Borçlar Hukuku DersleriGenel Bölüm
Pro. Dr. Aydın AYBAY
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
§ 1. Borçlar Hukukunun Konusu ............................................................................ 1
I. Borçlar Hukuku ve Medenî Hukuk ..................................................... 1
II.Borç İlişkisi ......................................................................................... 3
III.Borçlar İlişkisi Örnekleri ..................................................................... 4
IV.Borçlar Hukukunun Önemi ................................................................. 5
V. Borçlar Hukuku ve Ticaret Hukuku .................................................... 6
§ 2. Alacak, Borç Kavramları ve Borç İlişkisinin Nisbî Niteliği ............................ 6
I. Genel Bakış ......................................................................................... 6
II.Alacak ve İstem .................................................................................. 7
III.Borç ve Sorumluluk ............................................................................. 8
IV.Borç İlişkisinin "Nisbî” (Göreceli) Niteliği ........................................ 10
§ 3. Borç İlişkilerinin Borçlar Kanunundaki Düzenleme Biçimi ......................... 12
Birinci Bölüm
BORÇ İLİŞKİSİNİN KAYNAKLARI
Birinci Ayırım
SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR
§ 4. Hukuksal İşlem ve Sözleşme ............................................................................ 15
I. Hukuksal işlem .................................................................................. 15
II.Sözleşme ve Sözleşme Türleri ........................................................... 22
III.Sözleşmenin Unsurları ........................................................................ 24
§ 5. Sözleşmenin Kurulması .................................................................................... 25
I. Genel Olarak ...................................................................................... 25
II.İrade Açıklaması ................................................................................ 25
III.Karşılıklı Birbirine Uygun İrade Açıklaması ...................................... 26
IV.Öneri (İcap) ........................................................................................ 27
V. Kabul ................................................................................................. 30
VI.Sözleşmenin Kurulma Anı ................................................................. 32
§ 6. Sözleşmenin Şekli .............................................................................................. 33
I. Şekil Sorunu ....................................................................................... 33
II.Şeklin Çeşitleri ................................................................................... 34
§ 7. Sözleşmenin Konusu (İçeriği) ........................................................................... 37
I. Genel Olarak ...................................................................................... 37
II.Sözleşme Serbestliği İlkesi ................................................................ 38
III.Sözleşme Serbestliğinin Sınırlandırılması .......................................... 38
IV.Sözleşme Yapma Zorunluğu ve Sözleşme Yapma Vaadi ................... 42
V. Aşırı Yararlanma (Gabin) .................................................................. 44
VI.Genel İşlem Koşulları ......................................................................... 45
§ 8. Sözleşmenin Yorumlanması ve Muvazaa ........................................................ 47
I. Yorum (Tefsir) ................................................................................... 47
II.Muvazaa ............................................................................................. 50
III.İnançlı İşlem ....................................................................................... 56
§ 9. Sözleşmenin Hükümsüzlüğü ............................................................................ 57
I. Genel Olarak Hukuksal İşlemlerde Hükümsüzlük ............................. 57
II.Sözleşmeleri Mutlak Butlanla Hükümsüz Kılan Genel Sebepler ....... 60
III.Kesin Hükümsüzlüğün Sonuçları ....................................................... 62
IV.Sözleşmelerde Nisbî Hükümsüzlük Meydana Getiren Genel
Sebepler .............................................................................................. 64
V. Nisbî Hükümsüzlük Sebebi Olarak İrade Bozukluğu Hallerine Genel Bakış ........................................................................................ 65
VI.Yanılma (Hata) ................................................................................... 66
VII.Aldatma (Hile) ................................................................................... 70
VIII.Korkutma (Tehdit) ............................................................................. 71
IX.Aşırı Yararlanma (Gabin) ................................................................... 72
X. Ehliyet Noksanı .................................................................................. 73
§ 10. Sözleşmelerde Temsil ...................................................................................... 73
I. Temsil Kavramı ................................................................................. 73
II.Temsilin Çeşitleri ............................................................................... 74
III.Dolaylı (Vasıtalı) Temsil .................................................................... 75
IV.Doğrudan Doğruya (Vasıtasız) Temsil ............................................... 76
V. Yetkisiz Temsil .................................................................................. 80
İkinci Ayırım
HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇLAR
§ 11. Genel Bakış ...................................................................................................... 82
I. Haksız Fiil Kavramı ........................................................................... 82
II.Haksız Fiil Sorumluluğunda Temel Ayırım ....................................... 84
§ 12. Kusurlu Sorumluluk ....................................................................................... 85
I. Genel Olarak Haksız Fiilin Unsurları.................................................. 85
II.Hukuka Aykırılık ............................................................................... 85
