Tüketicinin Korunması Hukuku

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Beşinci Basıya Önsöz 5
Dördüncü Basıya Önsöz 7
Önsöz 9
Kısaltmalar 27
Giriş 29
Birinci Bölüm
TÜKETİCİNİN KORUNMASININ TEMELLERİ
§1. TÜKETİCİNİN KORUNMASI KAVRAMININ ANA NİTELİKLERİ 31
I. Genel Olarak 31
II. Sözleşmenin Güçsüz Tarafı Olarak Tüketici 31
A. Ekonomik Olarak Güçsüz Sözleşme Tarafı 33
B. Zihinsel Etkinlik Açısından Güçsüz Sözleşme Tarafı 36
C. Psikolojik Açıdan Güçsüz Sözleşme Tarafı 38
III. Yasal Düzenlemeler Aracılığıyla Güçsüzün Korunması 39
IV. Piyasa Ekonomisi Açısından Tüketici 40
A. Tüketici Tarafından Yönlendirilen Klasik Piyasa Ekonomisi Modeli 40
1. Homo Economicus Olarak Tüketici 41
2. Serbest Rekabet Piyasasında Üreticinin Rolü 41
3. Serbest Rekabet Piyasasında Tam Rekabetin Gerçekleşmesi 41
4. Serbest Rekabet Piyasasının Diğer Koşullarının Gerçekleşmesi 42
B. Klasik Serbest Rekabet Piyasası Modelinin Amaca Ulaşamaması 42
C. Serbest Rekabet Düzeninde Model ve Gerçeklik Arasındaki Uyumsuzluğun Sonucu Olarak Tüketici Politikası 43
1. Serbest Rekabet Modeline Dayanan Tüketici Politikası 44
a. Tüketici Politikasının Araçları 44
aa. Yasa Koyucu Tarafından Koruma 44
bb. Rekabet Politikası 45
b. Tüketicinin Bilgilendirilmesi 45
c. Tüketicinin Eğitimi 45
2. Tüketici Politikasının Uygulayıcısı 46
V. Yasal Düzenlemeler Aracılığıyla Tüketicinin Korunması 46
VI. Tüketicinin Korunması Hukukunun Diğer Hukuk Dalları İle İlişkisi 47
VII. Tüketicinin Temel Haklarının Varlığının Kabul Edilmesi 48
A. Genel Olarak 48
B. Tüketicinin Temel Hakları 49
1. Genel Olarak 49
a. Temel Gereksinimlerin Karşılanması Hakkı 49
b. Sağlık ve Güvenliğinin Korunması Hakkı 49
c. Ekonomik Çıkarlarının Korunması Hakkı 49
d. Bilgilendirilme Hakkı 50
e. Eğitilme Hakkı 50
f. Zararlarının Tazmin Edilmesi Hakkı 50
g. Temsil Edilme Hakkı 51
h. Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı 51
2. TKHK ve Temel Tüketici Hakları 52
BİRİNCİ BÖLÜM SORULARI 53
İkinci Bölüm
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HUKUKUNUN TEMELİ OLARAK
TÜKETİCİ VE TÜKETİCİ İŞLEMİ KAVRAMLARI
§2. TÜKETİCİ VE TÜKETİCİ İŞLEMİ KAVRAMLARININ AÇIKLANMASI 55
I. Genel Olarak 55
II. Mevzuatta Tüketici ve Tüketici Sözleşmeleri Kavramlarının Tanımlanması 57
III. Tüketici Sözleşmesi (İşlemi) Kavramının Belirlenmesi 61
A. Öğretide ve Mahkeme Kararlarında Tüketici Sözleşmeleri Kavramının Tanımlanması 61
B. Tüketici Sözleşmelerinin Ayırıcı Özellikleri 64
1. Tüketici Sözleşmesinde Tüketiciye İvaz Karşılığı Bir Mal ya da Hizmet Sunulması Amaçlanmalıdır 64
2. Sözleşmenin Çeşidi ve Niteliği Belirleyici Değildir 65
3. Bir Mal veya Hizmetin Mesleki–Ticari Bir Amaç Dışında Kullanılması ya da Talep Edilmesi Gereklidir 66
İKİNCİ BÖLÜM SORULARI 69
Üçüncü Bölüm
SÖZLEŞME ÖNCESİ AŞAMADA TÜKETİCİNİN KORUNMASI
VE SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ
§3. TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUNLA GETİRİLEN DÜZENLEMELER 71
