Borçlar Hukuku Genel Hükümler_{Şemalar ile Açıklamalı}

Prof. Dr. Murat Aydoğdu

Doç. Dr. Serdar Nart

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR CETVELİ 25
BİRİNCİ BÖLÜM
BORÇLAR HUKUKUNA GİRİŞ
BİRİNCİ KISIM
BORÇLAR HUKUKUNUN KONUSU,
KAYNAKLARI VE BORÇLAR HUKUKUNA HAKİM İLKELER
§ 1 BORÇLAR HUKUKUNUN KONUSU VE KAYNAKLARI 27
I BORÇLAR HUKUKUNUN KONUSU 27
II BORÇLAR HUKUKUNUN KAYNAKLARI 28
A Anayasa 28
B Kanunlar 29
1 Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu 29
2 Ticaret Kanunu 31
3 Diğer Kanunlar 33
§ 2 BORÇLAR HUKUKUNA HÂKİM OLAN İLKELER 34
I İRADE ÖZGÜRLÜĞÜ İLKESİ 34
A Sözleşme Özgürlüğü (Hürriyeti) İlkesi 35
B Eşitlik İlkesi 36
C Şekil Serbestisi İlkesi 36
II NİSBİLİK İLKESİ 37
III KUSUR SORUMLULUĞU İLKESİ 37
IV DÜRÜSTLÜK İLKESİ 38
V KURALLARIN EMREDİCİ OLMAMASI İLKESİ 38
VI HÂKİMİN TAKDİR YETKİSİ İLKESİ 38
VII BORÇLAR HUKUKUNA HAKİM DİĞER İLKELER 39
İKİNCİ KISIM
BORÇ İLİŞKİSİ VE SORUMLULUK
§ 3 BORÇ - BORÇ İLİŞKİSİ KAVRAMI İLE BORÇ İLİŞKİSİNİN UNSURLARI 41
I BORÇ - BORÇ İLİŞKİSİ KAVRAMI 41
8 İçindekiler
II BORÇ İLİŞKİSİNİN UNSURLARI 42
A Alacaklı 42
B Borçlu 43
C Edim 43
1 Konusu43
2 Türleri 44
a Olumlu-Olumsuz Edimler44
b Sürelerine Göre Edimler 44
c Bölünebilir – Bölünemez Edim44
d Şahsa Bağlı Edim – Maddi Edim45
e Parça Borcu – Cins Borcu 45
III BORÇ İLİŞKİSİNİN KAYNAKLARI46
§ 4 BORÇ İLİŞKİSİNİN İÇERDİĞİ HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER 47
I BORÇ İLİŞKİSİNİN İÇERDİĞİ HAKLAR47
A Asli Hak Olarak Alacak Hakkı 47
1 Alacak Hakkı ve Talep Hakkı 47
2 Alacak Hakkının Hukuki Niteliği ve Özellikleri48
a Alacak Hakkı Bir Yararlanma Hakkıdır48
b Alacak Hakkı Bir Malvarlığı Hakkıdır 48
c Alacak Hakkı Nispi Bir Haktır48
d Alacak Hakları Sınırlı Sayıya Bağlı Değildir 49
e Alacak Hakları Geçici Niteliktedir49
B Fer’i Haklar (Yan haklar) 49
C Tali (İkincil) Haklar50
1 Yenilik Doğuran Haklar 50
a Yenilik Doğuran Haklar Kavramı ve Genel Özellikleri50
b Yenilik Doğuran Hakların Türleri51
aa Kurucu Yenilik Doğuran Haklar 51
bb Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar51
cc Bozucu Yenilik Doğuran Haklar 51
2 Defi Hakları52
3 Yönetim Hakları ve Temsil Hakları53
II BORÇ İLİŞKİSİNİN İÇERDİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLER 53
A Birincil Yükümlülükler 53
1 Asli Yükümlülükler 53
a Asli Edim Yükümlülükleri 53
b Yan Edim Yükümlülükleri 54
2 Özen Gösterme (Yan) Yükümlülükleri 55
a İfaya Yardımcı Özen Gösterme Yükümlülükleri 55
İçindekiler 9
b Koruyucu Yan Yükümlülükler 56
B İkincil (Tali) Yükümlülükler 56
III DÜRÜSTLÜK KURALINDAN KAYNAKLANAN SÖZLEŞME BENZERİ BORÇ
İLİŞKİLERİ 57
A Sözleşme Görüşmeleri Nedeniyle Oluşan Borç İlişkisi (culpa in
contrahendo) Teorisi 57
B Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşmelerden Doğan Borç İlişkisi
Teorisi 58
C Sözleşme Sonrası Kusurlu Davranış (culpa post contractum
finitum) Nedeniyle Oluşan Borç İlişkisi Teorisi 58
D Edim Yükümlülüklerden Bağımsız Borç İlişkisi Teorisi 59
IV KÜLFET (YÜKÜM) 60
§ 5 EKSİK BORÇLAR (TABİ BORÇLAR) 60
I KAVRAM 60
II EKSİK BORÇLARIN TÜRLERİ 61
