Borçlar Hukuku Genel Hükümler

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM
BORÇLAR HUKUKUNA İLİŞKİN GENEL ESASLAR
§ 1. BORÇLAR HUKUKUNUN KONUSU 23
§ 2. BORÇLAR HUKUKUNUN GENEL KAVRAMLARI 24
I. BORÇ ve BORÇ İLİŞKİSİ 24
II. EDİM 25
III. BORÇ VE SORUMLULUK 26
§ 3. BORÇ İLİŞKİSİNDEN DOĞAN HAKLAR ve YÜKÜMLER 28
I. BORÇ İLİŞKİSİNDEN DOĞAN HAKLAR 28
A. Alacak Hakkı ve Talep 28
B. İkinci Derece (Tâli) Hak ve Yetkiler 30
C. Asıl Borca Bağlı Haklar (Alacağın Ferileri) 30
D. Yenilik Doğuran Haklar 32
E. İtiraz ve Def’iler 34
II. BORÇ İLİŞKİSİNDEN DOĞAN YÜKÜMLER 37
A. Asli Edim Yükümleri 37
B. Tali Yükümler 37
C. Yan Edim Yükümleri 37
§ 4. BORÇLAR HUKUKUNA HÂKİM OLAN PRENSİPLER 38
I. İRADE SERBESTÎSİ PRENSİBİ 38
A. Sözleşme Özgürlüğü Prensibi 38
B. Sözleşmenin Tipini Seçme Serbestîsi Prensibi 40
II. BORÇ İLİŞKİSİNİN NİSBİLİĞİ (KİŞİSELLİĞİ) PRENSİBİ 40
A. Genel Olarak 40
B. Nisbi Hakların Kuvvetlendirilmesi
(Kişisel-Şahsi Hakların Tapu Siciline Şerhi) 43
a. Genel Olarak 43
b. Tapu Kütüğüne Şerhi Mümkün Nisbi (Kişisel-Şahsî) Haklar 45
1. Sözleşmeden doğan önalım (şufa) hakkı (TMK m. 735) 45
2. Şerh edilmiş alım (iştira) hakkı (TMK m. 736) 45
3. Şerh edilmiş geri alım (vefa) hakkı (TMK m. 736) 46

4. Taşınmaz satış vaadinde alıcının hakkı
(Tapu Kanunu m. 26/V) 46
5. Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinden doğan haklar
(TMK m. 1009/I; TST m. 55/c) 47
6. Taşınmaz kirası ve ürün kirasında kiracının kiralanan şeyi kira sözleşmesi süresince kullanımına ilişkin alacak hakkı
(TBK 312, 358) 47
7. Bağışlayana dönme şartına bağlı bağışlamalarda, bağışlayanın
hakkı (TBK m. 292) 47
8. Diğer nisbi (kişisel-şahsî) haklar 48
III. BORÇ İLİŞKİLERİNİN SINIRLI SAYIDA OLMAMASI PRENSİBİ 48
§ 5. EKSİK BORÇLAR 48
I. KUMAR ve BAHİSTEN DOĞAN BORÇLAR 49
II. EVLENME SİMSARLIĞINDAN (TELLALLIĞINDAN) DOĞAN BORÇLAR 50
III. AHLÂKİ GÖREVLERDEN DOĞAN BORÇLAR 50
IV. ZAMANAŞIMINA UĞRAMIŞ BORÇLAR 51

İKİNCİ BÖLÜM BORCUN KAYNAKLARI

BİRİNCİ KISIM
HUKUKİ İŞLEMLER VE ÖZELLİKLE SÖZLEŞMELERDEN DOĞAN BORÇLAR
§ 1. GENEL OLARAK HUKUKİ İŞLEMLER 53
I. HUKUKİ İŞLEMLERİN HUKUKİ FİİLLER ARASINDAKİ YERİ 53
A. Hukukî Olaylar 54
B. Hukukî Fiiller 55
a. Hukuka Aykırı Fiiller 55
b. Hukuka Uygun Fiiller 55
1. Bilgi veya Tasavvur Açıklamaları 55
2. Duygu Açıklamaları 56
3. İrade Açıklamaları 56
i. Hukukî İşlemler 56
ii. Hukukî İşlem Benzeri Fiiller 57
iii. Maddî Fiiller 58
II. HUKUKİ İŞLEMLERİN ÇEŞİTLERİ 58
A. Hukukî İşleme Katılan Taraflar Bakımından 58
a. Tek Taraflı Hukukî İşlemler 58
b. Çok Taraflı Hukukî İşlemler 59
1. Sözleşmeler (Akitler) 59

