Buluşun Faydalı Model Belgesi İle Korunması
BULUŞUN FAYDALI MODEL BELGESİ İLE KORUNMASI
Dr. Erdal BAŞ
- Buluş Ve Buluşun Korunması
- Faydalı Model Belgesi Üzerindeki Haklar
- Faydalı Model Belgesinden Doğan Haklar
- Hukuk Davaları
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ 5
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR LİSTESİ 21
GİRİŞ 23
L BULUŞ VE BULUŞUN KORUNMASI 27
- 1. Buluşun Tanımlanması 27
- 2. Buluşun Unsurları 29
- 1. Soyutluk 29
3.1.1. Uygulanabilir Düşünce 29
3.1.2. Üzerinde Somutlaştığı Eşyadan Farklılık 29
- 2. Teknik Alanda Olma 30
- 3. Çözüm Sunma 30
- 1. Çözümün Bir Değişikliğe Neden Olması 30
- 2. Çözümün Tekrarlanabilir Olması 31
- 3. Çözümün Yararlı Bir Sonuç Olmasının
Gerekmemesi 31
- 3. Buluş Çeşitleri 32
1.4.1. Ürün Buluşu 32
1.4.2. Usul Buluşu 32
- 4. Patent 34
1.10.1. Yenilik 36
- Tanımlama 36
- Yeniliğin Belirlenmesi 37
- Mutlak Yenilik - Nisbi Yenilik Ayrımı 39
- Patentteki Yenilik Şartı 40
1.10.2. Tekniğin Bilmen Durumunun Aşılması 41
a) Buluşun Aşikar Olmaması 42
- Aşikar Olmamanın Belirlenmesi 43
- İncelemenin Başvuru Tarihine Göre Yapılması 44
- Aşikarlık Öğretisinin Buluş Sahibinin Haklarının Sınırlarını Belirlemesi 45
(4) Ticari Başarının Buluşun Aşikar Sayılmamasını
Gerektirmemesi 45
b) Uzman Kriteri 46
3. Sanayiye Uygulanabilirlik 48
Faydalı Model Belgesi 49
- 1. Korumanın Konusu 49
- 2. Korumanın Tarihsel Gelişimi 51
- 3. Korumanın Hukuki Niteliği 54
- 4. Korumanın Türkiye’deki Görünümü 56
- 5. Koruma Şartlan 57
- 1. Yenilik 57
- 2. Sanayiye Uygulanabilirlik 59
- 3. Faydalı Model Belgesi Verilemeyecek
Buluşlar ve Konular 59
3.1.1. Usul Buluşları ve Kimyasal Maddeler 59
3.1.2. Buluş Niteliğinde Olmayan Usuller ve Kurallar 60
3.1.3. Keşifler, Bilimsel Teoriler ve Matematik
Metotları 60
3.1.4. Fikir ve Sanat Eserleri, Bilgisayar Yazılımları 61
- 1. Bilgisayar Programlarının Tanımlanması 63
- 2. Bilgisayar Programlarının Telif Haklan ile Korunması 64
- 3. Bilgisayar Programlarının Patent Hukuku ile Korunması 65
3.1.5. Kamu Düzenine ve Genel Ahlaka Aykın Buluşlar.67
1.4.1. Kamu Düzenine Aykırı Buluşlar 68
1.4.2. Genel Ahlaka Aykın Buluşlar 69
- 6. Patentler ile İlgili Hükümlerin Uygulanabilirliği 70
- 7. Yabancı Ülkelerdeki Faydalı Model Koruması 71
1.10.1. Almanya’daki Faydalı Model Koruması 72
1.10.2. Japonya’daki Faydalı Model Koruması 74
1.10.3. Avrupa Birliği ’ndeki Durum 75
- 8. Faydalı Model Koruması - Genel Değerlendirme 79
a) Koruma Maliyeti 79
- Korumanın Düşük Maliyetle Başlaması 79
- Korumanın Genel Maliyetinin Yüksek Olması 80
- 1. Korumanın Elde Edilme ve Koruma Şartlarının Yerine Getirildiğinin Belirlenme Süresi 81
- 1. Korumanın Hızlı Bir Şekilde Elde Edilmesi 81
- 2. Koruma Şartlarının Yerine Getirildiğinin Belirlenmesinin Uzun Sürmesi 81
- 2. Koruma Kapsamındaki Buluşun Niteliği 81
3.1.1. Düşük Dereceli Buluşlara Koruma Sağlanmasının Yararlan 81