A Doğuştan Eksik Borçlar 61
1 Kumar ve Bahis Borçları 61
2 Evlenme Simsarlığından Doğan Borçlar 62
3 Ahlâki Bir Görevin Yerine Getirilmesine İlişkin Yardımlar 62
4 Hukuka ve Ahlâka Aykırı Sözleşmelere Dayanarak Yapılan
İfalar 63
B Sözleşmeden Doğan Eksik Borçlar 63
C Sonradan Eksik Borçlar 64
1 Zamanaşımına Uğramış Borçlar 64
2 Konkordato Dışı Kalan Borçlar 64
D Geçici Eksik Borçlar 64
ÜÇÜNCÜ KISIM
HUKUKİ İŞLEMLER VE HUKUKİ İŞLEMDEN DOĞAN
BORÇ İLİŞKİLERİ, KAZANDIRMA VE SEBEP KAVRAMLARI
§ 6 HUKUKİ İŞLEMDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ 65
I HUKUKİ İŞLEMİN HUKUKİ OLAYLAR VE FİİLLER İÇİNDE YERİ 65
A Hukuki Olaylar 65
B Hukuki Fiiller 65
1 Hukuka Aykırı Fiiller 66
2 Hukuka Uygun Fiiller 66
a İrade Açıklamaları 67
aa Hukuki İşlemler 67
bb Hukuki İşlem Benzeri Fiiller 67
10 İçindekiler
cc Maddi Fiiller 68
b Bilgi (Tasavvur) Açıklamaları 68
c Duygu Açıklamaları 68
II HUKUKİ İŞLEM KAVRAMI, UNSURLARI VE SONUÇLARI 68
A Hukuki İşlem Kavramı68
B Hukuki İşlemin Unsurları 69
1 Hukuki İşlemin Kurucu Unsurları 69
a İrade Beyanı (Açıklaması)69
aa İrade70
aaa Fiil İradesi70
bbb Beyan İradesi 70
ccc Hukuki İşlem (Sonuç) İradesi 71
bb Beyan Unsuru71
aaa Açık İrade Beyanı 72
bbb Örtülü İrade Beyanı 72
aaaa Susma 73
bbbb İradeyi Gösteren Davranışlar74
2 Eklenmesi Gereken Diğer Kurucu Unsurlar 74
B Hukuki İşlemin Geçerlilik Unsurları 74
C Hukuki İşlemin Etkinlik Unsurları74
III İRADE BEYANIN YORUMU75
A Yorum Kavramı75
B Yorum Teorileri 75
1 İrade Teorisi75
2 Anlam Verme Teorisi 76
3 Beyan Teorisi 76
4 Güven Teorisi77
IV HUKUKİ İŞLEMİN TÜRLERİ78
A Tek Taraflı Hukuki İşlemler78
B İki Taraflı veya Çok Taraflı Hukuki İşlemler79
C İvazlı Olup Olmadığına Göre Hukuki İşlemler79
D Hukuki Sonuçlarını Meydana Getirdikleri Ana Göre Hukuki
İşlemler79
E Malvarlığına Yaptığı Etkiler Bakımından Hukuki İşlemler80
1 Borçlandırıcı İşlem 80
2 Tasarruf İşlemleri81
3 Borçlandırıcı İşlemler ile Tasarruf İşleminin Farkları82
F Sebebe Bağlı Olup Olmadıklarına Göre Hukuki İşlemler 83
İçindekiler 11
1 Sebebe Bağlı Hukuki İşlemler 83
2 Sebepten Soyut Hukuki İşlemler 84
§ 7 KAZANDIRMA VE SEBEP KAVRAMLARI 84
I KAZANDIRMA 84
II KAZANDIRMANIN SEBEBİ 85
A Genel Olarak 85
B Kazandırma Sebebine İlişkin Türler (Kazandırma Şekilleri) 86
1 İfa sebebi 86
2 Alacak sebebi 86
3 Bağışlama sebebi 86
4 Teminat sebebi 86
5 Karma sebepler 86
III SEBEBE BAĞLI HUKUKİ İŞLEMLER – SOYUT İŞLEMLER 87
A Sebebe Bağlı Hukuki İşlemler 87
B Soyut Borç Tanıması (İkrarı) 88
DÖRDÜNCÜ KISIM
SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇ İLİŞKİLERİ
§ 8 SÖZLEŞME KAVRAMI, SÖZLEŞMELERİN SINIFLANDIRILMASI VE
SÖZLEŞMELERİN KURULUŞU 89
I SÖZLEŞME KAVRAMI 89
II SÖZLEŞMELERİN SINIFLANDIRILMASI 90
A İsimli (Tipik) - İsimsiz (Atipik) Sözleşmeler 91
1 İsimli Tipik Sözleşmeler 91
2 İsimsiz (Atipik) Sözleşmeler 91
a Kendine Özgü Yapısı Bulunan (Sui Generis) Sözleşmeler 92
b Bileşik Sözleşmeler 92
c Karma Sözleşmeler 93
B Tek Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler — Her İki Tarafa Borç
Yükleyen Sözleşmeler 94
C Elektronik Sözleşmeler-Akıllı Sözleşmeler 95
