1982 Anayasasının Temel Nitelikleri Ve Getirdiği Yenilikler
1982 Anayasasının Temel Nitelikleri ve Getirdiği Yenilikler
Doç. Dr. Burhan KUZU ( İ.Ü Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Dali Öğretim Üyesi )
- 1961 Anayasasında
- Anayasa Komisyonunda
- Danışma Meclisinde
- Milli Güvenlik Konseyinde
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ III
KJSALTMALAR IX
I — 1961 ANAYASASININ ÖNGÖRDÜĞÜ KUVVETLERARASI İLİŞKİ VE
ORTAYA ÇIKARDIĞI SORUNLAR 1
II — 1961 ANAYASASINA KARŞI YÖNELTİLEN TENKİTLER, ÖNERİLEN
ÇÖZÜM YOLLARI VE 1971 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ 9
III — 1982 ANAYASASININ HAZIRLANIŞI VE MUHTEMEL ANAYASA TAS
LAĞI 19
1 İlk Belirtiler 19
2 Anayasanın Hazırlanması ve Bazı Gözlemler 24
3 Anayasanın Hazırlanmasında Yararlanılan Kaynaklar 30
IV — 1982 ANAYASASININ İLK BAKIŞTA GÖZE BATAN TEMEL ÖZEL
LİKLERİ : 31
1 Kazulstik Yöntem 31
2 Geçiş Dönemi 33
3 Daha Az Katılımcı Demokrasi Modeli 37
4 Fazla Katılık 39
5 Güçlü Yürütme 41
6 Tıkanıkları Giderici Çözüm Yolları 42
V — YASAMA ORGANINA İLİŞKİN YENİLİKLER 45
1 Tek Meclis Usulü 45
2 Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeliğine ilişkin Yenilikler 47
a) Milletvekili Seçilme Yeterliliği 47
b) Üyelikle Bağdaşmayan işler 48
c) Yasama Sorumsuzluğu ve Dokunulmazlığı 49
d) Üyeliğin Düşmesi 51
e) Üyelerin Malî Statüleri 57
f) Andiçme 58
g) Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Geriye Bırakılması
ve Ara Seçim 58
3 Türkiye Büyük Millet Meclisinin Görev ve Yetkileri 60
4 Türkiye Büyük Millet Meclisinin Faaliyetleri İle İlgili Yenilikler 65
a) Toplanma ve Tatil 65
b) Başkanlık Divanı 65
c) Toplantı ve Karar Yeter Sayısı 66
d) Görüşmelerin Açıklığı ve Yayınlanması 67
5 Türkiye Büyük Millet Meclisinin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları 67
6 Türkiye Büyük Millet Meclisinin Verimli Çalışması İçin Öngörülen Çözüm Yolları 68
VI — YÜRÜTME ORGANINA İLİŞKİN YENİLİKLER 70
1 Cumhurbaşkanı 70
a) Seçimi ve Nitelikleri 70
b) Yetkileri
c)Tek Başına Kullanabileceği Yetkileri ve Sorumsuzluk Hali 79
d) Cumhurbaşkanlığına Bağlı Kuruluşlar 85
aa) Cumhurbaşkanı Genel Sekreterliği 85
bb) Devlet Denetleme Kurulu 87
cc) Cumhurbaşkanlığı Konseyi 60
e) Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Cumhurbaşkanı Tarafından Yenilenmesi 91
2 Başbakan ve Bakanlar Kurulu 95
a) Kuruluşu ve Göreve Başlaması 95
b) Görev ve Sorumluluğu 98
c) Olağanüstü Yönetim Usulleri 101
d) Sivil ve Askerî Otorite Arasındaki ilişki 108
3 idare 112
a) Esasları 112
b) Merkezî ve Mahallî idareler 115
c) Kamu Görevlileri ve Güvenceleri 119
d) Özerk Üniversite ve Tarafsız Radyo Televizyon 122
e) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu 127
f) Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları 128
VII — ANAYASADA MALÎ VE EKONOMİK KONULARDA YASAMA VE YÜRÜTMEYE TANINAN YETKİLER VE ÇİZİLEN SINIRLAR 130
1 Bütçe 130
2 Kamu İktisadî Teşebbüslerinin Denetimi 133
3 Plânlama 134
4 Piyasaların Denetimi ve Dış Ticaretin Düzenlenmesi 135