3.1.2. Tekniğin Bilinen Durumunu Aşmayan Buluşlara Koruma Sağlanmasının Sakıncaları 82
- 3. Korumanın Yerli Sanayiye ve KOBÎ’lere Etkisi 84
- 1. Yerli Sanayi ve KOBÎ’ler tçin Uygun Olması 84
- 2. Yerli Sanayi ve KOBİ’ler İçin Riskli Olması 85
1.4.1. Faydalı Model Belgesindeki ve Patentteki Yenilik Şartının Karşılaştırılması 86
1.10.1. Coğrafi Unsur Yönünden 87
1.10.2. Açıklanma Yönünden 88
1.10.3. Kullanılma Yönünden 89
1.10.4. Önceki Başvuruların Etkisi Yönünden 90
1.4.2. Korumadan Yararlanacak Kişiler 91
- Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşları 91
- Türkiye Cumhuriyeti Sınırları İçindeki Kişiler 91
- Paris Sözleşmesi Hükümleri Kapsamında Başvuru Hakkına Sahip Kişiler 91
- Karşılıklılık İlkesi Kapsamındaki Kişiler 92
- Elverişli Hükümlerin Uygulanması 92
1.4.3. Ceza Hükümlerinin Uygulanabilirliği 92
IL FAYDALI MODEL BELGESİ ÜZERİNDEKİ HAKLAR 95
- Faydalı Modeİ Belgesi İsteme Hakkı 95
- Buluş Sahipliği 95
- Başvuru İlkesi 96
- Gerçek Buluşçu İlkesi 98
- Rüçhan Hakkı 100
- a. Milletlerarası Anlaşmalara Dayanan Başvurulardan Doğan Rüçhan Hakkı 100
- b. Sergilerde Teşhir Hakkından Doğan Rüçhan Hakkı 102
- c. Rüçhan Hakkının Etkisini Başvuru ile Göstermesi 103
4. Rüçhan Hakkının Talep Edilmesi ve Belgelendirilmesi 103
- 1. Ortaklık İlişkisi 104
- 1. Çalışanların Buluşları 106
3.1.1. İşçi Buluşları 106
- 1. Hizmet Buluşu. 108
1.4.1. Bildirim Yükümlülüğü 108
1.4.2. İşverenin Tam Hak Talebi 109
1.4.3. İşverenin Kısmi Hak Talebi 109
1.4.4. İşçinin Buluş Üzerindeki Tasarrufları 109
1.4.5. Hizmet Buluşunun Serbest Buluş Niteliği Kazanması 110
- 2. Serbest Buluş ..110
1.10.1. Bildirim Yükümlülüğü 111
1.10.2. Bildirimin Gerekmediği Durum 111
1.10.3. Teklifte Bulunma Yükümlülüğü 111
- 3. İşverenin Buluşun Korunması İçin Başvuru Hakkı ve Yükümlülüğü 111
- Buluşun Ülke İçinde Korunması İçin Başvuru Yükümlülüğü 111
- Buluşun Yabancı Ülkede Korunması İçin
Başvuru 112
- 4. Hükümlerin Nisbi Emrediciliği 113
- 5. Hakkaniyet Ölçütü 113
- 6. İşçi Buluşları ve Teknik İyileştirme Teklifleri ile İş Sözleşmesi Arasındaki İlişki 113
- 7. Sır Tutma Yükümlülüğü 114
- 8. Onalım Hakkı 114
3.1.2. Kamu Hizmeti Gören Kurumlarda Çalışanların Buluşları 114
- 2. Faydalı Model Belgesi Başvurusu ve Belgenin Verilmesi 115
- Başvuru 115
- Başvuru Tarihinin Kesinleşmesi 117
- Başvurunun İncelenmesi 117
a) Şekil Şartlama Uygunluk Yönünden İnceleme 117
- Buluş Sahibinin Başvuruda Belirtilmesi Zorunluluğu 117
- Buluş Bütünlüğü 118
(a) Ana Buluş ve Bağlı Buluş 119
(b) Bütünlük İlkesine Aykırı Başvuruların
Ayrılması 119
- 1. Tarifname 120
- 1. Tarifnamenin İşlevi 121
- 2. Tarifnamenin Açıklığı 121
- 2. İstemler 121
3.1.1. İstemlerin İşlevi 122
3.1.2. Bağımsız İstem 123
3.1.3. Bağımlı İstem 123
- 3. Özet 124
- 4. Resimler 125
- 1. Yenilik ve Sanayiye Uygulanabilirlik Yönünden İnceleme 125
- 2. İncelemenin Sonuçlandırılması 126
1.4.1. Başvurunun Yayımlanması 127