III SÖZLEŞMELERİN KURULUŞU: İRADE AÇIKLAMASI VE UYGUNLUK 96
A Genel Olarak 96
B Uygunluk Kavramı 96
1 Sözleşmenin Esaslı Noktaları 97
a Objektif Esaslı Noktalar 97
b Sübjektif Esaslı Noktalar 98
12 İçindekiler
2 Sözleşmenin Yan Noktaları (Tali Noktalar) 98
C Karşılıklı İradelerin Açıklanması (Öneri ve Kabul)99
1 Öneri99
a Önerinin Unsurları 99
b Öneri ve Öneriye Davetin Farkları 101
c Önerinin Bağlayıcılığı 101
d Öneri Sayılmayan Durum (Ismarlanmayan Şeyin
Gönderilmesi) 103
e Önerinin Geri Alınması (Öneriden Dönme veya Cayma) 103
2 Kabul Beyanı Kavramı, Kabul Beyanının Bağlayıcılığı ve Geri
Alınması104
a Kabul Beyanı Kavramı 104
b Kabul Beyanının Bağlayıcılığı ve Geri Alınması105
IV SÖZLEŞMENİN MEYDANA GELDİĞİ (KURULDUĞU) AN 106
V SÖZLEŞMENİN HÜKÜM VE SONUÇLARINI MEYDANA GETİRDİĞİ AN106
VI SÖZLEŞMELERDE ŞEKİL107
A Şeklin Türleri 107
1 Kanuni Şekil - İradi Şekil107
2 Geçerlilik Şekli — İspat Şekli107
3 Kanuni Geçerlilik Şeklinin Türleri108
a Yazılı Şekil108
b Resmi Şekil108
B Şekle Uymamanın Sonuçları109
1 Kısmi Hükümsüzlük (Kısmi Butlan) 109
2 Tahvil (Hukuki İşlemlerin Dönüştürülmesi) 110
3 Dürüstlük Kuralından Kaynaklanan İstisna 110
V GENEL İŞLEM KOŞULU İÇEREN SÖZLEŞMELER 110
A Genel Olarak110
B Genel İşlem Koşulunun Tanımı ve Uygulama Alanı 111
C Genel İşlem Koşulunun Unsurları111
1 Sözleşmenin Güçlü Tarafınca Önceden Tek Yanlı Olarak
Hazırlanması ve Kullanılması 111
2 Çok Sayıda Sözleşme İçin Genel ve Soyut Nitelikte
Hazırlanması 112
3 Önceden Belirlenen Sözleşme Koşullarının Kullanılması 113
D Genel İşlem Koşullarının Denetimi ve Yaptırımlar114
§ 9 İLÂN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERME (VAADİ) 115
§ 10 ÖN SÖZLEŞME (SÖZLEŞME YAPMA VAADİ) 116
İçindekiler 13
BEŞİNCİ KISIM
İRADE İLE İRADE AÇIKLAMASI ARASINDA İSTENİLEREK MEYDANA GETİRİLEN
UYGUNSUZLUK, İRADE BOZUKLUĞU HALLERİ VE AŞIRI YARARLANMA
§ 11 İRADE İLE İRADE AÇIKLAMASI ARASINDAKİ İSTENİLEREK MEYDANA
GETİRİLEN UYGUNSUZLUK 119
I GENEL OLARAK 119
II İRADE İLE İRADE AÇIKLAMASI ARASINDA İSTENİLEREK MEYDANA
GETİRİLEN UYGUNSUZLUK HALLERİ 120
A Zihni Kayıt ve Şaka (Latife) Beyanı 120
B Muvazaa (Danışıklık) 120
1 Muvazaa Kavramı 120
2 Muvazaanın Unsurları 121
a Görünürdeki İşlem 121
b Muvazaa Anlaşması 122
c Gizli İşlem 122
d Kasıt 122
3 Muvazaanın Türleri 122
a Mutlak Muvazaa 122
b Nitelikli Muvazaa 123
4 Muvazaanın Hükümleri 123
5 Muvazaanın İspatı 124
§ 12 İRADE BOZUKLUĞU (SAKATLIĞI) KAVRAMI VE HALLERİ 125
I İRADE BOZUKLUĞU (SAKATLIĞI) KAVRAMI 125
II İRADE BOZUKLUĞU (SAKATLIĞI) HALLERİ 126
A Yanılma (Hata) 126
1 Sözleşmenin Mahiyetinde Yanılma (b1) 126
2 Sözleşmenin Konusu Olan Şeyde Yanılma (b2): 127
3 Sözleşme Yapılması İstenen Kişinin Kimliğinde Yanılma (b3) 127
4 Sözleşme Yapılması İstenen Kişinin Niteliğinde Yanılma (b4) 127
5 Miktarda Yanılma (b5) 128
6 Sözleşmenin Temel (Gerekli) Niteliklerinde Yanılma (TBK
m32) 128
B Aldatma (Hile) 129
C Korkutma (İkrah) 131
III İRADE BOZUKLUĞUNUN SONUÇLARI 132
A Sözleşmenin İptali 132
B Tazminat ve Geri Verme Yükümü 133
14 İçindekiler
§ 13 AŞIRI YARARLANMA (GABİN) 134
