İÇİNDEKİLER 2. BASKIYA ÖNSÖZ V ÖNSÖZ VII İÇİNDEKİLER IX KISALTMALAR XXI § 1. TAŞIMA KAVRAMI, TAŞIMA HUKUKUNUN GELİŞİMİ VE TAŞIMA MEVZUATI 1 I. Taşıma 1 II. Taşımanın Tarihçesi 3 III. Taşıma Hukukunun Gelişimi 5 IV. Taşıma Hukuku Mevzuatı 7 1. Genel Olarak 7 2. Ulusal Hukukta 9 A. Genel Düzenleme 9 B. Karayolu Taşımaları 10 a) Eşya Taşımaları 10 b) Yolcu Taşımaları 10 C. Demiryolu Taşımaları 10 a) Eşya Taşımaları 10 b) Yolcu Taşımaları 12 D. Havayolu Taşımaları 12 E. Deniz Yolu Taşımaları 12 F. İç Su Taşımaları. 13 G. Multimodal Taşımalar 13 H. Posta Taşımaları 14 3. Uluslararası Hukukta 15 A. Karayolu Taşımaları 15
B. Demiryolu Taşımaları 17 a) Eşya Taşımaları 17 b) Yolcu Taşımaları 18 C. Havayolu Taşımaları 19 D. Denizyolu Taşımaları 21 E. İç Suyolu Taşımaları 22 F. Multimodal Taşımalar 23 V. Taşıma Hukukunun Genel İlkeleri 23 § 2. TAŞIMA SÖZLEŞMESİ 27 I. Tanım 27 II. Taşıma Sözleşmesinin Unsurları 28 1. Taşıma Taahhüdü 28 2. Taşıma Ücreti 30 III. Taşıma Sözleşmesinin Kurulması 31 IV. Taşıma Sözleşmesinin Tarafları ve İlgilisi 32 1. Genel Olarak 32 2. Taşıyıcı 33 A. Asıl Taşıyıcı 33 B. Taşıyıcının Diğer Türleri. 35 a) Fiilî Taşıyıcı 35 b) Alt Taşıyıcı 36 c) Müteakip Taşıyıcı 37 3. Gönderen veya Yolcu 39 4. Taşıma Sözleşmesinin İlgilisi: Gönderilen 41 5. Eşya Taşımalarında Taşınan Eşyanın Sahipleri 42 V. Taşıma Sözleşmesinin Hukukî Niteliği 42 § 3. EŞYA TAŞIMA 45 I. Genel Olarak 45 II. Eşya Taşıma Sözleşmesinden Doğan Haklar ve Borçlar 45 1. Taşıyıcının Borçları 45 A. Taşımayı Yerine Getirme Borcu 45
B. Eşyayı Teslim Borcu 47 C. Eşyaya Özen Gösterme Borcu 48 D. Talimatlara Uyma Borcu 49 E. Taşıma Belgelerini Taşıma Süresince Bulundurma Borcu 51 F. Ödemeleri Tahsil ve Tahsil Edileni Verme Borcu 53 2. Taşıyıcının Hakları 54 A. Taşıma Ücreti Talep Etme Hakkı. 54 B. Masrafları Talep Etme Hakkı 56 C. Bekleme Ücreti Talep Etme Hakkı 58 D. Ek Ücret Talep Etme Hakkı 61 E. Eşyayı İnceleme Hakkı 63 F. Eşyayı Tevdi Etme ve Diğer Tedbirler Alma Hakkı 64 G. Hapis Hakkı 66 3. Gönderenin Borçları 67 A. Taşıma Ücreti ve Masrafları Ödeme Borcu 67 B. Eşyayı Hazır Bulundurma Borcu 67 C. Taşınan Eşya Hakkında Doğru ve Yeterli Bilgi Verme Borcu 69 D. Yükleme ve Boşaltma Borcu 71 E. Eşyaları Ambalajlama ve İşaretleme Borcu 74 F. Taşıma Belgelerini Düzenleme ve Taşıyıcının Tasarrufuna Bırakma Borcu 76 G. Bekleme Ücreti Ödeme Borcu 76 4. Gönderenin Hakları 76 A. Emir ve Talimat Verme Hakkı 76 B. Sözleşmeyi Feshetme Hakkı 79 C. Kısmi Taşımayı Talep Hakkı 81 D. Tazminat Talep Etme Hakkı 82 5. Riziko Alanı Kavramı ve Bağlanan Sonuçlar 83 6. Gönderenin Tüketici Olmasına Bağlanan Sonuç 86 7. Sözleşme İlgilisi Gönderilenin Borcu 88 A. Taşıma Ücreti, Bekleme Ücreti ve Masrafları Ödeme Borcu 88 8. Gönderilenin Hakları 90 A. Taşınan Eşyanın Teslimini Talep Hakkı 90