i. Tek Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler 60
ii. İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler 60
2. Kararlar 61
B. Hukukî İşlemin Mal Varlığına Yaptığı Etki Bakımından 62
a. Borçlandırıcı (Taahhüt) İşlem 62
b. Tasarruf (Harcama) İşlemi 62
c. Borçlandırıcı (Taahhüt) İşlem ve Tasarruf (Harcama) İşlemi
Arasındaki İlişki 63
C. Hukukî Sonucun Etkili Olacağı Zaman Bakımından 65
a. Sağlararası Hukukî İşlemler 65
b. Ölüme Bağlı Hukukî İşlemler 65
III. HUKUKİ İŞLEMLERDE EHLİYET 66
A. Hak Ehliyeti 66
B. Fiil Ehliyeti 66
a. Hukuka Aykırı Filler Açısında Fiil Ehliyeti (Haksız Fiil Ehliyeti) 67
b. Hukukî İşlemler Yapabilme Açısından Fiil Ehliyeti
(Hukukî İşlem Ehliyeti) 67
§ 2. SÖZLEŞMELER 68
I. SÖZLEŞMEDE TARAFLARIN UYUŞMASI 68
A. İrade Beyanı 68
a. Sübjektif Unsur (İrade Unsuru) 68
1. Fiil İradesi 68
2. İşlem İradesi 69
3. Beyan İradesi. 69
b. Objektif Unsur (Beyan Unsuru) 69
B. İrade Açıklamalarının Rolü 70
C. Sözleşmede Üzerinde Uyuşulması Gerekli Noktalar 72
II. SÖZLEŞMENİN MEYDANA GELMESİ 74
A. Öneri (İcap) 74
a. Tanım 74
b. Önerinin Şartları 74
1. Öneri Karşı Tarafa Yöneltilmiş Olmalıdır 74
2. Öneri Sözleşmenin Bütün Esaslı Noktalarını Taşımalıdır 75
3. Öneri Ciddi ve Öneriyle Bağlı Olma Amacıyla Yapılmış
Olmalıdır 75
c. Önerinin Bağlayıcılığı 77
1. Öneriyi Yapan Kabul Haberi İçin Belli Bir Süre Tayin Etmişse 77
2. Öneriyi Yapan Kabul Haberi İçin Belli Bir Süre Tayin Etmemişse 78

i. Hazırlar Arası Önerinin Bağlayıcılığı 79
ii. Hazır Olmayanlar Arası Önerinin Bağlayıcılığı 79
d. Önerinin Geri Alınması 80
e. Ölüm veya Ehliyet Kaybının Öneriye Etkisi. 81
1. Öneriyi Yapanın Ölmesi veya Ehliyetini Kaybetmesi 81
2. Önerinin Yöneltildiği Kişinin Ölmesi veya Ehliyetini Kaybetmesi 82
B. Kabul 82
C. Sözleşmenin Kurulduğu ve Hükümlerini Doğurmaya Başladığı An 84
a. Hazırlar Arası Öneride 84
b. Hazır Olmayanlar Arası Öneride 84
D. İlan Yoluyla Ödül Sözü Verme 86
E. Ön Sözleşme (Sözleşme Yapma Vaadi) 87
F. Sebebi Gösterilmemiş Borç Tanıması (Soyut Borç İkrarı) 90
III. SÖZLEŞMELERİN GEÇERLİLİĞİ İÇİN ARANAN ŞARTLAR 92
A. Bütün Sözleşmeler İçin Aranan Şartlar. 92
a. Sözleşme Yapma Ehliyeti Bulunmalıdır 92
1. Tam Ehliyetlilerde Sözleşme Yapma Ehliyeti 92
2. Sınırlı (Mahdut) Ehliyetlilerde Sözleşme Yapma Ehliyeti 93
3. Tam Ehliyetsizlerde Sözleşme Yapma Ehliyeti 94
4. Sınırlı (Mahdut) Ehliyetsizlerde Sözleşme Yapma Ehliyeti 95
b. Sözleşmenin Konusu Emredici Hukuk Kurallarına, Kamu Düzenine, Genel Ahlâka, Kişilik (Şahsiyet) Haklarına Aykırı Olmamalıdır 97
c. Sözleşmenin Konusu İmkânsız Olmamalıdır 99
d. Sözleşmenin Taraflarının İrade Beyanları Sakatlanmamış
(İrade Bozukluğu) Olmalıdır 100
1. Yanılma (Hata). 101
i. Açıklamada (Beyanda) Yanılma 101
aa. Sözleşmenin Niteliğinde Yanılma 101
bb. Sözleşmeye Konu Şeyde Yanılma 102
cc. Sözleşmenin Tarafında Yanılma 102
dd. Sözleşme Tarafının Şahsında Yanılma 102
ee. Miktarda Yanılma 103
ii. Saikte Yanılma 103
iii. İletmede Yanılma 105
iv. Esaslı Yanılmanın Sözleşmenin Geçerliliğine Etkisi 106
aa. İptal Hakkı 106
bb. Dürüstlük Kuralına Aykırılık Halinde İptal Hakkının Kullanılamaması 106