1.4.2. Araştırma Raporu 127
1.4.3. Üçüncü Kişilerin İtirazı 128
1.4.4. Faydalı Model Belgesinin Verilmesi ve İlanı 128
1.4.5. Faydalı Model Belgesi Verildikten Sonra Şekil Eksikliklerine İtiraz 130
1.4.6. İşlem Yetkisi Olan Kişiler ve Ücretlerin Ödenmesi 130
1.10.1. İşlem Yetkisi Olan Kişiler 130
1.10.2. Ücretlerin Ödenmesi 131
- Ödeme Süreleri 131
- Yıllık Ücretler 132
- Faydalı Model Başvurusunun-Belgesinin Devredilmesi ve Üzerinde Hak Tesisi 133
- Patent Siciline Kayıt 134
- Bölünmezlik 135
- Faydalı Model Belgesi, Patent ve Endüstriyel Tasarım Arasındaki Tescil İlişkisi 136
- a. Faydalı Model Belgesi Başvurusunun Patent Başvurusuna Dönüştürülmesi 136
- b. Patent Başvurusunun Faydalı Model Belgesi Başvurusuna
Dönüştürülmesi 136
a) Başvuru Sahibinin Talebi 137
(1) İncelemesiz Patentte 137
- 1. İncelemeli Patentte 137
- 2. Talep Sonrası Süreç 137
b) Enstitünün Teklifi 138
- 1. Aynı Buluşa Patent ve Faydalı Model Belgesi Verilememesi 138
- 2. Faydalı Model Belgesi Konusunun Endüstriyel Tasarım
Olarak Tescili 139
FAYDALI MODEL BELGESİNDEN DOĞAN HAKLAR 141
Hakların Kapsamı 141
3.1.1. Faydalı Model Belgesi Konusu Ürünün Üretilmesini
Önleme Hakkı 141
3.1.2. Faydalı Model Belgesi Konusu Ürünün Satılmasını
Önleme Hakkı 143
3.1.3. Faydalı Model Belgesi Konusu Ürünün Kullanılmasını Önleme Hakkı 144
3.1.4. Faydalı Model Belgesi Konusu Ürünün İthal Edilmesini Önleme Hakkı 144
3.1.5. Faydalı Model Belgesi Konusu Ürünün Elde Bulundurulmasını Önleme Hakkı 145
3.1.6. İstemlerin Yorumlanması . 145
- 1. Tarifname ve Resimlerin Esas Alınması 145
- 2. Buluş Sahibi ve Üçüncü Kişiler Arasındaki Dengenin Gözetilmesi 146
- 3. Kullanılan Sözcüklerle Sınırlı Olunmaması 147
- 4. Düşünülmüş Olanın Koruma Kapsamına Dahil Olmaması 147
- 5. Örneklerin Koruma Kapsamını Sınırlandırmaması 147
- 6. İstemlerde Yapılan Değişikliklerin ve Düzeltmelerin Etkisi 148
- 7. Buluş Sahibinin Beyanlarının Dikkate Alınması 149
- 8. Eşdeğer Unsurların Koruma Kapsamında
Sayılmaması 150
1.4.1. Eşdeğer Unsur 150
1.4.2. Eşdeğer Unsurların Patentin Koruma Kapsamında Sayılması 151
1.4.3. Faydalı Model Belgesi Korumasının Eşdeğer Unsurları Kapsamaması 152
7. Faydalı Model Belgesi Başvurusunun Yayımlanmasının 154
B. Hakların Sınırları
- 1. Önceki Tarihli Faydalı Model Belgesinin veya Patentin Varlığı
- 2. Ön Kullanım Hakkı
- 3. Faydalı Model Belgesinden Doğan Hakkın Tükenmesi 157
- 4. Buluşun Özünün Üçüncü Kişilerden Alınması 160
- 5. Faydalı Model Belgesi Konusunun Bağımlılığı 161
- 6. Yasal Tekel
- 7. Zorunlu Lisans
- 1. Zorunlu Lisansın Hukuki Niteliği 163
- 2. Zorunlu Lisans Verilmesinin Şartlan 164
3.1.1. Kullanılmama Nedeniyle Zorunlu Lisans 164
- 1. Kullanma Zorunluluğu 164
- 2. Kullanımın Kanıtlanması 166
- 3. Kullanımın Kabulü 166
- 4. Kullanmamanın Zorunlu Lisansa
Neden Olması 166
3.1.2. Bağımlılık Halinde Zorunlu Lisans 168
3.1.3. Kamu Yararı Nedeniyle Zorunlu Lisans 169
