Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Mal ve Alacaklarının Haczi
"BORÇLUNUN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERDEKİ MAL VE ALACAKLARININ HACZİ
Cenk AKİL
Çalışmanın konusunu uygulamada sıkça karşılaşılan ""Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Mal ve Alacaklarının Haczi"" oluşturmaktadır. Çalışma, üçüncü kişilerdeki alacakların haczi konusuna değinen bir giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm ""Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Mal ve Alacaklarının Haczinin genel hatlarıyla incelenmesine ayrılmıştır. Bu bölümde alacak kavramı, alacak haczinin yapılışı, üçüncü kişinin birinci haciz ihbarnamesine itirazı sonucu açılan menfi tespit davası üzerinde durulmuş ve üçüncü kişinin takip konusu alacağa ilişkin gerçeğe aykırı beyanının bir haksız fiil teşkil ettiği, bu sebeple adı geçen davada uygulanacak yargılama usulünün genel hükümlere tâbi olacağı sonucuna varılmıştır. Daha sonra üçüncü kişinin birinci haciz ihbarnamesine itirazına karşı takip alacaklısının sadece tazminat davası açması, ihtiyati haciz ve geçici haciz konuları incelenmiştir. Bu bölüm, borçlunun üçüncü kişilerdeki taşınır mallarının haczi konusuyla tamamlanmıştır.
İkinci bölümde ""Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Mal ve Alacaklarının Haczinde Özellik Arz Eden Durumlar"" ele alınmıştır. Burada özellikle bankalardaki ve ortaklıklardaki alacakların haczi üzerinde durulmuştur. Daha sonra konunun mülkiyeti saklı tutma sözleşmeleri ile müstakbel ve erteleyici şarta bağlı alacakların haczinde arz ettiği özellikler incelenmiştir. Bu bölümde son olarak borçlunun maaş ve ücretinin haczi, icra hukuku kapsamında ele alınmıştır.
Son bölüm borçlunun üçüncü kişilerdeki mal ve alacaklarının haczi konusunun İcra İflâs Kanunu'nda ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun'da yer alan benzer düzenlemelerle karşılaştırılmasına ayrılmıştır. Burada, anılan son Kanundaki düzenlemenin yetersizliği ve günümüz hukuk anlayışına uygun düşmediği belirtilmiştir. Çalışma, İcra ve İflâs Kanunu'nun 89. maddesinde yapılması gereken değişikliklerin incelendiği sonuç bölümüyle tamamlanmıştır.
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR CETVELİ 15
KAYNAKÇA 17
GİRİŞ 41
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK BORÇLUNUN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERDEKİ MAL VE ALACAKLARININ HACZİ
1. HACİZ KAVRAMI 43
I- Haciz Kavramı 43
II- Haczin Türleri 44
I. BORÇLUNUN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERDEKİ MAL VE ALACAKLARININ HACZİ 46
II- Genel Olarak 46
II- Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Alacaklarının
Haczi 47
II- Alacak Kavramı 47
II- Alacakların Haczi 47
II- Alacak Haczinin Yapılması 52
II- Birinci Haciz İhbarnamesinin İçeriği ve Birinci Haciz
İhbarnamesi AlanÜçüncü Kişinin Tutumu 54
2.2.4.1. Birinci Haciz İhbarnamesinin İçeriği 54
2.2.4.2 Birinci Haciz İhbarnamesini Alan Üçüncü Kişinin Tutumu 60
1. Üçüncü Kişinin Birinci Haciz İhbarnamesine
İtiraz Etmemesi 60
2. Üçüncü Kişinin Birinci Haciz İhbarnamesi Üzerine Borcu Kabul Ettiğini Bildirmesi 66
3. Üçüncü Kişinin Haciz İhbarnamesine