cc. Sözleşmenin İptali Halinde Karşı Tarafın Zararlarını
Tazmin Yükümlülüğü 107
2. Aldatma (Hile) 109
i. Genel Olarak 109
ii. Aldatmanın Şartları 110
iii. Üçüncü Kişinin Aldatması 111
iv. Aldatmanın Sözleşmenin Geçerliliğine Etkisi ve Tazminat 112
3. Korkutma (İkrah) 112
i. Genel Olarak 112
ii. Korkutmanın Şartları 113
iii. Üçüncü Kişinin Korkutması 114
iv. Korkutmanın Sözleşmenin Geçerliliğine Etkisi ve Tazminat 115
4. İrade Bozukluklarının Sonuçları. 116
i. Sözleşmenin İptali 116
ii. Sözleşmenin Bağlayıcı Hale Gelmesi 118
e. İrade Beyanı Muvazaalı Olmamalıdır 119
1. Genel Olarak 119
2. Muvazaanın Çeşitleri 119
i. Mutlak Muvazaa 119
ii. Nisbi Muvazaa 120
3. Muvazaalı İşlemin Hüküm ve Sonuçları 121
i. Muvazaalı İşlemin Geçersizliği 121
ii. Gizli İşlemin Geçerliliği 122
iii. İyi Niyetli Üçüncü Kişilerin Korunduğu Durumlar 123
4. Muvazaanın İspatı 124
i. Tarafların Muvazaa İddiasını İspat 124
ii. Üçüncü Kişilerin Muvazaa İddiasını İspat 125
5. Muvazaa ve İnançlı İşlemler 125
B. Bazı Sözleşmeler İçin Aranan Şartlar 127
a. Aşırı Yararlanma (Gabin) Bulunmamalıdır 127
1. Genel Olarak 127
2. Aşırı Yararlanmanın Şartları 127
i. Objektif Şart 128
ii. Sübjektif Şart 128
3. Aşırı Yararlanmanın Sonuçları 129
i. Sözleşmeyi İptal Hakkı 129
ii. Edimler Arasındaki Oransızlığın Giderilmesini Talep Hakkı 130
iii. Zarar Görenin Talep Hakkına İlişkin Süre 130

b. Şekle Uyulmalıdır 131
1. Genel Olarak Sözleşmelerde Şekil 131
2. Şeklin Geçerlilik Şartı Olması 132
i. Kanunî Geçerlilik Şekil Türleri 133
aa. Sözlü Şekil 134
bb. Yazılı Şekil 134
cc. Resmî Şekil. 137
dd. Tescil 138
ee. İlan 139
ii. Şekle Bağlı Sözleşmelerin Değiştirilmesi veya Tamamlanması 139
iii. Taraflarca Kararlaştırılan Şekil 140
3. Şeklin İspat Şartı Olması 141
4. Geçerlilik (Sıhhat) Şekli ile İspat Şekli Arasındaki Farklar 142
§ 3. HUKUKİ İŞLEMLERDE HÜKÜMSÜZLÜK HALLERİ 142
I. YOKLUK 142
II. KESİN HÜKÜMSÜZLÜK (GEÇERSİZLİK) 144
A. Kesin Hükümsüzlük Sebepleri 145
B. Kesin Hükümsüzlüğün Sonuçları 145
C. Kesin Hükümsüz Hukukî İşlemlerin Dönüştürülmesi (Tahvil) 147
III. İPTAL EDİLEBİLİRLİK 147
IV. NOKSANLIK 149
V. KISMİ HÜKÜMSÜZLÜK 150
VI. NİSBİ ETKİSİZLİK 151
§ 4. GENEL İŞLEM KOŞULLARI 152
I. TANIM 152
II. UNSURLARI 153
A. Önceden Tek Yanlı Olarak Hazırlanmış Olma 153
B. Çok Sayıda Sözleşmede Kullanılmak Üzere Hazırlanma 153
C. Genel ve Soyut Nitelikte Hazırlanmaları 154
D. Sözleşmenin Kurulması Aşamasında Taraflardan Birinin Önceden Hazırlanan Genel İşlem Koşullarını Sözleşmenin İçeriğine Dâhil Etmesi 154
III. GENEL İŞLEM KOŞULLARININ DENETİMİ 155
A. Yürürlük (Bağlayıcılık) Denetimi 156
B. Genel İşlem Koşullarının Yorumu 158
C. Genel İşlem Şartlarının İçerik (Yargısal) Denetimi 158
D. Değiştirme Yasağı 159

