim Suçlarının İşleniş Şekilleri 96
2.2.1. Sosyal Mühendislik 98
2.2.2. İstenmeyen Elektronik Postalar (Spam) 99
2.2.3. Bilişim Sistemlerine ve Servislerine Yetkisiz Erişim 101
2.2.4. Truva Atları (Trojan) 102
2.2.5. Mantık Bombaları (Logic Bomb) 103
2.2.6. Gizlice Dinleme – Ağı Koklama (Sniffing) 104
2.2.7. Kanunla Korunmuş Bir Yazılımı İzinsiz Kullanma 105
2.2.8. Bilgisayar Yoluyla Sahtecilik 105
2.2.9. Bilgisayar Yoluyla Dolandırıcılık 106
2.2.10. Sistemlere Müdahale 106
2.2.11. Oltalama (Phishing) 106
2.2.12. Diğer İşleniş Şekilleri 107
2.3. TCK da Düzenlenen Bilişim Suçları 108
2.3.1. Bilişim Alanında Suçlar 109
2.3.2. Bilişim Alanında Suç İstatistikleri 124
2.3.3. TCK da Düzenlenen Bilişimle İlgili Diğer Suç Tipleri 126
2.3.4. Bilişim Sistemleri Vasıtasıyla İşlenebilen Diğer Suçlar 130
2.4. Özel Kanunlarda Düzenlenen Bilişim Suçları 131
2.4.1. 5070 Sayılı Elektronik İmza Kanununda Düzenlenen Bilişim Suçları 131
2.4.2. Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Düzenlenen Bilişim Suçları 133
2.4.3. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da Bilişim Suçları 134
2.5. Bilişim Suçlarında Tüzel Kişilerin Sorumluluğu 135
2.6. Bilişim Suçlarında Görev ve Yetki 136
2.7. Bilişim Suçlarında Soruşturma ve Kovuşturma 139
2.8. Bilişim Suçlarında Arama ve Elkoyma 141
Üçüncü Bölüm
ADLÎ BİLİŞİM
3.1. Genel Olarak Adli Bilişim 143
3.2. Adli Bilişimin Tanımı ve Tarihçesi 150
3.3. Adli Bilişimin Konusu ve Amacı 154
3.4. Adli Bilişimin Çalışma Alanları 158
3.5. Adli Bilişimin Temel Prensipleri 162
3.6. Adli Bilişim Kavramları 164
3.6.1. Kesinlik 164
3.6.2. İmaj Alma 164
3.6.3. Disk Yazma Koruma Sistemleri (Writeblocker) 166
3.6.4. Uçucu Bilgiler 167
3.7. Adli Bilişimin Safhaları 167
3.7.1. Elektronik Delillerin Tanımlanması 168
3.7.2. Elektronik Delillerin Korunması 169
3.7.3. Elektronik Delillerin Analizi 170
3.7.4. Elektronik Delillerin Raporlanması 171
3.7.5. Elektronik Delillerin Sunulması 174
3.8. Olay Yeri İnceleme Esasları 174
3.8.1. İlk Müdahale 176
3.8.2. Soruşturma Ekibi 178
3.8.3. Olay Yeri İnceleme Ekibi 178
3.8.4. Uzman Personel 179
3.8.5. Alan Uzmanları 180
3.9. Bilişim Suçları Açısından Olay Yeri 181
3.10. Adli Bilişimde Kullanılan Yöntemler 182
3.11. Adli Bilişim Araçları 186
3.12. Adli Bilişim Uzmanı 187
3.13. Adli Bilişim Kapsamında İncelenebilecek Öğeler 190
3.13.1. Elektronik Posta Analizi 193
3.13.2. İşletim Sistemleri 200
3.13.3. Cep Telefonu Analizi 202
3.13.4. Veri Depolama Ünitelerinin Analizi 205
3.13.5. Yazıcı Analizi 205
3.13.6. Bilişim Ağı Analizi 208
3.13.7. Bulut Bilişim Analizi 212
3.13.8. Saklı Bilgi: Steganografi 213
