Bireysel İş İlişkileri Açısından İşveren Vekilliği

BİREYSEL İŞ İLİŞKİLERİ AÇISINDAN İŞVEREN VEKİLLİĞİ



Dr. Halil YILMAZ



İÇİNDEKİLER

Önsöz 7

Kısaltmalar 17

Giriş 19

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK İŞVEREN VEKİLLİĞİ

I. İŞVEREN VEKİLLİĞİ KAVRAMI 23

A. Tanımı 23

1. İş Kanunu'na Göre İşveren Vekilliği 24

2. Sendikalar Kanunu'na Göre İşveren Vekilliği 26

3. Deniz İş Kanunu'na Göre İşveren Vekilliği 29

4. Sosyal Güvenlik Yasalarına Göre İşveren Vekilliği 32

5. TİSGLK'na Göre İşveren Vekilliği 34

6. Basın İş Kanunu'na Göre İşveren Vekilliği 36

B. Önemi 36

C. Tarihi Gelişim Süreci 38

1. Roma Hukuku'nda İşveren Vekilliği 38

2. İslam Hukuku’nda İşveren Vekilliği 40

3. Türk Hukuku'nda İşveren Vekilliği 42

D. İşveren Vekili Kavramının İş Hukukunun Benzer Diğer Temel Kavramları ve Sözleşmelerle Karşılaştırılması 44

1. İşveren Kavramı ile Karşılaştırılması 44

2. Alt İşveren Kavramı ile Karşılaştırılması 46

3. İşçi Kavramı ile Karşılaştırılması 49

4. İş Aracılığı Kavramı ile Karşılaştırılması 50

5. “İnanılan” Kavramı ile Karşılaştırılması 51

6. Haber Nakleden Kavramı ile Karşılaştırılması 52

7. İfa Yardımcılığı ile Karşılaştırılması 53

8. Takım Sözleşmesi ile Karşılaştırılması 53

9. Ödünç İş İlişkisi ile Karşılaştırılması 54

10. İşçi Devri Sözleşmesi ile Karşılaştırılması 55

11. Vekalet Sözleşmesi ile Karşılaştırılması 56

E. Uygulanacak Hükümler 59

II. İŞVEREN VEKİLLİĞİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ VE ÖZELLİKLERİ 60

A. İşveren Vekilliğinin Hukuksal Niteliği 60

B. İşveren Vekilinin İşveren ve İşçilerle İlişkisi 65

1. İşveren Vekilinin İşverenle İlişkisi 65

a. İradi Yetkilendirmede 69

b. Yasal Yetkilendirmede 70

2. İşveren Vekilinin İşçilerle İlişkileri 71

C. İşveren Vekilliğinin Özellikleri 74

1. Genel Olarak 74

a. Temsilci Olarak İşveren Vekili 74

b. Yardımcı Kişi Olarak İşveren Vekili 77

c. Yönetici Olarak İşveren Vekili 80

2. İşveren Vekilliğinin Özel Bir Güven İlişkisini Gerektirmesi 81

3. Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar 82

a. İş Güvencesi Hükümlerinden Yararlanma Yönünden Ortaya Çıkan Sorunlar 82

aa. İşletmenin Bütününü Sevk ve İdare Eden İşveren Vekili ve Yardımcıları 83

bb. İşyerinin Bütününü Sevk ve İdare Eden ve İşçiyi İşe Alma ve İşten Çıkarma Yetkisi Bulunan İşveren Vekilleri 86

cc. İşyerinin veya İşletmenin Bütününü Sevk ve İdare Etme ve İşçiyi İşe Alma ve İşten Çıkarma Yetkisinin Tayin ve Tespiti 89

dd. Uygulamada İsimlendirilmiş Bazı Görevleri İfa Edenlerin İşveren Vekili Konumunda Olup Olmadıklarının Tespiti 90

