^{Boşanma Davaları Bağlamında}Medeni Usul Hukuku_{7251 sayılı Kanun Değişiklikleri ile Güncellenerek Genişletilmiş (Boşanma Usul Hukuku)}

-	Genel Hükümler
-	Dilekçeler Aşaması (HMK m. 118–136)
-	Ön İnceleme Aşaması
-	Tahkikat Aşaması
-	Sözlü Yargılama Aşaması
-	Hüküm Aşaması (HMK m. 294–315)
-	Davaya Son Veren Taraf İşlemleri (HMK m. 307–315)
-	Boşanma Hukukunda Basit Yargılama Usulü
-	Yargılama Giderleri ve Adli Yardım
-	Boşanma Hukukunda Çekişmesiz Yargı
-	Geçici Hukuki Korumalar

 

 

İÇİNDEKİLER

 

ÖNSÖZ YERİNE

İÇİNDEKİLER

KAYNAKÇA 119

KISALTMALAR 123

 

BİRİNCİ KISIM

GENEL HÜKÜMLER

 

BİRİNCİ BÖLÜM

TEMEL ÖZELLİKLERİ VE KAYNAKLARI

 

§ 1. BOŞANMA USUL HUKUKUNUN TEMEL ÖZELLİKLERİ 125

I. BOŞANMA DAVASININ YARGI SİSTEMİNDEKİ YERİ 126

A- Yargı Sisteminin Kapsamı 126

B- Boşanma Davasının Yargı Sistemindeki Yeri 126

1- Genel Olarak 127

2- Boşanma Yargısı 127

a. Çekişmeli Yargı 127

b. Çekişmesiz Yargı 128

C- Boşanma Davasına Bakacak Mahkeme İle İlgili Sorunlar 129

1- Yargı Yolu Sorunu (HMK m. 114, f. I/b) 129

2- Görev Sorunu (HMK m. 114, f. I/c) 130

II. BOŞANMA DAVASINDA YER ALAN YARGI ÖRGÜTÜ 130

A- Adliye Mahkemeleri 130

1- Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri (İDM) (5235 SK m. 2) 130

2- Adli Yargı İkinci Derece Mahkemeleri/Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM) (5235 SK m. 3) 131

B- Yüksek Mahkeme/Yargıtay (TCA m. 154, 2797 SK m. 1) 133

1- İlk Derece Mahkemesi Görevi (HMK m. 47, f. I, 286 f. I) 133

2- Temyiz İncelemesi Görevi 134

a. İlk Derece Mahkemesi Kararları (HMK Geçici Madde 3, f. II) 134

b. Bölge Adliye Mahkemesi Kararları 135

c. İlk Derece Mahkemesi Kararı (Sıçramalı Temyiz) (HMK m. 373 f. I, IV) 135

3- İçtihadı Birleştirme Görevi (2797 SK m. 45) 136

III. BOŞANMA DAVASININ DAVA ÇEŞİTLERİNDEKİ YERİ (HMK m. 108) 136

IV. BOŞANMA HUKUK KURALLARI 137

A- Boşanma Maddi Hukuku 138

B- Boşanma Usul Hukuku 138

V. BOŞANMA DAVASINDA YARGILAMA USULÜ (HMK m. 118-186) 138

A- Yargılama Usulleri 139

B- Boşanma Davasında Yargılama Usulü (HMK m. 118-186) 139

 

§ 2. BOŞANMA USUL HUKUKUNUN KAYNAKLARI 140

I. GENEL OLARAK 140

II. MEVZUAT KAYNAKLARI 140

A- Uluslararası Sözleşmeler 141

B- Anayasa 142

C- Kanunlar 142

1- 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usûllerine Dair Kanun 142

a. Genel Olarak 143

b. Usul Hükümleri 143

aa. Hüküm Bulunan Haller 144

aaa. Eşlerin Sorunlarını Belirlemek 144

bbb. Çocukların Sorunlarını Belirlemek 144

ccc. Sorunların Sulh Yoluyla Çözümünü Teşvik Etmek 144

ddd. Gerektiğinde Uzmanlardan Yararlanmak 144

bb. Hüküm Bulunmayan Haller 144

c. Önlemler 145

aa. Eşler Hakkında Önlemler 145

aaa. Eşleri Uyarma 145

bbb. Eşleri Uzlaştırma 145

ccc. Ailenin Ekonomik Varlığına İlişkin Önlemleri Alma 145

ddd. Akçalı Yükümlülüklere İlişkin Önlemleri Alma 145

eee. Yerleştirme 146

aaaa. Resmî Sağlık Kurumlarına Yerleştirme 146

bbbb. Özel Sağlık Kurumlarına Yerleştirme 146

cccc. Sosyal Hizmet Kurumlarına Yerleştirme 146

çççç. Huzur Evlerine Yerleştirme 146

dddd. Benzeri Yerlere Yerleştirme 146

fff. Meslek Edinme Kursuna Verme 147

ggg. Eğitim Kurumuna Verme 147

bb. Çocuk Hakkında Önlemler 147

aaa. Nafaka Yükümlülüğü Konusunda Önlem Alma 147

bbb. Çocuk Mallarının Yönetimi ve Korunmasına İlişkin Önlemleri Alma 147

ccc. Yerleştirme 147

aaaa. Bedensel ve Zihinsel Gelişmesi Tehlikede Olan Küçüğü Yerleştirme 148

aaaaa. Aile Yanına Yerleştirme 148

bbbbb. Resmî Sağlık Kurumuna Yerleştirme 148

ccccc. Özel Sağlık Kurumuna Yerleştirme 148

ççççç. Eğitimi Güç Çocuklara Mahsus Kuruma Yerleştirme 148

bbbb. Manen Terk Edilmiş Halde Kalan Küçüğü Yerleştirme 148

aaaaa. Aile Yanına Yerleştirme 148

bbbbb. Resmî Sağlık Kurumuna Yerleştirme 148

ccccc. Özel Sağlık Kurumuna Yerleştirme 149

ççççç. Eğitimi Güç Çocuklara Mahsus Kuruma Yerleştirme 149

cccc. İşyerlerine Yerleştirme 149

çççç. Meslek Sahibi Birinin Yanına Yerleştirme 149

2- 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 149

a. Hâkim Vicdanen Kanaat Getirmelidir (TMK m. 184 b.1) 150

b. Hâkim, Olgular Hakkında Taraflara Yemin Öneremez (TMK m. 184 b.2) 151

aa. Boşanma Davasında Yemin 151

bb. Boşanmanın Eki Olmayan Davada Yemin 152

c. Tarafların İkrarı ve Kabulü Hâkimi Bağlamaz (TMK m. 184 b.3) 153

aa. Tarafların İkrarı Bağlamaz 153

bb. Tarafların Kabulü Bağlamaz 155

cc. Başka Delil Yoksa Dava Reddedilir 156

d. Hâkim Kanıtları Serbestçe Takdir Eder (HMK m. 198, TMK m. 184 b.4) 156

aa. Delil Bildirimi Taraflara Değerlendirme Hâkime Aittir 156

bb. Delil Değerlendirmesi İsabetli Olmalıdır 157

aaa. Hukuka Uygun Değerlendirme Olmalıdır 157

bbb. Vakıalara Uygun Değerlendirme Olmalıdır 158

e. Boşanmanın Fer’î Sonuçlarına İlişkin Anlaşmaların Onaylanması Gerekir (TMK m. 184 b.5) 159

f. Hâkim Duruşmanın Gizli Yapılmasına Karar Verebilir (TMK m. 184 b.6) 163

3- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 163

a. Yürürlüğü (HMK m. 451) 163

b. Yürürlükten Kaldırılan Hükümler (HMK m. 450) 164

c. Yollamalar (HMK m. 447 f. II) 164

d. Zaman Bakımından Uygulama (HMK m. 448) 164

e. HUMK Etkisi (HMK Geçici Madde 1, 3 ve 4) 164

f. Disiplin Para Cezası (HMK m. 446) 165

g. Elektronik İşlemler (HMK m. 445) 165

4- 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ve Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun 166

5- 7201 sayılı Tebligat Kanunu 166

6- 492 sayılı Harçlar Kanunu 166

7- 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun 166

8- 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu 167

D- Tüzükler 167

1- Türk Medenî Kanununun Velâyet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzük (VVMT) 167

2- Soyadı Tüzüğü (ST) 168

E- Yönetmelikler (HMK m. 449) 168

1- Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik 168

2- Elektronik Tebligat Yönetmeliği 168

3- Mirasçılık Belgesi Verilmesi ve Terk Eden Eşin Ortak Konuta Davet Edilmesi İşlemlerinin Noterler Tarafından Yapılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 168

4- Nüfus Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği 168

5- Türk Medenî Kanununun Velâyet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzük Kapsamında Tutulacak Defterler, Özel Kütük, Dosyalar, Tutanaklar ve Diğer Evrakın Düzenlenmesine Dair Yönetmelik (VVMY) 170

II. İÇTİHAT KAYNAKLARI 170

A- Bilimsel İçtihat (İlmî İçtihat/ Bilimsel Görüşler/ Doktrin/ Öğreti) (TMK m. 1 f. II) 170

B- Yargısal İçtihat (Kazaî İçtihat/Yargıtay Kararları) (TMK m. 1 f. II) 171

 

İKİNCİ BÖLÜM

GÖREV, YETKİ VE YARGI YERİ BELİRLENMESİ

§ 3. BOŞANMA DAVASINDA GÖREVLİ MAHKEME 173

I. GÖREVİN BELİRLENMESİ (HMK m. 1, c. 1) 173

A- Görevli Mahkeme 4787 sayılı Kanunla Düzenlenmiştir 174

B- Görev Sözleşmesi Yapılamaz 174

II. GÖREV KURALLARININ NİTELİĞİ 175

A- Kamu Düzenindendir (HMK m. 1, c. 2) 175

B- Dava Şartlarındandır (HMK m. 114/c) 175

C- Kendiliğinden Araştırılır (HMK m. 115 f. I) 175

D- Her Zaman İleri Sürülebilir (HMK m. 115 f. I) 175

E- Taraflar İtirazda Bulunabilir 176

F- Usulî Kazanılmış Hak Oluşturmaz 176

G- Hüküm Kesinleştikten Sonra İleri Sürülemez 176

III. GÖREVLİ MAHKEME 176

A- Dava Aile Mahkemesi Faaliyete Geçmeden Önce Açılmışsa 176

1- Aile Mahkemesi Davadan Sonra Karardan Önce Faaliyete Geçmişse 176

a. Devir Kararı Yerine Görevsizlik Kararı Verilemez 177

b. Devir Kararı Temyiz Edilemez 177

c. Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından Yargılama Sürdürülür 178

2- Aile Mahkemesi Karardan Sonra Hüküm Kesinleşmeden Önce Faaliyete Geçmişse 178

a. Devir Kararı Verilmelidir 178

b. Devir Kararı Temyiz Edilemez 180

c. Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından İşlemler Sürdürülür 180

B- Dava Aile Mahkemesi Faaliyete Geçtikten Sonra Açılmışsa 180

C- Aile Mahkemesi Kurulmayan Yerlerde Görevli Mahkeme (4787 sayılı Kanun m. 4/1) 181

D- Boşanma İle İlintili Davalarda Görevli Mahkeme 183

1- Boşandığı Eşin Soyadını Kullanmaya İzin Davasında Görevli Mahkeme 183

2- Evliliğin Tespitine İlişkin Davada Görevli Mahkeme 184

3- Boşanma Davasından Sonra Açılan Boşanma Sebebiyle Manevi Tazminat İsteğine İlişkin Davada Görevli Mahkeme 184

4- Boşanmadan Bağımsız Manevi Tazminat Davası 185

5- Çocuğun Mallarını Geri Verme Yükümlülüğünden Kaynaklanan Alacak Davası 185

6- Aile Hukuku Hükümlerine Göre İncelenemeyen Haksız Fiil Sorumluluğundan Kaynaklanan Manevi Tazminat Davası 186

7- 6284 Sayılı Kanun Hükümlerine Göre Verilen Tedbir Kararlarına İtiraz 187

8- Velayetin Kaldırılması Davası 188

9- Velayetin Değiştirilmesi Davası 188

10- Boşanma Protokolünden Kaynaklanan Tapu İptali ve Tescil Davası 190

11- Bekarlık Soyadına Dönme Davası 191

12- Anlaşmalı Boşanma Protokolüne Bağlı Alacak Davası 191

13- Çocuğun Soyadının Değiştirilmesi Davası 192

14- Çocuğun Mutad Meskeni Olan Ülkeye İadesi Davası 196

15- Nafaka Alacağı İle İlgili Menfi Tespit Davası 198

16- Nafakanın İstirdadı Davası 198

IV. GÖREVİN İNCELENMESİ AŞAMASI 199

A- Dilekçelerin Karşılıklı Verilmesinden Sonra Yapılır (HMK m. 137, f. I, c. 1) 199

B- Türk Mahkemelerinin Yargı Hakkı ve Yargı Yolundan Sonra İncelenir 199

C- Duruşmasız Ön İncelemede Karara Bağlanır (HMK m. 138, c. 1) 199

D- Görev Konusunda Tarafları Ön İnceleme Duruşmasında Dinleyebilir (HMK m. 138, c. 2, 140 f. I) 199

E- Yetki İtirazından Önce İncelenir (HMK m. 117 f. II) 200

V. GÖREVİN İNCELENMESİ SONUCU VERİLECEK KARAR 200

A- Görev İtirazının Reddine Karar Verilmesi (Ara Karar) 200

B- Görevsizlik Kararı Verilmesi (Nihai Karar) 201

1- Görevli Mahkeme Açıklanmalıdır 201

2- Görevli Mahkemeye Gönderilmesine Karar Verilmelidir 201

3- Davanın Esası Hakkında Karar Verilemez 201

4- Yargılama Giderlerine Hükmedilir (HMK m. 331 f. II) 201

a. Gönderme Başvurusu Varsa Yargılama Giderleri 202

b. Gönderme Başvurusu Yoksa Yargılama Giderleri 202

5- Görevsizlik Kararına Karşı Kanun Yoluna Gidilmesi 202

a. İstinaf Yolu (HMK m.341, f. I/a) 202

b. Temyiz Yolu (HMK m. 362, f. I/c) 202

c. Karar Düzeltme Yolu (HUMK m. 440/III-3) 203

6- Görevsizlik Kararına Karşı Kanun Yoluna Gidilmemiş Olması 203

VI. GÖREVSİZLİK KARARI ÜZERİNE YAPILACAK İŞLEMLER (HMK m. 20) 204

A- Genel Olarak 204

B- Dava Dosyası Kendiliğinden Görevli Mahkemeye Gönderilemez 205

1- Gönderme Başvurusu Varsa 205

a. Kararı Veren Mahkemeye Başvurulmalıdır 205

b. Taraflardan Biri Başvurabilir 206

c. İki Hafta İçinde Başvurulmalıdır 206

aa. İstinaf Yoluna Gidilmemişse (HMK m. 20, f. I) 207

bb. İstinaf Yoluna Gidilmişse (HMK m. 20, f. I) 207

d. Başvuru Yeterlidir 207

2- Gönderme Başvurusu Yoksa (HMK m. 20 f. I) 207

VII. GÖNDERİLEN MAHKEMECE YAPILACAK İŞLEMLER (HMK m. 20) 208

A- Dosya Kendisine Gönderilen Mahkemece Kendiliğinden Taraflara Davetiye Gönderilir (HMK m. 20 f. II) 208

B- Verilen Bozma Kararı İle Hüküm Tamamen Ortadan Kalkmış Sayılır 209

C- Bozmaya Uyulduğunda Boşanma Konusunda Yeniden Hüküm Kurulmalıdır 209

VIII. GÖREVLİ MAHKEMEDE YARGILAMA SÜRMÜŞSE GÖREVSİZ MAHKEME YARGISININ ETKİSİ VE GEÇERLİLİĞİ 210

A- Etkisi 210

1- Yeniden Harç Alınmaz 210

2- Hak Düşürücü Süreyi Yeniden Başlatmaz 211

3- Geçici Önlemler Devam Eder (TMK m. 169) 211

B- Geçerliliği 212

1- Tarafların Yaptığı Usul İşlemlerinin Geçerliliği 212

a. Yeniden Dava Dilekçesi İstenilemez 212

b. Cevap, Cevaba Cevap, İkinci Cevap Dilekçeleri Geçerlidir 212

c. İddia ve Savunmanın Genişletilmesi Yasağı Geçerlidir (HMK m. 141) 212

d. Feragat Geçerlidir (HMK m. 307) 213

e. Delil Tespiti Geçerlidir (HMK m. 401, f. III) 213

2- Mahkemenin Yaptığı Usul İşlemlerinin Geçerliliği 213

a. Tanık İfadeleri Yeterli Görülebilir 213

b. Keşif Yeterli Görülebilir 213

c. Bilirkişi Raporu Yeterli Görülebilir 214

IX. GÖREVLİ MAHKEMEDE YARGILAMA SÜRMEMİŞSE GÖREVSİZ MAHKEME YARGISININ ETKİSİ VE GEÇERLİLİĞİ 214

A- Etkisi 214

1- Davanın Açılmamış Sayılır (HMK m. 20, f. I, c.2) 214

a. Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilir 214

b. Görevsizlik Kararı Veren Mahkemece Karar Verilir 215

c. Kendiliğinden Karar Verilir 215

2- Açılmamış Sayılma Kararı Usule İlişkin Nihai Karardır (HMK m. 294, f. VI) 215

3- Açılmamış Sayılma Kararı İstinaf Edilebilir (HMK m. 341, f. I/a) 215

4- Davadan Feragat Sayılmaz (HMK m. 307) 215

5- Davanın Geri Alınması Hükmündedir (HMK m. 123) 215

6- Harç Ödenerek Yeni Dava Açılabilir 216

7- Yeni Dava İçin Kesin Hüküm Oluşmaz (HMK m. 303) 216

8- Hak Düşürücü Süre Yeniden Başlar 216

B- Geçerliliği 216

1- Tarafların Yaptığı Usul İşlemlerinin Geçerliliği 216

a. Yeni Dava Yeni Dava Dilekçesini Gerektirir 217

b. Yeni Davada İddia ve Savunma Genişletilebilir (HMK m. 141) 217

c. Davadan Feragat Yeni Davada Dikkate Alınır 217

2- Mahkemenin Yaptığı Usul İşlemlerinin Geçerliliği 217

 

§ 4. BOŞANMA DAVASINDA YETKİLİ MAHKEME (HMK m. 5, TMK m. 168) 218

I. YETKİ KURALININ NİTELİĞİ 218

A- Diğer Kanunlarda Yer Alan Yetkiye İlişkin Hükümler Saklı Tutulmuştur (HMK m. 5) 218

B- İlk İtiraz Niteliğindedir (HMK m. 116 f. I/a) 219

C- Kesin Yetki Kuralı Öngörülmemiştir (TMK m. 168) 220

D- Kendiliğinden Yetkisizlik Kararı Verilemez (HMK m. 19 f. II, IV) 220

E- Asıl Davaya Bakan Mahkeme Karşı Davaya Bakmaya Yetkilidir (HMK m. 13) 222

F- Yetki Hususunda Tercih Hakkı Davacıya Aittir 222

G- Dava Tarihindeki Yerleşim Yeri Mahkemesine Göre Belirlenir 223

H- Davadan Sonra Yerleşim Yerinin Değişmesi Etkili Değildir 223

II. YETKİLİ MAHKEMELER (TMK m. 168) 223

A- Eşlerden Birinin Yerleşim Yeri 225

1- Kadın Eşin Yerleşim Yeri 225

a. Ayrı Ev Açma Olanağı Olmayan Kadının Yerleşim Yeri 225

aa. Baba Evinin Bulunduğu Yerde Dava Açılabilir 225

bb. Yakınlarının Bulunduğu Yerde Dava Açılamaz 232

b. Ayrı Ev Açma Olanağı Olan Kadının Yerleşim Yeri 233

c. Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer Yerleşim Yerine Karine Değildir 234

d. Kadın Seçimlik Hakkını Kullanabilir 235

2- Erkek Eşin Yerleşim Yeri 235

a. Kural Olarak 236

b. Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer Yerleşim Yerine Karine Değildir 237

c. Yurtdışında İşçi Olarak Çalışan Erkek Eş 237

d. Emekli Olan Erkek Eş 238

3- Eşlerden Birinin Yerleşim Yerinin Belirlenmesi 238

a. Muhtarlık Belgesi 238

b. Çalışılan Yer 239

aa. Memuriyet Sebebiyle Çalışılan Yer 240

bb. Serbest Olarak Çalışılan Yer 242

c. Oturulan Yer 243

aa. Kural Olarak 243

bb. Varsayılan Yerleşim Yeri 243

cc. Uzun Süre Yurt Dışında Oturulan Yer 244

dd. Uzun Süre Yurt İçinde Oturulan Yer 244

d. Kurumlarda Bulunulan Yer (TMK. m. 22) 245

aa. Eğitim Kurumunda Bulunma, 245

bb. Sağlık Kurumunda Bulunma 245

cc. Bakım Kurumunda Bulunma 246

dd. Ceza Kurumunda Bulunma 249

e. Adres Beyan Formundaki Bildirim 249

f. İkamet Tezkeresi İle Bulunan Yabancılar 251

B- Son Defa Altı Ay Birlikte Oturulan Yer 253

C- Yurt Dışında Yaşayan Türk Vatandaşları (5718 SK m. 41) 253

III. YETKİ İTİRAZININ İLERİ SÜRÜLMESİ (HMK m. 19,f. II, 117 f. I, 131) 255

A- Yetki İtirazının İleri Sürülmesi 255

1- Süresi 256

a. Cevap Dilekçesinde İleri Sürülmesi Gerekir (HMK m. 19 f. II, 117 f. I, 127) 256

b. Cevap Dilekçesi Verilmişse Cevap Süresi Dolmamış Olsa Bile İleri Sürülemez (HMK m. 131) 257

c. Yetki İtirazı Süresi Hak Düşürücü Süredir 258

aa. Karşı Tarafın Muvafakatiyle İleri Sürülemez 258

bb. Islahla İleri Sürülemez 259

d. Dava Dilekçesinin Tebliğinden Önce Yapılan İtiraz Sonuç Doğurmaz 259

e. Kanun Yolu Aşamasında İleri Sürülemez 259

aa. İstinaf Aşamasında İleri Sürülemez 259

bb. Temyiz Aşamasında İleri Sürülemez 259

2- Şekli 260

a. Yetki İtirazında Bulunan Taraf Seçtiği Mahkemeyi Bildirmelidir 260

b. Yetkili Mahkeme Tek ve Doğru Olarak Gösterilmelidir 260

c. Sözlü Olarak Yapılamaz 261

3- Tarafı 262

B- Yetki İtirazının İleri Sürülmemesi (HMK m. 19 f. IV) 263

IV. YETKİ İTİRAZININ İNCELENMESİ 263

A- Ön İncelemede Karara Bağlanır (HMK m. 137 f. I) 263

B- Dava Şartlarından Sonra İncelenir (HMK m. 117 f. II) 263

C- Ön Sorunlar Gibi İncelenerek Karara Bağlanır (HMK m. 117 f. III, 131, 137 f I, 138, 140 f. I, 163) 263

1- Cevabını Bildirmesi İçin Diğer Tarafa Tefhim veya Tebliğ Eder (HMK m. 164 f. I) 265

2- Yetki Konusunda Deliller Toplanmalıdır 265

3- Uyuşmazlık Varsa Hâkim Gerekirse Tarafları Davet Edip Dinledikten Sonra Kararını Verir (HMK m. 164 f. II) 267

4- Ön Sorun Hakkındaki Karar Taraflara Tefhim veya Tebliğ Edilir (HMK m. 164 f. III) 267

D- Mahkeme Yetkisizlik Kararında Yetkili Mahkemeyi Gösterir (HMK m. 19 f. III) 268

1- Yetkili Mahkeme Açıklanmalıdır (HMK m. 19 f. III) 268

2- İtirazda Gösterilmeyen Mahkeme Yetkili Kabul Edilmemelidir 269

3- Yabancı Mahkeme Yetkili Kabul Edilmemelidir 270

V. YETKİSİZLİK KARARININ SONUÇLARI (HMK m. 20) 270

A- Kararı Veren Mahkemeye Başvurarak Gönderilme Talep Edilmelidir (HMK m. 20 f. I) 270

1- Taraflardan Biri Başvurabilir 270

2- Karar Kesinleşmiş Olmalıdır 271

3- İki Hafta İçinde Başvurulmalıdır 271

a. Kanun Yoluna Başvurulmayarak Kesinleşmiş İse Kesinleştiği Tarihten Süre Başlar 271

b. Kanun Yoluna Başvurulmuşsa Bu Başvurunun Reddi Kararının Tebliğ Tarihten Süre Başlar 271

4- Kararı Veren Mahkemeye Başvurulmalıdır 272

B- Gönderme Başvurusu Yoksa Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilir (HMK m. 20 f. I) 272

C- Dosya Kendisine Gönderilen Mahkemece Kendiliğinden Taraflara Davetiye Gönderilir (HMK m. 20 f. II) 272

D- Yetki İle İlgili Karar Kesinleştikten Sonra Dava Dosyası Kendisine Gönderilen Mahkeme Yetkisizlik Kararı İle Bağlıdır 273

E- Yargılama Giderlerine Hükmedilir (HMK m. 331 f. II) 273

1- Gönderme Başvurusu Varsa Yargılama Giderleri 274

2- Gönderme Başvurusu Yoksa Yargılama Giderleri 274

F- Kanun Yolu 274

1- Bozma Kararının Sonuçları 275

a. Bozma Kararı İle Hüküm Tamamen Ortadan Kalkmış Sayılır 275

b. Bozmaya Uyulduğunda Boşanma Konusunda Yeniden Hüküm Kurulmalıdır 275

2- Yetkisizlik Kararına Karşı Karar Düzeltme Yolu Kapalıdır 275

 

§ 5. BOŞANMA DAVASINDA YARGI YERİ BELİRLENMESİ/MERCİ TAYİNİ (HMK m. 21-23) 276

I. GEREKTİREN SEBEPLER (HMK m. 21) 276

II. İNCELEME YERİ (HMK m. 22) 276

III. İNCELEME USULÜ VE SONUCU (HMK m. 23) 276

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YARGILAMAYA HÂKİM OLAN İLKELER İLE

HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER

 

§ 6. BOŞANMA DAVASINDA KENDİLİĞİNDEN HAREKETE GEÇME İLKESİ 280

I. GENEL OLARAK 280

II. UYGULAMA ALANI 281

A- 5395 Sayılı Kanunda Yer Alan Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler 281

B- 4721 Sayılı Kanunda Yer Alan Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler 282

1- Velayet (6284 SK m. 5, f. III) 282

2- Nafaka 282

a. Nafakaya Karar Verme Yetkisi (6284 SK m. 5, f. III) 282

b. Nafakanın Re’sen Verilmesi (6284 SK m. 5, f. IV) 282

c. Nafakanın Tahsili (6284 SK m. 18) 283

3- Kişisel İlişki Kurulması (6284 SK m. 5, f. III) 283

 

§ 7. BOŞANMA DAVASINDA TASARRUF İLKESİ (HMK m. 24) 284

I. TANIMI 284

II. GÖRÜNÜMÜ 284

A- Kendiliğinden Karar Verilemez (HMK m. 24 f. I) 284

B- Dava Açmaya Zorlanamaz (HMK m. 24 f. II) 288

C- Hakkını Talep Etmeye Zorlanamaz (HMK m. 24 f. II) 289

Ç- Dava Açıldıktan Sonra Tasarruf Yetkisi Devam Eder (HMK m. 24 f. III) 289

III. İSTİSNALARI 289

A- Çocuğun Üstün Yararı Kendiliğinden Gözetilir 289

B- Yargılama Gideri Kendiliğinden Gözetilir 289

C- Sevk ve İdare Kendiliğinden Gözetilir 290

 

§ 8. BOŞANMA DAVASINDA TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİ (HMK m. 25) 291

I. DAVA MALZEMESİ KAVRAMI 291

II. DAVA MALZEMESİNİN GETİRİLMESİ 291

A- Taraflarca Getirilir 292

B- Mahkemenin İşi Değildir 293

1- Kendiliğinden Dikkate Alınamaz (HMK m. 25 f. I) 293

2- Kendiliğinden Delil Toplanamaz (HMK m. 25 f. II) 296

3- Hatırlatılamaz (HMK m. 25 f. I) 297

 

§ 9. BOŞANMA DAVASINDA TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ (HMK m. 26) 298

I. TALEP SONUCUNDAN FAZLASINA KARAR VEREMEZ (HMK m. 26 f. I) 298

A- Talepten Fazlasına Karar Verilemez 299

B- Kesin Hüküm Oluşturacak Şekilde Ret Kararı Verilemez 301

C- Kendiliğinden Karar Veremez 302

II. TALEP SONUCUNDAN BAŞKA BİR ŞEYE KARAR VEREMEZ (HMK m. 26 f. I) 307

III. TALEP SONUCUNDAN DAHA AZINA KARAR VEREBİLİR (HMK m. 26 f. I) 308

IV. TALEPLE BAĞLI OLMADIĞINA İLİŞKİN KANUN HÜKÜMLERİ SAKLIDIR (HMK m. 26 f. II) 310

V. HER BİR TALEP HAKKINDA AYRI OLARAK KARAR VERİLMELİDİR 311

 

§ 10. BOŞANMA DAVASINDA HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI (AİHS m. 6, TCA m. 36, HMK m. 27) 312

I. OLAN BİTENİ BİLME HAKKI (HMK m. 27 f. II/a) 312

A- Davayı Bilme Hakkı 312

B- Duruşma Gününü Bilme Hakkı 314

1- Ön İnceleme Duruşmasını Bilme Hakkı (HMK m. 139) 314

2- Tahkikat Duruşmasını Bilme Hakkı (HMK m. 147 f. I) 316

3- Sözlü Yargılama Duruşmasını Bilme Hakkı Var İdi (HMK m. 147 f. I, 186 f. I) 316