Cevap Verirken Hata Yapması 70
4. Üçüncü Kişinin Birinci Haciz İhbarnamesine
İtiraz Etmesi 76
a. İtirazın Süresi ve Şekli 76
b. İtirazın Yapılacağı İcra Dairesi 85
a. İtiraz Sebepleri 87
b. Birinci Haciz İhbarnamesine İtiraz Edilmesi¬nin Sonuçlan 98
c. Gecikmiş İtiraz Yoluna Başvuru 103
II- İkinci Haciz İhbarnamesinin İçeriği ve Üçüncü Kişinin
İkinci Haciz İhbarnamesine Karşı Tutumu 105
II- İkinci Haciz ihbarnamesinin İçeriği 118
II- Üçüncü Kişinin İkinci Haciz İhbarnamesi Üzerine
Borcu Kabul Ettiğini Bildirmesi 109
2.2.5.3. Üçüncü Kişinin İkinci Haciz İhbarnamesine İtiraz Etmemesi.... 110
2.2.5.4 Üçüncü Kişinin İkinci Haciz İhbarnamesine İtiraz Etmesi 112
I- Üçüncü Haciz İhbarnamesinin İçeriği ve Üçüncü
Haciz İhbarnamesi Alan Üçüncü Kişinin Tutumu 115
1. Üçüncü Haciz İhbarnamesinin İçeriği 115
2.2.6.2. Üçüncü Haciz İhbarnamesi Alan Üçüncü Kişinin Tutumu 117
a. Üçüncü Kişinin Menfi Tespit Davası Açmaması 117
b. Üçüncü Kişinin Menfi Tespit Davası Açması 122
a. Davanın Tarafları 129
b. Yetkili ve Görevli Mahkeme 133
c. İspat Yükü 134
d. Dava Açma Süresi 145
e. Dava Sonucunda Verilecek Kararlar 154
II- Haciz İhbarnamelerinin Hukuki Niteliği, Haciz İhbarnamelerin Usulüne Uygun Olmaması, Tüzel Kişilere Haciz İhbarnamesi Gönderil¬mesinde Yaşanan Sorunlar 166
a. Haciz İhbarnamelerinin Hukuki Niteliği 166
b. Haciz İhbarnamelerinin Usulüne Uygun Olmamasının Sonuçlan 167
2.2.13. Tüzel Kişilere Haciz İhbarnamesi Gönderilmesinde
Yaşanan Sorunlar 172
2.2.8. Takip Alacaklısının Ceza ve Tazminat Davası Açması 179
1. Genel Olarak 179
2. İcra Mahkemesinde Dava Açılması 180
2.2.8.2.1 Davanın Tarafları 185
2.2.8.2.2 Yetkili Mahkeme 187
2.2.8.2.3 Görevli Mahkeme 187
2.2.8.2.4 Dava Açma Süresi 189
2.2.8.2.5 Yargılama Usulü 189
2.2.8.2.6 Davanın Sonuçlan 203
2.2.8.3 Karara Karşı Gidilecek Kanun Yollan 205
2.2.9 Takip Alacaklısının Sadece Tazminat Davası Açması 206
2.2.9.1 Genel Olarak 206
2.2.9.2. Sadece Tazminat Davası Açılması 207
2.2.9.3. Birlikte Açılan Ceza Davasının Düşmesi Durumunda
Tazminat Davasının Akıbeti 209
2.2.10 Üçüncü Kişinin Sebepsiz Zenginleşme Davası Açması 210
2.2.10.1.Genel Olarak 210
2.2.10.2.Sebepsiz Zenginleşme Davasının Şartlan 212
2.2.10.2.1 Borçlunun Malvarlığında Zenginleşmenin
Meydana Gelmesi 212
2.2.10.2.2.Zenginleşmenin Başkası Aleyhine Gerçekleşmesi 212
2.2.10.2.3 .Zenginleşme ile Zenginleştirici Olay Arasında
Nedensellik Bağının Bulunması 213
2.2.10.2.4.Zenginleşme Haklı Bir Nedene Dayanmamalı 213
2.2.10.3. Dava Açma Süresi 214
2.2.10.4. Yargılama Usulü 214
2.2.10.5. Davamn Sonucu 216
2.2.11. Üçüncü Kişinin Borçlu ve Kötü Niyetli Alacaklıya
Karşı Dava Açması 218
I- Genel Olarak 218
1. Haksız Fiil Davasının Şartlan 220
a. Hukuka Aykırı Fiil 220
b. Kusur 221
2.2.11.2.3Zarar 225
2.2.11.2.4Nedensellik Bağı 227
2. Dava Açma Süresi 228
a. Yetkili ve Görevli Mahkeme 228
b. Yargılama Usulü 229
c. Davanın Sonunda Verilecek Karar 229
a. Üçüncü Kişinin Takip Borçlusu ve Kötü Niyetli Alacaklıya
Karşı Birlikte Dava Açması 229
b. Takip Alacaklısının Genel Mahkemede Dava Açması 235
1. Genel Olarak 235
2. Görevli ve Yetkili Mahkeme 237
3. Yargılama Usulü 237
4. Dava Açma Süresi 238
5. Davanın Sonuçları 238