I KAVRAM134
II ŞARTLARI134
A Objektif Şart 134
B Sübjektif Şart135
1 Karşı Tarafın Özel Durumu135
2 Yararlanma (Sömürme) Kastı135
III HÜKÜMLERİ VE KULLANMA SÜRESİ136
ALTINCI KISIM
TEMSİL, TEMSİL YETKİSİ VE YETKİSİZ TEMSİL
§ 14 TEMSİL KAVRAMI, TÜRLERİ VE UNSURLARI137
I TEMSİL KAVRAMI 137
II TEMSİLİN TÜRLERİ138
A Dolaylı Temsil 138
B Doğrudan Temsil 138
C Aktif Temsil – Pasif Temsil139
D Tek Başına Temsil – Birlikte Temsil 139
E Kanuni Temsil – İradi Temsil139
F Ticari Temsilci139
III TEMSİLİN UNSURLARI 140
A Temsil Yetkisinin Verilmesi140
B Başkası Adına Hareket142
C Temsilin Geçerlilik Şartları145
1 Ehliyete İlişkin Şartlar 145
2 Temsil Yetkisinin Şekli145
3 İrade Bozukluğu Halinde146
§ 15 TEMSİL YETKİSİNİN KAPSAMI, SINIRLANMASI, TEMSİLİN SONUÇLARI,
SONA ERMESİ VE YETKİSİZ TEMSİL146
I TEMSİL YETKİSİNİN KAPSAMI146
II TEMSİL YETKİSİNİN SINIRLANMASI 148
A Kişi Bakımından Sınırlamalar 148
1 Tek Başına Temsil – Birlikte Temsil148
2 Alt Temsil Yetkisi 150
3 Temsilcinin Kendisi ile İşlem Yapması, Çifte Temsil ve
Temsilcinin Kendisi Lehine İşlem 151
B Konu Bakımından Sınırlandırma152
İçindekiler 15
1 Özel ve Genel Temsil Yetkisi 152
2 Talimat ile Sınırlama 153
3 Temsil Yetkisinin Zaman, Yer ve Miktar Bakımından
Sınırlandırılması 154
III TEMSİLİN SONUÇLARI 154
IV TEMSİL YETKİSİNİN SONA ERMESİ 155
A Temsil Yetkisinin Kendiliğinden Sona Ermesi 155
B Temsil Yetkisinin Temsil Olunan tarafından Geri Alınması (Azil)
veya Sınırlandırılması 156
C Sona Ermenin İstisnaları 158
1 Temsil Olunanın İradesinden Kaynaklanan İstisnalar 158
2 İşin Özelliğinden Kaynaklanan İstisnalar 159
D Sona Ermenin Sonuçları 160
V YETKİSİZ TEMSİL 161
A Kavram 161
B Yetkisiz Temsilin Hukuki Sonuçları 162
1 Hukuki İşlemin Üçüncü Kişiyi Bağlaması 162
2 Temsil Olunanın Hukuki İşlemi Onaması 163
3 Temsil Olunanın Hukuki İşlemi Onamaması (Reddi) 165
İKİNCİ BÖLÜM
DOĞRUDAN DOĞRUYA KANUNDAN DOĞAN
BORÇLAR KUSURLU-KUSURSUZ SORUMLULUK HALLERİ
BİRİNCİ KISIM
SORUMLULUK KAVRAMI, TÜRLERİ, İLKELERİ, SEBEPLERİ VE HUKUKİ
SORUMLULUĞUN SINIFLANDIRILMASI
§ 16 SORUMLULUK KAVRAMI VE TÜRLERİ 169
I SORUMLULUK KAVRAMI 169
II SORUMLULUK TÜRLERİ 170
A Sebebi Belirtilen Sorumluluk (-den Sorumluluk) 170
B Malvarlığı ile Sorumluluk (-ile Sorumluluk) 170
1 Malvarlığı ile Sınırsız Sorumluluk 170
2 Malvarlığı ile Sınırlı Sorumluluk 171
§ 17 SORUMLULUK İLKELERİ VE SEBEPLERİ 172
I SORUMLULUK İLKELERİ 172
II SORUMLULUK SEBEPLERİ 172
A Kusur 172
B Sözleşme 172
C Kanun 173
16 İçindekiler
§ 18 HUKUKİ SORUMLULUĞUN SINIFLANDIRILMASI 173
I KUSUR SORUMLULUĞU 173
II KUSURSUZ SORUMLULUK174
III HUKUKA UYGUN FİİLLERDEN (FEDAKARLIĞIN
DENKLEŞTİRİLMESİNDEN) DOĞAN SORUMLULUK174
İKİNCİ KISIM
KUSUR SORUMLULUĞU (DAR ANLAMDA HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU)
§ 19 KUSUR SORUMLULUĞU KAVRAMI VE UNSURLARI 175
I KUSUR SORUMLULUĞU KAVRAMI175
II KUSUR SORUMLULUĞUNUN UNSURLARI175
A Fiil175
B Kusur 176
1 Kusur Kavramı176
2 Kusuru Açıklayan Teoriler177
a Sübjektif Kusur Teorisi 177
b Objektif teori 177
c Tamamen Objektif Kusur Teorisi 178
3 Kusurun Türleri179
a Kast 179
b İhmal180