C- Delilleri Bilme Hakkı 317

D- Gerekçeyi Bilme Hakkı 318

1- Boşanmanın Esası Hakkında Gerekçe Bulunmalıdır 318

2- Boşanmanın Fer’ileri Hakkında Gerekçe Bulunmalıdır 322

II. OLAN BİTENİ AÇIKLAMA HAKKI (HMK m. 27 f. II/b) 322

A- Açıklayan Tarafın Göstereceği Davranış 324

1- Adap Dışı Açıklama Yapılamaz 324

2- Konu Dışı Açıklama Yapılamaz 324

B- Hakimin Göstereceği Davranış 324

1- Şefkatle Dinlemelidir 324

2- Sabırla Dinlemelidir 325

3- Anlayışla Dinlemelidir 325

III. OLAN BİTENİ İSPAT HAKKI (HMK m. 27 f. II/b) 325

IV. OLAN BİTENİ DİKKATE ALDIRMA HAKKI (HMK m. 27 f. II/c) 326

V. OLAN BİTENİ DEĞERLENDİRTME HAKKI (HMK m. 27 f. II/c) 327

VI. OLAN BİTENİ GEREKÇELENDİRTME HAKKI (HMK m. 27 f. II/c) 327

A- Gerekçe Dosya Kapsamı İle Bağdaşmalıdır 327

B- Gerekçe Pozitif Hukuk İle Bağdaşmalıdır 327

C- Gerekçe Sebebi Gösterilmedikçe Yerleşik İçtihatlar İle Bağdaşmalıdır 328

 

§ 11. BOŞANMA DAVASINDA ALENİYET İLKESİ (HMK m. 28) 329

I. DURUŞMALARIN ALENİYETİ 329

A- Duruşmalar Herkese Açıktır (TCA m. 141 f. I, HMK m. 28 f. I) 329

1- Duruşmalar İlgili Olanlara Açıktır 329

2- Duruşmalar İlgili Olmayanlara Açıktır 329

B- Koşulları Varsa Gizli Olarak Yapılabilir (TCA m. 141 f. I, HMK m. 28 f. II) 330

1- Gizliliğin Kapsamı 330

a. Duruşmaların Bir Kısmının Gizli Olarak Yapılması 331

b. Duruşmaların Tamamının Gizli Olarak Yapılması 331

2- Gizliliğin Koşulları 331

a. Genel Ahlâkın Kesin Olarak Gerekli Kıldığı Hâller 331

b. Kamu Güvenliğinin Kesin Olarak Gerekli Kıldığı Hâller 332

c. Yargılama ile İlgili Kişilerin Korunmaya Değer Üstün Bir Menfaatinin Kesin Olarak Gerekli Kıldığı Hâller 332

3- Gizliliğin İstenilmesi 332

a. Taraflardan Birinin Talebi Üzerine (HMK m. 28 f. II) 332

b. Kendiliğinden (HMK m. 28 f. II) 333

4- Gizliliğin Karara Bağlanması 333

a. Ön Sorunlar Hakkındaki Hükümler Uygulanır 333

b. Gerekçe, Esas Hakkındaki Kararı İle Birlikte Açıklanır 333

5- Gizliliğin Sonuçları 333

a. İlgililer Dışındakiler Salondan Çıkartılır 334

b. Hazır Bulunanlar Uyarılır (HMK m. 28 f. IV) 334

c. Hazır Bulunanlara Ceza İhtarı Yapılır (HMK m. 28 f. IV) 334

d. Ceza İhtarı Tutanağa Geçirilir (HMK m. 28 f. IV) 334

e. Yalnız Başına Kanun Yoluna Başvurulamaz. 335

f. Kararın Gizli Verilmesini Gerektirmez. 335

II. KARARLARIN BİLDİRİLMESİNİN ALENİYETİ (HMK m. 28 f. I) 335

III. İŞLEMLERİN ALENİYETİ 335

A- Dosyanın İncelenmesi (HMK m. 161) 335

B- Tutanak Örneği Verilmesi (HMK m. 158) 335

 

§ 12. BOŞANMA DAVASINDA YÜKÜMLÜLÜKLER 336

I. DÜRÜST DAVRANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m. 29 f. I) 336

II. DOĞRUYU SÖYLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (HMK m. 29 f. II) 338

A- Yükümlülüğün Tarafları 338

1- Davanın Tarafları 339

2- Taraf Vekilleri 339

3- Tarafların Kanuni Temsilcileri 339

B- Yükümlülüğün Konusu 339

C- Yükümlülüğün Kapsamı 339

1- Beyanlar 339

2- Açıklamalar 339

D- Yükümlülüğün Sınırı 339

1- Vakıa Uydurmama 340

2- Vakıaya Karşı Çıkmama 340

E- Yükümlülüğün İstisnaları 340

1- Soruşturma veya Kovuşturma İle Karşılaşılacak Olmak 340

2- Namus ve Onuru Etkilenecek Olmak 340

13. BOŞANMA DAVASINDA USUL EKONOMİSİ İLKESİ (TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30) 341

I. UNSURLARI 341

A- Düzenli Biçimde Yargılama 341

B- Makul Süre İçinde Yargılama 341

C- En Az Giderle Yargılama 341

II. YANSIMASI 342

A- Davaların Birleştirilmesi 342

B- Dava Sonucunun Beklenilmesi 343

C- Ön Sorun İncelemesi 343

D- Usuli Kazanılmış Hak Kuralı 344

E- Anlaşmalı Boşanma Davasının Çekişmeli Boşanma Davasına Dönüşmesi 346

 

§ 14. BOŞANMA DAVASINDA HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ (HMK m. 31) 347

I. AYDINLATMA ÖDEVİNİN TÜRÜ 347

A- Maddi Aydınlatma 347

B- Hukuki Aydınlatma 348

II. AYDINLATMA ÖDEVİNİN KONUSU 348

A- Belirsiz Hususlar 348

B- Çelişkili Hususlar 351

III. AYDINLATMA ÖDEVİNİN USULÜ 351

A- Açıklama Yaptırma 351

B- Soru Sorma 352

C- Delil Gösterilmesini İsteme 352

D- Tarafın Kendisini Dinleme 352

IV. AYDINLATMA ÖDEVİNİN SINIRLARI 352

A- Söylenmeyen Şeyleri Kapsamaz 352

B- Söylenmeyen Vakıaları Kapsamaz 353

C- Söylemeyene Yol Göstermeyi Kapsamaz 353

D- Söylemeyene İsticvabı Kapsamaz 353

 

§ 15. BOŞANMA DAVASINDA YARGILAMAYI HÂKİMİN SEVK VE İDARE ETMESİ İLKESİ (HMK m. 32) 354

I. HÂKİME BIRAKILAN YÜKÜMLÜLÜK (HMK m. 32 f. I) 354

A- Yargılamanın Sevk ve İdaresi 354

1- Şekli Sevk ve İdare 354

2- Maddi Sevk ve İdare 354

B- Yargılama Düzeninin Bozulmaması İçin Tedbir Alma 354

II. DİLEKÇENİN YENİDEN DÜZENLENMESİ (HMK m. 32 f. II) 355

A- Yeniden Düzenlenmesi Gereken Dilekçeler 355

1- Okunamayan Dilekçe 355

2- Uygunsuz Olan Dilekçe 355

3- İlgisiz Olan Dilekçe 356

B- Yeniden Düzenlenme Usulü 356

1- Uygun Bir Süre Verilir 356

a. Yeni Dilekçe Verilmesinin Sonuçları 356

b. Yeni Dilekçe Verilmemesinin Sonuçları 356

2- İlk Dilekçe Dosyada Kalır 356

 

§ 16. BOŞANMA DAVASINDA HUKUKUN KENDİLİĞİNDEN UYGULANMASI İLKESİ (HMK m. 33) 357

I. TARAFLARCA DAVA MALZEMESİ GETİRİLİR (HMK m. 25) 357

II. TARAFLARCA HUKUKİ SEBEP GÖSTERİLMESİ ZORUNLU DEĞİLDİR 357

A- Dava Dilekçesinde Hukuki Sebep Göstermesi Zorunlu Değildir (HMK m. 119 f. I/g) 357

B- Cevap Dilekçesinde Hukuki Sebep Göstermesi Zorunlu Değildir (HMK m. 129 f. I/f) 357

III. TARAFLARCA BİLDİRİLEN HUKUKİ SEBEP DEĞİŞTİRİLEBİLİR (HMK m. 141) 358

IV. TARAFLARCA BİLDİRİLEN HUKUKİ SEBEP HÂKİMİ ETKİLEMEZ 358

A- Yanlış Göstereme Hâkimi Etkilemez 358

B- Eksik Göstereme Hâkimi Etkilemez 359

C- Birkaç Sebep Gösterme Hâkimi Etkilemez 359

D- Hiç Göstermeme Hâkimi Etkilemez 360

V. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HUKUKİ NİTELENDİRİLMESİNİ HÂKİM YAPAR 360

VI. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HANGİSİNİN SABİT OLDUĞUNU HÂKİM BELİRLER 360

VII. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARA UYAN HUKUK NORMUNU HÂKİM UYGULAR 361

A- Türk Hukukunu Kendiliğinden Uygular 362

B- Yetkili Olan Yabancı Hukuku Kendiliğinden Uygular (5718 SK m. 2) 362

VIII. TARAFLARCA BİRDEN FAZLA BOŞANMA SEBEBİNE DAYANILABİLİR 363

 

§ 17. BOŞANMA DAVASINDA ADİL YARGILANMA HAKKI (AİHS m. 6, TCA m. 36) 364

I. GENEL OLARAK 364

II. KAPSAMI 364

A- Adil Silahlarla Yargılanma 364

B- Adil Açıklıkta Yargılanma 365

C- Adil Sürede Yargılanma 365

D- Adil Mahkemede Yargılanma 365

 

§ 18. BOŞANMA DAVASINDA DOĞRUDANLIK İLKESİ 366

I. DELİLLERİN TOPLANMASINDA DOĞRUDANLIK (HMK m. 197) 366

A- Mahkeme Huzurunda Toplama 366

B- İstinabe Yoluyla Toplama 366

II. KARAR VERİLMESİNDE DOĞRUDANLIK 367

A- Kural: Aynı Hakim İçin Doğrudanlık 367

B- İstisna: Farklı Hakim Karar Verebilir 367

 

§ 19. BOŞANMA DAVASINDA TEKSİF İLKESİ 368

I. KURAL: BELİRLİ AŞAMAYA KADAR DAVA MALZEMESİ İLERİ SÜRÜLEBİLİR 368

A- Davacı Açısından Teksif (HMK m. 141 f. I) 369

1- Kural Olarak 369

2- Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse 369

3- Dava Tarihinden Sonra Gerçekleşen Olaylar 369

4- Kendiliğinden Delil Toplama İlkesinin Geçerli Olduğu Haller 370

B- Davalı Açısından Teksif (HMK m. 141 f. I) 370

1- Kural Olarak 370

2- Cevaba Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse 370

3- Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse 371

4- Dava Tarihinden Sonra Gerçekleşen Olaylar 372

5- Kendiliğinden Delil Toplama İlkesinin Geçerli Olduğu Haller 373

II. TEKSİF İLKESİNİN İSTİSNALARI 373

A- Islah (HMK m. 141 f. II) 373

B- Karşı Tarafın Açık Muvafakati (HMK m. 141 f. II) 374

C- Eski Hâle Getirme (HMK m. 95-101) 375

D- Yargılamayı Geciktirme Amacı Taşımamak (HMK m. 145) 375

E- Süresinde İleri Sürülememesinin İlgili Tarafın Kusurundan Kaynaklanmaması (HMK m. 145) 375

III. TEKSİF İLKESİ SONUCU VERİLECEK KARARLAR 376

A- İsteğe Bağlı Fer’i Talepler 376

1- Maddi Tazminat Talebi (TMK m. 174 f. I) 376

2- Manevi Tazminat Talebi (TMK m. 174 f. II) 378

3- Yoksulluk Nafakası Talebi (TMK m. 175) 379

B- İsteğe Bağlı Olmayan Fer’i Talepler 381

1- Tedbir Nafakası Talebi (TMK m. 169) 381

2- İştirak Nafakası Talebi (TMK m. 182 f. I) 381

3- Velayet Talebi (TMK m. 182 f. I) 381

4- Kişisel İlişki Talebi (TMK m. 182 f. II) 381

 

§ 20. BOŞANMA DAVASINDA SÖZLÜLÜK VE YAZILILIK İLKESİ 382

I. BOŞANMA DAVASINDA SÖZLÜLÜK İLKESİ 382

A- Tahkikat Aşamasında Tarafların Dinlenilmesi (HMK m. 144 f. I) 382

B- İsticvap Sırasında Gerçeği Söyleme (HMK m. 173 f. II) 382

C- Islahın Sözlü Yapılması (HMK m. 177 f. II) 382

D- Sözlü Yargılamada Son Sözün Söylenmesi (HMK m. 186 f. II) 382

E- Tanıklıktan Çekinme Sebeplerinin Bildirilmesi (HMK m. 252) 383

F- Tanığın Dinlenilmesi (HMK m. 261 f. II) 383

G- Bilirkişi Açıklamaları (HMK m. 279) 383

H- Hükmün Müzakeresi Sırasında Tarafların Sözlü Açıklamaları (HMK m. 295) 383

I- Tavzih Sırasında Sözlü Açıklama (HMK m. 306 f. II) 384

İ- Feragat ve Kabulün Sözlü Yapılması (HMK m. 309 f. I) 384

II. BOŞANMA DAVASINDA YAZILILIK İLKESİ (HMK m. 133, 177, 246, 263, 279, 342, 364) 384

A- Davanın Açılması (HMK m. 118) 384

B- Karşı Davanın Açılması (HMK m. 133) 384

C- Islah (HMK m. 177) 385

D- Cevaplarını Yazılı Olarak Bildirmesi İçin Tanığa Soru Kâğıdı Gönderilmesi (HMK m. 246 f. I) 385

E- Tanık, Sağır ve Dilsiz Olup Okuma ve Yazmayı Biliyorsa, Soruların Yazılı Bildirilmesi (HMK m. 263 f. II) 385

F- Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Yazılı Bildirmesi (HMK m. 279 f. I) 385

G- Kanun Yollarına Başvurma 385

 

§ 21. BOŞANMA DAVASINDA KENDİLİĞİNDEN ARAŞTIRMA İLKESİ 386

I. GENEL OLARAK 386

II. UYGULAMA ALANI 387

A- Geçici Önlemler (TMK m. 169) 387

B- Velâyet (TMK m. 336 f. II) 388

C- Kişisel İlişki (TMK m. 182 f. I) 389

D- İştirak Nafakası (TMK m. 182 f. II) 390

III. UYGULAMA SINIRLARI 391

A- Boşanma Karşıtı Delillerde Uygulanır 392

B- Boşanma Yanlısı Delillerde Uygulanmaz 392

 

§ 22. BOŞANMA DAVASINDA TÜRKÇE KULLANMA İLKESİ (HMK m. 263) 395

I. MAHKEMENİN DİLİ (TCA m. 3 f. I) 395

II. TARAFLARIN DİLİ 395

A- Tarafların Konuşma Dili (HMK m. 144) 395

B- Tarafların Yazma Dili 395

III. TANIKLARIN DİLİ (HMK m. 263 f. I) 395

 

§ 23. BOŞANMA DAVASINDA DELİLLERİN SERBESTÇE DEĞERLENDİRİLMESİ İLKESİ (HMK m. 198, TMK m. 184 f. III) 396

I. GENEL OLARAK 396

II. KAPSAMI 396

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

HÂKİMİN YASAKLILIĞI VE REDDİ

 

§ 24. BOŞANMA DAVASINDA HÂKİMİN YASAKLILIĞI VE REDDİ (HMK m. 34-44) 399

I. GENEL OLARAK 399

II. HÂKİMİN YASAKLILIĞI (HMK m. 34-35) 399

A- Kavram 399

B- Hâkimin Davaya Bakmaktan Yasaklılık Sebepleri (HMK m. 34) 399

1- Kendisine Ait Olan Veya Doğrudan Doğruya ya da Dolayısıyla İlgili Olduğu Davada (HMK m. 34/a) 400

a. Kendisine Ait Olan Davaya Bakamaz 400

b. Doğrudan Doğruya İlgili Olduğu Bir Davaya Bakamaz 400

c. Dolayısıyla İlgili Olduğu Bir Davaya Bakamaz 400

2- Aralarında Evlilik Bağı Kalksa Bile Eşinin Davasında (HMK m. 34/b) 400

a. Eşinin Davasına Bakamaz 401

b. Eski Eşinin Davasına Bakamaz 401

3- Kendisi veya Eşinin Altsoy veya Üstsoyunun Davasında (HMK m. 34/c) 401

a. Kendisinin Altsoy ve Üstsoyunun Davasına Bakamaz 401

b. Eşinin Altsoy ve Üstsoyunun Davasına Bakamaz 401

4- Kendisi İle Arasında Evlatlık Bağı Bulunanın Davasında (HMK m. 34/ç) 402

5- Üçüncü Derece de Dâhil Olmak Üzere Kan veya Kendisini Oluşturan Evlilik Bağı Kalksa Dahi Kayın Hısımlığı Bulunanların Davasında (HMK m. 34/d) 402

a. Üçüncü Derece de Dâhil Olmak Üzere Kan Hısımlığı Bulunanların Davasına Bakamaz 402

b. Üçüncü Derece de Dâhil Olmak Üzere Evlilik Bağı Kalksa Dahi Kayın Hısımlığı Bulunanların Davasına Bakamaz 403

6- Nişanlısının Davasında (HMK m. 34/e) 403

7- İki Taraftan Birinin Vekili, Vasisi, Kayyımı veya Yasal Danışmanı Sıfatıyla Hareket Ettiği Davada (HMK m. 34/f) 404

a. Vekili Sıfatıyla Hareket Ettiği Davaya Bakamaz 404

b. Vasisi Sıfatıyla Hareket Ettiği Davaya Bakamaz 404

c. Kayyımı Sıfatıyla Hareket Ettiği Davaya Bakamaz 404

d. Yasal Danışmanı Sıfatıyla Hareket Ettiği Davaya Bakamaz 405

C- Hâkimin Çekinme Kararının Sonuçları (HMK m. 35) 406

III. HÂKİMİN REDDİ (HMK m. 36-44) 406

A- Kavram 406

B- Hâkimi Ret Sebepleri (HMK m. 36) 406

1- Davada, İki Taraftan Birine Öğüt Vermiş ya da Yol Göstermiş Olması (HMK m. 36/a) 407

2- Davada, İki Taraftan Birine veya Üçüncü Kişiye Kanunen Gerekmediği Hâlde Görüşünü Açıklamış Olması (HMK m. 36/b) 408

3- Dava Öncesi ve Sonrasında Kanunda Yazılı Şekilde Yer Alması (HMK m. 36/c) 408

a. Davada Tanık Olarak Dinlenmişse 409

b. Davada Bilirkişi Olarak Dinlenmişse 409

c. Davada Hâkim Sıfatıyla Hareket Etmişse 409

d. Davada Hakem Sıfatıyla Hareket Etmişse 409

e. Uyuşmazlıkta Arabuluculuk Yapmışsa 409

f. Uyuşmazlıkta Uzlaştırmacılık Yapmışsa 410

4- Davanın, Dördüncü Derece De Dâhil Yansoy Hısımlarına Ait Olması (HMK m. 36/ç) 410

5- Dava Esnasında, İki Taraftan Birisi İle Davası veya Aralarında Bir Düşmanlık Bulunması (HMK m. 36/d) 410

6- Hâkimin Tarafsızlığından Şüpheyi Gerektiren Diğer Önemli Bir Sebebin Bulunması 411

C- Hâkimin Bizzat Çekilmemesi Hâli (HMK m. 37) 411

D- Hâkimi Ret Usulü (HMK m. 38) 411

1- Genel Olarak 411

2- Hâkimi Ret Talebinin İleri Sürülmesi Zamanı (HMK m. 38, f. I) 411

3- Hâkimi Ret Talebini İleri Sürme Şekli 412

E- Hâkimin Çekilme Kararının İncelenmesi (HMK m. 39) 413

F- Hâkimi Ret Talebini İncelemeye Yetkili Merci (HMK m. 40) 414

1- Mensup Olduğu Mahkemece İncelenir 414

2- Sulh Hukuk Hâkimi İçin İnceleme Merci 414

3- Bölge Adliye Mahkemesi İçin İnceleme Merci 414

G- Hâkimi Ret Talebinin Geri Çevrilmesi (HMK m. 41) 415

1- Geri Çevrilmesi Gereken Haller 415

a. Hâkimi Ret Talebi Süresinde Yapılmamış Olması 415

b. Hâkimi Ret Sebebi ve Bu Sebebe İlişkin İnandırıcı Delil veya Emare Gösterilmemiş Olması 415

c. Hâkimi Ret Talebinin Davayı Uzatmak Amacıyla Yapıldığı Açıkça Anlaşılması 415

2- Geri Çevirme Merci 415

3- Kanun Yolu 416

H- Ret Talebinin İncelenmesi (HMK m. 42) 416

1- Ret Talebini İnceleme Şekli 416

a. Dosya Üzerinden İnceleme Yapılabilir (HMK m. 42 f. I) 417

b. Ret Sebebi Muhtemel Görülürse Ret Talebi Kabul Edilebilir (HMK m. 42 f. II) 418

c. Ret Sebepleri Hakkında Yemin Teklif Olunamaz (HMK m. 42 f. III) 418

2- Ret Talebinin Davaya Etkisi (HMK m. 42 f. IV-V) 418

3- Ret Talebi Sebebiyle Disiplin Para Cezası (HMK m. 42 f. VI-VIII) 418

I- Hâkimi Ret Talebine İlişkin Kararlara Karşı Kanun Yolu 421

1- Hâkimi Ret Talebine İlişkin Kararlara Karşı İstinaf (HMK m. 43) 421

a. Esas Hüküm Bakımından İstinaf Yolu Kapalı İse 421

b. Esas Hüküm Bakımından İstinaf Yolu Açık İse 421

c. Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Etkisi 422

2- Hâkimi Ret Talebine İlişkin Kararların Temyizi (HMK m. 44) 422

IV. ZABIT KÂTİBİNİN YASAKLILIĞI VE REDDİ (HMK m. 45) 423

 

§ 25. BOŞANMA DAVASINDA HÂKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU (HMK m. 46-49) 424

I. DEVLETİN SORUMLULUĞU VE RÜCU (HMK m. 46) 424

A- Devlet Aleyhine Tazminat Davası Belirli Sebeplere Dayanılarak Açılabilir 424

1- Kayırma, Taraf Tutma, Kin veya Düşmanlık Sebebiyle Hüküm veya Karar Verilmiş Olması 424

2- Menfaat Sebebiyle Kanuna Aykırı Hüküm veya Karar Verilmiş Olması 424

3- Açık ve Kesin Bir Kanun Hükmüne Aykırı Karar veya Hüküm Verilmiş Olması 424

4- Duruşma Tutanağında Bulunmayan Bir Sebebe Dayanılarak Hüküm Verilmiş Olması 425

5- Değiştirilerek, Tahrif Edilerek veya Söylenmeyen Bir Sözün Hüküm ya da Karara Etkili Olacak Şekilde Söylenmiş Gibi Gösterilerek Hüküm Verilmiş Olması 426

6- Hakkın Yerine Getirilmesinden Kaçınılmış Olması 426

B- Tazminat Davasının Açılması, Hâkime Karşı Bir Ceza Soruşturmasının Yapılması Yahut Mahkûmiyet Şartına Bağlanamaz 426

C- Sorumlu Hâkime Rücü Süresi 426

II. DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASININ AÇILACAĞI MAHKEME (HMK m. 47) 426

III. DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASINDA DAVA DİLEKÇESİ VE DAVANIN İHBARI (HMK m. 48) 427

A- Devlet Aleyhine Açılan Tazminat Davasında Dava Dilekçesi 427

B- Devlet Aleyhine Açılan Tazminat Davasında Davanın İhbarı 427

IV. DEVLET ALEYHİNE AÇILAN TAZMİNAT DAVASININ REDDİ HÂLİNDE VERİLECEK CEZA (HMK m. 49) 427

 

 

BEŞİNCİ BÖLÜM

TARAFLAR

 

§ 26. BOŞANMA DAVASINDA TARAF EHLİYETİ (HMK m. 50) 429

I. TARAFLAR 429

A- Davacı Eş 429

1- Dava Açma Hakkı Verilen Eş Açabilir 429

2- Vekaleten Açılabilir 430

3- Vesayeten Açılabilir 431

4- Velayeten Açılabilir 431

5- Üçüncü Kişi Açamaz 431

6- İdari Makam Açamaz 432

7- Eşin Ölümünden Sonra Açamaz 433

B- Davalı Eş 433

II. BOŞANMA DAVASININ MİRASÇILAR TARAFINDAN SÜRDÜRÜLMESİ (TMK m. 181 f. II) 434

A- Genel Olarak 435

1- 4721 Sayılı Kanun İle Başlayan Dönem 435

2- 22.4.2011-1.10.2011 Arası Dönem 436

3- 1.10.2011 Sonrası Dönem 440

B- Boşanma Davası Sürdürülebilir Nitelikte Olmalıdır 440

1- Akıl Hastalığı Sebebiyle Boşanma Davasında 441

2- Anlaşmalı Boşanma Davasında 442

3- Eylemli Ayrılık Sebebiyle Boşanma Davasında 443

C- Eşlerden Biri Ölmüş Olmalıdır 446

1- Eş Karardan Önce Öldü İse 447

2- Eş Karardan Sonra Kesinleşmeden Önce Öldü İse 448

a. Eşin Ölümü Temyiz Aşamasında Belirlenmişse 448

b. Eşin Ölümü Karar Düzeltme Aşamasında Belirlenmişse 449

3- Eş Davadan Önce Öldü İse 450

4- Sağ Kalan Davacı Eşin Davadan Feragati Sonuç Doğurmaz 450

5- Eşlerden Herhangi Biri Ölmüş Olabilir 450

a. Davacı Eş Ölmüş Olabilir 450

b. Davalı Eş Ölmüş Olabilir 451

D- Hükmün Boşanma Bölümü Kesinleşmemiş Olmalıdır 451

E- Ölen Eşin Mirasçıları Belirlenmelidir 452

1- Ölen Eşin Birinci Derece Mirasçıları 452

2- Ölen Eşin Altsoyu Yoksa 453

3- Ölen Eşin Evlilik Dışı Çocuğu 453

4- Ölen Eşin Evlatlığı ve Altsoyu 454

5- Atanmış Mirasçılar 454

6- Cenin 455

F- Mirasçılar Davaya Devam Ediyor Olmalıdır 455

1- Mirasçılar Davaya Devam Etmiyorlarsa 457

2- Mirasçılar Davaya Devam Ediyorlarsa 457

a. Davacı Eşin Mirasçıları Davaya Devam Ediyorlarsa 457

b. Davalı Eşin Mirasçıları Davaya Devam Ediyorlarsa 460

3- Boşanma Davası Daha Önce Usulsüz Açılmış İse 461

4- Mirasçı Olmayan Davaya Devam Edemez 463

5- Mirasçılar Davaya Fer’i Hükümlerden Devam Edemez 464

6- Mirasçılar Davayı Islah Edemez 465

G- Ölen Eşin Herhangi Bir Mirasçısı Davayı Sürdürebilir 466

1- Mirasçı Küçük İse 466

2- Ergin Kişi Temsilci Atayabilecek Durumda Değilse 466

3- Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi Varsa 467

4- Mirasçı Gaip İse 467

5- Vasiyet Alacaklısı Varsa 467

6- Mirasçılar Bilinmiyorsa 468

7- Mirası Reddedenler Varsa 468

8- Vesayet Altındaki Kişi Varsa 469

9- Mirasçıya Yasal Danışman Atanmışsa 469

10- Mirasçı Mirastan Yoksun İse 469

H- Sağ Eşin Kusuru İspatlanmış Olmalıdır 470

1- Boşanmaya Sebebiyet Verecek Kusur Kanıtlanmalıdır 470

a. Yeterli Kusur Kanıtlanmışsa 471

b. Yeterli Kusur Kanıtlanmamışsa 472

2- Mirasçılar Yeni Delil Gösteremez 473

3- Kusurun İspatlanması Bağımsız Bir Dava İle İstenilemez 474

4- Kusurun İspatlanması Tenfiz Davasında İstenilemez 475

I- Hüküm Doğru Kurulmalıdır 475

1- Boşanma Davası Hakkında “Karar Verilmesine Yer Olmadığına” Karar Verilmelidir 475

2- Boşanma Davası Hakkında Ret Kararı Verilmemelidir 476

3- Boşanma Kararı Verilmemelidir 476

4- Hüküm Kusur Tespitine İlişkin Olmalıdır 476

a. Sağ Eşin Kusurlu Olduğunun Tespitine Karar Verilebilir 476

b. Sağ Eşin Kusurlu Olmadığının Tespitine Karar Verilebilir 477

5- Kusurlu Sağ Eşin Yasal Mirasçı Olamayacağının Tespitine de Karar Verilebilir 477

6- Boşanmanın Fer’î Sonuçlarına İlişkin Hüküm Kurulamaz 477

 