2.2.8.2.1 Gecikmiş İtiraz 239
2.2.9 Genel Olarak 239
2.2.10 Gecikmiş İtiraz Yoluna Başvurmanın Şartlan 239
2.2.11 Gecikmiş İtirazın Yapılacağı Merci 240
2.2.12 Gecikmiş İtirazın İncelenmesi 241
2.2.13 Gecikmiş İtirazın Sonuçlan 241
2.2.8.2.2 İhtiyati Haciz 242
2.2.8.2.3 Geçici Haciz 244
2.3 Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Taşınır Mallarının Haczi 244
2.2.9.1 Genel Olarak 244
2.2.9.2 Birinci Haciz İhbarnamesinin Gönderilmesi 245
2.2.9.2. Üçüncü Kişinin Birinci Haciz İhbarnamesine
İtiraz Etmemesi 246
2.2.9.3. Üçüncü Kişinin Taşınır Maluı Varlığını Kabul Etmesi 250
2.2.9.4. Üçüncü Kişinin Birinci Haciz İhbarnamesine İtiraz Etmesi 250
İKİNCİ BÖLÜM
BORÇLUNUN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERDEKİ MAL VE ALACAKLARININ HACZİNDE ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR
BANKALARDAKİ VADELİ MEVDUATIN HACZİ 255
BANKALARDAKI MÜŞTEREK HESAPLARIN HACZİ 270
Asıl (Teselsüllü) Müşterek Hesap 270
İştirak Halinde (Teselsülsüz Müşterek) Hesap 273
BORÇLUNUN BANKADAKİ CARI HESAP BAKİYESİNİN HACZİ 274
2.2.10.3. BORÇLUNUN BANKADAKİ DİĞER ALACAKLARININ HACZİ 276
I- BANKA TEMİNAT MEKTUBUNDAN DOĞAN ALACAĞIN HACZİ 277
II- ORTAKLIK PAYININ HACZİ 281
II- Genel Olarak 281
II- Anonim Ortaklıklarda 282
II- Genel Olarak 282
II- Ortakların Kişisel Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 286
II- Pay Senedinin Haczi 286
II- Kaydileştirilmiş Pay Senetlerinin Haczi 286
II- Genel Olarak Kaydi Sistem 286
II- Kaydileştirilmiş Pay Senetlerinin Haczi 295
II- Toplu Saklanan Pay Senetlerinin Haczi 298
II- Toplu (Global) Senedin Haczi 299
II- ilmühaberin Haczi 301
II- Kupon ve Talonlann Haczi 301
II- Ortaklık Payının Haczi 302
II- Genel Olarak 302
II- Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun Konuya
İlişkin Hükmü 308
II- Kâr Payının Haczi 308
II- Hazırlık Dönemi Faizinin Haczi 310
II- Tasfiye Payına Katılma Hakkının Haczi 311
8.2.2.11 .Katılma Hakkının Haczi 311
8.2.2.12.Rüçhan (Yeni Pay Alma) Hakkının Haczi 312
II- Ortaklığın Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 314
II- Limitet Ortaklıklarda 316
8.3.1 Genel Olarak 316
1. Ortağın Kişisel Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 318
a. Kâr Payının Haczi 318
b. Masraf ve Avansların Haczi 319
c. Tasfiye Payı Hakkının Haczi 320
d. Ayrılma Akçesinin Haczi 320
2. Ortaklık Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 321
3. Şirket Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 323
II- Kollektif Ortaklıklarda 325
II- Genel Olarak 325
II- Ortakların Kişisel Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 326
II- Kâr Payının Haczi 326
II- Ücret Alacağının Haczi 328
II- Faiz ve Masraf Alacağının Haczi 329
II- Sermaye ve Tasfiye Bakiyesinin Haczi 330
II- Komandit Ortaklıklarda 331
II- Genel Olarak 331
II- Adi Komandit Ortaklıklarda 332
II- Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Ortaklıklarda 333
II- Kooperatif Ortaklıklarda 333
I- Genel Olarak 333
II- Ortağın Kişisel Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 334
1. Gelir-Gider Farkının Haczi 334
2. Sermaye Payına Ödenecek Faiz Alacağının Haczi 335
3. Ortaklık Payının Haczi 335
4. Tasfiye Bakiyesinin Haczi 336
