Tüketicinin Korunması Hukuku

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Altıncı Basıya Önsöz 5
Beşinci Basıya Önsöz 7
Dördüncü Basıya Önsöz 9
Önsöz 11
Kısaltmalar 27
Giriş 29
Birinci Bölüm
TÜKETİCİNİN KORUNMASININ TEMELLERİ
§1. TÜKETİCİNİN KORUNMASI KAVRAMININ ANA NİTELİKLERİ 31
I. Genel Olarak 31
II. Sözleşmenin Güçsüz Tarafı Olarak Tüketici 32
A. Ekonomik Olarak Güçsüz Sözleşme Tarafı 33
B. Zihinsel Etkinlik Açısından Güçsüz Sözleşme Tarafı 36
C. Psikolojik Açıdan Güçsüz Sözleşme Tarafı 38
III. Yasal Düzenlemeler Aracılığıyla Güçsüzün Korunması 40
IV. Piyasa Ekonomisi Açısından Tüketici 40
A. Tüketici Tarafından Yönlendirilen Klasik Piyasa Ekonomisi Modeli 40
1. Homo Economicus Olarak Tüketici 41
2. Serbest Rekabet Piyasasında Üreticinin Rolü 41
3. Serbest Rekabet Piyasasında Tam Rekabetin Gerçekleşmesi 42
4. Serbest Rekabet Piyasasının Diğer Koşullarının Gerçekleşmesi 42
B. Klasik Serbest Rekabet Piyasası Modelinin Amaca Ulaşamaması 42
C. Serbest Rekabet Düzeninde Model ve Gerçeklik Arasındaki Uyumsuzluğun Sonucu Olarak Tüketici Politikası 44
1. Serbest Rekabet Modeline Dayanan Tüketici Politikası 44
a. Tüketici Politikasının Araçları 44
aa. Yasa Koyucu Tarafından Koruma 45
bb. Rekabet Politikası 45
b. Tüketicinin Bilgilendirilmesi 45
c. Tüketicinin Eğitimi 46
2. Tüketici Politikasının Uygulayıcısı 46
V. Yasal Düzenlemeler Aracılığıyla Tüketicinin Korunması 46
VI. Tüketicinin Korunması Hukukunun Diğer Hukuk Dalları İle İlişkisi 47
VII. Tüketicinin Temel Haklarının Varlığının Kabul Edilmesi 49
A. Genel Olarak 49
B. Tüketicinin Temel Hakları 49
1. Genel Olarak 49
a. Temel Gereksinimlerin Karşılanması Hakkı 49
b. Sağlık ve Güvenliğinin Korunması Hakkı 49
c. Ekonomik Çıkarlarının Korunması Hakkı 50
d. Bilgilendirilme Hakkı 50
e. Eğitilme Hakkı 50
f. Zararlarının Tazmin Edilmesi Hakkı 51
g. Temsil Edilme Hakkı 51
h. Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı 52
2. TKHK ve Temel Tüketici Hakları 52
BİRİNCİ BÖLÜM SORULARI 54
İkinci Bölüm
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HUKUKUNUN
TEMEL KAVRAMLARI OLARAK TÜKETİCİ VE
TÜKETİCİ İŞLEMİ
§2. TÜKETİCİ VE TÜKETİCİ İŞLEMİ KAVRAMLARININ AÇIKLANMASI 55
I. Genel Olarak 55
II. Mevzuatta Tüketici ve Tüketici Sözleşmeleri Kavramlarının Tanımlanması 57
III. Tüketici İşlemi ve Tüketici Sözleşmesi Kavramlarının Belirlenmesi 60
A. Genel Olarak 60
B. Öğretide ve Mahkeme Kararlarında Tüketici Sözleşmeleri Kavramının Tanımlanması 61
C. Tüketici Sözleşmelerinin Ayırıcı Özellikleri 64
1. Tüketici Sözleşmesinde Tüketiciye İvaz Karşılığı Bir Mal ya da Hizmet Sunulması Amaçlanmalıdır 64