§ 27. BOŞANMA DAVASINDA DAVA EHLİYETİ (HMK m. 51) 479

I. TAM EHLİYETLİLERİN DAVA EHLİYETİ (HMK m. 71) 479

II. SINIRLI EHLİYETLİLERİN DAVA EHLİYETİ 480

III. SINIRLI EHLİYETSİZLERİN DAVA EHLİYETİ 482

A- İlgilinin Milli Hukuku Uygulanır 483

B- Vesayet Kararı Türk mahkemesinden Verilmeli İdi 483

C- Boşanma Davasını Bizzat Takip Edebilirler 485

IV. TAM EHLİYETSİZLERİN DAVA EHLİYETİ 486

A- Bizzat Dava Açamazlar 487

B- Yasal Temsilcileri Dava Açabilir 488

1- Genel Olarak 488

2- Kısıtlanan Eş Velayet Altına Konulmuşsa Velayet Hükümleri Uygulanır 489

3- Yasal Temsilci Eş İse Temsil Kayyımı Atanmalıdır 490

4- Vasi Değişmiş İse Yeni Vasi Tarafından Temsil Zorunludur 490

C-- Vesayet Makamından İzin Alınmalıdır (HMK m. 54) 490

1- Dava Açma İçin 491

a. Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hâllerde Dava Açma (HMK m. 54 f. I) 491

b. Diğer Hâllerde Dava Açma (HMK m. 54 f. II) 492

aa. Kesin Süre İçinde Mahkemeye Başvurulması (HMK m. 54 f. II) 492

bb. Kesin Süre İçinde Mahkemeye Başvurulmaması (HMK m. 54 f. III) 492

2- Davaya Devam İçin 492

D- Kendisine Karşı Dava Açılabilir 494

E- Davalı İçin İzin Gerekli Değildir 495

F- Yargılamanın Ertelenmesi (HMK m. 56) 496

1- Erteleme Gereği Bulunmalıdır (HMK m. 56 f. I) 496

a. Taraflardan Birinin Vesayet Altına Alınması Gereği Bulunmalıdır 496

aa. Davacının Vesayet Altına Alınması Gereği Bulunabilir 496

bb. Davalının Vesayet Altına Alınması Gereği Bulunabilir 497

b. Taraflardan Birine Yasal Danışman Atanması Gereği Bulunmalıdır 498

2- Ertelemeyi Mahkeme Takdir Eder 498

a. Mahkemece Talep Uygun Bulunur 498

b. Mahkemece Gerekli Görülür 498

3- Vesayet Makamına İhbar Yapılmalıdır 498

4- İhbarın Sonucu Beklenmelidir 499

5- Vesayet kararı Türk mahkemesinden Verilmelidir 500

6- Yargılama Kayyım Atanması İçin Ertelenebilir (HMK m. 56 f. II) 501

a. Kanun Gereğince Tedavi Altına Alınmış Olmalıdır 501

b. Kanun Gereğince Gözlem Altına Alınmış Olmalıdır 501

c. Kanun Gereğince Koruma Altına Alınmış Olmalıdır 501

d. Kanun Gereğince Başkalarıyla Görüşmekten Yasaklanmış Olmalıdır 501

 

§ 28. BOŞANMA DAVASI İÇİNDE MÜDAHALE (HMK m. 65-69) 502

I. ASLİ MÜDAHALE (HMK m. 65) 502

A- Üçüncü Kişi Aynı Mahkemede Dava Açabilir 502

B- Müdahale Talebinde Bulunanın Hukuki Yararı Bulunmalıdır 503

C- Hüküm Verilinceye Kadar Dava Açılabilir 503

D- Harcı Yatırılarak Dava Açılabilir 503

E- Asıl Yargılama Birlikte Yürütülür ve Karara Bağlanır 504

II. FER’Î MÜDAHALE (HMK m. 66-69) 504

A- Fer’î Müdahilin Statüsü (HMK m. 66) 504

1- Davayı Kazanmasında Hukuki Yararı Bulunan Taraf Yanında Yer Alabilir 504

2- Yardımcı Olmak Amacıyla Taraf Yanında Yer Alabilir 504

3- Tahkikat Sona Erinceye Kadar Taraf Yanında Yer Alabilir 505

4- Davanın Tarafı Değildir 505

B- Fer’î Müdahale Talebi ve İncelenmesi (HMK m. 67) 505

1- Fer’î Müdahale Talebinin Yapılışı 505

2- Fer’î Müdahale Talebinin İncelenmesi 506

C- Fer’î Müdahilin Yetkisi(HMK m. 68) 507

1- Davayı Ancak Bulunduğu Noktadan İtibaren Takip Edebilir 507

2- Katıldığı Tarafın Yararına Olan İddia veya Savunma Vasıtalarını İleri Sürebilir 507

3- Katıldığı Tarafın İşlem ve Açıklamalarına Aykırı Olmayan Her Türlü Usul İşlemlerini Yapabilir 507

4- Mahkeme, Katıldığı Noktadan İtibaren Taraflara Bildirilen İşlemleri Müdahile De Tebliğ Eder 508

D- Fer’î Müdahalenin Etkisi (HMK m. 69) 508

1- Hüküm Taraflar Hakkında Verilir 508

2- Tarafla Rücu İlişkisinde, Asıl Davadaki Uyuşmazlık Hakkında Yanlış Karar Verildiği İddiası Dinlenilmez 509

 

§ 29. BOŞANMA DAVASINDA VEKÂLET 510

I. GENEL OLARAK 510

A- Yasal Temsil (HMK m. 52) 510

1- Veli (HMK m. 342 f. I) 511

2- Vasi (TMK m. 403 f. I, 448) 513

3- Kayyım (TMK m. 426, 427, 459, 460) 515

4- Yasal danışman (TMK m. 429) 516

B- İradi Temsil (HMK m. 71-83) 517

1- Zorunlu Değildir (1136 SK m. 35 f. III, c. 1, HMK m. 71) 517

2- Sadece Baroda Kayıtlı Avukatlar Temsil Edebilir (1136 SK m. 35 f. I) 517

3- Stajyer, Avukatın Takip Ettiği Boşanma Davası Duruşmasına Giremez (1136 SK m. 26 f. I) 517

II. VEKİL ARACILIĞIYLA DAVA AÇILMASI 518

A- Dava Tayin Edilen Vekil Aracılığıyla Açılabilir 518

1- Dava Ehliyeti Bulunan Herkes Vekil Atayabilir (HMK m. 71) 518

2- Birden Fazla Vekil Görevlendirilebilir (HMK m. 75) 518

3- Borçlar Kanununun Temsile İlişkin Hükümleri Uygulanır (HMK m. 72) 518

4- Vekâletnamenin Aslı veya Örneğinin Dava Dosyasına İbraz Edilmesi Zorunludur (HMK m. 76 f. I, 77 f. I) 518

a. Noter Tarafından Onaylanan veya Düzenlenen Vekâletname Bulunmalıdır 520

b. Vekâletname Her Dosya İçin İbraz Edilmelidir 520

c. Aslına Uygun Örneği Avukat Tarafından Onaylanmış Olmalıdır 521

d. Özel Vekâletname İle Boşanma Davası Açılabilir (HMK m. 74) 521

e. Adli Yardımla Görevlendirilen Vekaletname Vermelidir 523

f. Vekâletnamelere, Vekâlet Verenin Fotoğrafı Yapıştırılmalıdır 524

g. Vekâletnamelere, Baro Pulu Yapıştırılmalıdır 527

h. Vekâletname Usulüne Uygun Düzenlenmelidir 528

aa. İlgilinin İşitme, Konuşma veya Görme Özürlü Olması (Noterler Kanunu m. 73) 528

bb. İlgilinin Okur Yazar Olmaması (Noterler Kanunu m. 87) 528

cc. İlgilinin İmza Bilmemesi (Noterler Kanunu m. 75) 529

dd. Yetki Belgesine Dayanma 530

ı. Vekil Türkiye Barolarından Birine Kayıtlı Olmalıdır 531

B- Davada Kendisini Vekil Aracılığıyla Temsil Ettirmesi Kararı Verilebilir 531

1- Davasını Bizzat Takip Edebilecek Ehliyette Olmaması Sebebiyle (HMK m. 80) 531

a. Uygun Bir Süre Tanınmalıdır 531

b. Karara Uymayan Taraf Hakkında Yokluğu Hâlindeki Hükümlere Göre İşlem Yapılır 531

2- Davasını Kendisi Takip Eden Kimsenin Duruşmada Uygun Olmayan Tutum ve Davranışta Bulunması Sebebiyle (HMK m. 79 f. II) 532

a. Hâkim Kendisini Uyarmış Olmalıdır 532

b. Uyarıya Uyulmamış Olmalıdır 532

c. Temsile Gerek Görülmelidir 532

aa. Uygun Bir Süre Tanınmalıdır 532

bb. Karara Uymayan Taraf Hakkında Yokluğu Hâlindeki Hükümlere Göre İşlem Yapılır 532

C- Davayı Tayin Edilen Vekil Takip Edilebilir 532

1- Genel Yetki Kapsamında Kalan Hususlar 533

a. Davanın Takibi İçin Gereken Bütün İşlemleri Yapma Yetkisi (HMK m. 73 f. I) 533

b. Hükmün Yerine Getirilmesi Yetkisi (HMK m. 73 f. I) 533

c. Yargılama Giderlerinin Tahsili İle Makbuz Verme Yetkisi (HMK m. 73 f. I) 533

d. Sınırlandırıcı İşlemler Karşı Taraf Yönünden Geçersizdir (HMK m. 73 f. II) 533

2- Özel Yetki Kapsamında Kalan Hususlar (HMK m. 74) 533

a. Sulh Olamaz 533

b. Hâkimi Reddedemez 534

c. Davanın Tamamını Islah Edemez 534

d. Başkasını Tevkil Edemez 534

e. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarına Başvuramaz 534

f. Davadan Feragat Edemez 534

g. Kanun Yollarından Feragat Edemez 534

h. Yargılamanın İadesi Yoluna Gidemez 534

ı. Hâkimlerin Fiilleri Sebebiyle Devlet Aleyhine Tazminat Davası Açamaz 535

i. Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklarla İlgili Davaları Açamaz ve Takip Edemez 535

3- Vekilinin Açıklamalarına İtiraz Etmeyen Hazır Taraf Açıklamalara Rıza Göstermiş Sayılır (HMK m. 78) 535

4- Avukat Sebebiyle Yargılama Başka Bir Güne Bırakılamaz 535

a. Avukat Tutmak İstenmesi Sebep Değildir (HMK m. 77 f. III) 535

b. Avukatın İstifa Etmesi Sebep Değildir (HMK m. 77 f. IV) 535

c. Avukatın Azledilmesi Sebep Değildir (HMK m. 77 f. IV) 536

d. Avukatın Dosyayı İncelememiş Olması Sebep Değildir (HMK m. 77 f. IV) 536

aa. Geçerli Bir Özür Bulunmamalıdır 536

bb. Verilen Süre Sonunda Davaya Devam Olunur 536

III. VEKÂLETNAMESİZ DAVA AÇILMASI VE İŞLEM YAPILMASI (HMK m. 77) 536

A- Gecikmesinde Zarar Doğabilecek Hâl Bulunmalıdır 536

B- Mahkeme Kesin Süre Vermelidir 536

1- Kesin Süre İçinde Vekâletname Verilmezse 537

a. Dava Açılmamış veya Gerçekleştirilen İşlemler Yapılmamış Sayılır 537

b. Vekâletname İbraz Etmeyen Avukat Ödemeye Mahkûm Edilir 537

aa. Celse Harcı İle Diğer Yargılama Giderleri 537

bb. Karşı Tarafın Uğradığı Zararlar. 537

c. Kötüniyetle Yapan Avukat Yazıyla Bildirilir 537

2- Asıl Taraf Yapılan İşlemleri Kabul Ettiğini Dilekçeyle Mahkemeye Bildirmezse 537

IV. VEKİLİN VEKÂLET GÖREVİNİN SONA ERMESİ 538

A- Vekilin Azli (HMK m. 81, 83) 538

B- Vekilin İstifası (HMK m. 81, 82) 538

C- Vekilin Duruşmada Uygun Olmayan Tutum ve Davranışı (HMK m. 79 f. I) 540

D- Ölüm (TBK m. 43 f. I, 513) 541

1- Vekilin Ölümü ve Gaipliği 541

2- Vekil Edenin Ölümü ve Gaipliği 541

E- Medenî Hakları Kullanma Ehliyetini Kaybetme (TBK m. 43 f. I, 513) 541

1- Vekilin Medenî Hakları Kullanma Ehliyetini Kaybetmesi 541

2- Vekil Edenin Medenî Hakları Kullanma Ehliyetini Kaybetmesi 541

F- İflas (TBK m. 43 f. I, 513) 542

1- Vekilin İflası 542

2- Vekil Edenin İflası 542

G- Vekilin Meslekten Çıkarılması, Ayrılması, Tedbiren İşten Yasaklanması 542

H- İlk Avukat Muvafakat Etmediği Halde Başka Avukata Vekalet Verilmesi (1136 SK m. 172 f. III) 542

 

ALTINCI BÖLÜM

TEMİNAT

 

§ 30. BOŞANMA DAVASINDA TEMİNAT (HMK m. 84-89) 543

I. TEMİNAT GÖSTERİLECEK HÂLLER 543

A- Türkiye’de Mutad Meskeni Olmayan Türk Vatandaşının Dava Açması (HMK m. 84) 543

B- Davacının Ödeme Güçlüğü İçinde Bulunduğunun Belgelenmesi (HMK m. 84) 544

C- Davanın Yabancı Gerçek Kişi Tarafından Açılması (5718 SK m. 48) 544

II. TEMİNAT GEREKTİRMEYEN HÂLLER (HMK m. 85) 544

A- Adli Yardımdan Yararlanma (HMK m. 335 f. I/b) 544

1- Adli Yardım Kararı İle Yararlanma 544

2- Adli Yardım Sözleşmesi İle Yararlanma 544

B- Yurt İçinde İstenen Teminatı Karşılamaya Yeterli Taşınmaz Malın Bulunması 545

C- Ayni Teminatla Güvence Altına Alınmış Bir Alacağın Bulunması 545

III. TEMİNAT KARARI (HMK m. 86) 545

IV. TEMİNATIN TUTARI VE ŞEKLİ (HMK m. 87) 546

V. TEMİNAT GÖSTERİLMEMESİNİN SONUÇLARI (HMK m. 88 f. I) 546

VI. TEMİNATIN İADESİ (HMK m. 89) 546

 

YEDİNCİ BÖLÜM

SÜRELER, ESKİ HALE GETİRME VE ADLİ TATİL

 

§ 31. BOŞANMA DAVASINDA SÜRELER 547

I. SÜRELERİN ÇEŞİTLERİ 547

A- Kanun Tarafından Belirlenen Süreler 547

1- Taraflara Yönelik Süreler 547

2- Mahkemeye Yönelik Süreler 548

B- Hâkim Tarafından Belirlenen Süreler 548

II. SÜRELERİN NİTELİĞİ (HMK m. 90) 548

A- Kanunda Belirtilen Süreler 548

B- Hâkim Tarafından Tespit Edilen Süreler 548

III. SÜRELERİN BAŞLAMASI VE BİTMESİ (HMK m. 91-92) 549

A- Sürelerin Başlaması (HMK m. 91) 549

B- Sürelerin Bitmesi (HMK m. 92) 549

C- Süreye Resmî Tatil Günleri Dahildir (HMK m. 93) 549

IV. SÜRENİN KESİN OLMASI 549

A- Süreyi Kanun Belirlemişse (HMK m. 94 f. I) 549

B- Süreyi Hâkim Belirlemişse (HMK m. 94 f. II) 549

1- Sürenin Kesin Olduğuna Karar Verebilir (HMK m. 94 f. II) 550

a. Açıklama Yapılmalıdır 550

b. İhtar Edilmelidir 550

2- Sürenin Kesin Olduğuna Karar Verilmemişse (HMK m. 94 f. II) 550

a. Yeniden Süre İstenebilir 550

b. Verilecek İkinci Süre Kesindir 551

C- Kesin Süre İçinde Yapılmayan İşlemi Yapma Hakkı Ortadan Kalkar (HMK m. 94 f. III) 551

 

§ 32. BOŞANMA DAVASINDA ESKİ HALE GETİRME (HMK m. 95-101) 552

I. ESKİ HALE GETİRME KOŞULLARI 552

A- İşlem İçin Kesin Süre Belirlenmiş Olmalıdır 552

1- Kanunların Belirlediği Kesin Süre (HMK m. 94 f. I) 552

2- Hâkim Tarafından Belirlenen Kesin Süre (HMK m. 94 f. II) 552

B- İşlem Elde Olmayan Sebeplerle Yapılamamış Olmalıdır (HMK m. 95 f. I) 552

1- Haklı Sebep Bulunmalıdır 552

2- Objektif Sebep Bulunmalıdır 554

3- Geçerli Sebep Bulunmalıdır 554

C- İşlem İçin Aynı Sonuca Başka Bir Hukuki Yoldan Ulaşılamıyor Olmalıdır (HMK m. 95 f. II) 555

D- İşlem İçin Eski Hale Getirme Talep Edilmelidir 555

1- Süresinde Talep Edilmelidir (HMK m. 96) 555

2- Dilekçeyle Talep Edilmelidir (HMK m. 97) 556

3- Hangi Mahkemede İnceleme Yapılacak İdiyse O Mahkemeden Talep Edilir (HMK m. 98 f. I) 556

II. ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN İNCELENMESİ 556

A- Yargılamanın Ertelenmesine Karar Verilebilir (HMK m. 99) 556

B- İcranın Geri Bırakılmasına Karar Verilebilir (HMK m. 99) 556

C- Ön Sorunlar Hakkındaki Usule Göre İncelenir (HMK m. 100 f. I) 557

III. ESKİ HALE GETİRME TALEBİNİN KARARA BAĞLANMASI 557

A- Talebin Reddine Karar Verilebilir 557

B- Talebin Kabulüne Karar Verilebilir (HMK m. 100 f. II) 557

C- Giderler Hakkında Karar Verilir (HMK m. 101) 557

1- Talepte Bulunan Tarafa Yükletilir 557

2- Karşı Taraf Giderlerin Artmasına Sebep Olmuşsa Dikkate Alınır 557

 

§ 33. BOŞANMA DAVASINDA ADLİ TATİL (HMK m. 102-104) 558

I. ADLİ TATİL SÜRESİ (HMK m. 102) 558

II. ADLİ TATİLDE GÖRÜLECEK BOŞANMAYLA İLİŞKİLİ DAVA VE İŞLER (HMK m. 103) 558

A- Adli Tatilde Görülebilecek Dava ve İşler 558

1- İhtiyati Tedbir, İhtiyati Haciz ve Delillerin Tespiti Gibi Geçici Hukuki Koruma Talepleri İle Bunlara Karşı Yapılacak İtirazlar ve Diğer Başvurular Hakkında Karar Verilmesi 559

2- Her Çeşit Nafaka Davaları İle Soybağı, Velayet ve Vesayete İlişkin Dava Ya Da İşler 559

a. Her Çeşit Nafaka Davaları 559

b. Soybağı Davaları 560

c. Velayet Davaları 560

d. Vesayet Davaları 561

3- Nüfus Kayıtlarının Düzeltilmesi İşleri ve Davaları 561

4- Adli Tatilde Yapılmasına Karar Verilen Keşifler 561

5- Çekişmesiz Yargı İşleri 561

6- Kanunlarda İvedi Olduğu Belirtilen veya Taraflardan Birinin Talebi Üzerine, Mahkemece İvedi Görülmesine Karar Verilen Dava Ve İşler 561

B- Koşulları Varsa Dava ve İş Adli Tatilden Sonraya Bırakılabilir 562

C- Diğer Dava ve İşlerle İlgili Adli Tatilde Yapılabilecek İşler 562

D- Bölge Adliye Mahkemeleri İle Yargıtay İncelemelerinde Adli Tatil Hükümleri Uygulanır 562

III. ADLİ TATİLİN SÜRELERE ETKİSİ (HMK m. 104) 562

 

SEKİZİNCİ BÖLÜM

DAVA ŞARTLARI VE İLK İTİRAZ

 

§ 34. BOŞANMA DAVASINDA DAVA ŞARTLARI (HMK m. 114-115) 565

I. DAVA ŞARTLARININ KONUSU (HMK m. 114) 565

A- Genel Olarak 565

B- Dava Şartları 565

1- Türk Mahkemelerinin Yargı Hakkının Bulunması (HMK m. 114 f. 1/a) 565

a. Yer Bakımından Yargı Hakkının Bulunması 565

b. Kişi Bakımından Yargı Hakkının Bulunması 566

2- Yargı Yolunun Caiz Olması (HMK m. 114 f. 1/b) 566

3- Mahkemenin Görevli Olması (HMK m. 114 f. 1/c) 566

4- Mahkemenin Yetkili Olması (HMK m. 114 f. 1/ç) 566

5- Tarafların, Taraf ve Dava Ehliyetine Sahip Olmaları (HMK m. 114 f. 1/d) 567

a. Tarafların, Taraf Ehliyetine Sahip Olmaları 567

b. Tarafların, Dava Ehliyetine Sahip Olmaları 567

aa. Davacının Dava Ehliyetine Sahip Olması 568

bb. Davalının Dava Ehliyetine Sahip Olması 570

6- Temsilcinin Gerekli Niteliğe Sahip Bulunması (HMK m. 114 f. 1/d) 570

7- Vekilin Davaya Vekâlet Ehliyetine Sahip Olması (HMK m. 114 f. 1/f) 570

8- Usulüne Uygun Düzenlenmiş Bir Vekâletnamesinin Bulunması (HMK m. 114 f. 1/f) 570

9- Davacının Yatırması Gereken Gider Avansının Yatırılmış Olması (HMK m. 114 f. 1/g, 120) 571

10- Teminat Gösterilmesine İlişkin Kararın Gereğinin Yerine Getirilmesi (HMK m. 114 f. 1/ğ) 572

11- Aynı Davanın, Daha Önceden Açılmış ve Hâlen Görülmekte (Derdestlik) Olmaması (HMK m. 114 f. 1/ı) 572

a. Davanın Tarafları ve Sıfatları Aynı Olmalıdır 573

b. Davanın Konusu Aynı Olmalıdır 574

c. Davada Dayanılan Olaylar Aynı Olmalıdır 575

12- Aynı Davanın, Daha Önceden Kesin Hükme Bağlanmamış Olması (HMK m. 114 f. 1/i) 577

II. DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ (HMK m. 115) 581

A- Dava Şartlarının Varlığını Belirleme 581

1- Mahkeme Davanın Her Aşamasında Kendiliğinden Araştırır (HMK m. 115 f. I) 581

2- Taraflar Her Zaman İleri Sürebilir (HMK m. 115 f. I) 582

B- Dava Şartlarının Noksanlığını Giderme 582

1- Noksanlığının Giderilmesi Mümkün İse (HMK m. 115 f. II) 582

2- Noksanlık Hüküm Anında Giderilmişse (HMK m. 115 f. III) 583

 

§ 35. BOŞANMA DAVASINDA İLK İTİRAZ (HMK m. 116-117) 584

I. İLK İTİRAZIN KONUSU (HMK m. 116 f. I/a) 584

II. İLK İTİRAZIN İLERİ SÜRÜLMESİ VE İNCELENMESİ 585

A- İlk İtirazın Cevap Dilekçesinde İleri Sürülmesi Zorunludur (HMK m. 117 f. I) 585

B- İlk İtiraz Dava Şartlarından Sonra İncelenir (HMK m. 117 f. II) 587

C- İlk İtiraz Hakkında Olumlu veya Olumsuz Bir Karar Verilmelidir 587

D- İlk İtiraz Ön Sorunlar Gibi İncelenir ve Karara Bağlanır (HMK m. 117 f. III) 588

1- İlk İtiraz Konusu Diğer Tarafa Tefhim veya Tebliğ Edilir 588

2- Gerekirse Taraflar Davet Edilip Dinlenir 589

3- Taraflara Delillerini Sunma Olanağı Verilerek Gösterdikleri Takdirde Delilleri Toplanır 589

4- Karar Taraflara Tefhim veya Tebliğ Edilir 590

 

İKİNCİ KISIM

DİLEKÇELER AŞAMASI

(HMK m. 118-136)

 

§ 36. BOŞANMA DAVASININ AÇILMASI VE DAVANIN GERİ ALINMASI 592

I. DAVANIN AÇILMA ZAMANI (HMK m. 118) 592

A- Dilekçenin Kaydedildiği Tarihte Açılmış Sayılır 592

B- Dava Dilekçesine Örnek Eklenir 594

II. DAVA DİLEKÇESİNİN İÇERİĞİ (HMK m. 119) 594

A- Dava Dilekçesinde Bulunacak Hususlar (HMK m. 119 f. I) 594

1- Mahkemenin Adı (HMK m. 119 f. I/a) 594

2- Davacı İle Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/b) 595

3- Davacının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası (HMK m. 119 f. I/c) 598

4- Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/ç) 598

5- Davanın Konusu ve Malvarlığı Haklarına İlişkin Davalarda, Dava Konusunun Değeri (HMK m. 119 f. I/d) 599

6- Davacının İddiasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların Sıra Numarası Altında Açık Özetleri (HMK m. 119 f. I/e) 599

7- İddia Edilen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği (HMK m. 119 f. I/f) 602

8- Dayanılan Hukuki Sebepler (HMK m. 119 f. I/g) 607

9- Açık Bir Şekilde Talep Sonucu (HMK m. 119 f. I/ğ) 611

10- Davacının, Varsa Kanuni Temsilcisinin veya Vekilinin İmzası (HMK m. 119 f. I/h) 611

B- Dava Dilekçesindeki Tamamlanması Zorunlu Eksiklikler (HMK m. 119 f. II) 611

1- Davacı İle Davalının Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/b) 611

2- Davacının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası (HMK m. 119 f. I/c) 615

3- Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri (HMK m. 119 f. I/ç) 615

4- Açık Bir Şekilde Talep Sonucu (HMK m. 119 f. I/ğ) 615

5- Davacının, Varsa Kanuni Temsilcisinin veya Vekilinin İmzası (HMK m. 119 f. I/h) 615

C- Dava Dilekçesindeki Ön İnceleme Bitene Kadar Tamamlanabilecek Eksiklikler (HMK m. 119 f. II) 615

1- Mahkemenin Adı (HMK m. 119 f. I/a) 616

2- Davanın Konusu ve Malvarlığı Haklarına İlişkin Davalarda, Dava Konusunun Değeri (HMK m. 119 f. I/d) 616

3- Davacının İddiasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların Sıra Numarası Altında Açık Özetleri (HMK m. 119 f. I/e) 616

4- İddia Edilen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği (HMK m. 119 f. I/f) 617

5- Dayanılan Hukuki Sebepler (HMK m. 119 f. I/g) 618

III. DAVA AÇILIRKEN HARÇ VE GİDER AVANSININ YATIRILMASI (HMK m. 120) 618

A- Yargılama Harçlarının Yatırılması (HMK m. 120) 618

1- Bağımsız Talep İle İlgili Harç Tamamlatılmalıdır. 618

2- Cevap Dilekçesi Mahiyetindeki Talebe İlişkin Harç Sonradan Yatırılmış Olması Bu Talebi Karşı Dava Haline Getirmez. 620

3- Adli Yardım Konusunda Bir Karar Verilinceye Kadar Harç Alınmaz. 621

4- Boşanmadan Sonra İstenen Fer’i İstekler Nispi Harca Tabidir. 621

5- Cevap Dilekçesindeki İstekler Karşı Dava Sayılamaz 621

6- Duraksama Varsa Açıklama İstenmelidir (HMK m. 31) 622

7- Harç Tamamlattırılmadan Müteakip İşlemler Yapılmaz 622

B- Gider Avansının Yatırılması (HMK m. 114/g,120) 622

1- Niteliği (HMK m. 114 f. 1/g) 622

2- Kapsamı (Tarife m. 3) 624

3- Belirlenmesi (HMK m. 120 f. I, Yönetmelik m. 205/1) 624

4- Ödenmesi (HMK m. 120 f. I, Yönetmelik m. 205/1) 624

a. Genel Olarak (HMK m. 120 f. I-II) 624

b. Gelir Avansına İlişkin Hükümler Saklıdır (HMK m. 120, f. III) 625

5- Yeterli Olmadığının Anlaşılması (HMK m. 120 f. II) 625

a. İki Haftalık Kesin Süre Verilir 626

b. Yatırılmaması veya Tamamlanmaması Halinde Dava Usulden Reddedilir 626

C- Gider Avansında Zaman Bakımından Uygulama (Tarife m. 6) 627

D- Gider Avansının İadesi (HMK m. 333, Tarife m. 5, Yönetmelik m. 207) 627

IV. DAVA DİLEKÇESİNDE GÖSTERİLEN BELGELERİN VERİLMESİ (HMK m. 121) 627

A- Davacının Elinde Bulunan Belgeler Verilir 627

1- Asılları Verilir 627

2- Örnekleri Verilir 628

a. Harç ve Vergiye Tabi Değildir 628

b. Sadece Örnekler Verilebilir 628

B- Başka Yerlerden Getirtilecek Belge ve Dosyalar İçin Açıklama Yapılır 628

V. DAVA DİLEKÇESİNİN TEBLİĞ EDİLMESİ (HMK m. 122) 628

A- Mahkeme Tarafından Tebliğ Edilir 628

B- Davalıya Tebliğ Edilir 629

C- Cevap Süresi Gösterilir 633

VI. DAVANIN TERDİTLİ AÇILMASI (HMK m. 111) 634

A- Talep Birden Fazla Olmalıdır 634

B- Talepler Arasında Aslilik-Ferîlik İlişkisi Kurulmalıdır 635

C- Talepler Aynı Dava Dilekçesinde İleri Sürülmelidir 636

D- Talepler Arasında Bağlantı Bulunmalıdır 636

E- Asli Talebinin Esastan Reddine Karar Verilmeden Fer’î Talep İncelenemez 636

VII. DAVANIN BİRDEN FAZLA BOŞANMA SEBEBİNE DAYALI AÇILMASI 638

VIII. DAVANIN GERİ ALINMASI (HMK m. 123) 639

A- Hüküm Kesinleşinceye Kadar Geri Alınabilir 639

1- İDM Aşamasında Geri Alınabilir 640

2- İstinaf Aşamasında Geri Alınabilir 640

3- Temyiz Aşamasında Geri Alınabilir 640

B- Davalının Açık Rızası Bulunmalıdır 640

1- Açık Rıza Araştırılmalıdır 640

2- Tutanağa Yazılmalıdır (HMK m. 154, f. III/ç) 641

C- Davanın Geri Alınmasının Sonuçları 641

1- Davadan Feragat Etmiş Sayılmaz 641

2- Dava Derdest Olmaktan Çıkar 641

3- Dava Açılmamış Sayılır (HMK m. 123 Ek cümle) 642

4- Dava Yeniden Açılabilir 642

5- Yargılama Giderleri Davacıya Yükletilir 642

 