4 Kusurun Sübjektif Yönü: Ayırt Etme Gücü ve Yüklenebilirlik181
a Ayırt Etme Gücü181
b Yüklenebilirlik Ehliyeti (Sorumluluk Ehliyeti- İsnat
Kabiliyeti)182
C Hukuka Aykırılık183
1 Genel Olarak183
2 Hukuka Aykırılığı Açıklayan Teoriler 184
a Sübjektif Teori184
b Objektif Teori185
3 Koruma Normları ve Objektif Hukuka Aykırılık Teorisinin
Unsurları185
4 Hukuka Aykırılık Bağı ve Normun Koruma Amacı Teorisi 188
5 Ahlaka Aykırı Fiil ile Kasten Zarar Verme189
6 Hukuka Uygunluk Sebepleri 190
a Kamu Yetkisinin Kullanılması 190
b Özel Hukuktan Doğan Bir Hakkın Kullanılması191
İçindekiler 17
c Zarar Görenin Rızası 191
d Vekaletsiz İşgörme 191
e Haklı (Meşru) Savunma 192
f Zorunluluk (Iztırar) Hali 193
g Kendi Hakkını Koruma 194
D Uygun İlliyet (Nedensellik) Bağı 194
1 İlliyet Bağını Kesen Sebepler 195
a Mücbir Sebep 196
aa Mücbir Sebep Kavramı ile Beklenmedik Hal Kavramı 196
bb Mücbir Sebep ile Umulmayan Halin Sonuçları 197
b Zarar Görenin Ağır Kusuru 197
c Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru 198
2 Sebeplerin Çokluğu 199
a Ortak İlliyet 199
b Yarışan İlliyet 199
c Alternatif İlliyet 200
E Hukuka Aykırılık Bağı 200
F Zarar 201
1 Maddi Zarar 202
2 Manevi Zarar 203
ÜÇÜNCÜ KISIM
KUSURSUZ SORUMLULUK HALLERİ
§ 20 KUSURSUZ SORUMLULUĞA İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER VE KUSURSUZ
SORUMLULUK HALLERİ 205
I KUSURSUZ SORUMLULUK KAVRAMI 205
II KUSURSUZ SORUMLULUĞU GEREKTİREN DÜŞÜNCELER 206
A Yarar İle Zarar Arasındaki Bağlılık (Nimet-Külfet) Düşüncesi 206
B Sebebiyet Düşüncesi 206
C Hakkaniyet Düşüncesi 207
D Hakimiyet Düşüncesi 207
E Tehlike Düşüncesi 207
III KUSURSUZ SORUMLULUĞUN GENEL İLKELERİ (ÖZELLİKLERİ) 208
IV KUSURSUZ SORUMLULUĞUN SINIFLANDIRILMASI 209
A Hakkaniyet Fikrine Dayanan Sorumluluk 209
B Olağan Sebep Sorumluluğu 210
C Tehlike Sorumluluğu 210
18 İçindekiler
§ 21 KUSURSUZ SORUMLULUĞUN TÜRLERİ 212
I HAKKANİYET SORUMLULUĞU212
A Genel Olarak212
B Sorumluluğun Hukuki Niteliği213
C Sorumluluğun Şartları 214
1 Olumlu Koşullar 214
a Haksız Fiile İlişkin Unsurlar214
b Hakkaniyet Sebeplerinin Varlığı215
2 Olumsuz Koşullar216
a Zarar Veren Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmamalıdır 216
b Daha Ağır Bir Sorumluluk Sebebi Olmamalıdır 217
II OLAĞAN SEBEP (ÖZEN) SORUMLULUĞU 217
A Adam Çalıştıranın Sorumluluğu218
1 Sorumluluğun Şartları218
a Çalışan ve Çalıştıran Arasında Bir Hizmet İlişkisinin
Bulunması 218
b Zarar, Çalışan Tarafından İşin Görülmesi Sırasında
Gerçekleşmelidir219
c Çalışanın, Üçüncü Kişiye Zarar Vermiş Olması Gerekir 220
d Çalışanın Eylemi İle Doğan Zarar Arasında İlliyet Bağı
Bulunmalıdır 220
e Kurtuluş Kanıtı Getirilmemiş Olmalıdır 220
aa Çalışan Seçiminde Özen Gösterme 220
bb Çalışana Emir Ve Talimat Vermede Özen Gösterme221
cc Çalışanın Gözetim Ve Denetiminde Özen 221
dd Kurtuluş Kanıtının İspatı222
2 Çalışana Rücu Hakkı222
B Yardımcı Kişilerin Eylemlerinden Doğan Sorumluluk 223
C Hayvan Bulunduranların Sorumluluğu 224
1 Sorumluluğun Hukuki Niteliği224
2 Sorumluluğun Şartları225
a Hayvan Bulundurma İlişkisi225