aaa. Genel Müdür 90

bbb. Genel Müdür Yardımcısı 90

ccc. İşletme Müdürü 91

ddd. İşletme Şefi 92

eee. Şirket Müdürü 92

fff. İşyeri Müdürü 93

ggg. Satış Müdürü 93

b. Fazla Çalışma Ücreti İstemleri Yönünden Ortaya Çıkan Sorunlar 93

aa. Genel Olarak 93

bb. Türk Borçlar Kanunu'ndaki Düzenleme 95

cc. İşveren Vekilinin Fazla Çalışma Ücreti Talebi 96

aaa. Üst Düzey Yönetici Olması 97

bbb. Yüksek Ücret Alması 100

ccc. Çalışma Saatlerinin Kendisince Belirlenmiş Olması 100

III. İŞVEREN VEKİLLİĞİNİN UNSURLARI 102

A. İşveren Adına Hareket Etmek (İşverenin Temsili) 102

1. İşveren Vekilinin İşvereni Doğrudan Doğruya Temsili 105

2. İşveren Vekilinin İşvereni Dolaylı Temsili 107

3. İşveren Adına Hareket Edildiğinin Açıklanması 111

B. Temsil Yetkisine Sahip Olmak 112

1. İşverenin Ehliyeti 115

2. İşveren Vekilinin Ehliyeti 116

3. Temsil Yetkisinin Kullanılması 119

4. Temsil Yetkisinin Kapsam ve Sınırları 120

a. Temsil Yetkisinin Kapsamı 120

b. Temsil Yetkisinin Sınırları 123

5. Temsil Yetkisinin Kapsam ve Sınırlarının Tayin ve Tespiti 127

a. İşverenin İrade Beyanı Yoluyla Tayin ve Tespiti 127

aa. Açık İrade Beyanı Yoluyla Tayin ve Tespiti 127

bb. Örtülü İrade Beyanı Yoluyla Tayin ve Tespiti 129

cc. Üçüncü Kişilere Yapılan Bildirim Yoluyla Tayin ve Tespiti 129

b. Temel İlişkinin Nitelik ve Özellikleri Yoluyla Tayin ve Tespiti 130

c. Teamül ve Uygulamalar Yoluyla Tayin ve Tespiti 131

d. Mevzuat (Memuriyet) Yoluyla Tayin ve Tespiti 132

e. Diğer Yollardan Tayin ve Tespiti 133

C. İşin, İşyerinin veya İşletmenin Yönetiminde Görev Almak 134

1. Genel Olarak 137

2. İşyeri veya İşletmenin Yönetiminde Görev Almak 139

a. İşyeri Kavramı 141

aa. Tanımı 141

bb. Unsurları 143

cc. Sınırları 144

b. İşletme Kavramı 147

c. İşyeri ve İşletme Arasındaki Fark 151

3. İşin Yönetiminde Görev Almak 151

4. Yönetim Görevinin Kapsamı 152

D. Temsil Yetkisi ve Yönetim Görevinde Süreklilik 154

IV. İŞVEREN VEKİLLLİĞİ BAKIMINDAN TÜZEL KİŞİLERİN VE TÜZEL KİŞİLİĞİ OLMAYAN TOPLULUKLARIN ÖZEL DURUMU 156

A. Şirket İşverenliğinde İşveren Vekilliği 162

1. İşveren Vekili ve Organ Kavramlarının Ayrılması 164

2. Temsil Yetkisinin Şirket Dışından Kimselere Bırakılması 166

a. Murahhaslar 167

b. Genel Müdür 169

c. Ticari Temsilci ve Ticari Vekiller 174

d. Şirketlerde İşveren Vekilliği Konumu: Şirket Müdürleri 176

aa. Anonim Şirketlerde 176

bb. Limited Şirketlerde 178

cc. Kolektif Şirket ve Kooperatiflerde 180

dd. Şirket Ortaklarının Durumu 181

e. Şirket ile İşveren Vekili Müdürler Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği 182

aa. Müdürlerin Yetki, Görev ve Sorumlulukları 186

aaa. Müdürlerin Temsil Yetkisinin Kapsamı 189

bbb. Müdürlerin Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması 190

ccc. Temsil Yetkisinin Kullanılış Şekli 191

ddd. Müdürlerin Hukuksal Sorumluluğu 192

bb. Müdürlük Sıfatının Kaybedilmesi 195

3. İşyeri Hekimleri 196

B. Kamu Tüzel Kişilerinde İşveren Vekilliği 198

C. Tüzel Kişiliği Olmayan Kurum ve Kuruluşlarda İşveren Vekilliği 200

İKİNCİ BÖLÜM

İŞVEREN VEKİLLİĞİNİN KAZANILMASI

I. İŞVEREN VEKİLİNİN ÜSTLENECEĞİ GÖREVLERİN TANIMLANMASI 207

II. İŞVEREN VEKİLİNİN ATANMASI 208

A. Genel Olarak 208

B. Atamaya Yetkili Kişiler 212

1. İşverenin Gerçek Kişi Olması Halinde Atamaya Yetkili Kişiler 213

a. Gerçek Kişi İşverenin Kendisi 213

b. Gerçek Kişi İşverenin Yasal Temsilcisi 214

2. İşverenin Adi Şirket Olması Halinde Atamaya Yetkili Kişiler 215

3. İşverenin Tüzel Kişi Olması Halinde Atamaya Yetkili Kişiler 217

a. Şirketlerde Atamaya Yetkili Kişiler 217

aa. Şirket Birleşmelerinde Atamaya Yetkili Kişiler 218

bb. Holdinglerde ve Şirket Gruplarında (Birlikte İstihdam Halinde) Atamaya Yetkili Kişiler 219