§4. TÜKETİCİ İŞLEMLERİNDE UYGULANACAK TEMEL İLKELER 72
I. TEMEL İLKE: Tüketicinin Bilgilendirilmesi İlkesi 73
II. TEMEL İLKE: Sözleşme Koşullarının Tüketici Aleyhine Değiştirilme Yasağı 73
III. TEMEL İLKE: Tüketiciye Ek Külfet Getirme Yasağı 74
IV. TEMEL İLKE: İşlemlerin Yazılılığı ve İspatın Düzenleyene Ait Olması İlkesi 75
V. TEMEL İLKE: Sadece Nama Yazılı Kıymetli Evrakın Düzenlenebileceği İlkesi 76
VI. TEMEL İLKE: Tüketici Borçlarında Adi Kefalet, Tüketici Alacaklarında Müteselsil Kefalet İlkesi 77
VII. TEMEL İLKE: Tüketici Aleyhine Bileşik Faiz Yasağı 78
VIII. TEMEL İLKE: Katılım Bankalarını Kapsama İlkesi 79
§5. SÖZLEŞME ÖNCESİ AŞAMADA TÜKETİCİNİN KORUNMASINA YÖNELİK ÖNLEMLER 79
I. Genel Olarak 79
II. Sözleşme Özgürlüğü (Akit Serbestisi) İlkesi ve Bu İlkenin Tüketicinin Korunması Amacıyla Sınırlandırılması 84
III. Sergilenen Malın Satışından Kaçınılamayacağına İlişkin Düzenleme 86
IV. Ismarlanmamış Mal veya Hizmetlere İlişkin Düzenleme 87
V. Genel İşlem Koşulları ve Haksız Şartlar Alanında Tüketicinin Korunması 90
A. Genel İşlem Koşulları ve Haksız Şart 92
1. Genel İşlem Koşulları Kavramı 92
2. Genel İşlem Koşulları ile Sözleşme Özgürlüğü ve Sözleşme Adaleti İlkeleri Arasındaki İlişki 93
a. Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi 94
b. Genel İşlem Koşullarının Bireysel Sözleşmeye Dâhil Olması 96
c. Genel İşlem Koşullarının Yorumlanması 99
d. Sözleşme Koşullarının Tek Taraflı Değiştirilmesini Sağlayacak Koşulların Yasak Olması 100
e. Dürüstlük Kurallarına Aykırı Koşulların Geçersizliği 101
B. Haksız Şart Örnekleri 103
1. Genel Olarak 103
2. Yönetmelikte Belirtilen Haksız Şart Örnekleri 103
VI. Piramit Satış Sistemleri 106
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SORULARI 107
Dördüncü Bölüm
AYIPLI İFA, ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE YİYECEK TAKLİDİ
ÜRÜNLERDEN SORUMLULUK
§6. AYIPLI İFAYA KARŞI TÜKETİCİNİN KORUNMASI 109
I. Ayıba Karşı Tekeffül (Nitelik Yönünden Kötü İfadan Sorumluluk) 110
A. Genel Olarak 110
B. Satım Sözleşmesinde Ayıba Karşı Tekeffül 110
1. Tanım 111
a. Genel Olarak 111
b. Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcuna İlişkin Olarak Öğretide Yapılan Tanımlar 111
2. Ayıp Türleri 114
a. Maddi Ayıp 114
b. Hukuki Ayıp 114
c. Ekonomik Ayıp 116
3. Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcunun Hukukî Niteliği 116
4. Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcunun Maddi ve Biçimsel Koşulları 117
a. İfa 117
b. Satılanın Ayıplı Olması 118
aa. “Zikir ve Vaat” Olunan Niteliklerde Ayıp Yönünden 118
bb. Bulunması Gerekli Niteliklerde Ayıp Yönünden 119
c. Biçimsel Koşullar 120
aa. Alıcının Malı Muayene (Yoklama) Külfeti 120
bb. Alıcının Ayıbı İhbar Külfeti 121
C. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun Ayıpla İlgili Düzenlemesi 121
1. Yeni Düzenlemede “Nitelik” Kavramının Somutlaştırılması 122