§ 4. HUKUKİ İŞLEMLERDE TEMSİL 160
I. TEMSİL KAVRAMI 160
II. TEMSİLİN TÜRLERİ 160
A. Kanuni Temsil (Yasal Temsil) – İradi Temsil 161
a. Kanuni Temsil (Yasal Temsil) 161
b. İradi Temsil 161
B. Dolaylı Temsil – Doğrudan Doğruya Temsil 161
a. Dolaylı Temsil 161
b. Doğrudan Doğruya Temsil 162
1. Genel Olarak 162
2. Doğrudan Doğruya Temsilin Şartları 162
i. Temsilci Temsil Yetkisine Sahip Olmalıdır 163
ii. Hukukî İşlem Temsil Olunan Adına Yapılmalıdır 163
3. Doğrudan Doğruya Temsilin Sonuçları 164
III. TEMSİL YETKİSİ 165
A. Genel Olarak 165
B. Temsil Yetkisinin Özellikleri 167
a. Temsil Yetkisi Vermede Ehliyet 167
b. Temsil Yetkisi Vermede Şekil 168
c. Temsil Yetkisi – Vekalet İlişkisi 168
C. Temsil Yetkisinin Kapsamı 169
a. Genel Olarak 169
b. Temsilcinin Kendisiyle Sözleşme Yapması – Çifte Temsil 171
c. Tek Başına Yetki – Müteselsil Yetki – Birlikte Yetki 171
D. Temsil Yetkisinin Sona Ermesi 172
a. Sona Erme Sebepleri 172
1. Temsil Yetkisinin İşin Niteliği İcabı Sona Ermesi 172
2. Temsil Yetkisinin İradi Olarak Sona Ermesi 172
3. Temsil Yetkisinin Kendiliğinden Sona Ermesi 173
b. Sona Ermenin Sonuçları 174
1. Temsil Yetkisinin Sona Ermesinin Hüküm İfade Ettiği An 174
2. İyiniyetli Üçüncü Kişilerin Korunması 174
IV. YETKİSİZ TEMSİL 176
A. Genel Olarak Yetkisiz Temsil 176
B. Yetkisiz Temsilin Sonuçları 177
a. Kural 177
b. Temsil Olunanın Hukukî İşlemi Onaması (İcazet Vermesi) 177
c. Temsil Olunanın Hukukî İşlemi Onamaması (İcazet Vermemesi) 178

§ 5. HUKUKİ İŞLEMLERDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASI 179
I. BORÇLARIN İFASI 179
A. Genel Olarak 179
B. İfanın Hukukî Niteliği 179
C. Borçların İfasında Hukukî İşlem Ehliyeti 180
D. Borçların İfasında Tasarruf Yetkisi. 181
II. BORÇLARIN İFASINDA TARAFLAR 182
A. İfada Borçlunun Rolü 182
a. Borçlu Tarafından İfa 182
b. Üçüncü Kişi Tarafından İfa 183
1. Genel Olarak 183
2. Borçlu ile Üçüncü Kişi Arasındaki İlişki 184
3. Halefiyet (Alacağın Üçüncü Kişiye Geçmesi) 185
i. Genel Olarak 185
ii. Halefiyet Hâlleri 186
iii. Halefiyetin Hüküm ve Sonuçları 188
B. İfada Alacaklının Rolü 189
a. Alacaklıya veya Yetkili Temsilcisine İfa 189
b. Üçüncü Kişiye İfa 190
1. Alacaklının Rızası Aranmaksızın Üçüncü Kişiye İfa 190
2. İfanın Üçüncü Kişiye Yapılma Zorunluluğu 191
i. Alacaklının Rızası ile Üçüncü Kişiye İfa Zorunluluğu 191
ii. Kanun Gereği Üçüncü Kişiye İfa Zorunluluğu 192
III. İFANIN KONUSU 193
A. Genel Olarak 193
a. Kural; İfanın Konusunun Borçlanılan Edim Olması 193
b. İstisnalar 193
1. İfa Yerine Edim (İfa Yerini Tutan Edim-İfa Amacıyla Edim) 193
2. İfa Uğruna Edim (İfa Amacıyla Edim) 194
B. Kısmi İfa 195
a. Kural: Alacaklı Kısmi İfayı Kabul Etmek Zorunda Değildir 195
b. İstisna: Borcun Kısmi İfasının Mümkün Olduğu Hâller 196
C. Çeşitli Edimlerin İfasına İlişkin Özellikler 198
a. Parça Borçlarında İfa 198
b. Çeşit (Cins-Nevi) Borçlarında İfa. 198
c. Bölünemeyen Edimlerde İfa 199
d. Seçimlik Borçlarda İfa 201