§ 37. BOŞANMA DAVASINDA CEVAP DİLEKÇESİ (HMK m. 126-131) 643

I. GENEL OLARAK 643

II. CEVAP DİLEKÇESİ (HMK m. 126-131) 643

A- Cevap Dilekçesinin Verilmesi (HMK m. 126) 643

1- Cevap Dilekçesi Davanın Açılmış Olduğu Mahkemeye Verilir 644

2- Cevap Dilekçesine Örnek Eklenir. 644

3- Cevap Dilekçesi Havale Edildiği Tarihte Verilmiş Sayılır. 644

4- Cevap Dilekçesinin Örneği Mahkeme Tarafından Davacıya Tebliğ Edilir 644

a. Davacıya Tebliğ Edilir 644

b. Davacıya Tebliğ Yapılmadan Müteakip İşlemler Yapılamaz 644

B- Cevap Dilekçesini Verme Süresi (HMK m. 127) 645

1- Kural (HMK m. 127, c. 1) 645

2- Ek Süre Verilmesi (HMK m. 127, c.2) 647

a. Süresinde Hazırlama Çok Zor yahut İmkânsız Olmalıdır 647

b. Cevap Süresi İçinde Mahkemeye Başvurulmalıdır 647

c. Ek Süre Cevap Süresinin Bitiminden Başlamalıdır 647

d. Ek Süre Bir Ayı Geçmemelidir 647

e. Ek Süre Bir Defaya Mahsus Verilebilir 647

f. Ek Süre Talebine Yönelik Karar Bildirilmelidir 647

C- Cevap Dilekçesinin İçeriği (HMK m. 129) 648

1- Cevap Dilekçesinde Bulunacak Hususlar (HMK m. 129 f. I) 648

a. Mahkemenin Adı 648

b. Davacı İle Davalının Adı, Soyadı Ve Adresleri; Davalı Yurt Dışında İse Yurt İçinde Göstereceği Bir Adres 648

c. Davalının Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası 648

d. Varsa Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri 648

e. Davalının Savunmasının Dayanağı Olan Bütün Vakıaların Sıra Numarası Altında Açık Özetleri 648

f. Savunmanın Dayanağı Olarak İleri Sürülen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği 650

g. Dayanılan Hukuki Sebepler, 652

h. Açık Bir Şekilde Talep Sonucu 652

ı. Davalının veya Varsa Kanuni Temsilcisinin Yahut Vekilinin İmzası. 652

i. Cevap Dilekçesinde Gösterilen ve Davalının Elinde Bulunan Belgelerin Asıllarıyla Birlikte Örneğinin ve Başka Yerlerden Getirtilecek Belge ve Dosyalar İçin Açıklama 653

2- Cevap Dilekçesindeki Eksikliğin Tamamlanması (HMK m. 130) 653

D- Cevap Dilekçesinde Gösterilen Belgelerin Verilmesi (HMK m. 129 f. II, 121) 653

1- Davalının Elinde Bulunan Belgeler Verilir 653

a. Asılları Verilir 653

b. Örnekleri Verilir 654

aa. Harç ve Vergiye Tabi Değildir 654

bb. Sadece Örnekler Verilebilir 654

2- Başka Yerlerden Getirtilecek Belge ve Dosyalar İçin Açıklama Yapılır 654

E- Cevap Dilekçesinin Sonuçları 654

1- Cevap Dilekçesi Verilmemesinin Sonucu (HMK m. 128) 654

a. Dava Dilekçesinde İleri Sürülen Vakıaların Tamamı İnkâr Edilmiş Sayılır 654

b. Hem Asıl İspat Hem de Karşı İspat Bağlamında Delil İleri Sürme Hakkı Kaybedilmiş Olur 656

c. Davacının Kusurlu Olduğuna Yönelik Vakıa İleri Süremez 659

2- Cevap Dilekçesi Verilmesinin Sonucu (HMK m. 131) 659

 

§ 38. BOŞANMA DAVASINDA KARŞI DAVA (HMK m. 132-135) 660

I. BOŞANMA DAVASINDA KARŞI DAVA (HMK m. 132-135) 660

A- Karşı Dava Açılabilmesinin Şartları (HMK m. 132.) 660

1- Asıl Dava Açılmış ve Hâlen Görülmekte Olmalıdır (HMK m. 132 f. I) 660

2- Davalar Arasında Bağlantı Mevcut Olmalıdır (HMK m. 132 f. I) 660

3- Süresi İçinde Açılmış Olmalıdır (HMK m. 133 f. II) 660

B- Karşı Davanın Şartlar Gerçekleşmeden Açılması (HMK m. 132 f. II) 662

1- Asıl Davadan Ayrılmasına Karar Verilir 662

2- Gerekiyorsa Dosyanın Görevli Mahkemeye Gönderilmesine Karar Verilir 663

3- Asıl Dava Konusuz Kalırsa Ayrı Esasa Kaydedilir 663

C- Karşı Davanın Açılması 664

1- Cevap Dilekçesiyle Açılabilir (HMK m. 133 f. I) 664

2- Esasa Cevap Süresi İçinde Ayrı Bir Dilekçe Verilmek Suretiyle Açılabilir (HMK m. 133 f. I) 665

3- Karşı Davaya Karşı Açılamaz (HMK m. 132 f. III) 665

D- Karşı Dava İçin Uygulanacak Hükümler 665

1- Asıl Davanın Sona Ermesi Karşı Davanın Karara Bağlanmasına Engel Oluşturmaz (HMK m. 134) 665

2- Karşı Dava Hakkında Dava İle İlgili Hükümler Uygulanır (HMK m. 135) 665

a. Bağımsız Dava Gibi Harca Tabidir 666

b. Asıl Davayı Kabul Karşı Dava Sayılamaz 668

c. Karşı Dava Yokken Var Gibi Karar Verilemez 668

d. Süresinde Yenilenmişse İncelenmelidir 669

e. Karşı Dava İçin Karar Verilmelidir 669

f. Sadece Karşı Dava İçin Karar Verilemez 670

g. Davalar Bağımsızlıklarını Korur 671

 

§ 39. BOŞANMA DAVASINDA CEVABA CEVAP VE İKİNCİ CEVAP (HMK m. 136) 672

I. GENEL OLARAK 672

II. TARAFLARIN İKİNCİ DİLEKÇELERİ (HMK m. 136) 672

A- Cevaba Cevap Dilekçesi (HMK m. 136 f. I) 672

1- Cevaba Cevap Dilekçesi Davanın Açılmış Olduğu Mahkemeye Verilir 673

2- Cevaba Cevap Dilekçesine Örnek Eklenir. 673

3- Cevaba Cevap Dilekçesi Havale Edildiği Tarihte Verilmiş Sayılır. 673

4- Cevaba Cevap Dilekçesinin Örneği Mahkeme Tarafından Davalıya Tebliğ Edilir 673

a. Davalıya Tebliğ Edilir 673

b. Davalıya Tebliğ Yapılmadan Müteakip İşlemler Yapılamaz 674

B- İkinci Cevap Dilekçesi (HMK m. 136 f. I) 674

1- İkinci Cevap Dilekçesi Davanın Açılmış Olduğu Mahkemeye Verilir 674

2- İkinci Cevap Dilekçesine Örnek Eklenir. 675

3- İkinci Cevap Dilekçesi Havale Edildiği Tarihte Verilmiş Sayılır. 675

4- İkinci Cevap Dilekçesinin Örneği Mahkeme Tarafından Davacıya Tebliğ Edilir 675

a. Davacıya Tebliğ Edilir 675

b. Davacıya Tebliğ Yapılmadan Müteakip İşlemler Yapılamaz 675

C- Kıyasen Uygulanabilecek Hükümler (HMK m. 136 f. II) 676

 

§ 40. BOŞANMA DAVASINDA GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME YASAĞI (HMK m. 141) 678

I. BOŞANMA DAVASINDA DAVAYI/İDDİAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME YASAĞI (HMK m. 141) 678

A- Davayı/İddiayı Genişletme veya Değiştirme Yasağının Başlangıcı (HMK m. 141 f. I) 678

B- Davayı/İddiayı Genişletme veya Değiştirme Yasağı Kapsamında Kalanlar 681

1- Dava Sebebini (Dayanak Vakıaları) Genişletme veya Değiştirme Yasaktır 682

2- Talep Sonucunu Genişletme veya Değiştirme Yasaktır 682

a. İsteğe Bağlı Talepler Yasak Kapsamındadır 682

aa. Maddi Tazminat Talebi (TMK m. 174 f. I) Yasak Kapsamındadır 682

bb. Manevi Tazminat Talebi (TMK m. 174 f. II) Yasak Kapsamındadır 683

cc. Yoksulluk Nafakası Talebi (TMK m. 175) Yasak Kapsamındadır 684

b. İsteğe Bağlı Olmayan Talepler Yasak Kapsamında Değildir 685

aa. Tedbir Nafakası Talebi (TMK m. 169) Yasak Kapsamında Değildir 685

bb. İştirak Nafakası Talebi (TMK m. 182 f. I) Yasak Kapsamında Değildir 686

cc. Velayet Talebi (TMK m. 182 f. I) Yasak Kapsamında Değildir 686

dd. Kişisel İlişki Talebi (TMK m. 182 f. II) Yasak Kapsamında Değildir 686

c. Yasak Kapsamında Kalan İsteğe Bağlı Talepler Ancak Ayrı Dava Konusu Yapılabilir 687

aa. Boşanma Kesinleşmeden Bağımsız Dava Konusu Yapılabilir 687

bb. Boşanma Kesinleşmişse Bağımsız Dava Konusu (TMK m. 178) Yapılabilir 687

3- Dava Tarihinden Sonra Gerçekleşen Vakıalar 688

C- Davayı/İddiayı Genişletme veya Değiştirme Yasağının İstisnaları 689

1- Genel Olarak 689

2- İstisnalar 689

a. Davalının Açık Muvafakati 689

b. Islah 690

II. BOŞANMA DAVASINDA SAVUNMAYI GENİŞLETME VEYA DEĞİŞTİRME YASAĞI (HMK m. 141) 690

A- Savunmayı Genişletme veya Değiştirme Yasağının Başlangıcı (HMK m. 141 f. I) 690

B- Savunmayı Genişletme veya Değiştirme Yasağı Kapsamında Kalanlar 696

1- Savunma Sebebini (Dayanak Savunma Vakıalarını) Genişletme veya Değiştirme Yasaktır 696

2- Talep Sonucunu Genişletme veya Değiştirme Yasaktır 697

a. İsteğe Bağlı Talepler Yasak Kapsamındadır 697

aa. Maddi Tazminat Talebi (TMK m. 174 f. I) Yasak Kapsamındadır 697

bb. Manevi Tazminat Talebi (TMK m. 174 f. II) Yasak Kapsamındadır 697

cc. Yoksulluk Nafakası Talebi (TMK m. 175) Yasak Kapsamındadır 697

b. İsteğe Bağlı Olmayan Talepler Yasak Kapsamında Değildir 698

aa. Tedbir Nafakası Talebi (TMK m. 169) Yasak Kapsamında Değildir 698

bb. İştirak Nafakası Talebi (TMK m. 182 f. I) Yasak Kapsamında Değildir 698

cc. Velayet Talebi (TMK m. 182 f. I) Yasak Kapsamında Değildir 698

dd. Kişisel İlişki Talebi (TMK m. 182 f. II) Yasak Kapsamında Değildir 699

c. Yasak Kapsamında Kalan İsteğe Bağlı Talepler Ancak Ayrı Dava Konusu Yapılabilir 699

aa. Boşanma Kesinleşmeden Bağımsız Dava Konusu Yapılabilir 699

bb. Boşanma Kesinleşmişse Bağımsız Dava Konusu (TMK m. 178) Yapılabilir 700

3- Dava Tarihinden Sonra Gerçekleşen Vakıalar 700

C- Savunmayı Genişletme veya Değiştirme Yasağının İstisnaları 700

1- Genel Olarak 701

2- İstisnalar 701

a. Davacının Açık Muvafakati 701

b. Islah 702

 

ÜÇÜNCÜ KISIM

ÖN İNCELEME AŞAMASI

 

§ 41. BOŞANMA DAVASINDA ÖN İNCELEME (HMK m. 137-142) 703

I. ÖN İNCELEME SÜRECİ 704

A- Dilekçelerin Karşılıklı Verilmesinden Sonra Yapılır (HMK m. 137 f. I) 704

B- Tamamlanmadan ve Gerekli Kararlar Alınmadan Tahkikata Geçilemez (HMK m. 137 f. II) 707

C- Birleşen Dava İçin de Ön İnceleme Yapılmış Olmalıdır 709

II. ÖN İNCELEMENİN KAPSAMI (HMK m. 137 f. I) 711

A- Duruşmasız Ön İnceleme (HMK m. 138) 711

1- Dava Şartları İncelenir (HMK m. 114-115) 711

a. Dilekçelerin Karşılıklı Verilmesinden Sonra İncelenir (HMK m. 137, f. I, c. 1) 712

b. Türk Mahkemelerinin Yargı Hakkı ve Yargı Yolundan Sonra İncelenir 712

c. Duruşmasız Ön İncelemede Karara Bağlanır (HMK m. 138, c. 1) 712

d. Görev Konusunda Tarafları Ön İnceleme Duruşmasında Dinleyebilir (HMK m. 138, c. 2, 140 f. I) 713

e. Yetki İtirazından Önce İncelenir (HMK m. 117 f. II) 713

2- İlk İtirazlar İncelenir (HMK m. 116-117) 713

B- Duruşmalı Ön İnceleme (HMK m. 139-140) 714

1- Uyuşmazlık Konuları Tam Olarak Belirlenir 714

2- Hazırlık İşlemleri Yapılır 715

3- Tarafların Delillerini Sunmaları İçin Gereken İşlemler Yapılır 715

a. Usulüne Uygun Dayanılan Delilin Sunulması İçin Ön İnceleme Aşamasında Süre Verilebilir 715

b. Usulüne Uygun Dayanılmayan Delilin Sunulması İçin Ön İnceleme Aşamasında Süre Verilemez 717

4- Tarafların Delillerinin Toplanması İçin Gereken İşlemler Yapılır 718

a. Tanık Dinlenemez 718

b. Keşif Yapılamaz 718

c. Bilirkişi İncelemesi Yapılamaz 718

d. Belge İncelemesi Yapılamaz 719

e. Diğer Tahkikat İşlemleri Yapılamaz 719

5- Sulhe ve Arabuluculuğa Teşvik Edilir 719

6- Tutanağa Geçirme İşlemi Yapılır 719

7- Gerekli Kararlar Alınıp Tamamlanmadan Tahkikat İçin Duruşma Günü Verilemez 719

III. ÖN İNCELEME DURUŞMASINA DAVET (HMK m. 139) 720

A- Duruşma Günü Tespit Edilir (HMK m. 139 c. 1) 720

B- Duruşma Günü Bildirilir (HMK m. 139 c. 1) 720

C- Duruşma Davetiyesinde İhtarda Bulunulur 721

1- Duruşma Davetiyesine ve Sonuçlarına İlişkin Diğer Hususlar (HMK m. 139/a) 721

2- Taraflara Sulh İçin Gerekli Hazırlığı Yapmaları (HMK m. 139/b) 721

3- Duruşmaya Sadece Taraflardan Birinin Gelmesi ve Yargılamaya Devam Etmek İstemesinin Sonuçları (HMK m. 139/c) 721

4- Henüz Sunmadıkları Belgeleri Mahkemeye Sunmaları veya Başka Yerden Getirtilecek Belgelerin Getirtilebilmesi Amacıyla Gereken Açıklamayı Yapmaları (HMK m. 139/d) 722

C- Davetiye Tebliği Usulsüz İse Ön İnceleme Geçersiz Duruma Gelir 723

IV. ÖN İNCELEME DURUŞMASININ YAPILIŞI (HMK m. 140) 725

A- Kural Olarak Tek Duruşmada Tamamlanır (HMK m. 140 f. IV) 725

B- Zorunlu Olan Hâllerde Bir Defaya Mahsus Yeni Duruşma Günü Tayin Edilir (HMK m. 140 f. IV) 725

C- Dava Şartları ve İlk İtirazlar Hakkında Gerekli Görürse Tarafları Dinler (HMK m. 140 f. I) 726

1- Engel Varsa Ön İnceleme Duruşması Tamamlanır 726

2- Engel Yoksa Ön İnceleme Duruşmasına Devam Edilir 726

D- Tarafların Anlaştıkları ve Anlaşamadıkları Hususları Tespit Eder (HMK m. 140 f. I) 727

E- Tespit Edilen Uyuşmazlık İçin Taraflar Sulhe ve Arabuluculuğa Teşvik Edilir (HMK m. 140 f. II) 727

F- Sulh ve Arabuluculuğa Teşvikten Sonuç Alınacağı Kanaati Varsa Bir Defaya Mahsus Yeni Bir Duruşma Günü Tayin Edilir (HMK m. 140 f. II) 728

G- Kesin Süre İçinde Tam Olarak Yerine Getirilmemesinin Sonucuna Göre Karar Verilir (HMK m. 140 f. V) 728

H- Ön İncelemeye Gelinmez ise 728

1- Taraflardan Birisi Gelmez İse 728

a. Sadece Davacı Gelmez İse 729

b. Sadece Davalı Gelmez İse 729

2- Taraflardan İkisi Gelmez İse 729

V. ÖN İNCELEME DURUŞMASI SONUNDA TUTANAK DÜZENLENMESİ (HMK m. 140 f. III) 729

A- Tutanağa Sulh veya Arabuluculuk Faaliyetinin Sonucu Yazılır 729

B- Tutanağa Sulh veya Arabuluculuk Faaliyetinin Sonuç Alınamamışsa Anlaşamadıkları Hususlar Yazılır 729

C- Tutanak Hazır Bulunanlar Tarafından İmzalanır 729

D- Tutanağa Göre Tahkikat Yürütülür 729

 

DÖRDÜNCÜ KISIM

TAHKİKAT AŞAMASI

 

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK

 

§ 42. BOŞANMA DAVASINDA TAHKİKAT AŞAMASI (HMK m. 143-185, 187-293) 731

I. TAHKİKATIN BAŞLAMASI 732

A- Ön İnceleme Tamamlanmış Olmalıdır (HMK m. 137 f. II) 732

1- Önce Dava Şartları İncelenmiş Olmalıdır (HMK m. 114-115, 117 f. II) 734

2- Sonra İlk İtirazlar İncelenmiş Olmalıdır (HMK m. 116, 117 f. II) 734

3- Ön İnceleme Tutanağı Hazırlanmış Olmalıdır (HMK m. 140 f. III) 734

B- Tahkikat Yapılmasına Gerek Bulunmalıdır 735

II. TAHKİKATIN YAPILIŞI 735

A- Bütün İddia ve Savunmalar Birlikte İncelenir (HMK m. 143 f. I) 735

B- İddia veya Savunmalardan İncelenme Önceliğine Karar Verilebilir (HMK m. 143 f. II) 735

C- Taraflar Davada İleri Sürülen Vakıalar Hakkında Dinlenebilir (HMK m. 144) 735

D- Kanunda Belirtilen Süreden Sonra Delil Gösterilemez (HMK m. 145, c. 1) 735

E- Koşulları Varsa Sonradan Delil Gösterilebilir (HMK m. 145, c. 2) 736

F- Dava Yeterli Derecede Aydınlanmışsa Tahkikatın Bitirilebilir (HMK m. 146) 736

 

İKİNCİ BÖLÜM

ŞEKLİ TAHKİKAT

 

§ 43. BOŞANMA DAVASINDA DURUŞMA İŞLEMLERİ (HMK m. 147-153) 737

I. DURUŞMA VE BAĞLI KAVRAMLAR 738

A- Duruşma 738

B- Duruşma Salonu 738

C- Duruşma Davetiyesi 738

D- Duruşma Tutanağı 738

E- Duruşma Günü 738

F- Duruşma Disiplini 739

G- Duruşma Düzeni 739

II. DURUŞMAYA DAVET (HMK m. 147) 739

A- Tarafları Duruşmaya Davet Zorunludur (HMK m. 147 f. I) 739

B- Taraflara Tahkikat ve Sözlü Yargılama İçin Tek Davet Yapılır (HMK m. 147 f. I) 740

C- Taraflara Tahkikat Duruşması Günü Bildirilmelidir (HMK m. 147 f. II) 741

1- Duruşma Günü ve Saati Bildirilmelidir 742

2- Duruşma Gününün Kalemden Öğrenilmesi İstenilemez 743

3- Duruşma Günü Bozma Sonrası Bildirilmelidir 744

D- Taraflara Tahkikat Duruşmasına Gelmek İçin Verilecek Süre Uygun Olmalıdır (HMK m. 144 f. II) 744

1- Kural Olarak İki Haftadan Az Olamaz 744

2- Farklı Süre Belirlenebilir 745

a. Gerek Bulunmalıdır 745

b. Talep Üzerine Belirlenebilir 746

c. Talep Olmadan Belirlenebilir 746

d. Süre Uzatılabilir 746

e. Süre Kısaltılabilir 746

E- Taraflara Çıkarılan Davetiye Meşruhatlı Olmalıdır (HMK m. 147 f. II) 746

1- Duruşmaya Yokluklarında Devam Edileceği Uyarısı 746

2- Yokluklarında Yapılan İşlemlere İtiraz Edemeyecekleri Uyarısı 746

3- Tahkikatın Sona Erdiği Duruşmada Sözlü Yargılamaya Geçileceği 747

4- Sözlü Yargılama İçin Duruşmanın Ertelenmesinde Ayrıca Davetiye Gönderilmeyeceği 747

5- Yokluklarında HMK m. 150 Hükmü Saklı Kalmak Kaydıyla Hüküm Verileceği 747

III. DURUŞMANIN ZAMANI (HMK m. 148) 747

A- Kural Olarak 747

1- Resmî Çalışma Gününde Yapılır 748

2- Resmî Çalışma Saatinde Yapılır 748

B- Zorunluluk veya Gecikmesinde Zarar Olan Hâllerde 750

1- Resmî Tatil Günlerinde Yapılabilir 750

2- Resmî Çalışma Saatleri Dışında Yapılabilir 750

C- Taraflar Birlikte İstekte Bulunmuşsa 750

D- Duruşmadan Önce Davadan Feragat Kuralı Değiştirmez 751

IV. DURUŞMANIN SES VE GÖRÜNTÜ NAKLEDİLMESİ YOLUYLA VEYA BAŞKA YERDE İCRASI (HMK m. 149) 752

A- Duruşmanın Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla İcrası (HMK m. 149) 752

1- Taraflara İlişkin İşlemlerde (HMK m. 149 f. I) 752

a. Taraflardan Birinin Talebi Gerekir 752

b. Bulundukları Yerden Duruşmaya Katılabilir 752

c. Usul İşlemleri Yapabilir 753

2- Vekillerine İlişkin İşlemlerde (HMK m. 149 f. I) 753

3- Tanığa, Bilirkişiye ve Uzmana İlişkin İşlemlerde (HMK m. 149 f. II) 753

a. Tanığa İlişkin İşlemler (HMK m. 149 f. II, 240) 753

b. Bilirkişiye İlişkin İşlemler (HMK m. 149 f. II, 266) 753

c. Uzmana İlişkin İşlemler (HMK m. 149 f. II, 293) 753

4- Üzerinde Serbestçe Tasarruf Edemeyecekleri Dava ve İşlerde (HMK m. 149 f. III) 753

B- Duruşmanın Başka Yerde İcrası (HMK m. 149 f. IV) 754

C- Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar (HMK m. 149 f. V) 754

V. DURUŞMAYA TARAFLARIN GELMEMESİ VE SONUÇLARI (HMK m. 150) 754

A- Taraflar Usulüne Uygun Şekilde Davet Edilmiş Olmalıdır (HMK m. 150 f. I) 754

B- Dosyanın İşlemden Kaldırılması Koşulları Gerçekleşmelidir 754

1- Taraflar Duruşmaya Gelmemiş ve Mazeret Dilekçesi Göndermemiş Olabilir (HMK m. 150 f. I) 755

2- Taraflar Duruşmaya Gelip Davayı Takip Etmeyeceklerini Bildirmiş Olabilir (HMK m. 150 f. I) 755

3- Taraflar Duruşmaya Gelmemiş ve Mazeret Dilekçesi Gönderilmiş Olabilir 756

a. Mazeret Kabul Edilirse Yeni Duruşma Günü Belirlenir 756

b. Mazeret Kabul Edilmezse Dosya İşlemden Kaldırılır 756

4- Taraflardan Biri Duruşmaya Gelmemiş Diğeri Gelmiş Olabilir 756

a. Gelen Tarafın Talebi Üzerine Dosya İşlemden Kaldırılır (HMK m. 150 f. II) 756

b. Gelen Tarafın Talebi Üzerine Gelmeyenin Yokluğunda Duruşmaya Devam Edilir (HMK m. 150 f. II) 757

5- Duruşma Gününün Belli Edilmesi İçin Başvuru Gereken Hâllerde Gün Tespit Ettirilmemiş Olabilir (HMK m. 150 f. III) 757

C- Geçerli Bir Özrü Olmaksızın Duruşmaya Gelmeyen Taraf Yokluğunda Yapılan İşlemlere İtiraz Edemez. (HMK m. 150 f. I) 758

VI. DOSYASI İŞLEMDEN KALDIRILMIŞ DAVANIN YENİLENMESİ (HMK m. 150) 758

A- Dosyası İşlemden Kaldırılmış Olan Dava Üç Ay İçinde Yenilenebilir (HMK m. 150 f. IV) 758

1- Dava İşlemden Kaldırıldığı Tarihten Başlayarak Üç Ay İçinde Yenilenebilir 758

2- Dava Taraflardan Birinin Dilekçe İle Başvurusu Üzerine Yenilenebilir 759

3- Yenileme Dilekçesi Duruşma Gün, Saat ve Yeri İle Birlikte Taraflara Tebliğ Edilir 760

4- Bir Ay Geçtikten Sonra Yenileme Talebinde Yeniden Harç Alınır 761

a. Harç Yenileyen Tarafça Ödenir 761

b. Harç Karşı Tarafa Yüklenemez 761

c. Harç Verilerek Yenilenen Dava Eski Davanın Devamı Sayılır 761

5- Sonradan Yenilenmiş Olan Dava İlk Yenilenmeden Sonra Bir Defadan Fazla Takipsiz Bırakılamaz (HMK m. 150 f. VI) 762

B- Dosyası İşlemden Kaldırılmış Olan Dava Üç Ay İçinde Yenilenmeyebilir (HMK m. 150 f. V) 762

1- Dava Sürenin Dolduğu Gün İtibarıyla Açılmamış Sayılır 762

2- Mahkemece Kendiliğinden Karar Verilerek Kayıt Kapatılır 763

3- Açılmamış Sayılan Davadaki Talep Dahi Vaki Olmamış Sayılır (HMK m. 150 f. VII) 763

VII. DURUŞMANIN İCRASI (HMK m. 151-153) 763

A- Duruşma Düzeni (HMK m. 151) 763

B- Duruşmada Soru Yöneltme (HMK m. 152) 764

1- Taraf Vekillerinin Soru Yöneltmesi 764

2- Tarafların Soru Yöneltmesi 764

C- Duruşmada Kayıt ve Yayın Yasağı (HMK m. 153) 764

1- Fotoğraf Çekilemez 764

2- Ses ve Görüntü Kaydı Yapılamaz 764

3- Zorunlu Durumda Mahkemece Çekim Yapılabilir ve Kayıt Alınabilir 764

a. Hiçbir Yerde Yayımlanamaz 764

b. İzin İle Yayınlanabilir 765

c. Dava Dosyasında Saklı Tutulur 765

4- Kişilik Haklarını İlgilendiren Belge ve Tutanak İzin İle Yayınlanabilir 765

5- Yasağa Aykırı Davranan Hakkında İşlem Yapılır 765

a. Duruşma Düzenine Aykırı Davranma İşlemi Yapılır (HMK m. 151) 765

b. Ceza Hükümleri Uygulanır (TCK m. 286) 766

D- Duruşmada Mazeret Hakkında İşlem Yapılmalıdır 766

1- Mazeret Hakkında Ara Kararı Verilmelidir 766

2- Mazeret Kabul Edilirse Duruşma Günü Bildirilmelidir 767

VIII. DURUŞMA GÜNÜ TEBLİĞİ 767

A- Tebliğ İmkansızlığı ve Tebellüğden İmtina (7201 SK m. 21) 767

1- Tebliğ Şartları Oluşmalıdır 767

a. Muhatap Gösterilen Adreste Bulunmamış Olmalıdır 767

b. Muhatap Tebellüğden İmtina Etmiş Olmalıdır 768

2- Tebliğ Memuru Araştırma Yapar 768

a. Araştırma Adreste Bulunmama Sebebi Bilmesi Muhtemel Kişilerden Araştırılır 768

b. Beyanları Tebliğ Mazbatasına Yazılır 770

c. Beyanda Bulunanın İsmi Yazılır 770

d. Tebliğ Mazbatası İmzalatılır 771

e. İmzadan Çekinmeleri Halinde Bu Durumu Yazarak İmzalar 771

3- Tebliğ Memuru Tebliğ Olunacak Evrakı Teslim Eder 771

a. O Yerin Muhtarına Teslim Edilebilir 772

b. O Yerin İhtiyar Heyeti Azasından Birine Teslim Edilebilir 772

c. O Yerin Zabıta Amir ve Memurlarına Teslim Edilebilir 772

4- Tebliğ Memuru İhbarnameyi Binanın Kapısına Yapıştırır 772

5- Tebliğ Memuru Adreste Bulunmama Halinde Bildirim Yapar 773

a. En Yakın Komşularından Birine Bildirim Yapar 773

b. Varsa Yöneticiye veya Kapıcıya Bildirim Yapar 773

6- Kayıt Sistemindeki Adres Gösterilmişse Tebliğ Bu Adrese Yapılır 773

a. Tebliğ Memuru Muhatap O Adreste Hiç Oturmamış Olsa Dahi Yapar 774

b. Tebliğ Memuru Muhatap O Adresten Sürekli Olarak Ayrılmış Olsa Dahi Yapar 774

c. Tebliğ Memuru Teslim ve Yapıştırma İşlemini Yapar 774

7- İhbarnamenin Kapıya Yapıştırıldığı Tarih Tebliğ Tarihi Sayılır 774

B- Adres Değişikliği Bildirilmelidir (7201 SK m. 35) 775

C- Adresi Meçhul Olan Eşe Tebligat İlanen Yapılır (7201 SK m. 28) 777

1- Adres Etraflıca Araştırılmalıdır 777

2- İlan Şekli (7201 SK m. 29) 780

3- İlanın İhtiva Edeceği Kayıtlar (7201 SK m. 30) 782

4- İlanen Tebligatta Tebliğ Tarihi (7201 SK m. 31) 782

5- Yabancı Ülkedekilere İlanen Tebligat 782

Ç- Tebliğ Bilinen Son Adrese Yapılır (7201 SK m. 10) 783

1- Bilinen Son Adrese Tebligatın Mümkün Olması 783

a. Davalı Türkiye’de Başka Yerde Oturuyorsa 783

b. Davalı Yurtdışında Oturuyorsa (7201 SK m. 25) 784

2- Muhatabın Bilinen En Son Adresine Çıkartılan Tebligatın İade Edilmesi ve Adres Kayıt Sistemindeki Yerleşim Yeri Adresinin Bu Adresten Farklı Olması 787