- 3. Zorunlu Lisans Talebinin Özendirilmesi 170
- 4. Zorunlu Lisansta Arabuluculuk
1.4.1. Arabuluculuk Talebi
1.4.2. Arabuluculuğun Kabul Edilmesi 171
1.4.3. Arabuluculuk İşleminin Yapılması 171
1.4.4. Arabuluculuk Çalışmalarının Sonuçları 172
- 5. Zorunlu Lisans için Dava Açılması 173
1.10.1. Zorunlu Lisansın Talep Edilmesi 173
1.10.2. Zorunlu Lisans Dava Sürecinin Başlaması 174
174
1.10.3. Zorunlu Lisans Kararı
1.10.4. Zorunlu Lisans İşlemlerinin Durdurulması 174
1.10.5. Güven İlişkisinin İhlali
1.10.6. Şartlarda Değişiklik T alebi 176
- 6. Zorunlu Lisansın Devri 177
- 7. Zorunlu Lisansın Sona Ermesi
h) Sözleşmeye Dayalı Lisans Hükümlerinin
Uygulanabilirliği 177
- 1. Rekabetin Kötüye Kullanılması Nedeniyle Lisans Verme Teklifi 178
- 2. Gizlilik 179
- 1. Gizli Tutma Süresi ve Şartları 179
- 2. Gizli Sicil, Gizlilik Süresinin Uzatılması ve Gizliliğin Kaldırılması 180
- 3. Yıllık Ücret ve Tazminat 180
- 4. Yabancı Ülkede Başvuru İzni Alınması 181
- 3. Sınai veya Ticari Bir Amaç Taşımayan, Özel Amaçla Sınırlı Kalan Eylemler 181
- 4. Deneme Amaçlı Eylemler 181
- 5. Diğer Sınırlamalar ve Özel Durumlar 181
3.1.1. Faydalı Model Unsurlarının Üçüncü Kişilerce Kullanılmasındaki Sınırlama 182
3.1.2. Özel Durumlar 182
- 1. Hakların Sona Ermesi 183
1.4.1. Koruma Süresinin Dolması 183
1.4.2. Haktan Vazgeçilmesi 183
1.4.3. Ücretlerin Süresinde Ödenmemesi 184
1.10.1. Sözleşmeye Dayalı Lisans ve Yükümlülükler 184
- Sözleşmeye Dayalı Lisans 184
- Bilgi Verme Yükümlülüğü 187
- Lisans Sözleşmesi ile Know-how Sözleşmesi Arasındaki Ayrım 189
- Hakkın Devrinden ve Lisans Vermekten Doğan
Sorumluluk 190
1.10.2. Lisans Verme Teklifi ve Teklifin Kabul Edilmesi 192
- Lisans Verme Teklifi 192
- Teklifin Kabul Edilmesi 194
IV. HUKUK DAVALARI 197
A. Tecavüz Sayılan Eylemler ve Eylemlere Karşı Talep
Edilebilecekler 197
1. Tecavüz Sayılan Eylemler 197
- Ürünün Taklit Edilmesi 198
- Taklit Ürünün Ticarete Konu Edilmesi 199
- 1. Lisans Haklarının Genişletilmesi ve Devri 199
- 1. İhlal Niteliğindeki Eylemlere Katılma ve
Yardım Etme 200
- 2. Taklit Ürünle İlgili Bilgi Verilmemesi 200
2. Eylemlere Karşı Talep Edilebilecekler 201
3.1.1. Eylemlerin Durdurulması 201
3.1.2. Eylemlerin Etkisinin Giderilmesi 202
3.1.3. Tazminat 202
- 1. Tecavüzü Kanıtlayan Belgeler 206
- 2. Zarar Tutarının Belirlenmesi 207
- 3. Zarar Tutarının Artırılması 208
- 4. Buluşun İtibarı 209
- 5. Tazminatın İndirilmesi 210
- 6. Manevi Tazminat 210
3.1.4. Ürünlere ve Araçlara El Konulması 211
3.1.5. Ürünler ve Araçlar Üzerinde Mülkiyet Hakkı
Tanınması •••• 211
3.1.6. Eylemlerin Tekrarlanmasının Önlenmesi 211
3.1.7. Mahkeme Kararının İlgililere ve
Kamuya Duyurulması 212
3.1.8. Zamanaşımı 212
3.1.9. Taleplerin İleri Sürülemeyeceği
Kullanma Durumu 213
1.4.1. Lisans Alanın Dava Açması 214
1.10.1. İnhisari Lisansta 214
1.10.2. B asit Lisansta 214
1.10.3. Zorunlu Lisansta 215
1.4.2. Faydalı Model Belgesinden Doğan Haklara Tecavüzün
