Bireysel Başvuru Rehberi

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 13
1. BİREYSEL BAŞVURU NEDİR? 15
1.1. Bireysel başvurunun diğer hak arama yollarından farkı 15
1.2. Bireysel başvuru yolunun anayasal ve yasal dayanakları. 18
2. BİREYSEL BAŞVURU NASIL YAPILIR? 21
2.1. Bireysel başvuru formunun içermesi gereken bilgiler 22
2.2. Başvuru formuna eklenecek belgeler 26
2.3. Başvuru tarihinden sonra başvuruya ilişkin koşullarda meydana
gelen değişikliklerin bildirilmesi yükümlülüğü 28
2.4. Bireysel başvurunun başarı şansını yükseltebilecek, nitelikli bir
başvuru formunun hazırlanmasında gözetilecek hususlar 29
2.5. Anayasa Mahkemesi başvurucunun hukuki vasıflandırması ve
talebi ile bağlı mıdır? 31
2.6. Kamuya açık belgelerde kimliğin gizli tutulması talebi 33
2.7. Anayasa Anayasa Mahkemesi'ne bizzat bireysel başvuruda bulunma ve başvurucunun avukat ya da kanuni temsilci
tarafından temsili 34
2.8. Bireysel başvuru harcı 35
2.9. Adli yardım talebi ve kabul edilme koşulları 36
2.10. Yabancıların adli yardımdan faydalanabilmesi 40
2.11. Bireysel başvuru formunun sunulabileceği yerler 41
2.12. Başvuru formunun teslim edildiği yerlerin yapacağı işlemler 42
2.13. Başvurucuya başvurunun kayda alındığının bildirilmesi 43
2.14. Başvuru formu ya da eklerinde eksiklik tespit edilmesi ve
yapılacak işlem 44
2.15. Bireysel başvuruların incelenme sırası ve süresi. 46
2.16. Anayasa Mahkemesi ile yazışma usulü 46

10 İçindekiler

3. BİREYSEL BAŞVURUNUN KABUL EDİLEBİLİRLİK ŞARTLARI 49
3.1. Bireysel başvuruda Anayasa Mahkemesinin konu bakımından yetkisi 49
3.1.1. Anayasa ve AİHS ile eki protokollerin ortak koruma
alanında yer alan haklar 53
3.1.2. AİHS'ye ek 4 ve 7 No'lu Protokollerde yer alan haklar 60
3.1.3. Anayasa'da yer almakla birlikte AİHS ve eki protokollerde güvence altına alınmayan bazı haklar 65
3.2. Bireysel başvuruda Anayasa Mahkemesinin kişi bakımından yetkisi 66
3.2.1. Kimler bireysel başvuru yapabilir? 66
3.2.2. Başvurucuların mağduriyet statüsündeki değişiklikleri bildirme yükümlülüğü ve yükümlülüğe aykırı davranışın
yaptırımı 68
3.2.3. Gerçek kişilerin mağdurluk statüsü 68
3.2.4. Başvuru tarihinden önce ölmüş kişiler adına bireysel
başvuru yapılamaması 69
3.2.5. Bireyin başvurudan sonra ölmesi durumunda
başvurunun incelenmesi şartları 70
3.2.6. Dolaylı mağdur 72
3.2.7. Yabancı ülke vatandaşları 73
3.2.8. Kamu ve özel hukuk tüzel kişileri 73
3.3. Bireysel başvuruda Anayasa Mahkemesinin yer bakımından yetkisi 76
3.4. Bireysel başvuruda Anayasa Mahkemesinin zaman bakımından yetkisi 77
3.5. Bireysel başvuru süresi 78
3.5.1. Başvuru süresinin başlangıcının belirlenmesi açısından
ayrıksı durumlar 79
3.5.2. Vekille takip edilen işlerde bireysel başvuru süresi 81
3.5.3. Olağanüstü kanun yollarına başvurunun başvuru süresini uzatmaması 82
3.5.4. Adli tatil ya da idari tatilin bireysel başvuru süresine etkisi ...83
3.5.5. Haklı mazeretin bireysel başvuru süresine etkisi 84
3.5.6. Bireysel başvurunun yapıldığı tarihin belirlenmesi. 85
3.5.7. Bireysel başvuruda sürenin hesaplanması 85

İçindekiler 11
3.6. Etkili başvuru yollarının bireysel başvuruda bulunmadan önce tüketilmesi 86
3.6.1. İhlal iddialarının giderilmesini sağlayıcı bir hukuk
yolunun mevcut olmaması 88
3.6.2. Etkili olmayan yollara başvuruda bulunma
zorunluluğunun olmaması 88
3.6.3. Tüketilmesi gereken yargısal başvuru yolları 90
3.6.3.1. Ceza yargılaması açısından tüketilmesi gereken olağan kanun yolları 91
3.6.3.2. Hukuk yargılaması açısından tüketilmesi
gereken olağan kanun yolları 92
3.6.3.3. İdari yargı açısından tüketilmesi gereken olağan kanun yolları 94
3.7. Başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olduğuna karar verilen hâller 95
3.7.1. Temellendirilememiş şikâyet 96
3.7.2. Karmaşık ve zorlama şikâyet 99
3.7.3. Kanun yolu şikâyeti 99
3.7.4. Bir ihlalin olmadığının açık olması 103
3.8. Anayasal önem kriteri 104
3.9. Mükerrer bireysel başvuru yapılması 108
3.10. Bireysel başvuru hakkının kötüye kullanılması 109
3.11. Başvurunun düşmesine karar verilen hâller 112
4. BİREYSEL BAŞVURUNUN İNCELENMESİ VE KARAR TÜRLERİ 115
4.1. Anayasa Mahkemesinde bireysel başvuruları incelemekle
görevli yargısal organlar 115
4.2. Kabul edilebilirlik incelemesi 115
4.3. Esas incelemesi 117
4.3.1. Anayasa Mahkemesinin bireysel başvuru incelemesinde
bilgi ve belge edinme usulleri 118
4.3.2. Bireysel başvuru incelemesinde duruşma, tanık ve
uzman dinlenmesi ve keşif 120
4.3.3. Başvurunun bir örneğinin bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilmesi 121
4.3.4. Esas incelemesi sonucunda bir temel hakkın ihlal
edildiğinin tespit edilmesi. 121

12 İçindekiler

4.3.5. Kararların tebliği ve yayımlanması 125
4.3.6. Bireysel başvuru incelemesinde verilen kararlar
kesin midir? Kararlara itiraz edilebilir mi? 126
4.3.7. Bireysel başvuruyu neticelendiren kararlar tavzih
edilebilir mi, kararlardaki maddi hatalar düzeltilebilir mi? 127
4.4. Tedbir kararı 127
5. ANAYASA MAHKEMESİ KARARI ÜZERİNE AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU 133
KAYNAKÇA 137
ÖZGEÇMİŞ 141