B. Emir ve Talimat Verme Hakkı 92 C. Taşınan Eşyayı İnceleme Hakkı. 94 D. Tazminat Talep Etme Hakkı. 95 III. Taşıma Senedi 95 1. Genel Olarak 95 2. Taşıma Senedinin Düzenlenmesi 97 3. Taşıma Senedinin İçeriği 98 A. Düzenlenme Yeri ve Tarihi 99 B. Gönderenin Adı, Soyadı veya Ticaret Unvanı ve Adresi 99 C. Taşıyıcının Adı, Soyadı veya Ticaret Unvanı ve Adresi 100 D. Eşyanın Teslim Alınacağı Yer ve Gün ile Teslim Edileceği Yer 100 E. Gönderilenin Adı, Soyadı veya Ticaret Unvanı ile Adresi 101 F. Bildirim Adresi 101 G. Eşyanın İşaretleri İle Ambalajının Çeşidi 102 H. Taşınacak Paketlerin Sayısı, İşaretleri ve Numaraları 103 İ. Eşyanın Net Olmayan Ağırlığı veya Başka Şekilde Beyan Edilen Miktarı 103 J. Taşımanın Yapılacağı Süre 104 K. Taşıma Ücreti ve Giderler 105 L. Teslimde Ödeme Kaydı 105 M. Eşyanın Gümrük ve Resmi İşlemlerine İlişkin Talimatlar 106 N. Üstü Açık Araç veya Güvertede Taşımaya İlişkin Kayıt 107 4. Özel Kanunlarda Yer Alan Taşıma Senetlerinin İçerikleri 107 5. Taşıma Senedinin İspat Gücü 108 A. Taşıma Sözleşmesinin Varlığı, İçeriği ve Eşyanın Taşıyıcıya Teslimi 108 B. Eşyaları Dış Görünüşü, Taşınan Paketlerin Sayısı ve İşaretleri İle Numaralar 110 C. Eşyanın Net Olmayan Ağırlığı veya Başka Şekilde Beyan Edilen Miktarı ya da Taşınacak Paketlerin İçeriği 112 D. Denetleme Yükümlülüğü 114 E. Karinelerin Özellikleri 115 F. Diğer Düzenlemelerde Taşıma Senedine Tanınan İspat Gücü 115 IV. Yük Senedi 119
V. Refakat Belgeleri 120 VI. Taşımanın Yapılması 123 1. Eşyaların Taşıyıcıya Teslimi 123 2. Yükleme 124 A. Yükleme Süresi 124 B. Bekleme Süresi 126 C. Yüklemenin Yapılmaması veya Gecikmesi 127 D. Kısmi Yükleme 129 E. Taşıma Öncesi Gönderenin Talepleri 129 F. Gönderenin Kusursuz Sorumluluğu 130 3. Yükleme Sonrası Taşıma Evresi 130 A. Taşımanın Yürütülmesi 130 B. Taşıma Sırasındaki Talimatlar 131 a) Talimat Hakkının Özellikleri ve Kazanılması 131 b) Talimat Hakkının İçeriği ve Kapsamı 133 c) Taşıyıcının Talimatı Yerine Getirmekten Kaçınabileceği Hâller 134 d) Talimatlar İçin Gider, Ücret ve Avans Talebi 136 e) Talimatın Şekli ve Kullanılması 137 C. Taşıma ve Teslim Engelleri 139 a) Taşıma ve Teslim Engeli Kavramları 139 b) Talimat Alma Yükümlülüğü 141 aa) Talimat Verme Yetkisi 141 bb) Talimatın Uygulanması 143 c) Taşıyıcının Taşıma ve Teslim Engellerinden Doğan Talep Hakları 144 4. Boşaltma 145 VII. Taşıyıcının Sorumluluğu 146 1. Genel Olarak 146 2. Zıya ve Hasar Sorumluluğu. 147 A. Tam Zıya 147 B. Kısmi Zıya 148 C. Hasar 149