3.14. Bilişim Sistemlerinde Delil Arama ve Elkoyma 215
3.15. Adli Bilişimde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 224
Dördüncü Bölüm
ELEKTRONİK DELİLLER
4.1. Genel Olarak Elektronik Deliller 229
4.2. Ceza Muhakemesinde İspat ve Delil 233
4.3. Elektronik Delilin Tanımı 237
4.4. Elektronik Delilin Nitelikleri 240
4.5. Elektronik Delil Klasik Delil Karşılaştırması 242
4.6. Elektronik Delillerin Bulunabileceği Yerler 244
4.7. Delillerin Toplanması Görevi 247
4.8. Elektronik Delillerin Toplanması 249
4.8.1. Mahalline Gitmeden Önce Yapılması Gerekenler 254
4.8.2. Olay Mahallinde Yapılması Gereken Çalışmalar 254
4.8.3. Delil Elde Etmede Kullanılan Yöntemler 257
4.8.4. Delil Elde Etmede Kullanılan Araçlar 258
4.9. Kapalı Sistemden Delil Elde Etme 258
4.10. Canlı Sistemlerden Delil Elde Etme 259
4.11. Yabancı Sistemlerden Delil Elde Etme 261
4.12. Elektronik Delil İnceleme 262
4.13. Elektronik Delillerin Muhafazası 264
4.14. Özet Değeri (Hash Value) 265
4.15. Elektronik Delillerin Taşınması 268
4.16. Elektronik Delillerin Doğrulanması 268
4.17. Elektronik Delillerin Mahkemeye Sunulması 269
4.18. Bilişim Suçlarında Delil Toplamayı Etkileyen Unsurlar 271
4.19. Elektronik Delillerin Toplanmasında İlkeler ve Standartlar 273
4.20. Hukuka Aykırı Deliller 274
4.21. Türk Yargısında Elektronik Deliller 277
Beşinci Bölüm
BİLİŞİM SUÇLARIYLA MÜCADELEDE VE ADLİ BİLİŞİM UYGULAMALARINDA SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
5.1. Genel Olarak 281
5.2. Bilişim Suçlarıyla Mücadelede Temel Sorunlar 283
5.2.1. Bilişim Suçlarının Doğasından Kaynaklanan Sorunlar 284
5.2.2. İnternet Ortamının Sorunları 286
5.2.3. Yetişmiş İnsangücü Eksikliği 287
5.2.4. İşbirliği Sorunları 288
5.2.5. Teknolojinin Kötüye Kullanımı 288
5.2.6. Bilişim Teknolojilerinin Getirdiği Riskler 289
5.2.7. Uygulama Hataları 289
5.2.8. Diğer Sorunlar 291
5.3. Bilişim Suçlarıyla Etkin Mücadele Yöntemleri 292
5.3.1. Ulusal ve Uluslararası İşbirliğinin Güçlenmesi 297
5.3.2. Eğitim ve Bilinçlendirme Çalışmaları 300
5.3.3. Farkındalığın Arttırılması 301
5.3.4. Yasal Düzenleme 302
5.3.5. Bilişim İhtisas Mahkemelerinin Kurulması 304
5.3.6. Meslek Dışı Hakimlik 305
5.3.7. Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı 306
5.3.8. Bilgisayarlarda Arama ve Elkoyma Üzerine Çözüm Önerileri 306
5.4. Adli Bilişim İle İlgili Sorunlar 308
5.5. Adli Bilişim Konusunda Çözüm Önerileri 311
5.5.1. Adli Bilişim Laboratuvarlarının Kurulması 313
5.5.2. Adli Bilişim Konusunda Eğitim 314
5.5.3. Kolluk Birimlerinin Eğitilmesi 314
5.5.4. Yasal Düzenlemeler 315
SONUÇ 317
KAYNAKLAR 323
• Kitaplar 323
• Makaleler 333
• Diğer Kaynaklar 352
• İnternet Siteleri 354