III.Kusur .................................................................................................. 88
IV.Zarar ................................................................................................... 90
V. İlliyet Bağı ......................................................................................... 91
VI.Sorumluluk ......................................................................................... 93
§ 13. Kusursuz Sorumluluk ..................................................................................... 93
I. Genel Olarak ...................................................................................... 93
II.Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmayanların Haksız Fiil Sorumluluğu ... 94
III.Adam Çalıştıranların Sorumluluğu ..................................................... 95
IV.Hayvan İdare Edenlerin Sorumluluğu ................................................ 96
V. Yapı Sahibinin (malikin) Sorumluluğu .............................................. 97
VI.Tehlike Sorumluluğu ve Denkleştirme ............................................... 98
§ 14. Haksız Fiilin Sonuçları ................................................................................... 99
I. Genel Bakış ........................................................................................ 99
II.Zararın Hesaplanması ....................................................................... 99
III.Tazminatın Belirlenmesi ................................................................... 100
IV.Failin Birden Fazla Olması ............................................................... 102
V. Tazminat Davası .............................................................................. 103
Üçüncü Ayırım
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR
§ 15. Sebepsiz Zenginleşme Kavramı ve ZenginleşmeninUnsurları .................. 105
I. Borç Kaynağı Olarak Sebepsiz Zenginleşme ................................... 105
II.Unsurları .......................................................................................... 105
III.Sebepsiz Zenginleşmenin Temel Hükmü ......................................... 107
§ 16. Özel Sebepsiz Zenginleşme Halleri ve Sebepsiz İktisap Sayılmayan
Haller .............................................................................................................. 108
I. Genel Olarak .................................................................................... 108
II.Özel Haller ....................................................................................... 109
III.Sebepsiz Zenginleşme Sayılmayan Haller ........................................ 110
§ 17. Geri Vermenin Kapsamı .............................................................................. 111
I. Kapsamı ........................................................................................... 111
II.Zamanaşımı ...................................................................................... 112
İkinci Bölüm
BORÇ İLİŞKİSİNİN HÜKÜMLERİ
Birinci Ayırım
BORCUN İFASI
§ 18. Genel Olarak İfa ........................................................................................... 114
I. Kavram ............................................................................................ 114
II.İfanın Konusu .................................................................................. 114
III.İfa Edecek Kişi ................................................................................. 119
IV.İfa Edilecek Kişi ............................................................................... 121
§ 19. Borcun İfa Yeri ............................................................................................. 121
I. Kavram ve Önemi ............................................................................ 121
II.Kurallar ............................................................................................ 122
III.Kanunla Belli Olan İfa Yeri .............................................................. 122
§ 20. İfa Zamanı ..................................................................................................... 123
I. Genel Olarak .................................................................................... 123
II.Muaccellik ....................................................................................... 123
III.Vâde Nasıl Hesaplanır? ..................................................................... 124
IV.Borçlu Borcunu Vâdeden Önce Ödeyebilir mi? ............................... 125
V. İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerin İfası ................................. 126
§ 21. İfanın İspatı ve Mahsup ............................................................................... 127
§ 22. Alacaklının Temerrüdü ................................................................................ 129
I. Genel Olarak Koşulları .................................................................... 129
II.Hükümleri ........................................................................................ 130
III.Alacaklı Temerrüdü Hükümlerinin Uygulanacağı Özel Haller ......... 132
İkinci Ayırım
BORCUN İFA EDİLMEMESİ
§ 23. Giriş ................................................................................................................ 133
I. Kavram ve Temel Ayırımlar ............................................................ 133
II.Plân .................................................................................................. 135
§ 24. İfa Dâvası ve İfaya Zorlama ......................................................................... 136
I. Genel Esaslar ................................................................................... 136
II.Özel Haller ....................................................................................... 137
III.Cebri İcra .......................................................................................... 137
§ 25. Edimin Borçlunun Kusuru İle İmkânsızlaşması ........................................ 138
I. Genel Bakış ...................................................................................... 138
II.Sorumluluğun Şartları ...................................................................... 138
III.Tazminat ........................................................................................... 143