e. Para Borçlarında İfa 204
1. Genel Olarak 204
2. Para Borçlarında Ülke Parasıyla İfa 205
3. Yabancı Para Borçlarında İfa 205
4. Değer Kaybı Karşısında Sözleşmeye Konulan Kayıtlar 207
i. Altın Değeri Kaydı 208
ii. Yabancı Para Değeri Kaydı 208
iii. Fiyat Endeksine Göre Belirleme Kaydı. 208
5. Para Borçlarında Mahsup 209
i. Para Borcunun Tek Borç İlişkisine Dayandığı
Durumlarda Mahsup 209
ii. Para Borcunun Birden Fazla Borç İlişkisine Dayandığı Durumlarda Mahsup 210
6. Para Borçlarında Faiz 212
i. Faiz Kavramı ve Faizin Hukukî Niteliği 212
ii. Faiz Miktarının Belirlenmesi 213
aa. Anapara (Kapital) Faizi 213
bb. Temerrüt Faizi 216
iii. Bileşik Faiz Yasağı 218
IV. İFANIN İSPATI 220
A. Genel Olarak 220
B. İfayı İspata Yarayan Vasıtalar 220
a. Makbuz 221
1. Makbuz İsteme Hakkı 221
2. Makbuz Vermenin Hüküm ve Sonuçları 221
b. Senet 222
1. Senedin Geri Verilmesini İsteme Hakkı 222
2. Senedin İadesine Dayalı Sonuçlar 223
3. Senedin İade Edilmemesine Dayalı Sonuçlar 223
V. İFA YERİ 224
A. İfa Yerinin Önemi 224
B. İfa Yerinin Belirlenmesi 224
a. İfa Yerinin Tarafların Anlaşmasıyla Belirlenmesi 224
b. İfa Yerinin Borçlar Kanunu Hükümlerine Göre Belirlenmesi 225
1. Para Borçlarında İfa Yeri 225
2. Parça Borçlarında İfa Yeri 226
3. Diğer Borçlarda İfa Yeri 226

VI. İFA ZAMANI 227
A. İfa Zamanı Kavramı ve İfa Zamanının Önemi 227
B. İfa Zamanının Belirlenmesi 228
a. Süreye Bağlanmamış (Muaccel) Borçlarda Derhâl İfa Kuralı 228
b. Süreye Bağlı (Müeccel) Borçlarda İfa 228
1. İfa Zamanının Sözleşmeyle Belirlenmesi 229
2. İfa Zamanının İşin Niteliğine Göre Belirlenmesi 231
3. İfa Zamanının Kanunla Belirlenmesi 231
c. İfa Sürelerinin Hesaplanması 231
C. Zamanından Önce İfa 234
D. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde İfa 234
a. Kural: Aynı Zamanda İfa 234
b. İstisna: Taraflardan Birinin Borcunu Önce İfa Etmesi 235
c. Ödemezlik Def’i 236
1. Genel Olarak 236
2. Ödemezlik Def’inin Şartları 237
3. Ödemezlik Def’inin Kullanılması ve Sonuçları 238
d. Taraflardan Birinin İfa Güçsüzlüğü Hâlinde Diğer Tarafın Hakları 239
1. Genel Olarak 239
2. TBK m. 98 Hükmünden Yararlanma Şartları 239
3. TBK m. 98 Hükmünün Sağladığı İmkânlar 241
§ 6. BORÇLARIN İFA EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI 242
I. BORCA AYKIRILIK HÂLLERİ 242
A. Genel Olarak 242
B. İfada Gecikme ve Borçlu Temerrüdü 243
C. Kusurlu İfa İmkânsızlığı 243
a. İmkânsızlık Kavramı. 243
b. İmkânsızlığın Türleri 244
1. Sözleşmenin Yapılmasından Önceki İmkânsızlık
(Önceki İmkânsızlık) 244
2. Sözleşmenin Yapılmasından Sonraki İmkânsızlık
(Sonraki İmkânsızlık) 245
c. Geçici İmkansızlık 247
d. Kısmi İmkânsızlık 247
D. Borcun Gereği Gibi İfa Edilmemesi (Kötü İfa) 248
E. Sözleşme Öncesi Kusurlu Davranış (Culpa in Contrahendo) 249
II. BORCA AYKIRILIĞIN GENEL SONUÇLARI 250
A. İfa Davası ve Cebri İcra 250