D. Eşyaya Özen Borcunun İhlali 151 E. Eşyayı Koruma Borcunun İhlali İle Zarar Arasındaki İlliyet Bağı 153 2. Gecikme Sorumluluğu 154 A. Taşıma Süresi 154 B. Taşımanın Taşıma Süresi İçinde Bitirilememesi 156 3. Zıya Karinesi 156 VIII. Taşıyıcının Sorumluluğunun Hukukî Niteliği 159 IX. Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması 161 1. Sorumluluktan Kurtulmada Genel Sebepler 161 A. Taşıyıcının Kaçınamayacağı Sonuçlarını Önleyemeyeceği Sebepler 161 B. Gönderen veya Gönderilenin Bir Davranışı ya da Eşyanın Özel Ayıbı 168 a) Gönderen veya Gönderilenin Bir Davranışının Zarara Yol Açması 168 b) Eşyanın Özel Ayıbı 172 2. Sorumluluktan Kurtulmada Özel Sebepler 174 A. Sözleşmeye veya Teamüle Göre Üstü Açık Araçla Taşıma Yapılması 174 B. Eşyaların Gönderen Tarafından Yetersiz Ambalajlanması 176 C. Eşyaların Gönderen, Gönderilen veya Bunlar Adına Hareket Edenler Tarafından İşleme Tabi Tutulması, Yüklenmesi ve Boşaltılması 178 D. Eşyaların Doğal Niteliği 179 E. Yetersiz ve Hatalı Etiketlenmiş Eşyalar 182 F. Canlı Hayvan Taşınması 183 G. Gümrük Kanunu ve Diğer Düzenlemelerin Etkisi 184 3. Özel Düzenlemelerinde Taşıyıcının Sorumluluğu ve Sorumluluktan Kurtulması 185 A. Havayolu Taşımalarında 185 B. Demiryolu Taşımalarında 187 X. Taşıyıcının Yardımcılarından Doğan Sorumluluğu 190 1. Genel Olarak 190 2. Taşıyıcı Yardımcısı Kavramı 191 A. Taşıyıcının Kendi Adamları 191 B. Taşıyıcının Yararlandığı Kişiler 192
3. Sorumluluğun Şartları 193 A. Taşıyıcı Yardımcılarının Fiil ve Eylemsizlikleri 193 B. Fiil veya Eylemsizliğin Zarara Neden Olması 194 4. Diğer Düzenlemelerde Taşıyıcının Yardımcılarından Doğan Sorumluluğu 195 A. Havayolu Taşımalarında 195 B. Demiryolu Taşımalarında 196 XI. Fiilî Taşıyıcı ve Fiilî Taşıyıcının Sorumluluğu 197 1. Fiilî Taşıyıcı Kavramı 197 2. Fiilî Taşıyıcının Sorumluluğu 200 XII. Taşıyıcının Sözleşme Dışı Sorumluluğu 204 XIII. Taşıyıcının Tazminat Yükümlülüğü 206 1. Taşıma Hukukunda Zarar İle Tazminat 206 2. Tazminatın Belirlenmesi. 206 A. Zıya Hâlinde 206 B. Hasar Hâlinde 211 C. Eşya Zararı Dışındaki Diğer Giderlerin Tazmini 213 D. Gecikme Hâlinde 214 XIV. Taşıyıcının Sorumluluğunun Sınırlanması 215 1. Eşyanın Ağırlığı Esas Olarak Belli Bir Değerle Sınırlama 215 2. Sınırlamanın İstisnaları 219 A. Belli Bir Değerin Taşıma Senedine Geçirilmesi ve Bunun Taşıyıcı Tarafından Kabulü 219 B. Zararın Taşıyıcının Kasten veya Pervasızca Bir Davranışından Doğması. 220 C. Diğer Taşıma Düzenlemelerinde İstisnalar 221 D. Diğer Zararlarda Taşıyıcının Sorumluluğunun Sınırı 221 XV. Zıya ve Hasarın Tespiti ve Bildirim 222 1. Genel Olarak 222 2. Tespit ve Bildirimin İçeriği 223 3. Tespit Zamanı ve Bildirim 224 4. Tespit ve Bildirimin Şekli 226 5. Gecikmenin Bildirilmesi 229 6. Diğer Taşıma Hukuku Kurallarında Tespit ve Bildirim 229