D- Tebliğ Yetkisiz Kişiye Yapılmamalıdır 787

1- Yakını Olmayana Tebliğ 787

2- Kapıcıya Tebliğ 788

3- Birlikte Oturmayana Tebliğ 788

4- Aynı Yerde Çalışmayana Tebliğ 789

5- Ölümle Vekalet İlişkisi Sona Eren Avukata Tebliğ 789

6- Köy Muhtarına Doğrudan Tebliğ 789

E- Tebliğ Yetkili Kişiye Yapılmalıdır 790

1- Kanuni Mümessile Tebliğ (7201 SK m. 11 f. III) 790

2- Celse Esnasında Tebliğ (7201 SK m. 36) 790

3- Kalemde Tebliğ (7201 SK m. 36) 790

4- Avukat Katiplerine ve Stajyerlerine Tebliğ (7201 SK m. 37) 791

5- Yaş ve Ehliyet Şartı Olana Tebliğ (7201 SK m. 22) 791

F- Belirli Yerde Bulunan Eşe Tebliğ 791

1- Cezaevinde Bulunan Eşe Tebligat (7201 SK m. 19) 791

2- Belli Bir Yerde veya Evde Meslek ve Sanat İcra Eden Eşe Tebligat (7201 SK m. 17) 792

3- Otel, Hastane, Fabrika ve Mektep Gibi Yerlerde Bulunan Eşe Tebligat (7201 SK m. 18) 794

4- Asker Eşe Tebligat (7201 SK m. 14-15) 795

5- Aynı Konutta Oturan Kişilere veya Hizmetçiye Tebligat (7201 SK m. 16) 796

G- İmza Edemeyecek Durumda Olan Eşe Tebliğ (7201 SK m. 24) 797

H- Tebliğ Hasıma Yapılmamış Olmalıdır (7201 SK m. 36) 798

I- Mektupla Tebligat Yapılamaz 798

İ- Vekil Vasıtasıyla Takip Edilen İşlerde Tebligat Vekile Yapılır (7201 SK m. 11 f. I-II) 799

1- Kural Olarak 799

2- Vekil Birden Çok İse 800

3- Vekile Tebligat Zamanı 800

4- Vekilin veya Vekalet Verenin Ölümü 800

J- Muhatabı Tebliğe Muttali Olmuş İse Muteber Sayılır (7201 SK m. 32) 801

K- Tebliğ Bir Mazbata İle Tevsik Edilmelidir (7201 SK m. 23) 801

1- Tebliği Çıkaran Merciin Adı 801

2- Tebliği İsteyen Tarafın Adı, Soyadı ve Adresi 802

3- Tebliğ Olunacak Şahsın Adı, Soyadı ve Adresi 802

4- Tebliğin Mevzuu 802

5- Tebliğin Kime Yapıldığı 802

6- Tebliğ Muhatabından Başkasına Yapılmış İse O Kimsenin Adı, Soyadı ve Adresi 802

7- Tebellüğe Ehil Olunduğu (7201 SK m. 22) 802

8- Tebliğin Nerede ve Ne Zaman Yapıldığı 802

9- Adreste Bulunmama ve İmtina İçin Gösterilen Sebep (7201 SK m. 21) 802

10- Tebligatın Adres Kayıt Sistemindeki Adrese Yapılması Durumunda Buna İlişkin Kayıt 803

11- Tebliğ Evrakı Kime Verilmiş İse Onun İmzası 804

12- Tebliğ Memurunun Adı, Soyadı ve İmzası 804

L- Resmi ve Adli Tatil Günlerinde Tebligat Yapılabilir (7201 SK m. 33) 806

M- İdari İzin Günlerinde Tebligat Yapılabilir 806

N- Tebligat Geçerli İse PTT Müdürlüğünün Aksi Düşüncesi Sonuç Doğurmaz 807

 

§ 44. BOŞANMA DAVASINDA TUTANAK (HMK m. 154-158) 808

I. TUTANAĞIN KAPSAMI 808

A – Tutanağa Yazılacak Olanlar 808

1- Genel Olarak Yazılacak Hususlar (HMK m. 154 f. I) 808

a. Tahkikat ve Yargılama İşlemlerinin Tümü 808

b. Sözlü Açıklamalar 808

aa. İki Tarafın Sözlü Açıklamaları 808

bb. İlgililerin Sözlü Açıklamaları 808

2- Mutlak Olarak Yazılacak Hususlar (HMK m. 154 f. III) 808

a. Mahkemenin Adı 809

b. Duruşmanın Açıldığı Yer, Gün ve Saat 809

c. Hâkim, Zabıt Kâtibi, Hazır Bulunan Taraflar 809

d. Varsa Vekiller, Kanuni Temsilciler 809

e. Tercümanın Ad ve Soyadı 809

f. Yargılamanın Aleni Ya Da Gizli Yapıldığı 809

g. Beyanda Bulunana Okunmak ve İmzası Alınmak Kaydıyla Yeminin Edasına İlişkin Beyan 809

h. Beyanda Bulunana Okunmak ve İmzası Alınmak Kaydıyla Davanın Geri Alınmasına Muvafakate İlişkin Beyan 810

ı. Beyanda Bulunana Okunmak ve İmzası Alınmak Kaydıyla Davadan Feragate İlişkin Beyan 810

i. Sulh Müzakereleri İle Sonucu 810

j. Beyanda Bulunana Okunmak Kaydıyla Tanık, Bilirkişi veya Uzman Kişi Beyanı 810

k. Duruşma Dışında Yapılan İşlemlerin Özeti 810

l. Tarafların Sundukları Belgelerin Neler Olduğu 810

m. Tarafların Soruşturmaya İlişkin İstekleri 810

n. Diğer Kanunların Tutanağa Yazılmasını Emrettiği Konular 810

o. Ara Kararları ve Hükmün Sonucu 810

p. Karar veya Hükmün Açıklanma Biçimi 811

3- Yapılan İşlemlerin Teknik Araçlarla Kayda Alınmış Olması (HMK m. 154 f. V) 811

B- Tutanağın Eki Sayılanlar (HMK m. 154 f. IV) 811

II. TUTANAĞIN YAZIMI 811

A- Hâkim Gözetiminde Yazılır 811

B- Zabıt Kâtibi Aracılığıyla Yazılır 811

C- Açıklamalar Doğrudan Tutanağa Yazdırabilir 811

1- Hâkimin İzni Gerekir 811

2- Taraflar veya Diğer İlgililer Yazdırabilir 811

3- İlgili Konular Yazdırabilir 811

D- Açıklamaların Tamamı Yazılabilir 812

E- Açıklamalar Gerekirse Özet Olarak Yazılabilir 812

F- Okunaklı Yazılır 812

G- Kağıdın Bir Yüzüne Yazılır 813

H- Sayfa Numarası Yazılır 813

I- Celse Numarası Yazılır 813

III. TUTANAĞIN İMZALANMASI 813

A- Derhal İmza Atması Gerekenler (HMK m. 155 f. I) 813

B- İmza Atamayanların Durumu (HMK m. 155 f. II) 814

1- Elinde Parmak Bulunanlar 814

2- Elinde Parmak Bulunmayanlar 814

a. Mühür Kullanabilir 814

b. Özel İşaret Kullanabilir 814

IV. TUTANAĞIN İSPAT GÜCÜ (HMK m. 156) 814

V. TUTANAK DÜZENLENMESİNDE ZABIT KÂTİBİNİN HAZIR BULUNMASI (HMK m. 157) 814

A- Zabıt Kâtibinin Hazır Bulunması Zorunludur (HMK m. 157 f. I) 814

B- Zorunluluk Halinde Başka Bir Kimse Görevlendirilebilir (HMK m. 157 f. II) 815

VI. TUTANAK ÖRNEĞİ VERİLMESİ (HMK m. 158) 815

 

§ 45. BOŞANMA DAVASINDA DOSYA İLE İLGİLİ İŞLEMLER (HMK m. 159-162) 816

I. DOSYANIN DÜZENLENMESİ (HMK m. 159-160) 816

A- Dosyaya Belge Konulması (HMK m. 159 f. I) 816

B- Dosyanın Başka Yere Gönderilmesi (HMK m. 159 f. II) 816

C- Dosya İçin Dizi Listesinin Düzenlenmesi (HMK m. 160) 816

II. DOSYANIN İNCELENMESİ (HMK m. 161-162) 817

A- Dosyanın Taraflarca İncelenmesi (HMK m. 161) 817

B- Dosyanın İlgililerce İncelenmesi (HMK m. 161) 817

C- Dosyanın Hâkimin İncelemesine Hazır Tutulması (HMK m.162) 817

 

§ 46. BOŞANMA DAVASINDA ÖN SORUN VE BEKLETİCİ SORUN (HMK m. 163-165) 818

I. BOŞANMA DAVASINDA ÖN SORUN (HMK m. 163-164) 818

A- Ön Sorunun İleri Sürülmesi (HMK m. 163) 818

1- İleri Sürebilecek Olan 818

2- İleri Sürme Şekli 818

a. Dilekçe Vermek Suretiyle İleri Sürme 818

b. Duruşma Sırasında Sözlü Olarak İleri Sürme 818

B- Ön Sorunun İncelenmesi (HMK m. 164) 819

1- Cevabını Bildirmesi İçin Diğer Tarafa Tefhim veya Tebliğ Eder (HMK m. 164 f. I) 819

2- Uyuşmazlık Varsa Hâkim Gerekirse Tarafları Davet Edip Dinledikten Sonra Kararını Verir (HMK m. 164 f. II) 819

3- Ön Sorun Hakkındaki Karar Taraflara Tefhim veya Tebliğ Edilir (HMK m. 164 f. III) 819

II. BOŞANMA DAVASINDA BEKLETİCİ SORUN (HMK m. 163-165) 819

A- Hüküm Verilebilmesinde Bekletici Sorun (HMK m. 165 f. I) 820

1- Ceza Davasının Varlığı 820

2- Evliliğin İptali Davasının Varlığı 822

3- Koruma Kararına Yönelik Davanın Varlığı 822

4- Soybağının Reddi Davasının Varlığı 822

5- Diğer Bekletici Sorunlar 823

B- Davanın İncelenmesi ve Sonuçlandırılmasında Bekletici Sorun (HMK m. 165 f. II) 824

 

§ 47. BOŞANMA DAVALARININ BİRLEŞTİRİLMESİ (HMK m. 166) 826

I. AYNI YARGI ÇEVRESİNDE YER ALAN MAHKEMELERDE AÇILAN DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ 826

A- Aynı Düzey ve Sıfattaki Hukuk Mahkemelerinde Açılmış Davalar Bulunmalıdır (HMK m. 166 f. I) 826

1- Bağımsız Dava Olabilir 826

2- Karşı Dava Olabilir 827

3- Ayrılık veya Boşanma Davası Olabilir 828

B- Açılmış Davalar Arasında Bağlantı Bulunmalıdır (HMK m. 166 f. IV) 829

1- Davaların Aynı veya Birbirine Benzer Sebeplerden Doğması 829

2- Biri Hakkında Verilecek Hükmün Diğerini Etkileyecek Nitelikte Bulunması 829

C- Talep Üzerine veya Kendiliğinden Birleştirilebilir (HMK m. 166 f. I) 830

1- Talep Üzerine Birleştirilebilir 831

2- Kendiliğinden Birleştirilebilir 831

D- Birleştirme Kararı İkinci Davanın Açıldığı Mahkemece Verilir (HMK m. 166 f. I) 831

E- Birleştirme Kararı Davanın Her Aşamasında Verilebilir (HMK m. 166 f. I) 831

F- Davalar İlk Davanın Açıldığı Mahkemede Birleştirilebilir 832

G- Birleştirme Kararı İlk Davanın Açıldığı Mahkemeyi Bağlar (HMK m. 166 f. I) 832

H- Birleştirme Kararı Derhâl İlk Mahkemeye Bildirilir (HMK m. 166 f. III) 833

I- Birleştirilen Davalardaki Talepler Ayrı Olarak Değerlendirilir 833

İ- Birleşen Davalar Bağımsızlıklarını Korurlar 834

II. AYRI YARGI ÇEVRESİNDE YER ALAN MAHKEMELERDE AÇILAN DAVALARIN BİRLEŞTİRİLEMESİ 835

A- Aynı Düzey ve Sıfattaki Hukuk Mahkemelerinde Açılmış Davalar Bulunmalıdır (HMK m. 166 f. II) 835

B- Açılmış Davalar Arasında Bağlantı Bulunmalıdır (HMK m. 166 f. IV) 836

1- Davaların Aynı veya Birbirine Benzer Sebeplerden Doğması 836

2- Biri Hakkında Verilecek Hükmün Diğerini Etkileyecek Nitelikte Bulunması 837

C- Talep Üzerine Birleştirilebilir (HMK m. 166 f. II) 838

D- Birleştirme Kararı İkinci Davanın Açıldığı Mahkemece Verilir (HMK m. 166 f. II) 838

E- Birleştirme Kararı Davanın Her Aşamasında Talep Edilebilir (HMK m. 166 f. I) 839

F- Davalar İlk Davanın Açıldığı Mahkemede Birleştirilebilir 840

G- Birleştirme Kararı İlk Davanın Açıldığı Mahkemeyi Bağlar (HMK m. 166 f. II) 841

H- Birleştirme Kararı Derhâl İlk Mahkemeye Bildirilir (HMK m. 166 f. III) 841

I- Birleştirilen Davalardaki Talepler Ayrı Olarak Değerlendirilir 842

İ- Birinci Davanın Açıldığı Mahkeme, Talebin Kabulü İle Davaların Birleştirilmesine İlişkin Kararın Kesinleşmesinden İtibaren Bununla Bağlıdır (HMK m. 166 f. II) 842

III. KANUN YOLLARI (HMK m. 166 f. V, 168) 843

 

§ 48. BOŞANMA DAVASINDA İSTİCVAP (HMK m. 169-175) 845

I. GENEL OLARAK 845

II. SORGULANMA KAVRAMI (HMK m. 169-175) 845

A- Sorgulanma Vakıaya Yönelik Olabilir 846

1- Taraflardan Biri Sorgulanabilir 846

2- Kendi Aleyhine Vakıalar İçin Sorgulanabilir 846

3- Bir veya Birden Çok Vakıa İçin Sorgulanabilir 846

B- Sorgulanma İkrar Elde Etmek İçin Yapılabilir 846

III. DİNLENİLME KAVRAMI (HMK m. 31, 144 f. I) 847

A- Açıklama Amaçlı Dinlenilme (HMK m. 31) 847

1- Belirsiz Hususlarda Dinlenilme 847

2- Çelişkili Hususlarda Dinlenilme 847

B- Vakıalar Hakkında Dinlenilme (HMK m. 144 f. I) 847

 

§ 49. BOŞANMA DAVASINDA ISLAH (HMK m. 176-182) 848

I. ISLAHIN KAPSAMI 848

A- Genel Olarak (HMK m. 176 f. I, 194) 848

1- Vakıalar Değiştirilebilir 848

2- Dava Konusu Değiştirilebilir 848

3- Talep Sonucu Değiştirilebilir 849

4- Vakıa Eklenebilir 850

B- Islahı Gerektirmeyen Durumlar 850

1- Yasak Kapsamında Kalmayan Durumlarda 850

2- Karşı Tarafın Rıza Gösterdiği Durumlarda 851

3- Daraltma Kapsamında Kalan Durumlarda 851

4- Maddi Hatanın Düzeltildiği Durumlarda (HMK m. 183) 851

C- Islah Yoluna Başvurulamayacak Durumlar 851

1- Tarafın Değiştirilmesi 851

2- İkinci Tanık Listesi Verilmesi (HMK m. 240 f. II) 852

3- Süresi Geçen İlk İtirazın İleri Sürülmesi 852

4- İkinci Dava Açılması 852

5- Bozma veya Kaldırma Kararından Sonra Tahkikata İlişkin İşlem Yapılmamış Olması (HMK m. 177 f. II) 852

6- Feragatin Geçersiz Kılınması 853

7- Kabulün Geçersiz Kılınması 854

D- Islah Yoluna Başvurulabilecek Durumlar 854

1- Terditli Dava Açılabilir (HMK m. 111) 854

2- Cevap Dilekçesi Verilebilir (HMK m. 128) 854

3- Zamanaşımı Defi İleri Sürülebilir 855

4- Dava Yığılması Yapabilir (HMK m. 110) 855

5- Bozma veya Kaldırma Kararından Sonra Tahkikata İlişkin İşlem Yapılmışsa Verilebilir (HMK m. 177 f. II) 855

6- Ek Talep Yapılabilir 856

II. ISLAHIN USULÜ 856

A- Islahın Zamanı (HMK m. 177 f. I) 856

1- Kural Olarak 856

2- İstinafta Islah Yapılamaz (HMK m. 357 f. I) 856

B- Islahın Sayısı (HMK m. 176 f. II) 856

C- Islahın Şekli 857

1- Yapılışı Açısından 857

a. Sözlü Olarak (HMK m. 177 f. II) 857

b. Yazılı Olarak (HMK m. 177 f. II) 857

c. Kötüniyetli Olarak (HMK m. 182) 857

2- Kapsamı Açısından 858

a. Davanın Tamamen Islahı (HMK m. 180) 858

b. Kısmen Islah (HMK m. 181) 858

3- Teminat Açısından (HMK m. 178) 858

4- Yetki Açısından (HMK m. 74 f. I) 859

5- Harç Açısından 859

6- İzin Açısından 861

7- Delil Bildirme Açısından 861

D- Islahın Sonuçları (HMK m. 179) 861

 

§ 50. BOŞANMA DAVASINDA MADDİ HATALARIN DÜZELTİLMESİ (HMK m. 183) 863

I. MADDİ HATANIN KONUSU 863

A- Hata Dava Dosyasında Bulunan Belgelerde Olmalıdır 863

B- Hata Açık Olmalıdır 863

1- Açık Yazı Hataları Düzeltilebilir 863

2- Açık Hesap Hataları Düzeltilebilir 866

II. MADDİ HATANIN TARAFI 866

A- Tarafların Hatası Olabilir 866

B- Mahkemenin Hatası Olabilir 866

III. MADDİ HATANIN DÜZELTİLMESİ 867

A- Karar Verilinceye Kadar Düzeltilebilir 867

B- Yargılama Giderlerinin Belirlenmesinde Dikkate Alınır 867

 

§ 51. BOŞANMA DAVASINDA TAHKİKATIN SONA ERMESİ (HMK m. 184) 868

I. GENEL OLARAK 868

II. TAHKİKATIN SONA ERMESİ 868

A- Tarafların İddia ve Savunmalarıyla Toplanan Deliller İncelenir (HMK m. 184 f. I) 868

B- Tahkikatın Tümü Hakkında Açıklama İçin Söz Verilir (HMK m. 184 f. I) 868

C- Tahkikatı Gerektiren Husus Kalmamışsa Tahkikatın Bittiği Tefhim Edilir (HMK m. 184 f. II) 868

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MADDİ TAHKİKAT

 

§ 52. BOŞANMA DAVASINDA İSPAT, KARŞI İSPAT, İKRAR (HMK m. 187-191) 871

I. İSPATIN KONUSU (HMK m. 187) 871

A- İspatın Kapsamında Kalan Vakıalar 871

1- Tarafların Üzerinde Anlaşamadıkları Vakıalar (HMK m. 187 f. I) 872

2- Uyuşmazlığın Çözümünde Etkili Olabilecek Vakıalar (HMK m.187 f. I) 872

B- İspatın Kapsamında Kalmayan Vakıalar 872

1- Çekişmeli Olmayan Vakıalar (HMK m. 187 f. I) 873

2- Herkesçe Bilinen Vakıalar (HMK m. 187 f. II) 873

3- İkrar Edilmiş Vakıalar (HMK m. 187 f. II) 873

a. Genel Olarak 873

b. Boşanma Davalarında 873

II. İSPAT HAKKI (HMK m. 189) 873

A- Kanunda Belirtilen Süre ve Usule Uygun Olarak Kullanılır (HMK m. 189 f. I) 874

B- Hukuka Aykırı Olarak Elde Edilmiş Olan Deliller Dikkate Alınamaz (HMK m. 189 f. II) 874

1- Hukuka Uygun Elde Edilmiş Olan Deliller 874

a. Hayat Alanı Kavramı 874

aa. Kamuya Açık Hayat 874

bb. Özel Hayat 875

cc. Gizli Hayat 875

b. Haberli Olarak Kurulu Araçlarla Ortak Yaşam Alanında Elde Edilen Deliller 876

c. Haberli Olarak Kurulu Araçlarla Ortak Yaşam Alanı Dışında Elde Edilen Deliller 877

d. Araçlarla Uyarı Sonucu Elde Edilen Deliller 877

2- Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan Deliller 877

a. Taraflarca Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan Deliller 878

b. Üçüncü Kişilerce Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Olan Deliller 885

c. Dava Dosyasında Saklanmalıdır 885

C- Belirli Delillerle İspatı Gereken Başka Delillerle İspat Olunamaz (HMK m. 189 f. III) 885

D- Delilin Caiz Olup Olmadığına Mahkemece Karar Verilir (HMK m. 189 f. III) 885

III. İSPAT YÜKÜ (HMK m. 190) 885

A- İspat Yükü Kural Olarak Kendi Lehine Hak Çıkaran Tarafa Aittir (HMK m. 190 f. I) 885

B- Kanuni Karineye Dayanmada İspat Yükü (HMK m. 190 f. II) 886

1- Karine Kavramı 886

a. Kanuni Karineler 886

aa. Yapısı 887

bb. Türleri 887

aaa. Adi/Kesin Olmayan Kanuni Karineler 887

bbb. Kesin Kanuni Karineler 887

b. Fiili Karineler=Emare=Hayatın Olağan Akışı 888

2- Kanuni Karinede İspat Yükü 888

a. Sadece Karinenin Temelini Oluşturan Vakıayı İspat Yükü Altındadır 888

b. Karşı Taraf Kanuni Karinenin Aksini İspat Edebilir 888

IV. İSPAT TÜRLERİ 888

A- Asıl İspat 889

B- Karşı İspat (HMK m. 191) 889

C- Aksini İspat 889

V. İSPAT ÖLÇÜSÜ 890

A- Tam İspat 891

B- Yaklaşık İspat 891

VI. İSPAT KONUSU KUSUR 891

A- Kusur Kavramı 892

1- Kusur İlkesi Mutlak Değildir 892

2- Dava Açılmaması Hakkın Kötüye Kullanılması Sayılamaz 892

3- Kusur Kabul Edilen Vakıalar Açıklanmalıdır 892

4- Dayanak Davayı Açan Eş Kusurlu Kabul Edilir 893

5- Usuli Kazanılmış Hak Dikkate Alınır 894

6- Birden Fazla Boşanma Davasında Tek Kusur Oranı Belirlemesi Yapılır 895

7- Özel Boşanma Sebebine Dayalı Boşanma Davalarında Davacının Kusurlu Davranışlarının Dikkate Alınması Suretiyle Kusur Kıyaslaması Yapılamaz 897

8- Usulünce Dayanılan Deliller Toplanmadan Kusur Belirlenemez 898

9 - Anlaşma Protokolü Sunulması Kusurlu Olunduğuna Karine Teşkil Etmez 899

B- Kusur Ölçüsü 900

1- Kusursuz Eş 900

2- Az Kusurlu Eş 901

3- Eşit Kusurlu Eş 903

4- Ağır Kusurlu Eş 904

5- Tam Kusurlu Eş 904

C- Kusur Belirlemesine Esas Alınamayacaklar 907

1- Usulüne Uygun Dayanılmayan Vakıalar Esas Alınamaz 907

2- Usulüne Uygun Dayanılmayan Deliller Esas Alınamaz 913

a. Dayanılmayan Tanıklar 913

b. Dayanılmayan Dosyalar 916

3- Usulüne Uygun Gösterilmeyen Deliller Esas Alınamaz 916

a. Dava Dilekçesinde Gösterilmeyen Deliller Esas Alınamaz 916

b. Cevap Dilekçesinde Gösterilmeyen Deliller Esas Alınamaz 917

4- Kusur Belirlemesinde Yetersiz Tanık Beyanları Esas Alınamaz 917

a. Görgüye Dayanmayan Tanık Beyanları 917

b. Soyut Tanık Beyanları 918

c. Aktarıma Dayalı Tanık Beyanları 918

5- Hukuka Aykırı Nitelikteki Deliller Esas Alınamaz 918

6- Feragat Tarihinden Önceki Olaylar Esas Alınamaz 919

7- İhtar Tarihinden Önceki Olaylar Esas Alınamaz 923

8- Barışma Tarihinden Önceki Olaylar Esas Alınamaz 926

9- Üzerinden Uzun Süre Geçmiş Olaylar Esas Alınamaz 929

10- Sonrasında Evlilik Birliğinin Sürdürüldüğü Olaylar Esas Alınamaz 930

11- İspat Edilmeyen Vakıalar Esas Alınamaz 931

D- Kusur Olarak Yüklenemeyecekler 931

1- Boşanma İradesinin Açıklanması Kusur Olarak Yüklenemez 931

2- Yükümlülük Kapsamı Dışındaki Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez 931

3- Bilgisi Dahilinde Gerçekleşmeyen Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez 932

4- Dava Tarihinden Sonra Gerçekleşen Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez 932

5- İradi Olmayan Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez 933

6- Elde Olmayan Sebeplerle Gerçekleşen Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez 935

7- Ret Konusu Davada Kusur Olarak Belirlenmeyen Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez 935

8- Reddedilen Dava Öncesi Vakıalar Kusur Olarak Yüklenemez 936

VII. İKRAR 937

A- İkrar Kavramı 937

1- Basit İkrar (Adi/Eklemesiz İkrar) 938

2- Vasıflı İkrar (Mevsuf/Nitelikli İkrar) 938

3- Bileşik İkrar (Mürekkep/Eklemeli İkrar) 938

a. Bağlantılı Bileşik İkrar 939

b. Bağlantısız Bileşik İkrar 939

B- İkrarın Etkisi (HMK m. 188) 939

1- İkrar Edilen Vakıalar, Çekişmeli Olmaktan Çıkar 939

2- İkrardan Kural Olarak Dönülemez 940

3- İkrar Sulh Görüşmeleri Sırasında Yapılmışsa Tarafları Bağlamaz 940

C- Boşanma Davasında İkrar (TMK m. 184/3) 940

VIII. SOMUTLAŞTIRMA YÜKÜ (HMK m. 194 f. I) 940

 

§ 53. BOŞANMA DAVASINDA DELİLLER (HMK m. 192-198) 942

I. GENEL OLARAK 942

A- Kesin Deliller 942

1- İkrar (HMK m. 188) 943

2- Senet (HMK m. 200-224) 943

3- Yemin (HMK m. 225-239) 943

4- Kesin Hüküm/İlâm (HMK m. 303) 944

a. Kesin Hüküm Kavramı 944

aa. Kesin Delil Teşkil Eder 945

bb. Adli Gerçeği İfade Eder 945

cc. Bütün Mahkemeleri Bağlar 945

b. Koşulları (HMK m. 303 f. I) 948

aa. Her İki Davanın Taraflarının Aynı Olması Gerekir 949

bb. Her İki Davanın Dava Sebeplerinin Aynı Olması Gerekir 949

cc. İlk Davanın Hüküm Fıkrası İle İkinci Davaya Ait Talep Sonucunun Aynı Olması Gerekir 949

c. Etki Alanında Kalanlar 950

aa. Hükme Bağlanmış Talepler Hakkında Etkilidir (HMK m. 303 f. II) 950

bb. Küllî Halefler Hakkında Etkilidir (HMK m. 303, f. III) 950

cc. Devralan, Dava Konusu Şey Üzerinde Sınırlı Bir Ayni Hak veya Fer’î Zilyetlik Kazanan Kişiler Hakkında Etkilidir (HMK m. 303, f. IV) 950

d. Etki Alanında Kalmayanlar (HMK m. 303, f. V) 951

B- Takdirî Deliller 951

1- Kanunda Düzenlenmemiş Deliller (HMK m. 192) 951

2- Senet Dışındaki Belgeler/Bilgi Taşıyıcıları (HMK m. 199) 952

3- Tanık Beyanı (HMK m. 240-265) 953

4- Mahkeme Bilirkişisi Oy ve Görüşü (HMK m. 266-287) 953

5- Keşif İncelemesi (HMK m. 288-292) 953

6- Uzman/Taraf Bilirkişisi Görüşü (HMK m. 293) 953

C- Delil Sözleşmesi (HMK m. 193) 953

1- Delil Sözleşmesi Türleri 954

a. Münhasır Delil Sözleşmesi 954

b. Münhasır olmayan Delil Sözleşmesi 954

2- Delil Sözleşmesinin Yapılışı 954

3- Boşanma Davasında Delil Sözleşmesi 954

II. BOŞANMA DAVASINDA DELİLİN ÖZELLİKLERİ (HMK m. 194-198) 955

A- Delilin Gösterilmesi (HMK m. 194 f. II) 955

1- Kendiliğinden Kural Olarak Delil Toplayamaz (HMK m. 25 f. II) 955

2- Ön İnceleme Duruşmasında Verilen İki Haftalık Kesin Süreden Sonra Kural Olarak Delil İleri Sürülemez (HMK m. 140 f. V) 956

