Anonim Şirket Özelinde Pay Sahibinin Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğundan Kaynaklı Zararları Talep Edebilme Hakkı (Dolayısıyla Zararın Tazmini Davası)

Büşra KULA

İçindekileri

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 

7

ÖZET 

9

İÇİNDEKİLER 

11

KISALTMALAR 

17

GİRİŞ 

19

BİRİNCİ BÖLÜM

ANONİM ŞİRKETLERDE YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU

1. ANONİM ŞİRKET 

23

1. Anonim Şirketin Tanımlanması 

23

1. Anonim Şirkete Hakim Olan İlkeler 

25

1. Çoğunluk İlkesi 

25

2. Oransallık İlkesi 

26

3. Bağımsız Denetim İlkesi 

27

4. Kamuyu Aydınlatma İlkesi 

27

5. Sınırlı Sorumluluk İlkesi 

28

6. Malvarlığının Korunması İlkesi 

30

7. Yabancı Malvarlığının Yönetilmesi İlkesi 

31

8. Eşit İşlem İlkesi 

32

9. Emredici Hükümler İlkesi 

32

1. OLMAZSA OLMAZ BİR ORGAN: YÖNETİM KURULU 

33

1. Genel Olarak 

33

1. Yönetim Kurulu Modelleri 

37

1. Monist Sistem 

37

2. Dualist– İkili Sistem 

39

1. Yönetim Kurulunun Oluşumu ve Yapısı 

39

1. Yönetim Kurulu Üye Sayısı 

39

2. Yönetim Kurulu Üyesi veya Üyelerinin Niteliği 

40

3. Seçim veya Atamaya Yetkili Organ İle Tescil 

42

III. YÖNETİM KURULU ÜYELERİ İLE ŞİRKET ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKİ

NİTELİĞİ 

43

1. Sorumluluk Kavramı 

44

1. Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğunun Temeli 

44

1. Vekalet Sözleşmesi Görüşü 

47

2. Hizmet Sözleşmesi Görüşü 

48

3. Sui Generis Sözleşme Görüşü 

48

4. Şirketler ve Borçlar Hukukuna İlişkin Unsurları Birlikte Barındıran

Sözleşme Görüşü 

49

1. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE TABİ OLDUĞU

YASAKLAMALAR 

49

1. Genel Olarak 

49

1. Görevlerin Bizzat Yerine Getirilmesi Yükümlülüğü 

50

1. Özen ve Bağlılık Yükümlülüğü 

50

1. Özen Yükümlülüğü 

50

2. Bağlılık (Sadakat) Yükümlülüğü 

53

1. Şirketle İşlem Yapma Yasağı 

55

1. Şirkete Borçlanma Yasağı 

57

1. Rekabet Yasağı 

58

1. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNA HAKİM OLAN

İLKELER 

60

1. Kusur Prensibi 

60

1. Sorumluluğun Şahsiliği Prensibi 

61

1. Teselsül Prensibi 

62

1. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN

FONKSİYONLARI 

62

1. Denkleştirici Fonksiyon 

62

1. Sermayeyi Koruma Fonksiyonu 

63

1. Kişiyi Koruma Fonksiyonu 

63

1. Önleyici Fonksiyon 

64

1. Garanti Fonksiyonu 

64

VII. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU VE DAVA İKAME

EDİLEBİLMESİNİN ŞARTLARI 

65

1. Genel Olarak 

65

1. Zarar 

66

1. Doğrudan Zarar 

67

2. Dolayısıyla Zarar (Yansıma Zarar) 

68

3. Zararın İspatlanması ve Hesaplanması 

69

1. Kusur 

71

1. Hukuka Aykırılık 

72

1. İlliyet Bağı 

72

VIII. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN YÖNETİM YETKİSİNİN DEVRİNDEN VE

GÖZETİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNDEN KAYNAKLANAN SORUMLULUK 