b Zarar, Hayvanın İçgüdüsel Davranışı İle Meydana
Gelmelidir 227
c Hayvan Bulunduran Kurtuluş Kanıtı Getirememiş
Olmalıdır 227
3 Hayvan Üzerinde Alıkoyma Hakkı228
İçindekiler 19
D Bina ve Diğer Yapı Eseri Maliklerinin Sorumluluğu 228
1 Sorumluluğun Hukuki Niteliği 228
2 Sorumluluğun Şartları 229
a Bir Yapı Eseri Mevcut Olmalıdır 229
b Yapı Eseri İle Malik Arasında Mülkiyet İlişkisi Olmalıdır 230
c Yapı Eserinde Bir Bozukluk veya Bakım Eksikliği Olmalıdır 230
3 Malike Rücu Hakkı 231
E Ev (Aile) Başkanının Sorumluluğu 231
1 Sorumluluğun Hukuki Niteliği 231
2 Sorumluluğun Şartları 232
a Ev Başkanlığı İlişkisinin Varlığı 232
b Zarar Verici Davranışın Gerçekleştiği Sırada Ev Başkanlığı
İlişkisinin Bulunması 233
c Zarar, Gözetim Altındaki Kimsenin Davranışından
Doğmalıdır 233
d Gözetim Altındaki Kimselerin Fiili, Aynı Zamanda Hukuka
Aykırı Nitelik Taşıması Gerekmektedir 234
e Ev Başkanının Kurtuluş Kanıtı Getirememiş Olması 234
3 Ev Başkanın Rücu Hakkı 235
F Taşınmaz Malikinin Sorumluluğu 235
1 Genel Olarak 235
2 Sorumluluğun Hukuki Niteliği 236
3 Sorumluluğun Şartları 237
a Taşınmaz Üzerinde Bir Ayni Hak Bulunmalıdır 237
b Taşınmaz, Maliki Tarafından Taşkın Kullanılmalıdır 237
4 Sorumluluğun Sonuçları 240
G Diğer Kusursuz Sorumluluk Halleri 240
§ 22 TEHLİKE SORUMLULUĞU 240
I GENEL TEHLİKE SORUMLULUĞU 241
II ÖZEL TEHLİKE SORUMLULUĞU – MOTORLU ARAÇ İŞLETENLERİN
SORUMLULUĞU 243
A Motorlu Araç İşletenlerin Sorumluluğu 243
B Sorumluluğun Şartları 243
1 Kazaya Bir Motorlu Araç Neden Olmalıdır 243
a Motorlu Araç Kavramı 243
b Kaza Kavramı 244
2 Araç İşletilme Halinde Olmalıdır 245
20 İçindekiler
a Makine Tekniği Görüşüne Göre 245
b Trafiğe Çıkarma Görüşü 246
3 Aracın İşletildiği Yer Karayolu Olmalıdır 246
4 Aracın İşletilmesi Nedeni ile Bir Zarar Doğmalıdır247
a Kişiye Verilen Zararlar Bakımından247
b Şeye İlişkin Zararlar248
5 Zarar ile Fiil Arasında Uygun İlliyet Bağı Bulunmalıdır248
6 İşleten Kurtuluş Kanıtı Getirememiş Olmalıdır248
C Sorumlu Tutulacak Kişi 250
1 İşleten Kavramı250
2 İşleten Çeşitleri251
a Gerçek İşleten251
aa Araç Sahibi 251
bb Aracın Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Alıcısı251
cc Aracın Uzun Süreli Kiracısı, Ariyet ve Rehin Alanı 252
dd Adına Sigorta Poliçesi Düzenlenen Kişiler 252
ee Birden Çok İşleten 252
b Farazi İşleten253
aa Motorlu Araçla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunan
Kişiler253
bb Yarış Düzenleyicileri 253
cc Motorlu Aracı Çalan veya Gasbeden Kişiler 254
dd Devlet ve Diğer Kamu Tüzel Kişileri255
III KARAYOLLARI TRAFİK KANUNDA DÜZENLENEN DİĞER SORUMLULUK
HALLERİ 256
A İşletilme Halinde Olmayan Bir Aracın Sebep Olduğu Zarardan
Sorumluluk 256
1 Zarar İşletilme Halinde Olmayan Bir Motorlu Aracın Sebep
Olduğu Trafik Kazasından Doğmalıdır 256
2 Zarar Gören, Kazanın Oluşumunda İşleten veya
Eylemlerinden Sorumlu Tutulduğu Kişilere İlişkin Bir Kusurun
Varlığını İspat Etmelidir 257
3 Zarar Gören, Kazaya Araçtaki Bir Bozukluğun Sebep
Olduğunu İspat Etmelidir257
B Trafik Kazası Sonrası Yardım Faaliyetinde Bulunma257
C Genel Hükümlere Tabi Sorumluluk 258