§ 26. Borçlunun Temerrüdü .................................................................................. 145
I. Genel Bakış ...................................................................................... 145
II.Temerrüdün Koşulları ...................................................................... 145
III.Temerrüdün Borçlu Bakımından Ana Hükümleri ............................. 147
IV.Borçlu Temerrüdü Sebebiyle Alacaklının Hakları ........................... 149
Üçüncü Ayırım
BORÇLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ
§ 27. Borç İlişiği ve Üçüncü Kişiler ....................................................................... 152
I. Genel Bakış ...................................................................................... 152
II.Halefiyet .......................................................................................... 152
III.Üçüncü Kişi Lehine Sözleşme .......................................................... 153
IV.Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme ...................................................... 154
Üçüncü Bölüm
BORCUN SONA ERMESİ
§ 28. Genel Esaslar ................................................................................................. 155
I. Kavram ............................................................................................ 155
II.Borcun Düşmesinin Ana Hükümleri ................................................ 157
§ 29. Yenileme ........................................................................................................ 158
I. Kavram ve Yenilemenin Şartları ...................................................... 158
II.Yenilemenin Hükmü ........................................................................ 159
§ 30. Alacaklı ve Borçlu Sıfatlarının Birleşmesi .................................................. 159
I. Genel Olarak .................................................................................... 159
II.Hükmü ............................................................................................. 160
§ 31. Takas .............................................................................................................. 160
I. Genel Olarak Takas .......................................................................... 160
II.Takasın Şartları ................................................................................ 160
III.Takas Yapılması ............................................................................... 162
IV.Takasın Hükmü ................................................................................ 164
§ 32. İmkânsızlık .................................................................................................... 165
§ 33. Zamanaşımı ................................................................................................... 165
I. Kavram ............................................................................................ 165
II.Koşulları .......................................................................................... 167
III.Zamanaşımının Kesilmesi ve Durması ............................................. 169
IV.Zamanaşımının Hükmü .................................................................... 171
Dördüncü Bölüm
BORÇLARIN ÇEŞİTLERİ
§ 34. Müteselsil Borçlar ......................................................................................... 173
I. Kavram ............................................................................................ 173
II.Teselsülün Hükümleri ...................................................................... 175
§ 35. Şartlı Borçlar ................................................................................................. 177
I. Kavram ............................................................................................ 177
II.Borcun Koşula Bağlanması .............................................................. 179
III.Koşulun Çeşitleri .............................................................................. 180
IV.Koşulun Hükümleri .......................................................................... 181
§ 36. Bağlanma Parası, Cayma Parası ve Ceza Koşulu ...................................... 183
I. Bağlanma Parası ............................................................................... 183
II.Cayma Parası ................................................................................... 183
§ 37. Ceza Koşulu ................................................................................................... 184
I. Kavram ............................................................................................ 184
II.Cezaî Koşulunun Çeşitleri ve Hükümleri ......................................... 184
III.Ceza Koşulu İle İlgili Diğer Hükümler ............................................. 185
Beşinci Bölüm
ALACAĞIN TEMLİKİ VE BORCUN NAKLİ
§ 38. Alacağın Devri ............................................................................................... 187
I. Kavram ............................................................................................ 187
II.Devrin Konusu ................................................................................. 189
III.Devrin Şartları ................................................................................ 190
IV.Devrin Hükümleri ........................................................................... 192
§ 39. Borcun Üstlenilmesi ...................................................................................... 195
I. Genel Olarak .................................................................................... 195
II.İç Üstlenme Sözleşmesi ................................................................... 196
III.Dış Üstlenme Sözleşmesi ................................................................. 196
IV.Borcun Yüklenilmesinin Hükümleri ................................................ 196
V. Borca Katılma .................................................................................. 197
§ 40. Malvarlığının veya İşletmenin Devri ........................................................... 197
I. Genel Olarak .................................................................................... 197
II.Malvarlığı veya İşletme Devri Halinde Borçların Geçişi ................. 197
III.İşletmelerin Birleşmesi Halinde Borçlardan Sorumluluk .................. 198
§ 41. Sözleşmenin Devri ve Sözleşmeye Katılma ................................................. 198