3- Sonradan Kural Olarak Delil Gösterilemez (HMK m. 145 c. 1) 956

4- Mahkemece Sonradan Delil Göstermeye İzin Verilebilir (HMK m. 145 c. 2) 957

a. Yargılamayı Geciktirme Amacı Taşımamalıdır 957

b. Önceden Gösterilmesi Mümkün Olmamalıdır 957

5- Listede Yer Almayan Kimseler Tanık Olarak Dinlenemez (HMK m. 240 f. II) 957

6- Birden Çok Tanık Listesi Verilemez (HMK m. 240 f. II) 958

B- Delilin Getirtilmesi (HMK m. 195) 958

C- Delilden Vazgeçme (HMK m. 196) 959

D- Delilin İncelenmesi (HMK m. 197 f. I) 960

E- Delilin İstinabe Yoluyla Toplanması (HMK m. 197 f. II-III) 961

F- Delilin Değerlendirilmesi (HMK m. 198) 961

 

§ 54. BOŞANMA DAVASINDA BELGE (HMK m. 199) 962

I. BELGE KAVRAMI 962

II. BOŞANMA DAVASINDA DELİL OLARAK BELGE 963

A- Yazılı Metin 963

1- Nafaka Dosyaları 963

2- İcra Dosyaları 964

3- Ceza Dosyaları 965

a. Diğer Deliller Yetersizse Sonucu Beklenmelidir 965

b. Sadece Ceza Dosyasına Dayanılmışsa Sonucu Beklenmelidir 966

c. Mahkumiyet Kararı Yeterlidir 966

d. Hükmün Açıklanmasının Geriye Bırakılması Kararı Yeterlidir 967

4- Ret Edilen Boşanma Dosyaları 968

5- Hazırlık Evrakı 968

6- Kişisel Yazılı Metin 969

a. Günlük 969

b. Mektup 970

7- Kayıtlar 971

a. Otel Kayıtları 971

b. Pasaport Kayıtları 971

c. Bilgisayar Kayıtları 972

d. Telefon Kayıtları 973

8- Faturalar 975

9- Raporlar 975

10- Tutanaklar 976

B- Basılı Metin 976

C- Çizim, Plan, Kroki 977

D- Fotoğraf, Film, Görüntü veya Ses Kaydı 977

1- Fotoğraf 977

2- Film 978

3- Görüntü Kaydı 979

4- Ses Kaydı 979

E- Elektronik Ortamdaki Veriler 979

F- Benzer Bilgi Taşıyıcıları 979

 

§ 55. BOŞANMA DAVASINDA YEMİN (HMK m. 225-239) 980

I. GENEL OLARAK 980

II. DAVALARA GÖRE YEMİN 980

A- Boşanma Davasında Yemin 980

B- Boşanmanın Eki Olmayan Davada Yemin 981

 

§ 56. BOŞANMA DAVASINDA TANIK (HMK m. 240-265) 983

I. TANIKLARIN GÖSTERİLMESİ 983

A- Taraf Olmayan Kişiler Tanık Gösterilebilir (HMK m. 240 f. I) 983

B- Tanık Listesi Sunulur (HMK m. 240 f. II) 983

1- Tanık Dinletmek İstediği Vakıa Gösterilir 983

2- Tanıkların Adı ve Soyadı Gösterilir 984

3- Tanıkların Tebliğe Elverişli Adresleri Gösterilir 985

C- İkinci Tanık Listesi Verilemez (HMK m. 240 f. II) 985

D- Tanıkların Adresi Gösterilmemiş veya Gösterilen Adreste Tanık Bulunamamışsa Kesin Süre Verilir (HMK m. 240 f. III) 990

1- Adres Gösterilmezse Bu Tanığın Dinlenilmesinden Vazgeçilmiş Sayılır 991

2- Gösterilen Yeni Adres Doğru Değilse Bu Tanığın Dinlenilmesinden Vazgeçilmiş Sayılır 991

E- Tanık Sayısı Kural Olarak Sınırlandırılamaz 991

F- Tanık Usulüne Uygun Şekilde Gösterilebilir 992

G- Tanık Giderleri Yatırılmış Olmalıdır 994

H- Taraflarca Gösterilmeyen Kişi Tanık Olarak Dinlenemez 995

II. TANIKLARIN DAVET EDİLMESİ 996

A- Hazır Bulundurulan Tanık Dinlenir (HMK m. 243 f. I) 996

B- Taraflara Tanıklarını Hazır Bulundurma Zorunluluğu Yüklenemez 996

C- Hazır Bulundurulmayan Tanık Kural Olarak Davetiye İle Çağrılır (HMK m. 243 f. I) 999

1- Duruşma Gününden En Az Bir Hafta Önce Tebligat Yapılmalıdır (HMK m. 243 f. II) 999

2- Acele Hâllerde Tanığın Daha Önce Gelmesine Karar Verilebilir (HMK m. 243 f. II) 999

3- Davetiyeye Gerekli Bilgiler Yazılmalıdır (HMK m. 244) 999

a. Tanığın Kimlik Özellikleri 999

aa. Tanığın Adı ve Soyadı 999

bb. Tanığın Açık Adresi 1000

b. Tarafların Ad ve Soyadları 1001

aa. Davacının Ad ve Soyadı 1001

bb. Davalının Ad ve Soyadı 1001

c. Tanıklık Yapacağı Konu 1001

d. Hazır Bulunmaya İlişkin Özellikler 1001

aa. Hazır Bulunacağı Yer 1001

bb. Hazır Bulunacağı Gün 1001

cc. Hazır Bulunacağı Saat 1001

e. Hukuki ve Cezai Sonuçları 1001

aa. Gelmemesinin Sonuçları 1002

bb. Gelmesine Rağmen Sonuçları 1002

aaa. Tanıklıktan Çekinmesinin Sonuçları 1002

bbb. Yemin Etmekten Çekinmesinin Sonuçları 1002

f. Tarife Gereğince Ücret Ödeneceği 1002

D- Hazır Bulundurulmayan Tanık Gerektiğinde Başka Araçlarla Çağrılabilir (HMK m. 243 f. III) 1002

1- Davetiye Dışı Araçlar Kullanılabilir 1002

a. Telefon İle Çağrılabilir 1003

b. Faks İle Çağrılabilir 1003

c. Elektronik Posta İle Çağrılabilir 1003

2- Davete Rağmen Gelmemeye Bağlanan Sonuçlar Uygulanmaz 1003

E- Tanığa Soru Kâğıdı Gönderilebilir (HMK m. 246) 1003

1- Hâkim Gerekli Görmelidir 1003

2- Cevaplarını Yazılı Olarak Bildirebilir 1003

3- Cevap Hükme Yeterli Olmalıdır 1004

a. Hâkimin Takdir Etmesine Engel Olamaz 1004

b. Yetersiz İse Dinlemek Üzere Davet Edebilir 1004

F- Tanık İçin Çağrıya Uyma Zorunludur (HMK m. 245) 1004

1- Gelmeyen Tanık Zorla Getirtilir 1004

a. Usulüne Uygun Olarak Çağrılmış Olmalıdır 1005

b. Mazeret Bildirmemiş Olmalıdır 1007

2- Sebep Olduğu Giderlere Hükmolunur 1007

3- Disiplin Para Cezasına Hükmolunur 1007

4- Kanunda Gösterilen Hükümler Saklıdır 1008

III. TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKININ KULLANILMASI 1008

A- Kural Olarak (HMK m. 247 f. I) 1008

B- Tanıklıktan Çekinme Sebepleri 1008

1- Kişisel Nedenlerle Tanıklıktan Çekinme (HMK m. 247 f. II, 248) 1008

a. Evlilik Bağı Ortadan Kalkmış Olsa Dahi İki Taraftan Birinin Eşi 1008

b. Kendisi Veya Eşinin Altsoy veya Üstsoyu 1008

c. Taraflardan Biri İle Arasında Evlatlık Bağı Bulunanlar 1009

d. Üçüncü Derece De Dâhil Olmak Üzere Kan veya Kendisini Oluşturan Evlilik Bağı Ortadan Kalkmış Olsa Dahi Kayın Hısımları 1009

e. Koruyucu Aile ve Onların Çocukları İle Koruma Altına Alınan Çocuk 1010

2- Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme (HMK m. 249) 1010

3- Menfaat İhlali Tehlikesi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme (HMK m. 250) 1010

a. Maddi Bir Zarar Verecekse 1010

b. Şerefini İhlal Edecek Olacaksa 1010

c. İtibarını İhlal Edecek Olacaksa 1010

ç. Ceza Soruşturmasına Sebep Olacaksa 1011

d. Ceza Kovuşturmasına Sebep Olacaksa 1011

e. Mesleğine Ait Olan Sırların Ortaya Çıkmasına Sebebiyet Verecekse 1011

f. Sanatına Ait Olan Sırların Ortaya Çıkmasına Sebebiyet Verecekse 1011

C- Tanıklıktan Çekinme Hakkının İstisnaları (HMK m. 251) 1011

1- Hukuki İşlemin Yapılması Sırasında Tanık Olan Kimse O İşlem Hakkında 1011

2- Aile Bireylerinin Doğumundan Kaynaklanan Olaylar Hakkında 1012

3- Aile Bireylerinin Ölümünden Kaynaklanan Olaylar Hakkında 1012

4- Aile Bireylerinin Evlenmelerinden Kaynaklanan Olaylar Hakkında 1012

5- Aile Bireylerinin Ailevi İlişkilerden Kaynaklı Mali Uyuşmazlıklara İlişkin Vakıalar Hakkında 1012

6- Taraflardan Birinin Hukuki Selefi veya Temsilcisi Olarak Kendisinin Yaptığı İşler Hakkında 1013

D- Tanıklıktan Çekinmenin Bildirilmesi 1013

1- Bildirim Konusu (HMK m. 252 f. I) 1013

a. Çekinme Sebebi Bildirilmelidir 1013

b. Çekinme Delili Bildirilmelidir 1014

2- Bildirim Şekli (HMK m. 252 f. I) 1014

a. Yazılı Bildirim 1014

b. Sözlü Bildirim 1014

3- Bildirimin Sonucu (HMK m. 252 f. II) 1014

E- Tanıklıktan Çekinmenin İncelenmesi 1014

1- Çekinmenin Haklı Olduğuna Karar Verilebilir (HMK m. 252 f. III) 1015

2- Çekinmenin Haklı Olmadığına Karar Verilebilir 1015

a. Yeniden Dinlenilmek Üzere Yargılama Başka Güne Bırakılır (HMK m. 253 f. I) 1015

b. Disiplin Para Cezasına Hükmolunur (HMK m. 253 f. I) 1015

c. Sebep Olduğu Giderlere Hükmolunur (HMK m. 253 f. I) 1015

d. Direnirse Disiplin Hapsine Mahkûm Edilir (HMK m. 253 f. II) 1015

 

IV. TANIKLARIN DİNLENİLEMEMESİ 1015

A- Tanığın Listede Gösterilmemiş Olması (HMK m. 240 f. II) 1015

B- Tanıklığının Doğruluğu Konusunda Kuşkuyu Gerektiren Sebepler Bulunması (HMK m. 255) 1017

1- Asıl Olan Tanıkların Doğruyu Söylemiş Olmalarıdır 1017

2- Kuşkuyu Gerektiren Sebepler İddia ve İspat Edilebilir 1019

a. Belgeye Aykırı Tanık Anlatımları 1019

b. Husumet Bulunan Tanık Anlatımları 1020

C- Mahkemenin Yeter Derecede Bilgi Edinmiş Olması (HMK m. 241) 1021

D- Resmî Makamın Yazılı İzninin Bulunmaması (HMK m. 242) 1025

E- Tanığın Ölmüş Olması 1025

V. TANIĞIN DİNLENEBİLMESİ 1026

A- Tanık Kanunda Gösterilen Yerde Dinlenir 1026

1- Davaya Bakan Mahkemede Dinlenir (HMK m. 259 f. I) 1026

a. Kural Olarak Hepsi Dinlenir 1026

b. Karşı Taraf Liste Vermese Bile Dinlenir 1028

c. Önce Davacı Tanıklarının Dinlenmesi Önerilir 1028

2- Gerekliyse İlgili Yerde Dinlenir (HMK m. 259 f. II) 1029

a. Olayın Gerçekleştiği Yerde Dinlenebilir (HMK m. 259 f. II) 1029

b. Şeyin Bulunduğu Yerde Dinlenebilir (HMK m. 259 f. II) 1029

c. Bulunduğu Yerde Dinlenebilir (HMK m. 259 f. III) 1029

aa. Tanığın Hasta Olması 1029

bb. Tanığın Özürlü Olması 1029

d. Bulunduğu Yer Mahkemesi Tarafından Dinlenmesine Karar Verilebilir (HMK m. 259 f. IV) 1029

e. Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Dinlenebilir (HMK m. 149 f. II) 1030

B- Tanığın Kimliği Tespit Edilir (HMK m. 254) 1030

C- Tanığa Görevinin Önemini Anlatılır (HMK m. 256) 1031

D- Tanığa Yemin Eda Ettirilir 1031

1- Yeminsiz Dinlenecek Tanıklar (HMK m. 257) 1031

2- Tanığa Yemin Ettirilmesi 1031

a. Dinlenilmesinden Önce Eda Edilir (HMK m. 258 f. I) 1031

b. Herkes Ayağa Kalkar (HMK m. 258 f. II) 1031

c. Kanunda Öngörülen Şekilde Sorulur (HMK m. 258 f. III) 1032

d. Kanunda Öngörülen Şekilde Cevaplanır (HMK m. 258 f. III) 1032

E- Tanık Dinlenmeden Önce Bilgilendirilir. (HMK m. 260) 1032

1- Olayla İlgili Olarak Bilgi Verilir 1032

2- Bildiklerini Söylemesi İstenir 1032

F- Tanık Şekle Uygun Dinlenir 1033

1- Ayrı Olarak Dinlenir (HMK m. 261 f. I) 1033

2- Gerektiğinde Yüzleştirilir (HMK m. 261 f. I) 1034

3- Sözü Kesilmez 1035

a. Sözü Hakim Tarafından Kesilmez (HMK m. 261 f. II) 1035

b. Sözü Taraflarca Kesilmez (HMK m. 79, 151, 262) 1035

c. Sözü Vekil Tarafından Kesilmez (HMK m. 79, 151, 262) 1036

4- Bildiğini Sözlü Olarak Açıklar (HMK m. 261 f. II) 1036

5- Yazılı Notlar Kural Olarak Kullanamaz (HMK m. 261 f. II) 1037

6- Başka Sorular Sorulabilir (HMK m. 261 f. III) 1037

7- Sözleri Tutanağa Yazılır (HMK m. 261 f. V) 1037

8- Tutanağa Yazılan Sözleri Okunur (HMK m. 261 f. V) 1037

9- Tutanağın Altı Kendisine İmza Ettirilir (HMK m. 261 f. V) 1037

G- Tanığa Karşı Taraf veya Vekilince Yasak Davranışlar Sergilenemez 1038

1- Tanık Övülemez (HMK m. 262) 1038

a. Sözle Övülemez 1038

b. Hareketle Övülemez 1038

2- Tanık Tahkir Edilemez (HMK m. 262) 1038

3- Aykırı Davranana İşlem Yapılır (HMK m. 79, 151, 262) 1038

a. Taraf Hakkında İşlem Yapılır (HMK m. 79, 151, 262) 1038

b. Vekil Hakkında İşlem Yapılır (HMK m. 79, 151, 262) 1039

H- Tercüman Kullanılabilir (HMK m. 263 f. I) 1039

I- Sağır ve Dilsiz Tanık Özelliğine Göre Dinlenir (HMK m. 263 f. II) 1039

1- Okuma ve Yazmayı Biliyorsa 1039

2- Okuma ve Yazmayı Bilmiyorsa 1040

 

VI. TANIKLIĞIN SONUÇLARI 1040

A- Kanuna Uygun Olmayan Tanıklığın Sonuçları (HMK m. 264) 1040

1- Yalan Yere Tanıklığın Sonuçları 1040

2- Menfaat Temin Ederek Tanıklığın Sonuçları 1040

B- Kanuna Uygun Tanıklığın Sonuçları 1040

1- Çağrılan Tanığa Ücret Verilir (HMK m. 265 f. I) 1040

2- Seyahat Eden Tanığın Giderleri Karşılanır (HMK m. 265 f. I) 1041

a. Yol Giderleri 1041

b. Konaklama Giderleri 1041

c. Beslenme Giderleri 1041

VII. TANIKLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ 1041

A- Görgüye Dayanmayan Tanık Beyanı 1041

B- Soyut Tanık Beyanı 1042

C- Aktarıma Dayalı Tanık Beyanı 1042

1- Taraflardan Aktarılan 1042

2- Üçüncü Kişilerden Aktarılan 1043

D- Usule Uygun Dayanılmayan Tanıkların Beyanları 1044

E- Akraba Tanık Beyanı 1045

F- Çelişkili Tanık Beyanı 1046

G- İnandırıcı Olmayan Tanık Beyanı 1047

H- Yer ve Zaman İçermeyen Tanık Beyanı 1047

 

§ 57. BOŞANMA DAVASINDA BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ (HMK m. 266-287) 1048

I. GENEL OLARAK 1048

II. MAHKEME BİLİRKİŞİLİĞİ 1048

A- Bilirkişiye Başvurulmasını Gerektiren Hâller (HMK m. 266) 1048

1- Çözümü Hukuk Dışında, Özel Veya Teknik Bilgiyi Gerektiren Hâl Bulunmalıdır (HMK m. 266 c. 1) 1048

2- Bilirkişinin Oy ve Görüşünün Alınmasına Karar Verilmelidir (HMK m. 266 c. 1) 1049

a. Taraflardan Birinin Talebi Üzerine 1049

b. Kendiliğinden 1049

3- Bilirkişinin Oy ve Görüşünün Alınmasına Gerek Bulunmalıdır (HMK m. 266 c. 2) 1049

a. Genel Bilgiyle Çözümlenmesi Mümkün Olmayan Konularda 1049

b. Tecrübeyle Çözümlenmesi Mümkün Olmayan Konularda 1050

c. Hâkimlik Mesleğinin Gerektirdiği Hukukî Bilgiyle Çözümlenmesi Mümkün Olmayan Konularda 1050

4- Bilirkişi Olarak Görevlendirilmeyecek Olanlar (HMK m. 266 c. 2) 1050

B- Bilirkişi Sayısının Belirlenmesi (HMK m. 267) 1050

1- Kural Olarak Yalnızca Bir Kişi Görevlendirilebilir 1050

2- Gerekiyorsa Birden Fazla Kişiden Oluşacak Bir Kurul Görevlendirilebilir 1050

C- Bilirkişilerin Görevlendirilmesi (HMK m. 268) 1051

1- Listede Uzman Bilirkişi Bulunması (HMK m. 268 f. I) 1051

2- Listede Uzman Bilirkişi Bulunmaması (HMK m. 268 f. II) 1051

3- Kanunlarda Görüş Bildirmekle Yükümlü Kılınan Önceliklidir (HMK m. 268 f. III) 1051

D- Bilirkişilik Görevinin Kapsamı (HMK m. 269) 1051

1- Mahkemede Hazır Bulunma Görevi Vardır 1051

2- Yemin Etme Görevi Vardır 1052

3- Oy ve Görüşünü Bildirme Görevi Vardır 1052

E- Bilirkişilik Görevini Kabulle Yükümlü Olanlar (HMK m. 270) 1052

1- Resmî Bilirkişiler 1052

2- Bilirkişi Listesinde Yer Alanlar 1052

3- Konuyu Bilmeksizin, Meslek veya Zanaatlarını İcra Etmesine Olanak Bulunmayanlar 1053

4- Konuda Meslek veya Sanat İcrasına Resmen Yetkili Kılınmış Olanlar 1053

F - Bilirkişiye Yemin Verdirilmesi (HMK m. 271) 1053

1- Listelere Kaydedilmiş Kişilere Yemin Verdirilmesi 1053

2- Listelere Kaydedilmemiş Kişilere Yemin Verdirilmesi 1054

G- Bilirkişinin Görevini Yapmaktan Yasaklı Olması ve Reddi (HMK m. 272) 1054

1- Bilirkişinin Görevini Yapmaktan Yasaklı Olması 1054

2- Bilirkişinin Reddi 1055

H- Bilirkişinin Görev Alanının Belirlenmesi (HMK m. 273) 1055

1- Bilirkişinin Görevlendirilmesine İlişkin Kararın Kapsamı 1056

a. İnceleme Konusu Bütün Sınırlarıyla ve Açıkça Belirlenmiş Olmalıdır 1056

b. Bilirkişinin Cevaplaması Gereken Sorular Belirlenmiş Olmalıdır 1056

c. Raporun Verilme Süresi Belirlenmiş Olmalıdır 1056

2- Bilirkişiye İnceleyeceği Şeyler Usulüne Uygun Biçimde Teslim Edilir 1056

I- Bilirkişinin Görev Süresi (HMK m. 274) 1056

1- Görev Süresi Üç Ay Olup Gerekirse Uzatılabilir (HMK m. 274 f. I) 1056

2- Süresi İçinde Raporunu Vermeyen Bilirkişi Hakkında Yapılacak İşlemler (HMK m. 274 f. I) 1057

a. Görevden Alınarak Başka Bilirkişi Görevlendirilebilir 1057

b. Teslim Edilmiş Bulunan Dosya ve Eklerini Mahkemeye Hemen Tevdi Etmesi İstenir 1057

c. Gerekiyorsa, Kendilerine Ücret ve Masraf Ödemesi Yapılmaz 1057

d. Yaptırımların Uygulanması Bilirkişilik Bölge Kurulundan Talep Edilir 1058

İ- Bilirkişinin Yükümlülükleri 1058

1- Bilirkişinin Haber Verme Yükümlülüğü (HMK m. 275) 1058

a. Görevin Uzmanlık Alanına Girmediğini Haber Verme 1058

b. Başka Bilirkişi İle İşbirliğine İhtiyaç Duyduğunu Haber Verme 1058

c. Görevi Kabulden Kaçınmasını Haklı Kılacak Mazeretini Haber Verme 1058

d. Soruşturulma ve Tespit İhtiyacını Haber Verme 1059

e. Bazı Kayıt ve Belgelerin Getirtilmesine İhtiyacı Haber Verme 1059

2- Bilirkişinin Görevini Bizzat Yerine Getirme Yükümlülüğü (HMK m. 276) 1059

a. Görevini Bizzat Yerine Getirme Yükümlülüğü Vardır 1059

b. Görevinin İcrasını Kısmen yahut Tamamen Başka Bir Kimseye Bırakamaz 1059

3- Bilirkişinin Sır Saklama Yükümlülüğü (HMK m. 277) 1059

a. Öğrendiği Sırları Saklama Yükümlülüğü 1059

b. Öğrendiği Sırları Kendisi ve Başkaları Yararına Kullanmaktan Kaçınma Yükümlülüğü 1060

J- Bilirkişinin Yetkileri (HMK m. 278) 1060

1- Mahkemenin Sevk ve İdaresi Altında Görevini Yürütür 1060

2- Görev Alanı veya Sınırlarına İlişkin Tereddüdün Giderilmesini İsteyebilir 1060

3- Mahkemenin Uygun Bulması Kaydıyla Tarafların Bilgisine Başvurabilir 1060

4- Şey Üzerinde İnceleme Yapması Zorunlu İse Mahkeme Kararı İle Gerekli İncelemeyi Yapabilir 1060

K- Bilirkişi Açıklamalarının Tespiti ve Rapor (HMK m. 279) 1061

1- Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Bildirme Şekli (HMK m. 279 f. I) 1061

a. Oy ve Görüşün Yazılı Olarak Bildirilmesi 1061

b. Oy ve Görüşün Sözlü Olarak Bildirilmesi (HMK m. 279 f. III) 1061

2- Bilirkişi Raporunun Kapsamı (HMK m. 279 f. II) 1061

a. Tarafların Ad ve Soyadları 1061

b. Görevlendirildiği Hususlar 1062

c. Gözlem ve İnceleme Konusu Yapılan Maddi Vakıalar 1062

d. Gerekçe ve Varılan Sonuçlar 1062

e. Varsa Azınlıkta Kalan Oy ve Görüş 1062

3- Bilirkişinin Davranış Yasakları (HMK m. 279 f. IV) 1062

a. Açıklama Yasağı 1062

b. Hukuki Nitelendirme Yasağı 1062

c. Değerlendirme Yasağı 1062

L- Bilirkişi Raporunun Verilmesi (HMK m. 280) 1063

1- Bilirkişi, Raporunu Mahkemeye Verir 1063

a. Kendisine İncelenmek Üzere Teslim Edilen Şeylerle Birlikte Verir 1063

b. Dizi Pusulasına Bağlı Olarak Verir 1063

2- Verildiği Tarih Rapora Yazılır 1063

3- Örneği Taraflara Tebliğ Edilir 1063

M- Bilirkişi Raporuna İtiraz (HMK m. 281) 1064

1- Eksik Gördükleri Hususların Tamamlattırılması İstenebilir 1064

2- Belirsizlik Gösteren Hususlarda Açıklama İstenebilir 1065

3- Yeni Bilirkişi Atanması İstenebilir 1065

N- Bilirkişinin Oy ve Görüşünün Değerlendirilmesi (HMK m. 282) 1066

1- Hâkim, Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Serbestçe Değerlendirir 1066

2- Hâkim, Bilirkişinin Oy ve Görüşünü Diğer Delillerle Birlikte Değerlendirir 1066

O- Bilirkişi Gider ve Ücreti (HMK m. 283) 1067

 

§ 58. BOŞANMA DAVASINDA KEŞİF (HMK m. 288-292) 1068

I. GENEL OLARAK 1068

II. BOŞANMA DAVASINDA KEŞİF 1068

A- Keşif Kararı (HMK m. 288) 1068

1- Bilgi Sahibi Olmak İçin Yapılır (HMK m. 288 f. I) 1068

2- Hâkim Gerektiğinde Bilirkişi Yardımına Başvurur (HMK m. 288 f. I) 1069

3- Keşif Kararı Mahkemece Sözlü Yargılamaya Kadar Alınır (HMK m. 288 f. II) 1069

4- Keşif Kararı Talep Üzerine veya Resen Alınabilir (HMK m. 288 f. II) 1069

B- Keşfe Yetkili Mahkeme (HMK m. 289) 1069

1- Keşif Konusu, Mahkemenin Yargı Çevresi İçinde İse (HMK m. 289 f. I) 1069

2- Keşif Konusu, Mahkemenin Yargı Çevresi Dışında İse (HMK m. 289 f. I) 1070

3- Keşif Konusu, Büyükşehir Belediye Sınırları İçerisinde İse (HMK m. 289 f. II) 1070

C- Keşfin Yapılması (HMK m. 290) 1070

1- Yeri Mahkeme Tarafından Tespit Edilir (HMK m. 290 f. I) 1070

a. Şeyin Bulunduğu Yerde Yapılabilir 1070

b. Şey Getirilebiliyorsa Mahkemede Yapılabilir 1071

2- Kapsamı Mahkeme Tarafından Tespit Edilir (HMK m. 290 f. I) 1071

3- Zamanı Mahkeme Tarafından Tespit Edilir (HMK m. 290 f. I) 1071

4- Tarafların Huzurlarında Aksi Takdirde Yokluklarında Yapılır (HMK m. 290 f. I) 1071

5- Tanık Dinlenebilir (HMK m. 290 f. II) 1071

6- Bilirkişi Dinlenebilir (HMK m. 290 f. II) 1072

7- Keşif Sırasında Tutanak Düzenlenir (HMK m. 290 f. II) 1072

8- Temsili Uygulama Yaptırabilir (HMK m. 290 f. III) 1072

D- Keşfe Katlanma Zorunluluğu (HMK m. 291) 1073

1- Uymak ve Engelleyici Tutum ve Davranışlardan Kaçınmak Zorunludur 1073

a. Taraflar Katlanmak Zorundadır 1073

b. Üçüncü Kişiler Katlanmak Zorundadır 1073

2- Üçüncü Kişi İçin Uygun Olan Zamanda Yapılır 1074

3- Gecikmeyle Zarar Oluşacaksa Bildirim Yapılmaksızın Keşif İcra Edilebilir 1074

 

§ 59. BOŞANMA DAVASINDA UZMAN GÖRÜŞÜ (HMK m. 293) 1075

I. GENEL OLARAK 1075

A- HMK Hükümlerine Göre Uzman Görüşü (HMK m. 293) 1075

B- 4787 sayılı Kanuna Göre Uzman Görüşü 1075

II. AİLE MAHKEMELERİNDE BULUNAN UZMANLAR 1078

III. UZMANLARIN ATANMASI 1079

IV. UZMANLARIN GÖREV ÇERÇEVESİ 1080

A- Velâyet Konusunda Görüşleri Alınmalıdır 1080

1- Velâyetin Verilmesi Konusunda 1080

2- Velâyetin Kaldırılması Konusunda 1087

B- Kişisel İlişki Konusunda Görüşleri Alınmalıdır 1087

1- Kişisel İlişki Kurulup Kurulmayacağı Konusunda 1088

a. Ana İle Kişisel İlişkide Duraksama Varsa 1089

b. Baba İle Kişisel İlişkide Duraksama Varsa 1090

c. Büyük Ana ve Büyük Baba İle Kişisel İlişkide Duraksama Varsa 1090

2- Kişisel İlişkinin Süresi Konusunda 1091

C- Ayrılık Kararı Konusunda Görüşleri Alınmalıdır 1092

D- Evlilik Birliğinin Devamında Korunmaya Değer Yarar Konusunda Görüşleri Alınmalıdır 1092