1 Genel Olarak258
İçindekiler 21
2 İşletenin Araçtan Hatır İçin Yararlanan Kişilere Karşı
Sorumluluğu 259
3 İşletenin, Yolcu Beraberinde Bulunan Bagaj ve Benzeri
Eşyalar Dışında Kalan Eşyalara Gelen Zararlar Nedeniyle
Sorumluluğu 259
4 İşletenin, Aracın Çalınmış veya Gasbedilmiş Olduğunu Bildiği
Halde Araca Binen Kişilerin Uğradığı Zararlardan
Sorumluluğu 260
5 Motorlu Bisiklet Sürücülerinin Hukuki Sorumluluğu 261
6 Manevi Tazminat Talepleri 261
7 Aracın Uğradığı Zarardan Dolayı İşletenin Malike Karşı
Sorumluluğunda 261
8 Yarışta, Yarışçılar veya Onlarla Birlikte Araçta Bulunanların
Uğrayacakları Zararlarla, Gösteride Kullanılan Araçların
Uğradığı Zararlardan Doğan Sorumluluk 261
III DİĞER TEHLİKE SORUMLULUKLARI 262
§ 23 HAKSIZ FİİLİN SONUCU - HAKSIZ FİİL TAZMİNATI VE HÜKÜMLERİ 262
§ 24 HAKSIZ FİİL ZAMANAŞIMI 264
I ZAMANAŞIMI KAVRAMI 264
II ZAMANAŞIMI SÜRELERİNİN İŞLEVİ 265
III ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 266
A Kısa Süreli (Nispi) Zamanaşımı Süresi 266
1 Zararın Öğrenilmesi 266
2 Tazmin Yükümlüsünün Öğrenilmesi 267
B On Yıllık Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı 268
C Ceza Zamanaşımı Süresi 269
§ 25 CEZA HUKUKU İLE MEDENİ HUKUK ARASINDAKİ İLİŞKİ 269
I GENEL OLARAK 269
II CEZA HUKUKUNDA YÜKLENEBİLİRLİK KAVRAMI 270
§ 26 SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR 271
I KAVRAM 271
II SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMENİN UNSURLARI 272
A Zenginleşme 272
B Zenginleşmenin Başkasının Aleyhine Olması 273
C Zenginleşme İle Zenginleştirici Eylem Arasında Nedensellik
(İlliyet) Bağı Bulunmalıdır 273
D Zenginleşme Haklı Bir Nedene Dayanmamalıdır 274
III SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMENİN NETİCESİ: İADE DAVASI 275
IV SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDE ZAMANAŞIMI 275
22 İçindekiler
DÖRDÜNCÜ KISIM
BORÇLARIN İFASI – BORÇLARIN İHLALİ
§ 27 İFA KAVRAMI, UNSURLARI VE İFA ENGELLERİ 277
I İFA KAVRAMI277
II İFA YERİ 277
III İFA ZAMANI278
§ 28 İFA İHLÂLLERİ (BORCUN YERİNE GETİRİLMEMESİ) 280
I KUSURLU VE KUSURSUZ İMKÂNSIZLIK (BORCUN HİÇ YERİNE
GETİRİLMEMESİ - ADEMİ İFA - ÖDEMEME)281
II BORCUN GEREĞİ GİBİ İFA EDİLMEMESİ (KÖTÜ İFA — SÖZLEŞMENİN
MÜSPET İHLALLERİ)282
A Kavram 282
B Borcun İfa Edilmemesinin Sonuçları282
1 Aynen İfa 283
2 Tazminat283
3 Temerrüt (Borcun Zamanında İfa Edilmemesi) 285
§ 29 BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ 285
I BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ ŞARTLARI 285
II BORÇLU TEMERRÜDÜNÜN SONUÇLARI286
A Borçlu Temerrüdünün Genel Sonuçları286
1 Tazminat287
2 Kazadan Dolayı Sorumluluk 287
B Borçlu Temerrüdünün Özel Sonuçları 287
1 Para Borçlarında 288
a Temerrüt Faizi288
2 Aşkın Zarar (Ek Zarar, Munzam Zarar)290
C İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerde Temerrüt290
1 Mehil (ek süre) 290
2 Alacaklının Seçimlik Hakları 291
D Kısmi Temerrüt292
§ 30 ALACAKLININ TEMERRÜDÜ 292
§ 31 SORUMSUZLUK ANLAŞMASI294
§ 32 ALACAK (SÖZLEŞMESEL) ZAMANAŞIMI 295
I GENEL OLARAK295
II ZAMANAŞIMI SÜRESİNİN İŞLEMEYE BAŞLAMASI VE HESAPLANMASI 296