XVI. Taşıyıcının Sorumluluğunda Zamanaşımı ve Hak Düşümü 231 1. Genel Olarak 231 2. TTK’ya Göre 232 3. CMR’ye Göre 233 4. TSHK’ya Göre 235 5. MoK’a Göre 236 6. RDİN’e Göre 236 7. CIM’e Göre. 237 8. Hakkın Def’i Olarak İleri Sürülmesi 238 XVII. Taşıma Hukukunda Kast ve Kasta Eşdeğer Kusurun Etkisi 239 XVIII. Eşya Taşımalarında Yetkili Mahkeme 242 XIX. Taşıyıcının Hapis Hakkı 243 1. Genel Olarak 243 2. Hapis Hakkının İçeriği 244 3. Hapis Hakkının Taşıma Senedi Vasıtasıyla Kullanılması 246 4. Hapis Hakkının Paraya Çevrilmesi 247 5. Birden Çok Taşıyıcının Varlığında Hapis Hakkı 248 6. Birden Çok Hapis Hakkının Sırası 249 § 4. TAŞINMA EŞYASI TAŞIMASI 251 I. Taşınma Eşyası Taşıması Kavramı ve Uygulanacak Hükümler 251 1. Genel Olarak 251 2. Taşınma Eşyası Taşıması Sözleşmesinin Unsurları 251 A. Taşıma Sözleşmesi 251 B. Taşınma Eşyası 251 3. Uygulanacak Hükümler 253 II. Taşıyıcının Borçları 253 1. Taşıyıcının Genel Yükümlülükleri 253 2. Taşıyıcının Özel Yükümlülükleri 254 A. Mobilyaların Sökülmesi ve Kurulması 254 B. Eşyanın Yüklenmesi ve Boşaltılması 255 C. Eşyaların Ambalajlanması ve İşaretlenmesi 256 D. Diğer İşlemlerin Yerine Getirilmesi 256 III. Taşıyıcının Hakları 257 1. Genel Olarak 257
2. Gönderenin Bilgilendirme Yükümlülüğü 257 A. Taşınma Eşyasının Tehlikeli Eşya Olması 258 B. Gerekli Gümrük Kuralları ve Yönetime İlişkin Diğer Hükümler 259 3. Gönderenin Sorumluluğundan Doğan Tazminat Hakkı 260 IV. Taşıyıcının Sorumluluğu 261 1. Genel Olarak 261 2. Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması 262 A. Genel Sebepler 262 B. Özel Sebepler 263 a) Taşıyıcının, Değerli Maden, Taş, Mücevher, Posta Pulu, Madenî Para, Belge veya Kıymetli Evrak Taşıması 264 b) Gönderen Tarafından Yapılan Paketleme veya Etiketlemenin Yetersizliği 264 c) Taşınan Eşyanın Gönderen Tarafından İşleme Tabi Tutulmuş, Yüklenmiş veya Boşaltılmış Olması 264 d) Taşıyıcı Tarafından Ambalajlanmamış Olan Eşya Taşıması 265 e) Taşıyıcının, Muhtemel Hasar Tehlikesi İçin Uyarmasına Rağmen, Yükleme ve Boşaltma Yerindeki Şartlara Uygun Olmayan Eşyanın Yüklenmesi veya Boşaltılması 265 f) Canlı Hayvan veya Bitki Taşınması 266 g) Eşyanın Doğal veya Ayıplı Yapısı Dolayısıyla Kolaylıkla Zarar Görebilecek Nitelikte Olması 266 V. Taşıyıcının Sorumluluğunun Sınırı 266 1. Sınır ve Hesaplanması 266 2. Sorumluluğu Sınırlama Hakkının Kaybı 267 VI. Zıya ve Hasarın Bildirilmesi 268 § 5. DEĞİŞİK TÜR ARAÇLARLA TAŞIMA 271 I. Değişik Tür Araçlarla Taşıma Sözleşmesi 271 II. Multimodal Taşıma Sözleşmesinin Hukukî Niteliği 274 III. Değişik Tür Araçlarla Taşımada Taşıyıcı 276 IV. Değişik Tür Araçlarla Taşımada Taşıyıcının Sorumluluğu 277 1. Genel Olarak 277 2. TTK’da Sorumluluğun Düzenlenişi 280 A. Genel Olarak. 280