b. Dernek ve Vakıflarda Atamaya Yetkili Kişiler 222

4. Tüzel Kişiliği Olmayan Kurum ve Kuruluşlarda Atamaya Yetkili Kişiler 224

a. Kat Mülkiyeti Yönetiminde Atamaya Yetkili Kişiler 225

b. Miras Ortaklığında Atamaya Yetkili Kişiler 227

c. İflas İdaresinde Atamaya Yetkili Kişiler 228

d. Tüzel Kişilerin Tasfiyesi Halinde ve Yedieminlikte Atamaya Yetkili Kişiler 230

e. Donatma İştirakinde Atamaya Yetkili Kişiler 233

f. Diğer Hallerde Atamaya Yetkili Kişiler 234

C. İşveren Vekilinin Seçimi 235

D. İşveren Vekilinin Sayısı 236

III. İŞVEREN VEKİLİNİN ATANMASINDA ŞEKİL 240

A. Açık İrade Beyanı Yoluyla İşveren Vekilinin Atanması 240

B. Örtülü İrade Beyanı Yoluyla İşveren Vekilinin Atanması 241

C. Üçüncü Kişiye Yapılacak Bildirim Yoluyla İşveren Vekilinin Atanması 243

D. İşyeri Uygulamaları Yoluyla İşveren Vekilinin Atanması 244

IV. İŞVEREN VEKİLİNİN ATANMASININ DUYURULMASI - BİLDİRİLMESİ 246

V. İŞVEREN VEKİLLİĞİNİN GERÇEKLEŞME ANI 248

VI. İŞVEREN VEKİLLİĞİ SIFATININ İSPATI 250

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İŞVEREN VEKİLLİĞİNİN HÜKÜM VE NETİCELERİ

I. İŞVEREN AÇISINDAN HÜKÜM VE NETİCELERİ 257

A. İşveren Vekilinin Yaptığı Hukuki İşlemlerin Hüküm ve Neticelerinin İşverene Ait Olması 257

B. İşveren Vekilinin Yetkilerinin Her Zaman Geri Alınabilmesi 259

C. İşveren Vekilliğinde İşverenin Yükümlülükleri 259

D. İşveren Vekilliğinde İşverenin Sorumluluğu 260

1. İşverenin, İşveren Vekili ile Arasındaki Temel İlişkiden Kaynaklanan Sorumluluğu 261

a. İş Sözleşmesi ile Çalıştıran Kişi Olarak Sorumluluğu 262

b. Adam Çalıştıran Kişi Olarak Sorumluluğu 268

c. Yardımcı Kişiyi Çalıştıran Kişi Olarak Sorumluluğu 271

d. İşverenin İşveren Vekilinin Haksız Fiillerinden Sorumluluğu 275

2. İşverenin Sorumluluğunun Kapsamı 277

3. İşverenin İşveren Vekiline Rücu Etmesi 279

II. İŞVEREN VEKİLİ AÇISINDAN HÜKÜM VE NETİCELERİ 281

A. İşveren Adına Hareket Etme Yetkisinin Kazanılması 281

B. İşveren Adına Hareket Ederek Yaptığı Hukuki İşlemlerin Tarafı Olmaması 282

C. İşveren Vekilinin Hak ve Yetkileri 282

1. İşveren Vekilinin Hakları 282

a. Temel İlişkiden Doğan Hakları 282

b. Diğer Hakları 283

2. İşveren Vekilinin Yetkileri 284

a. Üçüncü Kişilerle İşveren Adına Sözleşme Yapma Yetkisi 285

b. Bir Hakkın Korunmasına İlişkin Beyan ve İşlemleri İşveren Adına Yapma ve Kabul Etme Yetkisi 287

c. Diğer Çalışanların Sözleşmesini İşveren Adına Fesih Yetkisi 288

d. Talimat Verme Yetkisi 290

e. Temsil ve Yönetme Yetkisi 291

f. Bilgi Alma ve İnceleme Yetkisi 292

3. İşveren Vekilliği Yetkisinin Devri 293

D. İşveren Vekilinin Yükümlülükleri ve Sorumlulukları 296

1. İşveren Vekilinin Yükümlülükleri 296

a. Görevi Bizzat Yerine Getirme (Yetkileri Bizzat Kullanma) Yükümlülüğü 298

b. İşverenin Talimatlarına Uyma Yükümlülüğü 298

c. Özen Yükümlülüğü 301

d. Sadakat Yükümlülüğü 303

e. Eşit Davranma Yükümlülüğü 304

f. Sır Saklama Yükümlülüğü 305

g. İşverenle, Kendisi veya Başkası Adına Bir Hukuki İşlem Yapmama Yükümlülüğü 306