III- Kooperatif Alacaklısının Ortağı Takip Hakkı 337
;Adi Ortaklıklarda 338
a. Genel Olarak 338
b. Ortağın Kişisel Alacaklılarının Ortağı Takip Hakkı 341
a. Kâr Payının Haczi 341
b. Faiz Alacağının Haczi 342
c. Masraf ve Avans Alacağının Haczi 343
d. Tasfiye Payının Haczi 343
c. Ortaklık Adına Yapılan İşlemler Nedeniyle Ortakların Takibi 344
:MÜLKIYETI SAKLI TUTMA SÖZLEŞMELERİNDE 345
9 1. Genel Olarak 345
a. 2 Mülkiyeti Saklı Tutularak Satılan Malların Satıcının Alacaklıları
Tarafından Haczi 346
1. Haciz Anında Şart Henüz Askıda ve Alıcı Mütemerrit Değilse 346
2.2.8.2.1 Malın Haczi 346
2.2.9 Mal Hacizden Önce Alıcının Elindeyse 360
2.2.10 Mal Hacizden Önce Herhangi Bir Nedenle
Satıcının Elindeyse 347
2.2.8.2.2 Semen Alacağının Haczi 347
2. Alıcı Temerrüde Düşmüş ve Şart Gerçekleşmemişse 347
2.2.9.1 Satıcının Fesih Hakkını Kullanması 347
2.2.9.2 Satıcının Fesih Hakkını Kullanmaktan Kaçınması 347
b. 5. Mülkiyeti Saklı Tutularak Satılan Malların Alıcının
Alacaklıları Tarafından Haczi 348
9.3.1. Genel Olarak 348
2.2.9.2. Borçlu-Alıcı Temerrüde Düşmemişse 349
2.2.9.3. Borçlu-Alıcı Temerrüde Düşmüşse 349
:MÜSTAKBEL VE İHTİLAFLI ALACAKLARIN HACZİ 350
2.2.10.3. .Müstakbel Alacakların Haczi 350
10.1.1. Müstakbel Alacak Kavramı 350
10.1.2. Müstakbel Alacağın Haczi 351
10.2. İhtilaflı Alacakların Haczi 357
ERTELEYİCİ ŞARTA BAĞLI ALACAKLARIN HACZİ 360
11.1 .Genel Olarak 360
11.2. Erteleyici Şarta Bağlı Alacakların Haczi 360
2.BORÇLUNUN MAAŞ VE ÜCRETİNİN HACZİ 363
12.1 .Genel Olarak 363
12.2. Maaş ve Ücretlerin Haczi 364
12.3.Bireysel Emeklilik Sisteminde Haczin Uygulanışı 368
I- FINANSAL KİRALAMA SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN
ALACAKLARIN HACZİ 371
I- Genel Olarak 371
I- Finansal Kiralama Konusu Malın Kiracıya Teslim Edilmemiş Olduğu Dönemde Kiracının Alacaklılarının Üçüncü Kişi Konumundaki Kiralayandaki Alacaklarının Haczi 374
I- Finansal Kiralama Konusu Malın Kiracıya Teslim Edildiği
Dönemde Kiralayanın Alacaklılarının Kira Bedelini Haczi 375
I- Kiralanan Malın Kiralayanın Alacaklıları Tarafından Haczi 376
I- Kiracının Alacaklarının Artık Değeri Haczettirmeleri 377
II- HAVALE İLİŞKİSİNDE 377
14.1 .Genel Olarak 377
1. Havalenin Ödeme Aracı Olarak Kullanılması Durumunda 379
2. Havalenin Bir Para Alacağının Tahsili için
Kullanılması Durumunda 380
3. Havalenin Bir Kredi Aracı Olarak Kullanılması Durumunda 380
4. Havale Alıcısının Alacaklanmn Havale Eden
Nezdindeki Alacağa Haciz Koydurması 381
5. Havale Edenin Alacaklılarının Havale Ödeyici
Nezdindeki Alacağa Haciz Koydurmaları 381
III- KATILMA ALACAĞININ HACZİ 381
III- Genel Olarak 381
III- Katılma Alacağının Haczi 383
IV- DEĞER ARTIŞ PAYININ HACZÎ 384
IV- Genel Olarak 384
IV- Değer Artış Payının Haczi 386
V- NAFAKA ALACAĞININ HACZİ 386
VI- FAKTORINK SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN ALACAKLARIN HACZİ 389
VI- Genel Olarak 389
VI- Müşterinin Alacaklanmn Müşterinin Faktörden Olan Alacağını Haczettirmeleri 391
VI- Faktörün Alacaklanmn Faktörün Müşteriden Olan
Alacaklanmn Haczettirmeleri 391
VII- AKREDİTİFTEN KAYNAKLANAN ALACAKLARIN HACZİ 391
VII- Genel Olarak 391
VII- Amir ile Lehtar Arasındaki İlişkide Lehtarm Alacaklılannın