a. Aynen İfa 250
b. Borcun Cebri İcrası 252
B. Borçlunun Tazminat Sorumluluğu 253
a. Tazminat Sorumluluğunun Şartları 253
1. Borca Aykırı Davranışın Varlığı 253
2. Zarar 254
3. Kusur 255
4. İlliyet Bağı 256
b. Tazminatın Kapsamı 257
III. BORÇLUNUN YARDIMCI KİŞİLERİN FİLLERİNDEN SORUMLULUĞU 258
A. Sorumluluğun Şartları 258
B. Sorumluluğun Sonuçları 260
IV. BORCA AYKIRILIKTAN DOLAYI SORUMSUZLUK ANLAŞMALARI 261
A. Borçlunun Borca Aykırılıktan Dolayı Sorumsuzluk Anlaşması 262
B. Borçlunun Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Dolayı Sorumsuzluk Anlaşması 263
V. BORCUN ALACAKLI YÜZÜNDEN İFA EDİLEMEMESİ VE SONUÇLARI 264
A. Alacaklı Temerrüdü 264
a. Şartları 264
b. Hüküm ve Sonuçları 265
1. Bir Şeyin Teslimine İlişkin Edimlerde 266
i. Malı Tevdi Hakkı 266
ii. Malı Satarak Bedelini Tevdi Hakkı 267
2. Diğer Edimlerde 269
B. Alacaklı Yüzünden Borcun İfa Edilemediği Diğer Hâller 269
VI. BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ 270
A. Genel Olarak 270
B. Borçlunun Temerrüdünün Şartları 270
a. Borcun İfası Hala Mümkün Olmalıdır. 271
b. Borç Muaccel Olmalıdır. 271
c. Alacaklı Borçluya İhtarda Bulunmalıdır. 271
C. Borçlunun Temerrüdünün Hukukî Sonuçları 274
a. Temerrüdün Genel Sonuçları 274
1. Aynen İfa Yükümlülüğünün Devam Etmesi 274
2. Gecikme Tazminatı 274
3. Beklenmedik Hâlden (Kazadan) Sorumluluk 276
b. Temerrüdün Para Borçlarına İlişkin Sonuçları 277
1. Temerrüt Faizi (Geçmiş Günler Faizi) 277

2. Aşkın (Munzam) Zararın Tazmini 279
c. Temerrüdün Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelere İlişkin
Sonuçları 280
1. Genel Olarak 280
2. Uygun Süre (Mehil) Verilmesi 281
3. Uygun Süre Verilmesine (Mehile) Gerek Olmayan Hâller 283
4. Mehil Sonunda Borcun İfa Edilmemesi Üzerine Alacaklının Hakları 284
i. Aynen İfa ve Gecikme Tazminatının İstenmesi 284
ii. İfadan Vazgeçerek Müsbet Zararın İstenmesi 285
d. Sürekli Edimli Sözleşmelerde Temerrüt ve Sonuçları 289
e. Kısmi Temerrüt ve Sonuçları 289
İKİNCİ KISIM
HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇLAR
§ 1. GENEL OLARAK HAKSIZ FİİLLER 290
§ 2. HAKSIZ FİİLİN UNSURLARI 292
I. HUKUKA AYKIRI FİİL 292
A. Genel Olarak 292
B. Fiilin Hukuka Aykırılığını Ortadan Kaldıran Durumlar 293
a. Kanunun Verdiği Yetkiye Dayanan Zor Kullanma Yetkisi. 293
b. Özel Hukuktan Doğan Bir Hakkın Kullanılması 294
c. Zarar Görenin Rızası 294
d. Bilimsel Eleştiriler 295
e. Kendi Hakkını Koruma Amaçlı Kuvvet Kullanımı 295
f. Haklı Savunma (Meşru Müdafaa) 296
g. Zorda Kalma (Iztırar) Hâli 297
C. Ahlâka Aykırı Fiilden Sorumluluk 298
II. ZARAR 299
A. Genel Olarak 299
B. Maddî Zarar - Manevi Zarar 300
C. Zarara İlişkin Ayrımlar 300
a. Fiili Zarar - Mahrum Kalınan Kâr 300
b. Doğrudan Zarar - Dolaylı Zarar - Yansıma Zarar 301
c. Mevcut Zarar-Müstakbel Zarar - Muhtemel Zarar 302
III. KUSUR 302
A. Genel Olarak 302
B. Kusurun Çeşitleri 303

a. Kast 303
b. İhmal 303
C. Kusur Ehliyeti (Haksız Fiil Ehliyeti) 304
IV. İLLİYET BAĞI 305
A. Genel Olarak 305
B. Uygun İlliyet Bağı Teorisi. 306
C. İlliyet Bağının Kesilmesi 307
D. Farazi İlliyet (Önüne Geçilen İlliyet) 308
E. Birden Çok Sebep ve İlliyet Bağının Çeşitleri 308
a. Ortak İlliyet 309
b. Yarışan (Birlikte) İlliyet 309
c. Seçimlik (Alternatif) İlliyet 309
§ 3. KUSURSUZ SORUMLULUK HÂLLERİ 310
I. GENEL OLARAK 310
II. HAKKANİYET SORUMLULUĞU 312
III. ÖZEN SORUMLULUĞU 312
A. Adam Çalıştıranın (İstihdam Edenlerin) Sorumluluğu (TBK m. 66) 312
1. Genel Olarak 312
2. Sorumluluğun Şartları 313
3. Sorumluluk Karinesinin Çürütülmesi (Kurtuluş Beyyinesi) 314
4. Rücu (Başvuru) Hakkı 315
5. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu ile Yardımcı Kişilerin
Fiillerinden Sorumluluğun Karşılaştırılması 316
B. Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu (TBK m. 67) 317
C. Ev Başkanının Sorumluluğu (TMK m. 369) 319
D. Yapı Malikinin Sorumluğu 319
E. Taşınmaz Malikinin Sorumluluğu (TMK m. 730) 322
F. Tapu Sicilinin Tutulmasından Dolayı Devletin Sorumluluğu
(TMK m. 1007) 323
IV. TEHLİKE SORUMLULUĞU 325
A. Genel Olarak 325
B. Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Sorumluluk 326
1. Genel Olarak 326
2. İşletilen Motorlu Aracın Sebep Olduğu Zarardan Sorumluluk 327
a. KTK m. 85/I’de Düzenlenen Sorumluluğun Uygulama Alanı 327
b. KTK m. 85/I’de Düzenlenen Sorumluluğun Şartları 328
3. Zamanaşımı 330
4. İşletilme Hâlinde Olmayan Aracın Sebep Olduğu Trafik
Kazasından Sorumluluk 330