Mevcut Olmadığı Davası 215
- Bildirimde Bulunma Şartı 216
- Faydalı Model Belgesi Başvurusuna Karşı Açılamaması 216
- İhlal Davasından Sonra Açılamaması 217
1.4.3. Faydalı Model Belgesi Başvurusunda Bulunanın ve
Belge Alanın Gerçek Buluşçu Olmaması 218
1. Faydalı Model Belgesi Başvurusunda Bulunanın
Gerçek Buluşçu Olmaması 218
- 1. Faydalı Model Belgesi Alanın
Gerçek Buluşçu Olmaması 220
- 2. Faydalı Model Belgesi Sahibinin Değişmesinin
Sonuçları 222
- 1. Faydalı Model Belgesinin Hükümsüzlüğü 223
3.1.1. Hükümsüzlük Nedenleri 225
- 1. Yenilik Şartına İlişkin Hükümsüzlük Nedeni 225
- 2. Sanayiye Uygulanabilme Şartına İlişkin
Hükümsüzlük Nedeni 227
- 3. Buluş Konusuna İlişkin Hükümsüzlük Nedeni 227
- 4. Buluşun Tanımlanmasına İlişkin Hükümsüzlük
Nedeni 228
- 5. Başvuru Kapsamına İlişkin Hükümsüzlük
Nedeni 228
- 6. Faydalı Model Belgesi İsteme Hakkına İlişkin Hükümsüzlük Nedeni 229
3.1.2. Hükümsüzlük Talebi 230
1.4.1. Hükümsüzlük Talebinde Bulunabilecekler 23 0
1.4.2. İtiraz Etmiş Olmanın Gerekmemesi 231
1.4.3. Talep Süresi 233
3.1.3. Kısmi Hükümsüzlük 233
3.1.4. Hükümsüzlüğün Sonuçları 234
1.10.1. Hükümsüzlüğün Geçmişe Etkili Olması 234
1.10.2. Hükümsüzlüğün Geçmişe Etkili Olmadığı
Durumlar 235
- Hukuken Kesinleşmiş ve Uygulanmış Kararlar 235
- Uygulanmış Sözleşmeler 236
1.10.3. Hükümsüzlüğün Üçüncü Kişilere Etkisi 23 6
3.1.5. Üçüncü Kişilerin Tazminat Talebi 236
- 2. Görevli, Yetkili Mahkeme ve Hükmün İlanı 23 8
- Görevli Mahkeme 238
- Yetkili Mahkeme 240
- Enstitüye Karşı Açılan Davalarda 240
- Faydalı Model Belgesi Sahibi Tarafından Açılan Davalarda 241
- Üçüncü Kişiler Tarafından Açılan Davalarda 241
- 1. İlk Davanın Sonraki Davalara
Yetki Yönünden Etkisi 242
- 2. Genel Yetkili Mahkemenin Yetkisi 242
- 3. Yetkili Mahkemenin Sözleşme ile Belirlenmesi 243
- 4. Tahkim Yargılamasında Yetkili Mahkeme 243
- 5. Arabuluculukta Yetkili Mahkeme 244
3. Hükmün İlanı 244
G. Delillerin Tespiti ve İhtiyati Tedbir 244
- 1. Delillerin Tespiti 244
3.1.1. Delillerin Tespiti Talebinin Konusu 244
3.1.2. Delillerin Tespiti Talebinin İncelenmesi 245
- 2. İhtiyati Tedbir 245
- 1. İhtiyati Tedbir Talebinin Konusu 245
- 2. İhtiyati Tedbir Talebinin Şartlan 246
1.4.1. İstemde Bulunabilecek Kişiler 246
1.4.2. Tescile İlişkin Şart 246
1.4.3. Açılmış ya da Açılacak Davaya İlişkin
Şart 246
1.4.4. Kullanıma İlişkin Şart 246
1.4.5. Haklılığın Yaklaşık Olarak
İspat Edilmesi Şartı 247
- 3. İhtiyati Tedbir Talebinin İncelenmesi 247
- 4. İhtiyati Tedbirlerin Kapsamı 248
1.10.1. Tecavüz Oluşturan Fiillerin
Durdurulması 248
1.10.2. Ürünlere El Konulması ve Saklanması 248
1.10.3. Teminat Verilmesi 248
1.10.4. Diğer Tedbirler 250
- 5. İhtiyati Tedbirin Değiştirilmesi ve Sona Ermesi 250
- 6. İhtiyati Tedbir Talep Edenin Tazminat
Sorumluluğu 250
- 3. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümlerinin
Uygulanması 252
SONUÇ 253
KAYNAKÇA 257