B. Bilinen Zarar Yerinde. 280 a) Farklı Farazi Kısmi Taşıma Hukuku 281 b) Bilinen Zarar Yerinin İspatlanması 282 C. Bilinmeyen Zarar Yerinde 284 3. Değişik Tür Taşıtlarla Yapılan Taşımada Bildirim ve Zamanaşımı 284 A. Zararın Bildirilmesi 284 B. Zamanaşımı 286 V. Değişik Tür Araçlarla Taşınma Eşyası Taşınması 288 § 6. YOLCU TAŞIMA 289 I. Yolcu Taşımaya Uygulanacak Hükümler 289 II. Sefere İlişkin Düzenlemeler 290 1. Sefer Başlangıcı 290 A. Taşıyıcının Koyduğu Kurallar 290 B. Seferin Yapılamaması 290 C. Yolculuğun Başlangıcında Seferin Gecikmesi 292 2. Sefer Esnasında Yolculuğun Gecikmesi 293 A. Yolun Değiştirilmesi 293 B. Zorunlu Sebeplerle 294 3. Seferin Duraklaması 295 III. Taşıyıcının Sorumluluğu 296 1. Cismani Zararlardan Sorumluluk 296 A. Karayolu Taşımalarında 296 B. Demiryolu Taşımalarında 297 C. Havayolu Taşımalarında 298 2. Bagajdan Doğan Sorumluluk 300 3. Gecikmeden Doğan Sorumluluk 303 § 7. TAŞIMA İŞLERİ KOMİSYONCUSU 305 I. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesi 305 1. Sözleşmenin Özellikleri ve Unsurları 305 2. Sözleşmede Tarafların Hak ve Borçları 308 A. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Borçları 308
a) Gönderenin Menfaatlerini Gözetme ve Talimatlarına Uyma Yükümlülüğü 308 b) Eşyanın Taşınmasını Sağlama Borcu 309 c) Gönderenin Belirlediği Bedele Uyma Yükümlülüğü 310 d) Gönderene Bilgi ve Hesap Verme Yükümlülüğü 310 B. Sözleşme Gereği Ortaya Çıkabilecek Yükümlülükler 311 a) Eşyanın Sigortalanması, Ambalajlaması, İşaretlenmesi, Gümrüklenmesi 311 b) Eşyayı Teslim Alma, Teslim Etme, Yükleme ve Boşaltma Yükümlülüğü 312 c) Taşıyıcının İfasını Garanti Etme Yükümlülüğü 312 C. Gönderenin Borçları 312 a) Komisyon Ücretini Ödeme Borcu 312 b) Masrafları Ödeme Borcu 313 c) Eşyayı Ambalajlama ve İşaretleme Yükümlülüğü 314 d) Eşyanın Taşıttırılması İçin Gerekli Bilgi ve Belgeleri Sağlama Yükümlülüğü 314 e) Zararları Tazmin Etme Yükümlülüğü 315 II. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Sorumluluğu 315 1. Zıya ve Hasardan Sorumluluk, Kapsamı ve Şartları 315 2. Diğer Zararlardan Sorumluluk 316 3. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Yardımcılardan Doğan Sorumluluğu 317 A. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Adamları 317 B. Sorumluluğun Şartları 318 C. Sorumluluktan Doğan Tazminat 318 III. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Taşıma İşini Üzerine Alması 319 IV. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Hapis Hakkı 321 V. Zamanaşımı. 322 KAYNAKÇA 323