5. Trafik Kazasında Yardım Edenlerin Zararlarından Sorumluluk 331
6. Genel Hükümlere Tâbi Tutulan Sorumluluklar 332
§ 4. BİRDEN FAZLA KİMSENİN AYNI ZARARDAN SORUMLULUĞU 332
I. BİRDEN FAZLA KİMSENİN BİRLİKTE BİR ZARARA SEBEP OLMASINDA
DIŞ İLİŞKİ 333
II. BİRDEN FAZLA KİMSENİN BİRLİKTE BİR ZARARA SEBEP OLMASINDA
İÇ İLİŞKİ 335
§ 5. MADDİ VE MANEVİ ZARARLARIN TAZMİNİ 336
I. MADDİ ZARARIN TAZMİNİ 336
A. Maddî Zararın Şekli ve İspatı 336
B. Maddî Tazminatın Kapsamının Belirlenmesinde Dikkate Alınacak
Unsurlar 337
a. Uğranılan Zarar 337
b. Kusurun Ağırlık Derecesi 338
c. Zarar Görenin Birlikte Kusuru 338
d. Failin Ekonomik Durumu 339
e. Durum ve Şartlar 339
C. Özel Hâllerde Maddî Zararın Kapsamının Belirlenmesi 339
a. Ölüm Hâlinde Tazminatın Kapsamı 339
b. Bedensel Zarar Hâlinde Tazminatın Kapsamı 340
c. Haksız Rekabet Hâlinde Tazminatın Kapsamı. 341
II. MANEVİ ZARARIN TAZMİNİ 342
A. Genel Olarak 342
B. Manevi Tazminatın Koşulu Olarak Manevi Zarar 342
a. Kişisel Varlığa Saldırı Hâlinde Manevi Zarar 342
1. Vücut Bütünlüğüne Yönelik Saldırı Hâlinde 342
2. Vücut Bütünlüğü Dışında Kişilik Hakkının Zedelenmesi Hâlinde 343
b. Mal Varlığına Yönelik Saldırı Hâlinde Manevi Zarar 344
III. MADDİ VE MANEVİ TAZMİNATTA ZAMANAŞIMI 344
ÜÇÜNCÜ KISIM
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR
§ 1. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME KAVRAMI 346
§ 2. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMENİN ŞARTLARI 346
I. ZENGİNLEŞME 346
II. FAKİRLEŞME 347
III. İLLİYET BAĞI 348
IV. HAKLI BİR SEBEBİN BULUNMAMASI 348

§ 3. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMENİN HÜKÜM ve SONUÇLARI 353
I. GERİ VERME BORCU 353
II. MASRAFLARIN ÖDENMESİ 354
III. ZAMANAŞIMI ve DEF’İ HAKKI 355
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BORÇLARIN VE BORÇ İLİŞKİLERİNİN SONA ERMESİ, ZAMANAŞIMI
§ 1. GENEL OLARAK 357
§ 2. İBRA 357
§ 3. YENİLEME (TECDİT) 359
I. GENEL OLARAK 359
II. YENİLEMENİN ŞARTLARI 360
III. YENİLEMENİN SONUÇLARI 361
§ 4. BİRLEŞME 361
§ 5. İFA İMKÂNSIZLIĞI (KUSURSUZ İFA İMKÂNSIZLIĞI) 362
I. TAM İFA İMKÂNSIZLIĞI 362
II. KISMİ İFA İMKÂNSIZLIĞI 364
III. AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ 364
§ 6. TAKAS 366
I. GENEL OLARAK 366
II. TAKASIN ŞARTLARI 366
III. TEK TARAFLI BEYANLA TAKASI MÜMKÜN OLMAYAN ALACAKLAR 368
§ 7. ZAMANAŞIMI 369
I. GENEL OLARAK 369
II. KANUNDA ÖNGÖRÜLEN ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 370
A. On Yıllık Zamanaşımı Süresi 370
B. Beş Yıllık Zamanaşımı Süresi 370
III. ZAMANAŞIMI SÜRELERİNİN BAŞLAMASI VE HESAPLANMASI 371
IV. ZAMANAŞIMININ DURMASI 371
V. ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ 372
A. Genel Olarak 372
B. Zamanaşımını Kesen Sebepler 372
a. Borçlunun Fiiliyle Zamanaşımının Kesilmesi 373
b. Alacaklının Fiili İle Zamanaşımının Kesilmesi 373
c. Yargılamaya veya Hâkim Kararına Bağlı Olarak Zamanaşımının Kesilmesi 374
C. Zamanaşımının Kesilmesinin Sonuçları 374
a. Süre Yönünden Kesilmenin Sonuçları 374
b. İlgili Kişiler Yönünden Kesilmenin Sonuçları 375