5 Tabiî Servet Kaynaklarının ve Ormanların işletilmesi 139
6 Kooperatifçiliğin Geliştirilmesi 142
7 Tüketiciler İle Esnaf ve Sanatkârların Korunması 142
VIII — YARGI ORGANINA İLİŞKİN YENİLİKLER 146
1 Genei ilkeler 146
2 Mahkemelerin Kuruluşu 157
3 Yüksek Mahkemeler 162
a) Yargıtay 162
b) Danıştay 163
c) Uyuşmazlık Mahkemesi 165
4 Sayıştay 168
5 Anayasa Mahkemesi ve Anayasa Yargısı 170
a) Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu 170
b) Anayasa Mahkemesinin Yetkileri ve İptal Davası Açmaya Yetkili Olanlar 174
c)Anayasaya Aykırılığının Diğer Mahkemelerde İleri Sürülmesi 186
d) Anayasa Mahkemesinin Çalışma ve Yargılama Usulü 191
e) Anayasa Mahkemesinin Kararlarının özellikleri 194
IX — HAK VE HÜRRİYETLERE İLİŞKİN YENİLİKLER 212
1 Genel Yaklaşım Biçimi 212
2 Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması 220
3 Sınırlamanın Sınırı ve ölçülülük ilkesi 226
4 Temel Hak ve Hürriyetlerin Kötüye Kullanılmaması 238
5 Temel Hak ve Hürriyetlerin Durdurulması 243
6 Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması 249
7 Yabancıların Durumu , 251
8 Kişi Hak ve Ödevleri 252
— Kişinin Dokunulmazlığı, Maddi ve Manevî Varlığı 252
— Zorla Çalıştırma Yasağı 252
— Kişi Hürriyeti ve Güvenliği 253
— özel Hayatın Gizliliği 256
— Konut Dokunulmazlığı 255
— Haberleşme Hürriyeti 255
— Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti 256
— Din ve Vicdan Hürriyeti 256
— Düşünce ve Kanaat Hürriyeti 257
— Bilim ve Sanat Hürriyeti 258
— Basın ve Yayımla ilgili Hükümler 259
— Dernek Kurma Hürriyeti 262
— Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı 263
— Mülkiyet Hakkı 264
9 Sosyal ve Ekonomik Haklar ve ödevler 265
— Ailenin Korunması 265
— Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve ödevi 265
— Kıyılardan Yararlanma 266
— Toprak Mülkiyeti 266
— Tarım, Hayvancılık ve Bu Üretim Dallarında Çalışanların Korunması 267
— Kamulaştırma 267
— Devletleştirme 268
— Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti 269
— Çalışma Hakkı ve ödevi 269
— Sendika Kurma Hakkı 270
— Toplu İş Sözleşmesi Hakkı 272
— Grev Hakkı ve Lokavt 273
— Ücrette Adalet Sağlanması 276
—Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması 277
— Konut Hakkı 277
— Gençliğin Korunması 278
— Sporun Geliştirilmesi 278
—Sosyal Güvenlik Hakkı 278
— Yabancı Ülkelerde Yaşayan Türk Vatandaşları 279
— Tarih, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması 279
—Sanatın ve Sanatçının Korunması 280
— Sosyal ve Ekonomik Hakların Sınırı 280
10 Siyasî Haklar ve Ödevler 280
—Türk Vatandaşlığı 280
— Seçme ve Seçilme ve Siyasî Faaliyette Bulunma Hakkı 280
— Siyasî Partilerle ilgili Hükümler 281
— Kamu Hizmetine Girme ve Mal Bildirimi 283
—Vatan Hizmeti 283
— Vergi Ödevi 284
— Dilekçe Hakkı 284
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 287
YARARLANILAN KAYNAKLAR 321
MADDE İNDEKSİ 327
KAVRAM İNDEKSİ 330
MADDE METNİNE GÖRE KAVRAM FİHRİSTİ 335
MİLLÎ GÜVENLİK KONSEYİNDE AYNEN KABUL EDİLEN MADDELER
İLE İLAVE EDİLEN VE TAMAMEN ÇIKARILAN MADDELER 344