2. Satıcının Ayıptan Doğan Sorumluluğunun Sınırlandırılması 122
3. Ayıp Dolayısıyla Tüketiciye Tanınan Hakların Kullanılması 125
a. İspat Yükü 125
b. Tüketicinin Seçimlik Hakları 126
aa. Genel Olarak 126
i. Tüketicinin Malı Geri Vererek Ödediği Bedeli İsteme Hakkı (Sözleşmeden Dönme) 127
ii. Tüketicinin Ayıbın Neden Olduğu Değer Kaybının Bedelden İndirilmesini İsteme Hakkı (Bedelde İndirim) 127
iii. Tüketicinin Malı Geri Vererek Değiştirilmesini İsteme Hakkı (Malın Ayıpsız Misli ile Değiştirilmesi) 129
iv. Tüketicinin Ayıplı Malın Ücretsiz Olarak Onarılmasını İsteme Hakkı (Ücretsiz Onarım) 130
bb. Seçimlik Hakların Kullanılma Zamanı 132
c. Tazminat İsteme Hakkı 133
4. Ayıplı Olduğu Bilinen Mallardan Doğan Sorumluluğun Kapsamı 134
II. TKHK ile TBK’dan Doğan Hakların Yarışması 136
A. Yanılma ve Aldatma Hükümleri 136
B. Kötü İfa (Borcu Gereği Gibi İfa Etmeme) 136
C. Miktar Eksiklikleri 137
III. Ayıplı Hizmet 138
A. Ayıplı Hizmet Tanımı 138
B. Ayıplı Hizmetten Sorumluluk 139
C. Ayıplı Hizmet Halinde Tüketicinin Sahibi Olduğu Seçimlik Haklar 140
D. Ayıplı Hizmetten Sorumlulukta Zamanaşımı 142
§7. YİYECEK TAKLİDİ ÜRÜNLERDE TÜKETİCİNİN KORUNMASI 142
§8. YAPIMCININ ÜRÜN GÜVENLİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUĞU 144
I. Genel Olarak 144
II. Yapımcının Sorumluluğuna İlişkin Uygulanması Gereken Hükümler 145
III. Yapımcı ve Yapımcı Gibi Sorumlu Tutulan Kişilerin Belirlenmesi 150
IV. Ürün ve Güvenli Ürün Kavramları 152
V. Ayıplı (Bozuk) Ürün Kavramı 153
1. Yapım Hataları 155
2. Fabrikasyon Hataları 156
3. Yönerge Hataları (Uyarma, Aydınlatma ve Kullanım Talimatlarında Eksiklik) 156
4. Ürünü İzleme ve Gözetleme Hataları 157
5. Bilim ve Tekniğin Gelişimi Sonucu Saptanan Bozukluklar 157
VI. Zarar 158
VII. İlliyet Bağı 159
VIII. Yapımcının Sorumluluğunun Ortadan Kalkması 160
IX. Yapımcının Diğer Zararlardan Sorumluluğu 161
X. Zamanaşımı 164
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SORULARI 165
Beşinci Bölüm
TKHK’DA ÖZEL OLARAK DÜZENLENEN TÜKETİCİ
SÖZLEŞMELERİ
§9. TAKSİTLE SATIŞ SÖZLEŞMELERİ 167
I. Giriş 167
II. Taksitle Satış Sözleşmesinin Tanımı ve İçeriği 168
A. Bedele İlişkin Unsur 170
B. Şekle İlişkin Unsur 171
III. Taksitle Satış Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 172
IV. Taksitle Satış Sözleşmesinin Kurulması ve Hükümleri 173
A. Sözleşmenin Tarafları ve Tarafların Ehliyeti 173
B. Sözleşmenin Konusu 174
C. Sözleşmenin Şekli ve İçeriği 175
V. Taksitlerin Kambiyo Senetlerine Bağlanmış Olması Hususu 179
VI. Tüketicinin Taksitle Satış Sözleşmesinden Cayma Hakkı (Tüketicinin Geri Alma Hakkı) 181
VII. Muacceliyet Kaydı ve Tüketicinin Temerrüdü 183
A. Genel Olarak 183
B. Erken Ödeme 188
C. Diğer Hususlar 189
§10. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİ 190
I. Genel Olarak 190
II. Tüketici Kredisi Sözleşmelerinin Tanımı ve Konusu 190
III. Sözleşmenin Tarafları ve Şekli 191
IV. Kredi Verenin Tüketiciyi Sözleşme Öncesi Bilgilendirme Yükümlülüğü 191
