Karayoluyla Yapılan Taşımalarda Taşıyıcının Zıya ve Hasardan Doğan Sorumluluğu

Yrd. Doç. Dr. Burak ADIGÜZEL

Birinci Bölüm

Taşıyıcının Sorumluluğuna İlişkin Kuralların Tarihçesi

1. ESKİ HUKUKTA TAŞIYICININ SORUMLULUĞU-5

2. MODERN HUKUKTA TAŞIYICININ SORUMLULUĞU-9

I. -Kanunlaştırma Hareketleri-9

II. -Uluslararası Konvansiyon (CMR) -18

İkinci Bölüm

Taşıyıcının Zıya ve Hasardan Doğan Sorumluluğunun Niteliği, Şartları, Nevîleri ve Sorumluluğu Ortadan Kaldıran Sebepler

3. GENEL OLARAK-29

4. SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ-43

5. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI-50

I. -Eşyaya Özen Borcunun İhlâli-50

II. -Kusurun Aranmaması-66

III. -Eşyanın Zıya ve Hasara Uğraması-71

1. -Eşyanın Zıyaa Uğraması-71

a)-Tam Zıya-72

b)-Kısmi Zıya-75

2. -Eşyanın Hasara Uğraması-78

IV. - Zıya ve Hasarın Sorumluluğa Tâbi Sürede Meydana Gelmesi-80

V. -Eşyayı Koruma Borcunun İhlali İle Zarar Arasındaki İlliyet Bağı-85

6. -TAŞIMA SÖZLEŞMESİYLE İLGİLİ DİĞER BORÇLARIN YERİNEGETİRİLMEMESİNDEN DOĞAN SORUMLULUK-90

I. -Taşıma Sözleşmesiyle İlgili Diğer Borçlar-90

1. -Gönderen ve Gönderilenin Talimatlarına Uyma Borcu-90

a) -TTK Açısından-97

b) -CMR Açısından-100

2. -Eşyanın Taşınmasını ve Gönderilene Teslimini EngelleyenHâlleri Bildirme Borcu-103

3. Taşıma Sözleşmesinden ve Dürüstlük Kuralından Doğan Borçlar-115

II. -Borçların Yerine Getirilmemesinden Eşyanın Zıya ve Hasara Uğraması-117

III. -Taşıma Süresinde Taşımanın Sonuçlandırılmamasından Doğan Sorumluluk-120

1. -Taşıma Süresi-120

2. -Taşımanın Süresinde Sonuçlandırılmamasından Eşyanın Zarara Uğraması-123

7. TAŞIYICI YARDIMCILARI VE FİİLÎ TAŞIYICILARDAN DOĞAN SORUMLULUK-129

I. -Taşıyıcı Yardımcısı ve fiilî Taşıyıcı Kavramları-129

1. -Taşıyıcı Yardımcısı-129

a) -Taşıyıcının Kendi Adamları-129

b) -Taşıyıcının Yararlandığı Kişiler-133

2)-Fiilî Taşıyıcılar -134

a) -Eşyanın Taşınması Kendisine Bırakılanlar-134

b) -Müteakip Taşıyıcılar-136

II. -Sorumluluğun Şartları-139

1- -Taşıyıcı Yardımcılarının ve Fiilî Taşıyıcıların Fiil veEylemsizliklerinin Varlığı-139

2. -Fiil veya Eylemsizliğin Zarara Neden Olması-147

III. -Taşıyıcı Yardımcıları ve Fiilî Taşıyıcıların SorumluluğununTürk Borçlar Kanunundaki Sorumlulukla Karşılaştırılması-148

8. TAŞIYICININ SORUMLULUĞUNU KALDIRAN SEBEPLER-152

I. Taşıyıcının Sorumluluğunu Kaldıran Sebepler-154

1. -Genel Kural: Taşıyıcının En Yüksek Özeni GöstermesineRağmen Kaçınamayacağı, Sonuçlarını ÖnleyemeyeceğiSebeplerden Zıya ve Hasarın Oluşması-154

a) -Mücbir Sebep-159

b) -Fevkalâde Hâl-162

2--Genel Kural Yanında TTK ve CMR'de Belirtilen Hâller-163

a) -Eşyadaki Özel Ayıp-164

b) -Gönderen veya Gönderilenin Bir fiilî ya da OnlarTarafından Verilen Talimatın Zarara Yol Açması-167

aa) -Zıya ve Hasarın Gönderen ve Gönderilenin Fiillerindenİleri Gelmesi-167

aaa) -Eşyanın Ambalajının Yetersizliği-169

bbb)-Yüklemenin ve Boşaltmanın Gereken Biçimde Yapılmaması-172

ccc) -Eşyaya İlişkin Yeterli Bilgi Verilmemesi-176

bb)-Gönderen ve Gönderilenin Talimatlarına UyulmasındanZıya ve Hasarın Doğması-181