E- Diğer Konularda Görüşleri Alınmalıdır 1093

V. UZMAN GÖRÜŞÜ ALINMASI ZORUNLU DEĞİLDİR 1094

VI. UZMANLARIN GÖRÜŞÜ TAKDİRİ DELİLDİR 1095

A- Uzman Raporuna Uyulabilir 1095

B- Uzman Raporuna Uyulmayabilir 1096

VII. UZMAN RAPORUNUN KAPSAMI 1096

VIII. UZMANLARIN ÜCRETİ 1098

IX. UZMANLARIN ÖZELLİKLERİ 1098

A- Psikolog 1098

B- Pedagog 1099

C- Sosyal Çalışmacı 1099

X. UZMANLARIN REDDİ 1100

XI. UZMANLARIN SORUNLARI 1101

A- Mesai Odası Sorunu 1101

B- Görüşme Odası Sorunu 1101

C- İletişim Sorunu 1102

D- Bilgilendirme Sorunu 1102

E- Statü Sorunu 1102

F- Malzeme Sorunu 1103

G- Harcırah Sorunu 1103

H- Araç Sorunu 1103

XII. UZMANLAR HAKKINDAKİ DÜŞÜNCEMİZ 1103

 

BEŞİNCİ KISIM

SÖZLÜ YARGILAMA AŞAMASI

 

§ 60. BOŞANMA DAVASINDA SÖZLÜ YARGILAMA AŞAMASI (HMK m. 186) 1105

I. GENEL OLARAK 1105

II. SÖZLÜ YARGILAMA İŞLEMLERİ (HMK m. 186) 1105

A- Tahkikatın Bittiği Tefhim Ettikten Sonra Aynı Duruşmada Sözlü Yargılama Aşamasına Geçilir (HMK m. 186 f. I) 1106

B- Sözlü Yargılama ve Hüküm İçin Ayrıca Davet Yapılmaz (HMK m. 147 f. II, 186 f. I) 1106

C- Talep Varsa Duruşma Ertelenir (HMK m. 186 f. I) 1107

D- Taraflara Son Sözleri Sorulur (HMK m. 186 f. II) 1107

E- Hüküm Verilir (HMK m. 186 f. II) 1108

F- HMK m. 150 Hükmü Saklıdır (HMK m. 186 f. II) 1108

 

ALTINCI KISIM

HÜKÜM AŞAMASI

(HMK m. 294-315)

 

BİRİNCİ BÖLÜM

HÜKÜM

(HMK m. 294-303)

 

§ 61. BOŞANMA DAVASINDA HÜKÜM 1109

I. BOŞANMA DAVASINDA KARAR 1110

A- Boşanma Davasında Ara Kararı 1110

B- Boşanma Davasında Nihai Karar 1110

1- Esasa İlişkin Nihai Karar/Hüküm (HMK m. 294 f. I, cümle 2) 1111

2- Usule İlişkin Nihai Karar 1112

II. BOŞANMA DAVASINDA HÜKÜM 1113

A- Boşanma Hükmünün Verilmesi ve Tefhimi (HMK m. 294) 1113

1- Hüküm Yargılamanın Sona Erdiği Duruşmada Verilir (HMK m. 294 f. II) 1113

2- Hüküm Yargılamanın Sona Erdiği Duruşmada Tefhim Olunur (HMK m. 294 f. II) 1113

a. Hükmün Tefhimini, Duruşmada Bulunanlar Ayakta Dinlemelidir (HMK m. 294 f. V) 1113

b. Hükme İlişkin Hususlar, Niteliğine Aykırı Düşmedikçe, Usule İlişkin Nihai Kararlar Hakkında Da Uygulanmalıdır (HMK m. 294 f. VI) 1113

3- Hükmün Tefhimi Hüküm Sonucunun Duruşma Tutanağına Geçirilerek Okunması Suretiyle Yapılmalıdır (HMK m. 294 f. III) 1113

4- Gerekçeli Kararın Tefhim Tarihinden Başlayarak Bir Ay İçinde Yazılması Gerekir (HMK m. 294 f. IV) 1114

5- Usulüne Uygun Açılmış Tüm Davalar Hakkında Ayrı Hüküm Kurulması Gerekir 1114

B- Boşanma Hükmünün Kapsamı (HMK m. 297) 1115

1- Hükmün Hangi Millet Adına Verildiği İbaresi (HMK m. 297 f. I) 1115

2- Hükmü Veren Mahkeme (HMK m. 297 f. I/a) 1116

3- Hükmü Veren Hâkim ve Zabıt Kâtibinin Ad ve Soyadları İle Sicil Numaraları (HMK m. 297 f. I/a) 1116

4- Hükmün Hangi Sıfatla Verildiği (HMK m. 297 f. I/a) 1117

5- Tarafların Kimlikleri ve Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası (HMK m. 297 f. I/b, 5490 sayılı Kanun m. 27) 1118

a. Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre 1118

b. Nüfus Hizmetleri Kanununa Göre 1118

aa. Tarafların Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası 1118

bb. Tarafların Adı, Soyadı 1119

cc. Tarafların Doğum Yeri ve Tarihi 1119

dd. Tarafların Baba ve Ana Adları 1120

ee. Kadının Evlenmeden Önceki Soyadı ve Aile Kütüğünde Kayıtlı Olduğu Yer Bilgileri 1120

ff. Evlilik İçinde Doğmuş Çocuklar ve Bunların Kimlik Bilgileri 1120

6- Varsa Tarafların Kanuni Temsilci ve Vekillerinin Ad ve Soyadları İle Adresleri (HMK m. 297 f. I/b) 1121

7- Tarafların İddia ve Savunmalarının Özeti (HMK m. 297 f. I/c) 1121

8- Tarafların Anlaştıkları ve Anlaşamadıkları Hususlar (HMK m. 297 f. I/c) 1121

9- Tarafların Çekişmeli Vakıalar Hakkında Toplanan Delilleri (HMK m. 297 f. I/c) 1122

10- Delillerin Tartışılması ve Değerlendirilmesi (HMK m. 297 f. I/c) 1122

a. Gerekçenin Yazılmaması 1122

b. Gerekçenin Doğru Olmaması 1123

c. Gerekçenin Çelişkili Olması 1124

aa. Kendi İçinde Çelişkili 1124

bb. Hüküm Fıkrası İle Çelişkili 1127

11- Sabit Görülen Vakıalarla Bunlardan Çıkarılan Sonuç ve Hukuki Sebepleri (HMK m. 297 f. I/c) 1128

a. Sabit Görülen Vakıalar Açıklanmalıdır 1128

b. Sabit Görülen Vakıalardan Çıkarılan Sonuç ve Hukuki Sebepleri Açıklanmalıdır 1131

aa. Taraflara Yüklenen Kusurlar Açıklanmalıdır 1131

bb. Hukuki Sebepler Açıklanmalıdır 1132

12- Hüküm sonucu (HMK m. 297 f. I/ç) 1132

13- Yargılama Giderleri (HMK m. 297 f. I/ç) 1133

14- Taraflardan Alınan Avansın Harcanmayan Kısmının İadesi (HMK m. 297 f. I/ç) 1133

15- Kanun Yolları ve Süresi (HMK m. 297 f. I/ç) 1133

16- Hükmün Verildiği Tarih (HMK m. 297 f. I/d) 1133

17- Hâkim ve Zabıt Kâtibinin İmzaları (HMK m. 297 f. I/d, 298 f. IV, 299) 1133

18- Gerekçeli Kararın Yazıldığı Tarih (HMK m. 297 f. I/e) 1135

19- Hükmün Sonuç Kısmı (HMK m. 297 f. II) 1135

a. Gerekçeye Ait Herhangi Bir Söz Tekrar Edilmemelidir 1135

b. Sıra Numarası Altında; Açık, Şüphe ve Tereddüt Uyandırmayacak Şekilde Yazılmalıdır 1135

aa. Taleplerden Her Biri Hakkında Verilen Hüküm 1135

bb. Taraflara Yüklenen Borç ve Tanınan Haklar 1136

C- Boşanma Hükmünün Yazılması (HMK m. 298) 1138

1- Hükmü Veren Hâkim Tarafından Yazılmalıdır (HMK m. 298 f. I) 1138

2- Gerekçeli Karar Tefhim Edilen Hüküm Sonucuna Aykırı/Gerekçeli Kararla Kısa Karar Arasında Çelişki Olmamalıdır (HMK m. 298 f. II) 1138

a. Tefhim Edilende Hüküm Varken Gerekçeli Kararda Hüküm Kurulmaması 1139

b. Tefhim Edilende Hüküm Yokken Gerekçeli Kararda Hüküm Kurulması 1140

c. Tefhim Edilenle Gerekçeli Kararda Hukuki Sebebi Değiştirerek Hüküm Kurulması 1141

d. Tefhim Edilenle Gerekçeli Karar Arasında Farklı Hüküm Kurulması 1141

3- Kararın Yazılan Gerekçesi Yazılan Hüküm Sonucuna Aykırı Olmamalıdır 1142

a. Hüküm Fıkrasında Yazılmayanın Gerekçe Bölümünde Yazılmış Olması Çelişkiyi Ortadan Kaldırmaz 1143

b. Tarafların Çelişkiyi Temyiz Sebebi Yapıp Yapmamış Olması Etkili Değildir 1144

D- Boşanma Hükmü Hakkında Yapılacak İşlemler 1145

1- Boşanma Hükmünün Aslı Hakkında Yapılacak İşlemler (HMK m. 300) 1145

2- Boşanma Hükmünün Nüshası Hakkında Yapılacak İşlemler 1145

a. Nüshalar/İlam Yazı İşleri Müdürü Tarafından Taraflardan Her Birine Makbuz Karşılığında Verilir (HMK m. 301 f. I) 1145

b. Kendisine Nüsha/İlam Verilmeyene Gecikmeksizin Tebliğ Edilir (HMK m. 301 f. I) 1145

c. Hükmün Bir Nüshası Dosyasında Saklanır (HMK m. 301 f. I) 1145

d. Hüküm Nüshalarının Farklı Olması Hâlinde Karar Kartonundaki Esas Alınır (HMK m. 301 f. III) 1145

e. Taraflar, Harcının Ödenmiş Olup Olmamasına Bakılmaksızın İlamı Her Zaman Alabilir (HMK m. 302 f. I) 1145

3- Boşanma Hükmüne Kesinleşme Şerhi Verilmesi 1146

E- Boşanma Davasında Bozma Sonrası Hüküm 1150

F- Boşanmaya İlişkin Kesinleşen İlamlar Zamanaşımına Uğramaz 1150

 

§ 62. BOŞANMA DAVASININ KONUSUZ KALMASI 1151

I. DAVANIN KONUSUZ KALMASI SEBEPLERİ 1151

A- Temyiz Edilmeyen Diğer Boşanma Kararı Davayı Konusuz Bırakır (TMK m. 161-184) 1151

B- Kesinleşen Boşanma Kararı Davayı Konusuz Bırakır (TMK m. 161-184) 1152

C- Kesinleşen Evlenmenin İptali Davayı Konusuz Bırakır (TMK m. 145-160) 1154

D- Eşlerden Birinin Ölümü Davayı Konusuz Bırakır (TMK m. 28 f. I) 1154

1- Davacının Ölümü 1154

a. Davacının Karardan Önce Ölümü 1154

b. Davacının Temyiz Aşamasında Ölümü 1155

c. Davacının Karar Düzeltme Aşamasında Ölümü 1155

d. Davacı Mirasçılarının Davaya Devam Etmesi (TMK m. 181 f. II) 1156

2- Davalının Ölümü 1157

a. Davalının Karardan Önce Ölümü 1157

b. Davalının Temyiz Aşamasında Ölümü 1157

c. Davalının Karar Düzeltme Aşamasında Ölümü 1158

d. Davalı Mirasçılarının Davaya Devam Etmesi (TMK m. 181 f. II) 1158

E- Tanıma-Tenfiz Kararı Davayı Konusuz Bırakır 1158

1- Boşanma İstemi Konusuz Kalır 1158

2- Boşanmanın Eki İstemler İncelenir 1159

3- Bekletici Sorun Yapılmalıdır 1160

F- Evliliğin Fesih Kararıyla Sonlanması Davayı Konusuz Bırakır (TMK m. 32 f. I, 131) 1160

1- Gaiplik Kararı İle Eş Ölmüş Gibi Kabul Edilir (TMK m. 35) 1162

2- Gaiplik Kararı Evliliği Ortadan Kaldırmaz 1163

3- Gaiplik Kararı Alan Fesih Kararı Almayabilir 1163

4- Evliliğin Feshi Kararı Evliliği Ortadan Kaldırır 1164

5- Evliliğin Feshi Kararı Alan Eş Yeniden Evlenebilir 1164

a. Fesih Kararı Almadan Yeniden Evlenme (TMK m. 145 b. 1) 1164

b. Fesih Kararı Aldıktan Sonra Yeniden Evlenme (TMK m. 131 f. 1) 1164

G- Evliliğin Ölüm Karinesiyle Sonlanması Davayı Konusuz Bırakır (TMK m. 31, 44 f. I) 1165

H- Evliliğin De Facto Cinsiyet Değiştirmeyle Sonlanması Davayı Konusuz Bırakır 1166

II. DAVANIN KONUSUZ KALMASINDA UYGULANACAK USUL HÜKÜMLERİ 1166

A- Nüfus Kaydı İncelenmelidir 1166

B- Diğer Boşanma Davasının Sonucu Araştırılmalıdır 1167

C- Karar Verilmeyerek Dava Konusuz Bırakılmaz 1167

D- Yargılama Gideri Aleyhine Karar Verilebilecek Olana Yüklenir (HMK m. 331 f. I) 1167

E- Hüküm Verilemez 1169

F- Davanın Konusu Kalmadığı Açıklanarak Davaya Son Verilir 1170

G- Maddi Hataya Dayalı Temyiz ve Karar Düzeltme Kararı Kaldırılabilir 1171

H- Varsa Protokol Değerlendirilmelidir 1171

I- Maddi Tazminat Talebinin Karara Bağlanmasına Engel Değildir 1172

İ- Manevi Tazminat Talebi İçin Görevsizlik Kararı Verilmesi Gerekir 1173

 

İKİNCİ BÖLÜM

HÜKMÜN İYİLEŞTİRİLMESİ/YENİDEN ELE ALINMASI

(HMK m. 304-306)

 

§ 63. BOŞANMA HÜKMÜNÜN TASHİHİ (HMK m. 304) 1175

I. GENEL OLARAK 1175

II. BOŞANMA HÜKMÜNÜN TASHİHİ 1175

A- Tashihin Konusu (HMK m. 304 f. I) 1175

1- Yazı Hataları 1175

a. Tarihlerde 1176

b. Tarafların İsimlerinde 1176

c. Tarafların Sıfatlarında 1176

d. Diğer Yazım Hatalarında 1176

2- Hesap Hataları 1176

3- Diğer Benzeri Açık Hatalar 1177

B- Tashih Usulü 1177

1- Mahkemece Resen Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) 1177

2- Taraflardan Birinin Talebi Üzerine Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) 1177

3- Hüküm Tebliğ Edilmişse Taraflar Dinlenerek Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) 1177

4- Hüküm Tebliğ Edilmemişse Taraflar Dinlenmeden Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) 1177

5- Tashih Yazılır, İmzalanır ve Mühürlenir (HMK m. 304 f. II) 1177

 

§ 64. BOŞANMA HÜKMÜNÜN TAVZİHİ (HMK m. 305-306) 1178

I. TAVZİHİN KONUSU (HMK m. 305) 1178

A- Hükmün Yeterince Açık Olmaması 1178

B- Hükmün İcrasında Tereddüt Uyandırması 1178

C- Hükmün Birbirine Aykırı Fıkralar İçermesi 1178

II. TAVZİHİN ZAMANI (HMK m. 305) 1179

III. TAVZİHİN ŞEKLİ (HMK m. 305) 1179

A- Hükmün Açıklanması İstenebilir 1179

B- Tereddüdün Giderilmesi İstenebilir 1179

C- Aykırılığın Giderilmesi İstenebilir 1179

IV. TAVZİH İLE YAPILAMAYACAKLAR 1179

A- Haklar ve Yüklenen Borçlar Sınırlandırılamaz 1179

B- Haklar ve Yüklenen Borçlar Genişletilemez 1179

C- Haklar ve Yüklenen Borçlar Değiştirilemez 1180

V. TAVZİH USULÜ (HMK m. 306) 1181

A- Tavzih Dilekçeyle Talep Edilebilir (HMK m. 306 f. I) 1181

B- Tavzih Hükmü Veren Mahkemeden İstenebilir (HMK m. 306 f. I) 1182

C- Tavzih Dilekçesi Karşı Tarafa Tebliğ Edilir (HMK m. 306 f. I) 1183

D- Tavzihe Cevap Talep Edene Tebliğ Edilir (HMK m. 306 f. I) 1184

E- Tavzih Talebi Karara Bağlanır (HMK m. 306 f. II) 1184

F- Tavzih Kararı Yazılır, İmzalanır ve Mühürlenir (HMK m. 306 f. III) 1185

 

§ 65. BOŞANMA HÜKMÜNÜN TAMAMLANMASI (HMK m. 305A) 1186

I. KONUSU (HMK m. 305A/ f. I) 1186

A- Yargılamada İleri Sürülen Hususun Tamamlanması 1187

B- Kendiliğinden Hükme Geçirilmesi Gerekli Hususun Tamamlanması 1187

II. GÖREVLİ MAHKEME 1187

A- İlk Derece Mahkemesinden İstenebilir 1187

B- Bölge Adliye Mahkemesinden İstenebilir 1187

C- Yüksek Mahkemeden İstenebilir 1188

III. TALEP 1188

IV. SÜRE 1189

V. TAMAMLAMA USULÜ (HMK m. 306) 1189

A- Tamamlama Dilekçeyle Talep Edilebilir (HMK m. 306 f. I) 1189

B- Tamamlama Hükmü Veren Mahkemeden İstenebilir (HMK m. 306 f. I) 1189

C- Tamamlama Dilekçesi Karşı Tarafa Tebliğ Edilir (HMK m. 306 f. I) 1189

D- Tamamlamaya Cevap Talep Edene Tebliğ Edilir (HMK m. 306 f. I) 1189

E- Tamamlama Talebi Karara Bağlanır (HMK m. 306 f. II) 1189

F- Tamamlama Kararı Yazılır, İmzalanır ve Mühürlenir (HMK m. 306 f. III) 1190

V. KANUN YOLU 1190

A- İstinaf Yolu 1190

B- Temyiz Yolu 1190

 

YEDİNCİ KISIM

DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ

(HMK m. 307-315)

 

§ 66. BOŞANMA DAVASINDA FERAGAT (HMK m. 307-312) 1191

I. FERAGAT KAVRAMI 1191

A- Talep Sonucundan Kısmen Vazgeçilebilir (HMK m. 307, 308 f. III) 1191

B- Talep Sonucundan Tamamen Vazgeçilebilir (HMK m. 307) 1192

II. FERAGAT EDEBİLECEK KİŞİ 1192

A- Davacı 1192

B- Vekil 1193

C- Vasi 1194

D- Davacıya Oy Danışmanı Atanmışsa 1194

III. FERAGAT ŞEKLİ 1194

A- Feragat Dilekçeyle Yapılabilir (HMK m. 309 f. I) 1195

1- Kimlik Tespiti Bulunmalıdır 1195

2- İmza Bulunmalıdır 1196

B- Feragat Yargılama Sırasında Sözlü Olarak Yapılabilir (HMK m. 309 f. I) 1196

C- Feragat Tutanağa Yazılmalıdır (HMK m. 154, f. III/ç) 1196

1- Beyanda Bulunana Okunmalıdır 1197

2- Beyanda Bulunanın İmzası Alınmalıdır 1197

D- Feragat Muvafakate Bağlı Değildir 1197

1- Karşı Tarafın Muvafakatine Bağlı Değildir (HMK m. 309 f. II) 1197

2- Mahkemenin Muvafakatine Bağlı Değildir (HMK m. 309 f. II) 1198

E- Feragat Kayıtsız ve Şartsız Olmalıdır (HMK m. 309 f. IV) 1198

F- Feragat Açık Olmalıdır 1198

1- Boşanmak İstemediğini Açıklamak 1202

2- Eşini Müşterek Haneye Kabul Edeceğini Açıklamak 1202

3- Eşi İle Barıştığını Açıklamak 1202

4- Bir Şans Daha Verdiğini Açıklamak 1203

G- Kural Olarak Mahkemeye Ulaştığında Sonuç Doğurur 1203

1- Mahkemenin Yetkisi Kesinleşmişse Feragat Karara Bağlanır 1204

2- Feragat Yetki İtirazı Olan Mahkemeye Ulaşmışsa Önce Yetki İtirazı Karara Bağlanır 1204

H- Feragatten Kural Olarak Dönülemez 1208

I- Hüküm Tebliğ Edilmeden Kanun Yollarından Feragat Sonuç Doğurmaz 1209

İ- Anlaşmalı Boşanma Davasından Feragat 1210

1- Birlikte Başvurmada Feragat 1210

2- Bir Eşin Diğerinin Davasını Kabul Etmesinde Feragat 1214

3- İrade Sakatlanması (HMK m. 311 f. I) 1215

4- Onaylanmayan Protokoldeki Beyan Feragat Sayılamaz 1215

J- Olmayan Davadan Feragat Edilemez 1216

III. FERAGATİN ZAMANI (HMK m. 310) 1217

A- 7251 Sayılı Kanun Öncesi Feragat 1217

1- Karardan Sonra Temyizden Önce Feragat 1217

a. Derece Mahkemesi Kendi Kararını Kaldıramaz 1217

b. Dosyadan El Çeken Mahkemece Yapılacak İşlemler 1220

aa. Bölge Adliye Mahkemesi Tarafından Yapılacak İşlem 1221

bb. Yargıtay Tarafından Yapılacak İşlem 1221

2- Temyizden Sonra Karar Düzeltmeden Önce Feragat 1222

3- Yargıtay’da Duruşmada Feragat 1223

4- Karar Düzeltme Aşamasında Feragat 1223

B- 7251 Sayılı Kanun Sonrası Feragat 1224

1- Feragatin Hükmün Verilmesinden Sonra Adliye Mahkemelerinde Yapılması (HMK m. 310 f. II) 1224

a. İlk Derece Mahkemesinde Yapılması 1224

b. Bölge Adliye Mahkemesinde Yapılması 1224

2- Feragatin Dosyanın Temyiz İncelemesine Gönderilmesinden Sonra Yapılması (HMK m. 310 f. III) 1225

IV. FERAGAT HÂLİNDE YARGILAMA GİDERLERİ (HMK m. 312) 1226

V. FERAGATİN SONUÇLARI (HMK m. 311) 1226

A- Kesin Hüküm Gibi Hukuki Sonuç Doğurur 1226

B- İrade Bozukluğu Hâllerinde Feragatin İptali İstenebilir 1226

C- Feragatten Dönülemez 1227

D- Kamu Düzenine İlişkindir 1228

E- Kesinleşmeyen Yönlerden Sonuç Doğurur 1229

F- Islah İşlemi İle Feragatten Dönülemez 1230

VI. FERAGATİN BENZERİ KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 1231

A- Dosyanın İşlemden Kaldırılması (HMK m. 150) Kavramı İle Karşılaştırma 1231

B- Davanın Geri Alınması (HMK m. 123) Kavramı İle Karşılaştırma 1231

VII. KARAR VERİLMEDEN ÖNCE FERAGAT HALİNDE KARAR 1232

A- Karar Verilmeden Önce Feragat Varsa Ret Kararı Verilir 1233

B- Feragat Nedeniyle Dava Yetkili Mahkemece Karara Bağlanabilir 1233

 

§ 67. BOŞANMA DAVASINDA KABUL (HMK m. 308) 1234

I. KABUL KAVRAMI (HMK m. 308 f. I) 1234

II. BOŞANMA VE AYRILIK DAVASINDA KABUL KAVRAMI (HMK m. 308 f. II) 1234

 

§ 68. BOŞANMA DAVASINDA SULH (HMK m. 313-315) 1236

I. SULH KAVRAMI (HMK m. 313 f. I) 1236

II. BOŞANMA VE AYRILIK DAVASINDA SULH KAVRAMI (HMK m. 313 f. II) 1236

 

SEKİZİNCİ KISIM

BOŞANMA HUKUKUNDA BASİT YARGILAMA USULÜ

 

§ 69. BOŞANMA HUKUKUNDA BASİT YARGILAMA USULÜ (HMK m. 316-322) 1239

I. BASİT YARGILAMA USULÜNE TABİ DAVA VE İŞLER 1239

A- Her Çeşit Nafaka Davaları (HMK m. 316/ç) 1239

B- Velayete İlişkin Dava ve İşler (HMK m. 316/ç) 1239

C- Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Davası (MÖHUK m. 55 f. I) 1239

II. BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANIŞI 1242

A- Genel Olarak 1242

1- Kapsamı (HMK m. 316) 1242

2- Diğer Kanunlardaki Yargılama Usulü İle İlgili Hükümler (HMK m. 447 f. I) 1242

3- Hüküm Bulunmayan Hâllerde Yazılı Yargılama Usulüne İlişkin Hükümler Uygulanır (HMK m. 322, f. I) 1242

B- Dilekçelerin Verilmesi (HMK m. 317) 1243

1- Dava Açılması (HMK m. 317 f. I, f. IV) 1243

2- Davaya Cevap Verilmesi (HMK m. 317) 1245

a. Dilekçe İle Olur (HMK m. 317 f. I) 1245

b. Cevap Süresi Tebliğinden İtibaren İki Haftadır (HMK m. 317 f. II) 1247

c. Ek Cevap Süresi Verilebilir (HMK m. 317 f. II) 1248

d. Taraflar İkinci Dilekçe Veremezler (HMK m. 317 f. III) 1248

C- Delillerin İkamesi (HMK m. 318) 1248

1- Deliller Dilekçe İle Bildirilmelidir 1249

2- Delillerin Hangi Vakıanın Delili Olduğu Belirtilmelidir 1249

3- Ellerinde Bulunan Deliller Dilekçelerine Eklenmelidir 1250

4- Başka Yerlerden Getirilecek Belge ve Dosyalar İçin Bilgi Verilmelidir 1250

D- İddia ve Savunmanın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi Yasağı (HMK m. 319) 1250

1- İddianın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi Yasağı 1250

2- Savunmanın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi Yasağı 1250

E- Ön İnceleme (HMK m. 320) 1251

1- Mümkün Olan Hâllerde Dosya Üzerinden Karar Verilebilir (HMK m. 320 f. I) 1251

2- Dosya Üzerinden Karar Verilemeyen Hallerde İlk Duruşma Yapılır 1257

a. Dava Şartları ve İlk İtirazlarla, Hak Düşürücü Süre ve Zamanaşımı Hakkında Taraflar Dinlenir (HMK m. 320 f. II) 1257

b. Uyuşmazlık Konuları Tespit Edilir (HMK m. 320 f. II) 1257

c. Tarafları Sulhe veya Arabuluculuğa Teşvik Edilir (HMK m. 320 f. II) 1258

d. İlk Duruşma Sonuç Tutanağı Düzenlenir (HMK m. 320 f. II) 1258

e. İlk Duruşma Sonuç Tutanağının Altı İmzalanır (HMK m. 320 f. II) 1258

f. İlk Duruşmanın Bittiği ve Tahkikata Geçildiği Karar Altına Alınır (HMK m. 320 f. II) 1258

g. Tahkikat Tutanak Esas Alınmak Suretiyle Yürütülür (HMK m. 320 f. II) 1259

F- Tahkikat (HMK m. 320, f. III-IV) 1259

1- Tahkikat, İlk Duruşma Hariç İki Duruşmada Tamamlanır (HMK m. 320 f. III) 1259

2- Duruşmalar Arasındaki Süre Bir Aydan Daha Uzun Olamaz (HMK m. 320 f. III) 1259

3- Zorunlu Hâllerde İkiden Fazla Duruşma Yapabilir (HMK m. 320 f. III) 1259

4- İşlemden Kaldırılmasına Karar Verilmiş Olan Dosya Yenilenmesinden Sonra Takipsiz Bırakılırsa, Dava Açılmamış Sayılır (HMK m. 320 f. IV) 1260

G- Hüküm (HMK m. 321) 1260

1- Tahkikatın Tamamlanmasından Sonra Tarafların Son Beyanları Alınır 1260

2- Yargılamanın Sona Erdiği Bildirilerek Karar Tefhim Edilir 1260

 

DOKUZUNCU KISIM

YARGILAMA GİDERLERİ VE ADLİ YARDIM

 

§ 70. BOŞANMA DAVASINDA YARGILAMA GİDERLERİ (HMK m. 323-333) 1261

I. GENEL OLARAK 1261

II. YARGILAMA GİDERLERİNİN KAPSAMI 1261

A- Harçlar (HMK m. 323 f. I/a) 1261

1- Başvurma Harcı (HK m. 27) 1262

2- Karar ve İlam Harcı (HMK m. 323 f. I/a) 1265

B- Masraflar (HMK m. 323 f. I/b-g) 1265

1- Tebliğ ve Posta Giderleri (HMK m. 323 f. I/b) 1265

2- Dosya ve Sair Evrak Giderleri (HMK m. 323 f. I/c) 1265

3- Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri ve Protesto, İhbar, İhtarname ve Vekâletname Düzenlenmesine İlişkin Giderler (HMK m. 323 f. I/ç) 1265