VI. ZAMANAŞIMINA İLİŞKİN BAZI ÖZEL HALLER 376
VII. ZAMANAŞIMININ SONUÇLARI 377
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BORÇ İLİŞKİLERİNDE ÖZEL DURUMLAR
§ 1. MÜTESELSİL BORÇLAR 379
I. MÜTESELSİL BORÇLULUK KAVRAMI 379
II. MÜTESELSİL BORÇLULUĞUN HÜKÜMLERİ 380
§ 2. MÜTESELSİL ALACAKLILIK 384
§ 3. KOŞULLAR 385
I. KOŞUL KAVRAMI 385
II. KOŞULUN ÇEŞİTLERİ 386
A. Geciktirici (Taliki) Koşul 386
B. Bozucu (İnfisahı) Koşul 389
III. KOŞULUN SONUÇLARI 389
§ 4. BAĞLANMA PARASI, CAYMA PARASI 390
I. BAĞLANMA PARASI (PAY AKÇESİ) 390
II. CAYMA PARASI 391
§ 4. CEZA KOŞULU (CEZAÎ ŞART) 391
I. KAVRAM 391
II. CEZA KOŞULUNUN ÇEŞİTLERİ 393
A. Seçimlik Ceza Koşulu 393
B. İfaya Eklenen Ceza Koşulu 394
C. Dönme (Cayma) Cezası 395
III. CEZA KOŞULUNUN HÜKÜMLERİ 395
§ 6. ÜÇÜNCÜ KİŞİ YARARINA SÖZLEŞME 397
§ 7. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ ÜSTLENME 399
BEŞİNCİ BÖLÜM
ALACAĞIN DEVRİ, BORCUN ÜSTLENİLMESİ, SÖZLEŞMENİN DEVRİ VE SÖZLEŞMEYE KATILMA
§ 1. ALACAĞIN DEVRİ 401
I. GENEL OLARAK 401
II. ALACAĞIN DEVRİNİN ŞARTLARI 402
III. ALACAĞIN DEVRİNİN HUKUKÎ SONUÇLARI 403
§ 2. BORCUN ÜSTLENİLMESİ 407
I. GENEL OLARAK 407
II. BORCUN ÜSTLENİLMESİNİN HUKUKÎ SONUÇLARI 408
III. BORCA KATILMA 409

§ 3. SÖZLEŞMENİN DEVRİ 410
§ 4. SÖZLEŞMEYE KATILMA 411
I. GENEL OLARAK 411
II. ŞEKLİ 413
III. SÖZLEŞMEYE KATILMANIN HÜKÜM ve SONUÇLARI 413

ALTINCI BÖLÜM
ÇIKMIŞ SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ
§ 1. BORÇLAR HUKUKUNA İLİŞKİN GENEL ESASLAR İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR
VE ÇÖZÜMLERİ 417
§ 2. HUKUKİ İŞLEMLER VE ÖZELLİKLE SÖZLEŞMELERDEN DOĞAN BORÇLARLA
İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 427
§ 3. HUKUKİ İŞLEMLERDE TEMSİL İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 467
§ 4. HUKUKİ İŞLEMLERDEN DOĞAN BORÇLARIN İFASI VE İFA EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 475
§ 5. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR
VE ÇÖZÜMLERİ 515
§ 6. HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇLAR İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 525
§ 7. BORÇLARIN SONA ERMESİ İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 543
§ 8. BORÇ İLİŞKİSİNDE ÖZEL DURUMLAR İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 555
§ 9. ALACAĞIN TEMLİKİ VE BORCUN NAKLİ İLE İLGİLİ ÇIKMIŞ SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 567

YEDİNCİ BÖLÜM DENEME SINAVLARI
I. DENEME SINAVI 581
I. DENEME SINAVININ ÇÖZÜMLERİ 595
II. DENEME SINAVI 603
II. DENEME SINAVININ ÇÖZÜMLERİ 613
III. DENEME SINAVI 619
III. DENEME SINAVININ ÇÖZÜMLERİ 629
IV. DENEME SINAVI 635
IV. DENEME SINAVININ ÇÖZÜMLERİ 643
V. DENEME SINAVI 649
V. DENEME SINAVININ ÇÖZÜMLERİ 659

YARARLANILAN KAYNAKLAR 667