Amir Nezdindeki Alacağa Haciz Koydurmalan 394
VII- Amir ile Akreditif Bankası Arasındaki İlişkide Akreditif Bankasının Alacaklılarının Amir Nezdindeki Alacağa Haciz Koydurmalan 394
VII- Akreditif Bankası ile Lehtar Arasındaki İlişki 395
VII- Özel Olarak Teyitli Akreditif. 395
I- Akreditif Amiri ile Teyit Bankası Arasındaki Hukuki İlişki 396
II- Teyit Bankası ile Akreditif Bankası Arasındaki Hukuki İlişki 397
III- Teyit Bankası ile Lehtar Arasnıdaki Hukuki İlişki 400
20.ANA VE BABASIYLA BİRLİKTE YAŞAYAN
BORÇLUNUN (ERGİN ÇOCUĞUN) ANA VE BABASINDAN DOĞAN ALACAĞININ
HACZİ 404
21 .SİGORTA SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN HAK VE ALACAKLARIN HACZİ 406
1. İNTİFA HAKKINDAN DOĞAN ALACAKLARIN HACZİ 409
2. TAŞINMAZ SATIŞ VAADİ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN ALACAĞIN HACZİ 414
3. ARSA PAYI KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN ALACAĞIN HACZİ 418
4. İFLÂSIN ERTELENMESİNDE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERDEKİ
MAL VE ALACAKLARIN HACZİ 422
25.1 .Genel Olarak 422
4. İflâsın Ertelenmesinin Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki
Mal ve Alacaklarının Haczine Etkisi 423
4. İflâsın Ertelenmesini İsteyen Şirket Takip Borçlusuysa 424
4. İflâsın Ertelenmesini İsteyen Şirket Üçüncü Kişiyse 424
4. İflâsın Ertelenmesini İsteyen Şirket Takip Alacaklısıysa 425
4. Kıdem Tazminatı Alacağının Haczi 425
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İCRA İFLÂS KANUNUNUN 89. MADDESİNİN BENZER DÜZENLEMELERLE KARŞILAŞTIRILMASI
I- ACİZDEKİ İSTİHKAK DAVASIYLA KARŞILAŞTIRILMASI 431
26.1.Genel Olarak 431
2 ~ 2.Hacizli Malın Üçüncü Kişinin Elinde Olması Halinde
İstihkak Davası (Madde 99) 433
3.İcra ve İflâs Kanunu Madde 89 ile 99'un Karşılaştırılması 438
a. .Haczin Konusu Bakımından 438
a. Haczin Uygulanış Tarzı Bakımından 439
b. Alacaklının İradesi Bakımından 439
c. Alacaklının Açacağı Davalar ve Bunların Sonuçlan Bakımından 439
I ~ v- ZEDILEN ALACAKLARIN PARAYA ÇEVRİLMESİYLE KARŞILAŞTIRILMASI... 441
2~ : Genel Olarak 441
27..Haczedilen Alacaklann Paraya Çevrilmesi 442
a. .Genel Olarak 442
27.2.2 .Haczedilen Alacağın İfa Yerine Devri 442
27.2.3..Haczedilen Alacağın İfa Uğruna Devri 443
27.2.4.İcra İflâs Kanunu Madde 89 ile 120’nin Karşılaştırılması 447
1. Haczin Kapsamı Bakımından 447
2. Başvurulan Mercii Bakımından 447
3. Üçüncü Kişinin Borcun Varlığını İnkâr Edip Etmemesi Bakımından 448
28.ÂMME ALACAKLARININ TAHSİL USULÜ HARKINDAKİ
KANUNUN 79. MADDESİYLE KARŞILAŞTIRILMASI 448
I- Genel Olarak 448
II- Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanunun
İlgili 79. Maddesi 449
III- İcra İflâs kanununun 89. Maddesiyle Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkındaki Kanunun 79. Maddesinin Karşılaştırılması.... 462
1. Genel Olarak 462
2. Hacze Konu Alacağın Niteliği Bakımından 462
3. İhbamameye İtirazın Yapılış Biçimi Bakımından 462
4. İtirazın Yapıldığı Mercii Bakımından 462
5. Üçüncü Kişiye Tanınan Olanaklar Bakımından 463
6. Üçüncü Kişinin İtirazına Karşı Gidilecek Yol Bakımından 463
7. Uyuşmazlıklann İnceleneceği Yargı Yolu Bakımından 463
SONUÇ 465
ÖZET 469
EKLER 471
EK NO. 1 471
EK NO. 2 473
EK NO. 3 475
"