3. -TTK ve CMR'de Belirtilen Özel Riskler-183

a) -Sözleşmeye veya Teamüle Göre Üstü Açık TaşıtlaTaşıma Yapılması-184

b) -Eşyaların Gönderen Tarafından Ambalajlanmaması veya Kötü Ambalajlanmaları Nedeniyle Zıya veya Hasara Uğraması-187

c) -Yükün Gönderen, Gönderilen veya Bunlar Adına HareketEdenler Tarafından İşleme Tabi Tutulması, Yüklenmesi veBoşaltılması-191

d) -Özellikleri Gereği Kısmen veya Tamamen Zarar Görebilecek Eşyaların Doğal Durumu-193

e) -Sandık veya Eşyaların Üzerindeki Markaların ve Numaraların Yetersiz ve Hatalı Oluşu-197

f) -Canlı Hayvan Taşınması-199

g) -Gümrük Kanunu ve Diğer Düzenlemelerin Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulmasını Haklı Kılması-200

II. -Sorumsuzluk Kayıtları ve Taşıyıcının Sorumluluğuna Etkisi-201

Üçüncü Bölüm

Taşıyıcının Sorumluluğundan Doğan Tazminat, İspatlanması ve İspat Yükü

9. TAŞIYICININ SORUMLULUĞUNDAN DOĞAN TAZMİNAT VE MİKTARI-207

I. -Taşıma Hukuku Açısından Zarar İle Tazminat Arasındaki İlişki-207

II. -Tazminat Miktarları-210

1. -Genel Kural-210

a) -Zıya Hâlinde-210

aa) -TTK'ya Göre-210

bb) -CMR'ye Göre-216

b)-Hasar Hâlinde-219

aa) -TTK'ya Göre-219

bb) -CMR'ye Göre-222

c) -Tazminatın Hesaplanmasında Bazı Ölçütler-223

d) -Ödenecek Tazminat Miktarının Sınırlanması-226

2. -Genel Kuralın İstisnaları-229

a)- Belli Bir Değerin Taşıma Senedine Geçirilmesi ve BununTaşıyıcı Tarafından Kabulü-229

b) -Zararın Taşıyıcının Kasten veya Pervasızca BirDavranışından Doğması-232

3. -Haksız Fiil Hükümlerine Göre Tazminat İstenmesi Hâli-241

10. TAZMİNATIN İSPATLANMASI-243

I. -Tazminat Davasının Tarafları-243

1. -Davacı-243

a) -Tazminat Davasının Asıl Tarafı: Gönderen-243

b) -Gönderilen-244

2. -Davalı-248

II. -Tazminat Davasında İspat-252

1. -Davacı Yönünden-252

a)- Aktif Husumet-253

b)- Pasif Husumet-256

c) -Eşyanın Taşıyıcı Tarafından Hasarsız Tesellüm Edildiği-257

d) -Eşyanın Zıya ve Hasara Uğradığı-258

2. -Davalı Yönünden-262

a) -Zararın Taşıma Sırasında Doğmadığı veya 6102 SayılıTTK İle CMR'de Sayılan Hâllerden Meydana Geldiği-262

b) -Taşıyıcı Yardımcılarının ve/veya Fiilî TaşıyıcılarınFiillerinden Zararın Doğmadığı-265

11. İSPAT YÜKÜ VE DEĞİŞMESİ-268

I. -Genel Olarak-268

II. -İspat İmkânını Ortadan Kaldıran Şartlar-269

1. -Eşyanın Kabulü-269

2. -Eşyanın Kabulüne Bağlanan Sonuç Olarak İspat Yükünün Değişmesi-273

III. -İspat Yükünün Değişmesini Engelleyen Durumlar-275

1. -Eşyanın Bildirim Yapılarak Kabulü-275

2. -Zararın Bilirkişi Aracılığıyla Saptanması-279

3. -Zararın Taşıyıcının Kasten veya Pervasızca Bir Davranışıyla Doğması-279

IV. -Zamanaşımı-280

1. -Zamanaşımı Süresi-280

a) -TTK'da Öngörülen Zamanaşımı-280

b) -CMR'de Öngörülen Zamanaşımı-282

2. -Genel Zamanaşımının Uygulanmayacağı Hâller-287

a) -6102 sayılı TTK'ya Göre-287

b) -CMR'ye Göre-289

Sonuç-291

Bibilyografya-299