V. Tüketicinin Cayma (Geri Alma) Hakkı 192
VI. Faiz Oranı 193
VII. Sözleşmede Değişiklik Yapılması ve Erken Ödeme 194
VIII. Tüketicinin Taksitleri Ödemede Temerrüde Düşmesi 196
IX. Tüketici Kredilerinde Sigorta Yaptırılması 197
X. Bağlı Krediler 198
XI. Tüketici Kredisi Sözleşmelerinde Güvence İle İlgili Diğer Düzenlemeler 201
§11. KREDİ KARTLARI 203
I. Genel Olarak 203
II. Kredi Kartı Sözleşmesinin Şekli ve Zorunlu İçeriği 203
III. Kredi Kartlarında Üyelik Aidatı 206
§12. KONUT FİNANSMANI SÖZLEŞMESİ 207
I. Genel Olarak 207
II. Tanım 208
III. Konut Finansman Sözleşmesi Olarak Kabul Edilen Sözleşmeler 209
A. Konut Edinmeye Yönelik Finansal Kiralama Sözleşmesi 209
B. Konut Edinmeye Yönelik Konut Kredisi Sözleşmesi 209
C. Genel Amaçlı İpotekli Krediler 210
D. Yeniden Yapılandırma 210
E. Konut Finansman Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması 211
1. Konut Finansmanı Sözleşmesinin Kurulması Aşamasında Tüketicinin Korunması 211
a. Sözleşme Öncesi Bilgi Formu 211
b. Sözleşmenin Şekli 211
2. Konut Finansmanı Sözleşmesi Kurulduktan Sonra Tüketicinin Korunması 212
a. Temerrüt 212
b. Faiz Oranı 214
c. Erken Ödeme 215
d. Sigorta Yaptırılması 216
3. Bağlı Kredilerde Tüketicinin Korunması 217
§13. ÖN ÖDEMELİ KONUT SATIŞ SÖZLEŞMELERİ 218
I. Genel Olarak 218
II. Şekil Şartı 220
A. Teminat 221
B. Cayma Hakkı 223
C. Konutun Teslimi 225
D. Sözleşmeden Dönme 226
E. Diğer Hususlar 228
BEŞİNCİ BÖLÜM SORULARI 229
Altıncı Bölüm
DİĞER TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİ
§14. İŞYERİ DIŞINDA KURULAN SÖZLEŞMELER 231
I. İşyeri Dışında Kurulan Sözleşmelerde (Kapı Önü İşlemlerinde) Tüketicinin Korunması 231
II. İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmelerle İlgili Düzenlemenin Uygulama Alanı 232
III. İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmenin Özellikleri 235
A. Tüketicinin Sözleşme Öncesi Bilgilendirilmesi Gereği 235
B. Satıcı ve Sağlayıcının Yetkili Olması 235
C. Sözleşmenin Şekli 236
D. Sözleşmenin Zorunlu İçeriği 237
E. Cayma (Geri Alma) Hakkı 239
§15. DOĞRUDAN SATIŞ SİSTEMİNDE TÜKETİCİNİN KORUNMASI 241
I. Genel Olarak 241
II. Doğrudan Satışa İlişkin Temel İlke ve Esaslar 242
§16. MESAFELİ SÖZLEŞMELER 243
I. Genel Olarak 243
II. Mesafeli Sözleşme Kavramı 243
A. Tüketiciyi Bilgilendirme Zorunluluğu 245
B. Ön Bilgilendirme Yöntemi 247
C. Ön Bilgilerin Teyidi 248
III. Mesafeli Satışların İfası 248
IV. Zarardan Sorumluluk 249
V. İlave Ödemeler 250
VI. Bilgilerin Saklanması ve İspat Yükümlülüğü 250
VII. Cayma Hakkı 250
VIII. Mal ve Hizmet Satışına İnternet Üzerinden Aracılık Edenlerin Sorumlulukları 253
§17. FİNANSAL HİZMETLERE İLİŞKİN MESAFELİ SÖZLEŞMELER 253
I. Finansal Hizmet ve Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Satış Kavramları 253
II. Tüketicinin Bilgilendirilmesi Zorunluluğu 254
III. Sözleşme Bilgilerinin Tüketiciye Sunulması Sorumluluğu 257