73

1. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNDA

FARKLILAŞTIRILMIŞ TESELSÜL 

75

1. Genel Olarak 

75

1. Farklılaştırılmış Teselsül İle Amaçlananlar 

76

1. Yönetim Kurulu Üyeleri Arasındaki Rücu Davası 

80

1. Excursus: Fiili Yönetim Organının Sorumluluğu Halinde

Farklılaştırılmış Teselsülün Uygulanması ve Rücu İlişkisi 

81

1. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNU SONA

ERDİREN HALLER 

81

1. İbra 

82

1. İbra Kararları ve Hukuki Niteliği 

82

2. İbranın Sorumluluk Davasına Etkisi 

83

1. Zamanaşımı 

84

İKİNCİ BÖLÜM

ANONİM ŞİRKETLERDE DOLAYISIYLA ZARARLARI NEDENİYLE PAY SAHİPLERİNİN İKAME EDECEĞİ DAVALAR

1. GENEL OLARAK 

85

1. PAY SAHİBİNİN DAVA HAKKININ KAYNAĞI 

85

1. Pay Sahibinin Dava Hakkının Şirketin Dava Hakkından Kaynaklandığı

Görüşü 

86

1. Pay Sahibinin Dava Hakkının Şirketin Dava Hakkından Bağımsız

Olduğuna Dair Görüş 

90

1. Dava Takip Yetkisi 

92

III. DİĞER HUKUK SİSTEMLERİNDE YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN ŞİRKETE

VERDİKLERİ ZARARLAR BAKIMINDAN PAY SAHİPLERİNİN TALEP HAKLARI 

94

1. İngiliz Hukuku’nda Türev Davalar 

94

1. ABD Hukuku’nda Türev Davalar 

97

1. İsviçre 

98

1. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME İLE YARGILAMA USULÜ 

98

1. Görevli Mahkeme 

98

1. Excursus: Tahkim Yargılamasında Pay Sahiplerinin Dolayısıyla

Zararlarının Tazmininin Mümkün Olup Olmadığı Sorunu 

99

1. Yetkili Mahkeme 

102

1. Excursus: Yetki Sözleşmesinin Mevcudiyetinin Pay Sahiplerinin İkame

Edeceği Davalara Etkisi 

104

1. Yargılama Usulü 

104

1. ARABULUCULUĞA BAŞVURU ŞARTI 

105

1. PAY SAHİBİ TARAFINDAN İKAME EDİLECEK OLAN DAVANIN TÜRÜ 

108

1. Genel Olarak 

108

1. Kısmi Dava 

109

1. Belirsiz Alacak Davası 

110

VII. TTK M. 555 GEREĞİ İKAME EDİLECEK OLAN DAVADA DAVANIN TARAFLARI 

112

1. Davacı 

112

1. Pay Sahipliği Sıfatının Zorunluluğu 

113

2. Pay Sahipliğinin Davanın İkame Edildiği Sırada Bulunması ve Bu

Sıfatın Dava Sonuna Kadar Korunması Zorunluluğu 

113

3. Pay Sahibinin Paylarının Devrinin Davaya Yansıması 

115

1. Genel Olarak 

115

1. Sorumluluk Davası Sırasında Pay Devrinin Gerçekleşmesi 

115

1. Payı Devralanın Pay Sahibi Sıfatının Öncesinde Şirkette

Oluşan Zararların Tazmini Hakkında Dava İkame Etmesi 

116

4. Miras Yolu ve Özel İktisap Halleri İle Payların İktisabının Davaya

Yansıması 

117

5. Pay Sahipliği Sıfatının Çekişmeli Olması Halinde Davaya

Yansıması 

119

6. Payın Malikinin Birden Fazla Olması Halinin Davadaki Görünümü 

121

7. Katılma İntifa Senedi Sahipleri 

122

8. Payı Üzerinde Sınırlı Aynı Hak Tesis Edilmiş Olan Pay Sahibi 

123

1. Genel Olarak 

123

1. Pay Üzerinde İntifa Hakkı Tesis Edilmesi Halinde İntifa Hakkı

Sahipleri TTK m. 555 Gereği Yöneticilere Karşı Sorumluluk

Davası İkame Edebilir Mi? 