h. Rekabet Etmeme Yükümlülüğü 307

2. İşveren Vekilinin Sorumlulukları 307

a. İşveren Vekilinin Sorumluluğunun Düzenleniş Şekli 308

b. İşveren Vekilinin İşçilere Karşı Sorumluluğu 309

c. İşveren Vekilinin İşverene Karşı Sorumluluğu 311

d. İş Kanunu'nda İşveren İçin Öngörülen Her Çeşit Sorumluluk ve Zorunlulukların İşveren Vekilleri Hakkında Uygulanması 314

e. İşveren Vekilinin İşyerinin Sosyal Güvenliğe İlişkin İşlemlerinden ve Sosyal Güvenlik Kurumunun Alacaklarından Sorumluluğu 315

f. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Sorumluluğu 323

g. İşverene Hesap Verme Sorumluluğu 326

h. Cezai Sorumluluğu 327

ı. İşveren Vekilinin Suç Oluşturan Eylemleri 333

aa. Taksirli Öldürme ve Yaralama 333

bb. İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali 336

cc. Yaptırımlar 338

aaa. İdari Para Cezaları 338

bbb. Hürriyeti Bağlayıcı ve Adli Para Cezası 341

3. İşveren Vekilinin Sorumluluğunun Sınırları 342

III. İŞVEREN VEKİLLİĞİNİN SONA ERMESİ 342

A. Sona Erme Nedenleri 342

1. Geri Alma Nedeniyle Sona Erme 343

2. Çekilme (İstifa) Nedeniyle Sona Erme 345

3. Temel İlişkinin Sona Ermesi Nedeniyle Sona Erme 346

4. Çalışma Koşullarında Yapılacak Esaslı Değişiklik Nedeniyle Sona Erme 349

5. İşveren veya İşveren Vekilinin Gaipliğine Karar Verilmesi veya Ölümü Nedeniyle Sona Erme 351

a. Gaiplik 351

b. İşverenin Ölümü 351

c. Tüzel Kişiliğin Sona Ermesi 356

d. İşveren Vekilinin Ölümü 357

6. Medeni Hakları Kullanma Ehliyetinin Kaybı Nedeniyle Sona Erme 358

a. İşveren Açısından 358

b. İşveren Vekili Açısından 359

7. İflas Nedeniyle Sona Erme 359

a. İşverenin İflası 359

b. İşveren Vekilinin İflası 362

8. İşyerinin Devri, Birleşmesi veya Tür Değiştirmesi Nedeniyle Sona Erme 362

9. Ödünç İş İlişkisi Nedeniyle Sona Erme 367

10. Sözleşmenin Devri Nedeniyle Sona Erme 367

11. Diğer Nedenlerle Sona Erme 368

B. Sona Ermenin Hüküm ve Sonuçları 369

1. İşveren Vekilliği Yetkisinin Geri Alındığının Bildirilmesi 370

a. Yetkinin Geri Alındığının İşveren Vekiline Bildirilmesi 370

b. Yetkinin Geri Alındığının Üçüncü Kişilere Bildirilmesi 371

2. Temsil Yetkisinin Varlığını İspat İçin Verilen Belgelerin İade Edilmesi 372

3. İşveren Sendika veya Konfederasyonlarındaki Üyelik ve Görevlerinin Sona Ermesi 374

4. Yetkisiz İşveren Vekilliği 374

a. Askı Hali 375

b. Vekaletsiz İş Görme 376

5. İşveren Vekilliği Yetkisinin Kötüye Kullanılması 380

6. İyiniyetin Korunması 383

a. Üçüncü Kişilerin İyiniyetinin Korunması 383

aa. İşverenin İşleme Onay Vermesi 385

bb. Üçüncü Kişinin Yetkisiz İşveren Vekilinden Tazminat Talep Etmesi 387

aaa. Olumsuz Zararların Tazmini 388

bbb. Olumlu Zararların Tazmini 390

cc. Üçüncü Kişinin İşverenden Tazminat Talep Etmesi 390

b. İşveren Vekilinin İyiniyetinin Korunması 392

Sonuç 397

Kaynakça 401