4- Keşif Giderleri (HMK m. 323 f. I/d) 1266

5- Tanığa Ödenen Ücret ve Giderler (HMK m. 323 f. I/e) 1266

6- Bilirkişiye Ödenen Ücret ve Giderler (HMK m. 323 f. I/e) 1266

7- Resmî Dairelerden Alınan Belgeler İçin Ödenen Harç, Vergi, Ücret ve Sair Giderler (HMK m. 323 f. I/f) 1266

8- Vekil İle Takip Edilmeyen Davalarda Tarafların Hazır Bulundukları Günlere Ait Gündelik, Seyahat ve Konaklama Giderleri (HMK m. 323 f. I/g) 1266

9- Vekili Bulunduğu Hâlde Mahkemece Çağrılan Taraf İçin Gündelik, Yol ve Konaklama Giderleri (HMK m. 323 f. I/g) 1266

10- Yargılama Sırasında Yapılan Diğer Giderler (HMK m. 323 f. I/h) 1267

11- Resen Yapılması Gereken İşlemlere İlişkin Giderler (HMK m. 325) 1267

C- Vekâlet Ücreti (HMK m. 323 f. I/ğ, 330) 1267

1- Kararın Niteliği Dikkate Alınmalıdır 1269

a. Dava Kabul Edilmişse 1269

aa. Asıl Dava Kabul Edilmişse 1269

bb. Karşı Dava Kabul Edilmişse 1270

cc. Birleşen Dava Kabul Edilmişse 1270

dd. Terditli Dava Kabul Edilmişse 1271

b. Dava Ret Edilmişse 1271

c. Davanın İşlemden Kaldırılmasına Karar Verilmişse 1272

ç. Davadan Feragat Edilmişse (AAÜT m. 6 f. I) 1272

aa. Delillerin Toplanmasına İlişkin Ara Kararı Gereğinin Yerine Getirilmesinden Önce 1272

bb. Delillerin Toplanmasına İlişkin Ara Kararı Gereğinin Yerine Getirilmesinden Sonra 1273

d. Görevsizlik Nedeniyle Dava Dilekçesinin Reddine Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) 1273

aa. Delillerin Toplanmasına İlişkin Ara Kararı Gereğinin Yerine Getirilmesinden Önce 1273

bb. Delillerin Toplanmasına İlişkin Ara Kararı Gereğinin Yerine Getirilmesinden Sonra 1273

e. Yetkisizlik Nedeniyle Dava Dilekçesinin Reddine Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) 1274

aa. Delillerin Toplanmasına İlişkin Ara Kararı Gereğinin Yerine Getirilmesinden Önce 1274

bb. Delillerin Toplanmasına İlişkin Ara Kararı Gereğinin Yerine Getirilmesinden Sonra 1274

f. Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) 1274

aa. Delillerin Toplanmasına İlişkin Ara Kararı Gereğinin Yerine Getirilmesinden Önce 1274

bb. Delillerin Toplanmasına İlişkin Ara Kararı Gereğinin Yerine Getirilmesinden Sonra 1275

g. Gönderme Kararı Varsa (AAÜT m. 7 f. III) 1275

ğ. Karşı Dava Varsa (AAÜT m. 8) 1275

h. Davanın Birleştirilmesi Kararı Varsa (AAÜT m. 8) 1275

ı. Davanın Ayrılması Kararı Varsa (AAÜT m. 8) 1275

i. Nafaka davalarında (AAÜT m. 9) 1276

j. Manevi tazminat davalarında (AAÜT m. 10) 1277

k. Davayı Mirasçılar Sürdürmüşse 1277

l. Dava Birden Çok İse 1278

m. Maktu Ücretin Altında Kalmama (AAÜT m. 13) 1279

2- Vekâlet Ücreti İstenilmediği Açıklanmışsa 1279

3- Katma Değer Vergisine Hükmedilemez 1280

4- Anlaşmazlığın Giderilme Anı Dikkate Alınmalıdır 1281

5- Kesinleşen Yönler Dikkate Alınmalıdır 1281

6- Taraf Lehine Hükmedilir (HMK m. 330) 1284

7- İstifa Etme Engel Değildir 1284

8- Kusur Dereceleri Vekalet Ücreti Takdirine Esas Alınmaz 1284

9- Miktarı Hakim Takdir Eder 1285

10- Baro Görevlendirmişse Verilemez 1285

11- Boşanmanın Eki İsteklerde Verilemez 1286

12- Kararın Verildiği Tarihte Yürürlükte Bulunan Tarife Gereğince Karar Verilir 1286

13- Birden Fazla Sebeple Açılan Davada Tek Vekalet Ücreti Verilir 1287

III. YARGILAMA GİDERLERİ İÇİN AVANS YATIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 1287

A- Genel Olarak 1287

B- Delil Avansı (HMK m. 324) 1287

1- Kavram (HMK m. 324 f. I) 1287

2- Taraflarca Getirilme İlkesinin Uygulandığı Davalarda (HMK m. 25) 1289

a. Verilen Kesin Süre Usulüne Uygun Olmalıdır 1289

b. Verilen Kesin Süre İçinde Delil Avansı Yatırılmalıdır (HMK m. 324 f. I)”” 1290

aa. Yatırılmazsa Delilin İkamesinden Vazgeçilmiş Sayılır (HMK m. 324 f. II) 1290

bb. Diğer Taraf Bu Avansı Yatırabilir (HMK m. 324 f. II) 1292

c. Aynı Delilin İkamesinde Yarı Yarıya Avans Olarak Ödenir (HMK m. 324 f. I) 1292

3- Kendiliğinden Araştırma İlkesinin Uygulandığı Davalarda (HMK m. 325) 1292

C- Gider Avansı 1293

D- Avansın İadesi (HMK m. 333) 1293

IV. YARGILAMA GİDERLERİNE HÜKMEDİLMESİ 1294

A- Mahkemece Resen Hükmedilir (HMK m. 332 f. I) 1294

B- Hüküm Altında Gösterilir (HMK m. 332 f. II) 1295

1- Tutarı 1295

2- Hangi Tarafa Yükletildiği 1295

3- Hangi Oranda Yükletildiği 1295

4- Dökümü 1295

5- Hükümden Sonraki Yargılama Giderlerinin Ödenme Şekli 1296

C- Esastan Sonuçlanmayan Davada Hükmedilmesi (HMK m. 331) 1296

1- Davanın Konusuz Kalması (HMK m. 331 f. I) 1296

2- Görevsizlik ve Yetkisizlik Verilmesi (HMK m. 331 f. II) 1297

a. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmişse 1298

b. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmemişse 1298

3- Davanın Açılmamış Sayılması (HMK m. 331 f. III) 1299

D- Kesinleşen Giderler Dikkate Alınmalıdır 1299

V. YARGILAMA GİDERLERİNDEN SORUMLULUK 1300

A- Aleyhine Hüküm Verilen Taraftan Alınmasına Karar Verilir (HMK m. 326) 1300

B- Dürüstlük Kuralına Aykırılık Varsa (HMK m. 327) 1302

C- Kusur Oranı Belirleyici Değildir 1302

D- İstemediğini Açıklayanın Gideri Üzerinde Bırakılır 1303

 

§ 71. BOŞANMA DAVASINDA ADLİ YARDIM (HMK m. 334-340) 1304

I. ADLİ YARDIM KOŞULLARI 1304

A- Geçimde Önemli Ölçüde Zor Duruma Düşecek Olmak (HMK m. 334 f. I) 1304

B- Taleplerinin Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması (HMK m. 334 f. I) 1305

C- Yabancıların İçin Karşılıklılık Şartı Bulunmak (HMK m. 334 f. II) 1305

D- Adli Yardım Talebinde Bulunmak 1306

1- Talepte Bulunabilecekler 1306

2- Görevli ve Yetkili Mahkeme (HMK m. 336 f. I) 1306

3- Eklenecek Belgeler (HMK m. 336 f. II) 1307

a. İddiasının Özeti 1308

b. İddiasını Dayandıracağı Deliller 1308

c. Mali Durum Belgeleri 1308

4- Süresi (HMK m. 336 f. III) 1309

5- Her Türlü Harç ve Vergiden Muafiyet (HMK m. 336 f. IV) 1309

II. ADLİ YARDIMIN KAPSAMI 1309

A- Sağladığı Hususlar (HMK m. 335 f. I) 1309

B- Bölümsel Yararlanma Kararı Verilebilir (HMK m. 335 f. II) 1310

C- Hükmün Kesinleşmesine Kadar Devam Eder (HMK m. 335 f. III) 1310

D- Önce Yapılan Yargılama Giderlerini Kapsamaz (HMK m. 337 f. III) 1310

III. ADLİ YARDIM TALEBİNİN İNCELENMESİ 1310

A- Duruşma Yapmaksızın Karar Verilebilir (HMK m. 337 f. I) 1311

B- Kararlara Karşı İtiraz (HMK m. 337 f. II) 1311

C- Ret Halinde Tekrar Talepte Bulunulabilir (HMK m. 337 f. II) 1311

IV. ADLİ YARDIM KARARININ SONUÇLARI 1311

A- Adli Yardım Kararının Kaldırılması (HMK m. 338) 1311

1- Kasten veya Ağır Kusuru Sonucu Yanlış Bilgi Verdiği Ortaya Çıkarsa 1312

2- Mali Durumunun Yeteri Derecede İyileştiği Anlaşılırsa 1312

B- Adli Yardımla Ertelenen Yargılama Giderlerinin Tahsili (HMK m. 339) 1312

C- Adli Yardım Kararıyla Atanan Avukatın Ücretinin Ödenmesi (HMK m. 340) 1313

 

ONUNCU KISIM

BOŞANMA HKUKUNDA ÇEKİŞMESİZ YARGI

 

§ 72. BOŞANMA HUKUKUNDA ÇEKİŞMESİZ YARGI (HMK m. 382-388) 1315

I. ÇEKİŞMESİZ YARGI İŞLERİ (HMK m. 382) 1315

A- Çekişmesiz Yargı İşlerinde Ölçüt 1315

1- İlgililer Arasında Uyuşmazlık Olmayan Hâller 1315

2- İlgililerin İleri Sürülebileceği Herhangi Bir Hakkının Bulunmadığı Hâller 1315

3- Hâkimin Resen Harekete Geçtiği Hâller 1315

B- İlgili Çekişmesiz Yargı İşleri 1316

1- Terk Eden Eşin Ortak Konuta Davet Edilmesi 1316

2- Eşlerden Birinin, Evlilik Birliğini Tek Başına Temsil Etmek Konusunda Yetkili Kılınması 1316

3- Ana Babaya Çocuğun Mallarından Bir Kısmını Çocuğun Bakım ve Eğitimi İçin Sarf Etme İzninin Verilmesi 1317

4- Velayetin Kaldırılması, Velayetin Eşlerden Birinden Alınarak Diğerine Verilmesi ve Kaldırılan Velayetin Geri Verilmesi 1317

5- Hâkimin Çocuğun Mallarının Yönetimine Müdahale Etmesi ve Çocuğun Mallarının Yönetiminin Kayyıma Devri 1318

6- Evlilik Sona Erince Velayet Kendisinde Kalan Eşin, Hâkime Çocuğun Malları Hakkında Defter Sunması 1318

7- 6284 Sayılı Kanuna Göre Aile Mahkemesi Hâkimi Tarafından Karar Verilecek Tedbirler 1319

8- Çocuk Hâkimi Tarafından Çocuklar Hakkında Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararı Alınması 1319

 

ONBİRİNCİ KISIM

GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR

 

§ 73. BOŞANMA DAVASINDA İHTİYATİ TEDBİR (HMK m. 389-399) 1321

I. İHTİYATİ TEDBİR ŞARTLARI (HMK m. 389) 1321

A- Hakkın Elde Edilmesinin Önemli Ölçüde Zorlaşacak Olması 1321

B- Hakkın Elde Edilmesinin İmkânsız Hâle Gelecek Olması 1321

C- Gecikme Sebebiyle Bir Sakıncanın Doğacak Olması 1322

D- Gecikme Sebebiyle Ciddi Bir Zararın Doğacak Olması 1322

II. İHTİYATİ TEDBİR TALEBİ (HMK m. 390) 1322

A- İlgili Mahkemeden Talep Edilir (HMK m. 390 f. I) 1322

1- Dava Açılmadan Önce 1322

2- Dava Açıldıktan Sonra 1322

B- Karşı Taraf Dinlenmeden Tedbire Karar Verilebilir (HMK m. 390 f. II) 1324

C- İhtiyati Tedbir Sebebi ve Türü Açıklanmalıdır (HMK m. 390 f. III) 1324

D- Haklılık Yaklaşık Olarak İspat Edilmiş Olmalıdır (HMK m. 390 f. III) 1324

III. İHTİYATİ TEDBİR KARARI (HMK m. 391) 1324

A- İhtiyati Tedbir Kararı Verilmesi 1324

1- Her Türlü Tedbire Karar Verilebilir (HMK m. 391 f. I) 1325

2- Kapsamı Kanuna Uygun Olmalıdır (HMK m. 391 f. II) 1325

3- Reddi Hâlinde Kanun Yoluna Başvurulabilir (HMK m. 391 f. III) 1325

B- İhtiyati Tedbirde Teminat Gösterilmesi (HMK m. 392) 1326

C- İhtiyati Tedbir Kararının Uygulanması (HMK m. 393) 1326

D- İhtiyati Tedbir Kararına İtiraz (HMK m. 394) 1327

1- İtiraz Edebilecekler 1327

2- İtiraz Süresi 1327

3- İtiraz Şekli 1328

4- İtirazın İncelenmesi 1328

5- İtiraz Hakkında Verilen Karara Karşı Kanun Yolu Açıktır 1328

E- İhtiyati Tedbirin Değiştirilmesi veya Kaldırılması 1329

1- Teminat Karşılığı Olarak (HMK m. 395) 1329

2- Durum ve Koşulların Değişmesi Sebebiyle (HMK m. 396) 1329

F- İhtiyati Tedbiri Tamamlayan İşlemler (HMK m. 397) 1329

G- İhtiyati Tedbire Muhalefetin Cezası (HMK m. 398) 1330

H- İhtiyati Tedbirin Haksızlığından Kaynaklanan Tazminat (HMK m. 399) 1331

 

§ 74. BOŞANMA DAVASINDA DELİL TESPİTİ (HMK m. 400-405) 1332

I. DELİL TESPİTİ İSTENEBİLECEK HÂLLER 1332

A- Görülmekte Olan Bir Davada İstenebilir (HMK m. 400 f. I) 1332

B- İleride Açılacak Dava İçin İstenebilir (HMK m. 400 f. I) 1332

II. DELİL TESPİTİ TALEBİNİN GERÇEKLEŞMESİ 1332

A- Hukuki Yararın Varlığı Gerekir (HMK m. 400 f. II) 1332

B- Delil Tespiti Talebi Dilekçeyle Yapılır (HMK m. 402 f. I) 1333

C- Tespit Giderleri Avans Olarak Ödenir (HMK m. 402 f. II) 1333

III. DELİL TESPİTİ TALEBİNİN İNCELENMESİ 1333

A- Görev ve Yetki Koşulu Gerçekleşmelidir (HMK m. 401) 1333

B- Talep Haklı Bulunursa Karar Dilekçeyle Birlikte Karşı Tarafa Tebliğ Edilir (HMK m. 402 f. III) 1335

C- Tespit Tutanağı ve Bilirkişi Raporunun Bir Örneği Karşı Tarafa Resen Tebliğ Olunur (HMK m. 402 f. IV) 1335

D- Acele Hâllerde Tebligat Yapılmaksızın Tespit Yapılabilir (HMK m. 403) 1336

E- Kararın Yerine Getirilmesinde O Delilin Toplanmasına İlişkin Hükümler Uygulanır (HMK m. 404) 1336

F- Delil Tespiti Dosyası Asıl Dava Dosyasının Eki Sayılır (HMK m. 405) 1336

 

§ 75. BOŞANMA DAVASINDA EŞİN GEÇİMİ İÇİN GEÇİCİ ÖNLEM (TMK m. 169) 1337

I. GENEL OLARAK 1337

II. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASININ NİTELİĞİ 1339

A- Eşe Verilebilecek Tedbir Nafakalarından Biridir 1339

1- Bağımsız Tedbir Nafakası (TMK m. 197) 1340

2- Geçici Tedbir Nafakası (TMK m. 169) 1340

B- Koşulları Varsa Verilmesi Zorunludur 1341

1- Kural Olarak Eşin Nafaka Yükümlülüğü Ortadan Kalkmaz 1341

a. Tutukluluk Halinde Verilebilir 1341

b. Hükümlülük Halinde Verilebilir 1341

c. İşsizlik Halinde Verilebilir 1341

d. Askerlik Halinde Verilebilir 1341

e. Akıl Hastalığı Halinde Verilebilir 1342

f. Ekonomik Durumu Daha İyi Olana Verilebilir 1343

2- Ekonomik Güçleri Birbirine Yakın Olan Eşlerin Geçici Tedbir Nafakası Verme Zorunluluğu Yoktur 1344

C- Kusur Dikkate Alınamaz 1345

1- Uzun Yıllar Nafaka Talep Edilmemesi Etkili Değildir 1348

2- Akıl Hastalığı Tek Başına Yükümlülüğü Sonlandırmaz 1348

3- İhtiyacı Olana Verilir 1348

D- Evlilik Dışı Birliktelik Varsa Verilemez 1348

1- Başkası İle Yaşanıyor Olmalıdır 1349

2- Ekonomik Destek Bulunmalıdır 1350

3- Gereksinim Destekle Sonlanmalıdır 1351

4- Ekonomik Birlik Oluşmalıdır 1352

E- Tereke Alacağına Dahildir 1352

F- Pozitif Ayrımcılık İlkesi Uygulanamaz 1352

G- Kabul Edilen Miktarın Azına Hükmedilemez 1353

H- Kesin Hüküm Oluşturmaz 1353

I- Dava Açılması İle Hak Edilir 1354

İ- İlamsız İcra Takibi Yoluyla İcrası Mümkündür 1355

III. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA İSTEK 1356

A- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında İstek Aşılamaz 1356

B- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında İstek Belirsiz İse 1357

C- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında İsteğe Rağmen Karar Verilmedi İse 1357

D- Eşe Geçici Tedbir Nafakası Kendiliğinden Verilir 1357

E- Eşe Geçici Tedbir Nafakası Önce İstenmedi Sonra İstendi İse 1358

F- Eşe Geçici Tedbir Nafakası İstenmediği Açıklanmışsa 1360

1- İstenmediği Dava Dilekçesinde Açıklanabilir 1362

2- İstenmediği Cevap Dilekçesinde Açıklanabilir 1363

3- İstenmediği Duruşmada Açıklanabilir 1363

G- Eşe Geçici Tedbir Nafakası Boşanma Kesinleşmişse İstenemez 1363

H- Eşe Geçici Tedbir Nafakasının Bağımsız Dava İle İstenilmesi 1364

1- Ayrı Esasa Kaydedilmişse 1364

2- Bağımsız Tedbir Nafakası Alınıyorsa 1364

I- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Miktar Kesinleşmişse Fazlası Verilemez 1365

İ- Eşe Geçici Tedbir Nafakası Her Zaman İstenebilir 1365

IV. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA SÜRE 1366

A- Eşe Geçici Tedbir Nafakasının Başlangıcı 1366

1- Davanın Açıldığı Tarihten İtibaren Verilir 1366

2- İstek Tarihinden Başlatılamaz 1367

3- Karşı Boşanma Tarihinden Başlatılamaz 1367

4- Kesinleşen Tedbir Nafakası Değiştirilemez 1367

5- Sonradan İstek Tarihinden İtibaren Verilebilir 1368

B- Eşe Geçici Tedbir Nafakasının Sınırlı Süre Verilmesi 1369

C- Eşe Geçici Tedbir Nafakasının Sona Ermesi 1369

1- Eşlerden Birinin Ölmesiyle Sona Ermesi 1369

2- Ölüm Benzeri Durumun Gerçekleşmesiyle Sona Ermesi 1369

3- Gaiplik Kararı Alınmasıyla Sona Ermesi 1370

4- Boşanma Davasında Verilen Kararın Kesinleşmesiyle Sona Ermesi 1370

5- Evliliğin İptali Kararının Kesinleşmesiyle Sona Ermesi 1372

6- Sınırlı Sürenin Tamamlanmasıyla Sona Ermesi 1372

7- Başkasıyla Düzenli Yaşamaya Başlanmasıyla Sona Ermesi 1372

8- Boşanma Davasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi 1374

9- Kaldırılmasına Karar Verilmesiyle Sona Ermesi 1375

10- Geçici Tedbir Nafakasından Feragat Edilmesiyle Sona Ermesi 1376

11- Açılmamış Sayılma Kararıyla Sona Ermesi 1376

12- İhtiyacın Sona Ermesi Sebebiyle Sona Ermesi 1376

13- Yabancı Mahkeme Kararının Tanınması/Tenfizi ile Sona Ermesi 1377

D- Eşe Geçici Tedbir Nafakasının Bağımsız Tedbir Nafakasına Etkisi 1377

V. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASI KARARININ KAPSAMI 1378

A- Eşe Geçici Tedbir Nafakası Uygun Miktar Verilebilir 1378

1- Sosyal Statülerine Uygun Olmalıdır 1378

2- Ekonomik Statülerine Uygun Olmalıdır 1378

3- Kabulleri Gözetilmelidir 1379

B- Eşe Geçici Tedbir Nafakasının Miktarının Belirlenmesi 1379

1- Gelirin Araştırılması 1379

2- Gelirin Değerlendirilmesi 1380

a. Eşin Geliri Az İse 1380

b. Eşin Geliri Varsa 1380

c. Eşin Geliri Yoksa 1381

d. Eşin Geliri Araştırılmadı İse 1382

e. Eşlerin Geliri Eşit İse 1382

f. Eşlerin Mesleği Varsa 1383

3- Bilirkişi İncelemesi 1383

C- Eşe Geçici Tedbir Nafakasının Miktarının Değiştirilmesi 1383

1- Geçici Tedbir Nafakasının Miktarının İndirilmesi 1384

2- Geçici Tedbir Nafakasının Miktarının Arttırılması 1384

3- Geçici Tedbir Nafakasının Kaldırılması 1384

D- Eşe Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi 1384

1- Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi Biçimi 1385

a. Geçici Tedbir Nafakasının İrat Biçiminde Ödenmesi 1385

b. Geçici Tedbir Nafakasının Toptan Ödenmesi 1385

2- Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi Türü 1385

a. Türk Parası Olarak Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi 1385

b. Ayın Olarak Geçici Tedbir Nafakasının Ödenmesi 1386

E- Eşe Geçici Tedbir Nafakasının Gelecek Aylardaki Miktarının Kararlaştırılması 1386

F- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Faiz 1386

VI. EŞE GEÇİCİ TEDBİR NAFAKASINDA YARGILAMA USULÜ 1389

A- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Görevli Mahkeme 1389

B- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Yetkili Mahkeme 1391

C- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Taraflar 1391

1- Kadın Yararına Geçici Tedbir Nafakası 1391

a. Kural Olarak 1391

b. Askerde Olan Erkek Eşin Geçici Tedbir Nafakası Yükümlülüğü Yoktur 1392

c. Erkek Eşin Gelirinin Az Olması Tedbir Nafakası Vermesine Engel Değildir 1393

2- Erkek Eş Yararına Geçici Tedbir Nafakası 1393

a. Kural Olarak 1394

b. Erkek Eş Yararına Geçici Tedbir Nafakası Verilemeyecek Haller 1394

aa. Erkek Eş Çalışabilir İse 1394

bb. Erkek Eşin Geliri Varsa 1394

cc. Kadının Geliri Yoksa 1395

D- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Harç 1395

E- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Hüküm Fıkrası 1395

1- Geçici Tedbir Nafakasının Kime Verildiği Belli Olmalıdır 1395

2- Geçici Tedbir Nafakasının Niteliği Belli Olmalıdır 1395

3- Geçici Tedbir Nafakasının Başlangıcı ve Sonu Belli Olmalıdır 1396

4- Geçici Tedbir Nafakasının Ne Miktar Verildiği Belli Olmalıdır 1396

5- Geçici Tedbir Nafakasında Yeniden Hüküm Kurulmamalıdır 1397

6- Geçici Tedbir Nafakası Kısa Karada Verilip Gerekçeli Kararda Yazılmaması Önemli Değildir 1397

7- Geçici Tedbir Nafakasında Kısa Kararla Gerekçeli Karar Arasında Çelişki Olmamalıdır 1398

8- Geçici Tedbir Nafakası Sadece Ara Kararı İle Verilebilir 1399

F- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Feragat 1399

1- Karardan Önce Feragat Edilebilir 1399

2- Kanun Yolu Aşamasında Feragat Edilebilir 1401

G- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Tavzih 1402

H- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Vekalet Ücreti 1402

I- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Yabancılık Unsuru 1402

İ- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında Zamanaşımı 1403

J- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında İnfaz 1403

1- İlamsız İcra Takibi Yoluyla İnfazı Mümkündür 1403

2- İptali İçin Ayrı Dava Açılamaz 1404

3- Fazla Ödemeler İcra Takibi Sırasında Mahsup Edilebilir 1404

4- Mükerrer Gerçekleşen Ödemelerin İadesi İstenebilir 1405

5- Tahsil Edilecek Nafaka Miktarı Tektir 1405

K- Eşe Geçici Tedbir Nafakasında İade 1406

L- Eşe Geçici Tedbir Nafakasının İcrası Geri Bırakılamaz 1406

M- Eşe Geçici Tedbir Nafakası İçin Tedbir Kararı Verilemez 1406

N- Tek Başına Kanun Yoluna Başvuru Mümkün Değildir 1407

1- Tek Başına İstinafı Mümkün Değildir 1407

2- Tek Başına Temyizi Mümkün Değildir 1407

 

§ 76. BOŞANMA DAVASINDA EŞİN BARINMASI İÇİN GEÇİCİ ÖNLEM (TMK m. 169) 1410

I. GENEL OLARAK 1410

II. BARINMA ÖNLEMİNİN ÖZELLİKLERİ 1410

A- Önlem Boşanma Davası İle Sınırlı Alınabilir 1410

B- Önlem Kararında Değişiklik Yapılabilir 1411

C- Önlem Konusunda Araştırma Yapılmalıdır 1411

1- Eş ve Çocukların Oturduğu Yer Araştırılmalıdır 1411

2- Mülkiyetin Kime Ait Olduğu Araştırılmalıdır 1412

D- Önlem Ev Eşyasına İlişkin Alınabilir 1412

E- Önlem Şerhe İlişkin Alınabilir 1414

 

§ 77. BOŞANMA DAVASINDA EŞİN MALLARININ YÖNETİMİ İÇİN GEÇİCİ ÖNLEM (TMK m. 169) 1415

I. GENEL OLARAK 1415

II. MALLARIN YÖNETİMİ ÖNLEMİNİN ÖZELLİKLERİ 1416

A- Kural Mal Rejimine Göre 1418

B- Mal Ayrılığı Rejimine Göre 1418

C- Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimine Göre 1419

D- Mal Ortaklığı Rejimine Göre 1419

 

§ 78. BOŞANMA DAVASINDA EŞE İLİŞKİN DİĞER GEÇİCİ ÖNLEMLER (TMK m. 169) 1420

I. GENEL OLARAK 1420

II. YABANCI UNSURLU BOŞANMA DAVALARINDA GEÇİCİ ÖNLEMLER 1421

 

§ 79. BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUKLARA İLİŞKİN GEÇİCİ ÖNLEMLER (TMK m. 169) 1423

I. GENEL OLARAK 1423

II. SINIFLAMA 1424

A- Çocuğun Bir Tarafın Himayesine Bırakılması 1424

B- Çocukla Geçici Kişisel İlişki Kurulması 1424

C- Çocuğa Geçici Tedbir Nafakası Verilmesi 1424

D- Çocuk Mallarına Geçici Önlem Alınması 1425

E- Çocuk Kaçırmada Önlem Alınması 1425

III. TEK BAŞINA KANUN YOLUNA BAŞVURU MÜMKÜN DEĞİLDİR 1425

A- Tek Başına İstinafı Mümkün Değildir 1425

B- Tek Başına Temyizi Mümkün Değildir 1426

IV. TEFHİM VEYA TEBLİĞ İLE ORTADAN KALKAR 1427

 

§ 80. BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUĞUN BİR TARAFIN HİMAYESİNE BIRAKILMASI (TMK m. 169) 1428

I. GENEL OLARAK 1428

II. ÖZELLİKLERİ 1428

A- Velayetin Verilmesi Niteliğinde Değildir 1428

B- Teslim Kararı İle Yetinilmelidir 1429

C- İdari İşlemleri Kapsamamalıdır 1429

 

§ 81. BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUKLA GEÇİCİ KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI (TMK m. 169) 1430

I. GENEL OLARAK 1430

A- Boşanma Davası Sebebiyle 1430

B- Boşanma Davası Olmadan 1430

II. ÖZELLİKLERİ 1431

A- Kişisel İlişki Zedelenmemelidir 1431

B- Çocuğun Yararı Öncelikli Olmalıdır 1431

C- Kişisel İlişki Kurma Hakkı Reddedilebilir 1431

D- Önlem Boşanma veya Ayrılık Davasına Bakan Mahkemece Alınmalıdır 1431

 

§ 82. BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUK MALLARINA GEÇİCİ ÖNLEM (TMK m. 169) 1433

I. GENEL OLARAK 1433

II. ÖZELLİKLERİ 1433

A- Yönetim Kayyıma Devredilebilir 1433

B- Yönetim Konusunda Talimat Verilebilir 1433

C- Malların Tevdi Edilmesine Karar Verilebilir 1433

D- Güvence Gösterilmesi İstenebilir 1434

E- Malların Sarfına Karar Verilebilir 1434

G- Uygun Diğer Önlemler Alınabilir 1434

 

KAVRAM DİZİNİ…. 1435

ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN YAŞAM ÖYKÜSÜ…. 1477

ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN ÇALIŞMALARINDAN “BİR KISMI” 1479