IV. Yazılı Belge Talebi ve Hizmet Alma Vasıtasının Değiştirilmesi İmkânı 257
V. Cayma Hakkı 258
VI. Sözleşmenin Uzaktan İletişim Vasıtasıyla Sonlandırılması İmkânı 259
§18. DEVRE TATİL VE UZUN SÜRELİ TATİL HİZMETİ SÖZLEŞMELERİ 260
I. Devre Tatil Sözleşmeleri Kavramı 260
II. Sözleşmeye Konu Olan Hakkın Niteliği 260
III. Uzun Süreli Tatil Hizmeti Sözleşmesi Kavramı 261
IV. Tüketicilere Ön Bilgilendirme Formu Verilmesini Gerektiren Haller 261
V. Sözleşme Tarihinin Tüketici Tarafından Atılmasının Sağlanması Sorumluluğu 262
VI. Cayma Hakkı 263
VII. Bağlı Kredi Olması Halinde Cayma Hakkının Etkisi 263
§19. PAKET TUR SÖZLEŞMELERİ 264
§20. ABONELİK SÖZLEŞMELERİ 268
I. Genel Olarak 268
II. Abonelik Sözleşmelerinin Kurulması ve Uzatılması 269
III. Taahhütlü Abonelik 272
IV. Abonelik Sözleşmelerinin Feshi 274
§21. SÜRELİ YAYIN KURULUŞLARINCA DÜZENLENEN PROMOSYON UYGULAMALARI 275
ALTINCI BÖLÜM SORULARI 278
Yedinci Bölüm
TÜKETİCİNİN BİLGİLENDİRİLMESİ VE
MENFAATLERİNİN KORUNMASI
§22. FİYAT ETİKETİ 281
§23. TANITMA VE KULLANMA KILAVUZU 283
§24. GARANTİ BELGESİ 285
I. Ücretsiz Onarım İsteme Hakkı 288
II. Tüketicinin Sahip Olduğu Diğer Seçimlik Haklar 288
§25. İHTİYARİ GARANTİ 290
§26. SATIŞ SONRASI HİZMETLER 290
§27. TÜKETİCİNİN BİLİNÇLENDİRİLMESİ 295
§28. TÜKETİCİ ÖDÜLLERİ 295
§29. TİCARİ REKLAM 296
I. Genel Olarak 296
A. Aldatıcı Reklam 298
B. Diğer Kanun Hükümleriyle Koruma 301
C. Karşılaştırmalı Reklam 301
II. Haksız Ticari Uygulamalar 305
YEDİNCİ BÖLÜM SORULARI 309
Sekizinci Bölüm
TÜKETİCİ KURULLARI
§30. TÜKETİCİ KONSEYİ 311
§31. REKLAM KONSEYİ 312
§32. REKLAM KURULU 315
SEKİZİNCİ BÖLÜM SORULARI 317
Dokuzuncu Bölüm
TÜKETİCİ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ
§33. TÜKETİCİ MAHKEMELERİ 319
§34. TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ 322
I. Kuruluşu ve Görev Alanı 322
II. Tüketici Hakem Heyetlerine Başvuru 323
III. Karar ve Karara İtiraz 328
§35. TEST, MUAYENE VE ANALİZLER 329
§36. ÜRETİMİN VEYA SATIŞIN DURDURULMASI VE MALIN TOPLATILMASI 330
§37. DENETİM 331
§38. TÜKETİCİ ÜRÜNÜ VE HİZMET DENETİMİ 331
§39. CEZA HÜKÜMLERİ 332
§40. CEZALARDA YETKİ VE İTİRAZ 335
DOKUZUNCU BÖLÜM SORULARI 337
Onuncu Bölüm
DİLEKÇE ÖRNEKLERİ
I. Tüketici Hakem Heyetine Başvuru Dilekçesi 341
II. Tüketici Mahkemesine Başvuru Formu 342
III. Tüketici Hakem Heyeti Kararına Karşı Tüketici Mahkemesine İtiraz Dilekçesi 344
IV. Kapıdan satış sözleşmesi için cayma bildirimi formu 346
V. Mesafeli Satış Sözleşmesi İçin Cayma Bildirimi Formu 347
VI. Devre Tatil Sözleşmesi İçin Cayma Bildirimi Formu 348
VII. Tüketici Mahkemesine Kararına Karşı Temyiz Başvurusu Dilekçesi 349
VIII. Klonlanmış Cep Telefonu İçin Tüketici Hakem Heyetine Başvuru Dilekçesi 351
IX. Şikâyette Taksit Ödeme Emrine Karşı Tüketici Mahkemesine Tedbir Talepli Başvuru Formu 352
EK–1: YARGITAY HUKUK GENEL KURULU KARARLARI 355
EK–2: YARGITAY DAİRE KARARLARI 369
EK–3: DANIŞTAY KARARI 381
TEST SORULARI 393
Kaynakça 407
Kavram Dizini 417