III ZAMANAŞIMI SÜRESİNİN DURMASI 296
IV ZAMANAŞIMIN KESİLMESİ 297
V ZAMANAŞIMININ HÜKÜMLERİ VE ÖZELLİKLERİ298
İçindekiler 23
§ 33 PARA BORÇLARINDA FAİZ 299
I FAİZ KAVRAMI VE UNSURLARI 299
II FAİZİN HUKUKİ NİTELİĞİ 300
A Faizin Asıl Alacağa Bağlı Olması (Fer’ilik Kuralı) 300
B Faizin Asıl Alacaktan Bağımsız Olması (İstisna) 300
III FAİZİN TÜRLERİ: ANAPARA - TEMERRÜT FAİZİ AYRIMI 301
IV ANAPARA (SERMAYE) FAİZİ HAKKINDAKİ TBK m88 HÜKMÜNÜN
DEĞERLENDİRİLMESİ 302
V ANAPARA VE TEMERRÜT FAİZİNE SINIR GETİREN TBK M88 VE 120
HÜKÜMLERİNİN, TİCARİ İŞLERDE DE GEÇERLİ OLUP OLMADIĞI
MESELESİ 305
A Sınırlamaların Ticari İşlerde De Geçerli Olduğu Görüşü 305
B Sınırlamaların Ticari İşlerde Geçerli Olmadığı Görüşü 306
VI KANUNİ FAİZ 307
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BORÇLARIN SONA ERMESİ, BORÇ İLİŞKİSİNDE TARAF DEĞİŞİKLİKLERİ,
BORÇLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİLERİ İLE BORÇ İLİŞKİSİNDE ÖZEL DURUMLAR
§ 34 BORÇLARIN SONA ERMESİ 309
I İFA 309
II İBRA 309
III YENİLEME (TECDİT) 310
IV ALACAKLI VE BORÇLU SIFATLARININ BİRLEŞMESİ 310
V SONRAKİ KUSURSUZ İMKÂNSIZLIK 311
VI TAKAS 312
A Takas Kavramı ve Kapsamı 312
B Takasın Şartları 312
C Alacaklının Rızasıyla Takas Edilebilir Alacaklar 313
D Takasta Bazı Özel Durumlar 313
E Takas-Mahsup Farkı 313
§ 35 BORÇ İLİŞKİSİNDE taraf değişiklikleri 314
I ALACAĞIN DEVRİ (TEMLİKİ) 314
A Temlik Türleri 315
1 İradi devir (Rızai temlik) 315
2 Yasal Devir (Kanuni Temlik) 315
3 Yargısal (Mahkeme Hükmü ile) Devir 315
B İradi Devrin Şartı : Devre Uygun Bir Alacağın Bulunması 315
C Devir Anlaşmasının Kapsamı ve Şekli 316
D Devrin Hükümleri ve İfanın Kime Yapılacağı 316
E Devredenin Garanti Sorumluluğu 318
24 İçindekiler
II BORCUN ÜSTLENİLMESİ (NAKLİ) 319
A Kavram 319
B İç ve Dış Üstlenme Sözleşmesi 319
C Borcun Üstlenilmesinin Hükümleri (Borçlunun Değişmesinin
Sonuçları) 320
III BORCA KATILMA 321
IV MALVARLIĞININ VEYA İŞLETMENİN DEVRALINMASI 322
V İŞLETMELERİN BİRLEŞMESİ VE ŞEKİL DEĞİŞTİRMESİ 322
VI SÖZLEŞMENİN DEVRİ 322
VII SÖZLEŞMEYE KATILMA323
§ 36 BORÇ İLİŞKİLERİNİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ 324
I ALACAKLIYA HALEF OLMA324
II ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ ÜSTLENME (EDİMİNİ TAAHHÜT)324
III ÜÇÜNCÜ KİŞİ YARARINA (LEHİNE) SÖZLEŞME325
§ 37 BORÇ İLİŞKİLERİNDE ÖZEL DURUMLAR 326
I MÜTESELSİL BORÇLULUK 326
A Kavram 326
B Müteselsil Borçluluğun Şartları 327
C Hükümleri327
1 Alacaklıyla Borçlular Arasındaki İlişkisi 327
2 Borçluların Kendi Aralarındaki İç İlişki (Rücu ve Halefiyet)329
II MÜTESELSİL ALACAKLILIK İLİŞKİSİ 329
III KOŞULA (ŞARTA) BAĞLI SÖZLEŞMELER 330
A Koşul Kavramı ve Türleri (Erteleyici veya Bozucu Koşul)330
B Koşulun Ortak Hükümleri331
IV BAĞLANMA PARASI, CAYMA PARASI VE CEZA KOŞULU333
A Bağlanma Parası (Pey Akçesi -Kapora-) 333
B Cayma Parası (Pişmanlık Akçesi, Dönme Cezası)333
C Ceza Koşulu334
1 Kavram ve Kapsam 334
2 Türleri335
a Seçimlik Cezai Koşul335
b İfaya Eklenen Cezai Koşul 335
c İfayı Engelleyen Cezai Koşul (Dönme Cezası)335
ŞEMALAR337
KAYNAKLAR409
KONU VE KAVRAM DİZİNİ 413