124

1. Pay Üzerinde Rehin Hakkı Tesis Edilmesi Halinde Rehin

Hakkı Sahipleri TTK m. 555 Gereği Yöneticilere Karşı

Sorumluluk Davası İkame Edebilir Mi? 

125

9. Pay Sahibi Olan Yönetim Kurulu Üyesi 

126

VIII. DAVALILAR– YÖNETİM KURULU ÜYELERİ VE YÖNETİCİLER 

128

1. Yönetim Kurulu Üyeleri 

128

1. Genel Olarak 

128

2. Tüzel Kişi Yönetim Kurulu Üyesi 

129

3. Excursus: Özel Hukuk Tüzel Kişisi Adına Tescil Edilecek Gerçek

Kişinin Sorumluluğu 

130

4. İnançlı Yönetim Kurulu Üyesi 

131

5. Temsil Yetkisi Kaldırılan Yönetim Kurulu Üyesi 

132

1. Yöneticiler 

133

1. Genel Olarak 

133

2. Yetki Devri Neticesinde Atanmış Yöneticiler 

133

3. TTK m. 371/VII Gereği Atananlar 

134

4. Ticari Temsilci ve Ticari Vekil 

136

5. Excursus: Fiili Yönetim Organına Karşı Pay Sahibinin Sorumluluk

Davası İkamesi Sorunu 

137

6. Excursus: Fiili Yönetim Organının Şirketi Zarara Uğratıcı

İşlemlerine Sessiz Kalan Yönetim Kurulu Üyeleri 

139

1. FER’İ MÜDAHALE VE DAVANIN İHBARI USULÜ İLE DAVAYA KATILIM 

140

1. Fer’i Müdahale 

140

1. Davanın İhbarı 

142

1. YARGILAMA GİDERLERİ VE AVUKATLIK ÜCRETİ 

143

1. ŞİRKETİN İFLAS HALİNDE OLMASI DURUMUNDA PAY SAHİBİNİN TTK M.

556 GEREĞİ İKAME EDİLECEĞİ DAVAYA DAİR ÖZELLİK ARZ EDEN

DURUMLAR 

146

XII. PAY SAHİBİNİN İKAME ETTİĞİ SORUMLULUK DAVASINDA SULH, KABUL VE

FERAGAT 

148

XIII. EXCURSUS: ŞİRKETLER TOPLULUĞUNDA BAĞLI ŞİRKETİN HAKİM

TEŞEBBÜSÜN SORUMLULUĞUNDAN KAYNAKLI TALEPTE BULUNMA HAKKI 

149

1. Genel Hatları İle Şirketler Topluluğu 

149

1. Hakim Teşebbüs 

149

2. Hakimiyet Kavramı 

150

1. Hakim Teşebbüsün Sorumluluğu 

151

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

PAY SAHİBİNİN TTK M. 555 KAPSAMINDA YÖNETİM KURULU ÜYELERİ ALEYHİNE İKAME ETTİĞİ SORUMLULUK DAVASINDA VERİLEN HÜKMÜN İCRASI

1. GENEL OLARAK 

155

1. DAVA TAKİP YETKİSİNİN HÜKMÜN İCRASINA ETKİSİ 

155

III. HÜKMÜN İCRASI TALEBİ 

156

1. Genel Olarak 

156

1. Hükmün İcrasını Talep Edecek Pay Sahibinin Tek veya Birden Fazla

Olması Hali 

158

1. Ayrı Davalarda Aynı Yönetim Kurulu Üyesi veya Üyeleri Hakkında

Hükümler Alınması Halinde Hükmün İcrası 

160

1. YARGILAMA GİDERLERİNİN İCRA TAKİBİNE KONU KILINMASI 

161

SONUÇ 

163

KAYNAKÇA 

169