2. Sözleşmenin Çeşidi ve Niteliği Belirleyici Değildir 65
3. Bir Mal veya Hizmetin Mesleki–Ticari Bir Amaç Dışında Kullanılması ya da Talep Edilmesi Gereklidir 66
İKİNCİ BÖLÜM SORULARI 70
Üçüncü Bölüm
SÖZLEŞME ÖNCESİ AŞAMADA
TÜKETİCİNİN KORUNMASI VE SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ
§3. TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUNLA GETİRİLEN DÜZENLEMELER 71
§4. TÜKETİCİ İŞLEMLERİNDE UYGULANACAK TEMEL İLKELER 73
I. TEMEL İLKE: Tüketicinin Bilgilendirilmesi İlkesi 73
II. TEMEL İLKE: Sözleşme Koşullarının Tüketici Aleyhine Değiştirilme Yasağı 73
III. TEMEL İLKE: Tüketiciye Ek Külfet Getirme Yasağı 74
IV. TEMEL İLKE: İşlemlerin Yazılılığı ve İspat Yükünün Düzenleyene Ait Olması İlkesi 75
V. TEMEL İLKE: Sadece Nama Yazılı Kıymetli Evrakın Düzenlenebileceği İlkesi 76
VI. TEMEL İLKE: Tüketici Borçlarında Adi Kefalet, Tüketici Alacaklarında Müteselsil Kefalet İlkesi 77
VII. TEMEL İLKE: Tüketici Aleyhine Bileşik Faiz Yasağı 78
VIII. TEMEL İLKE: Katılım Bankalarını Kapsama İlkesi 79
§5. SÖZLEŞME ÖNCESİ AŞAMADA TÜKETİCİNİN KORUNMASINA YÖNELİK ÖNLEMLER 80
I. Genel Olarak 80
II. Sözleşme Özgürlüğü (Akit Serbestisi) İlkesi ve Bu İlkenin Tüketicinin Korunması Amacıyla Sınırlandırılması 84
III. Sergilenen Malın Satışından Kaçınılamayacağına İlişkin Düzenleme 86
IV. Ismarlanmamış Mal veya Hizmetlere İlişkin Düzenleme 88
V. Genel İşlem Koşulları ve Haksız Şartlar Alanında Tüketicinin Korunması 90
A. Genel İşlem Koşulları ve Haksız Şart 92
1. Genel İşlem Koşulları Kavramı 92
2. Genel İşlem Koşulları ile Sözleşme Özgürlüğü ve Sözleşme Adaleti İlkeleri Arasındaki İlişki 94
a. Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi 95
b. Genel İşlem Koşullarının Bireysel Sözleşmeye Dâhil Olması 97
c. Genel İşlem Koşullarının Yorumlanması 100
d. Sözleşme Koşullarının Tek Taraflı Değiştirilmesini Sağlayacak Koşulların Yasak Olması 101
e. Dürüstlük Kurallarına Aykırı Koşulların Geçersizliği 102
B. Haksız Şart Örnekleri 103
1. Genel Olarak 103
2. Yönetmelikte Belirtilen Haksız Şart Örnekleri 103
VI. Piramit Satış Sistemleri 106
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SORULARI 107
Dördüncü Bölüm
AYIPLI İFA, ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE
YİYECEK TAKLİDİ ÜRÜNLERDEN SORUMLULUK
§6. AYIPLI İFAYA KARŞI TÜKETİCİNİN KORUNMASI 109
I. Ayıba Karşı Tekeffül (Nitelik Yönünden Kötü İfadan Sorumluluk) 110
A. Genel Olarak 110
B. Satım Sözleşmesinde Ayıba Karşı Tekeffül 110
1. Tanım 111
a. Genel Olarak 111
b. Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcuna İlişkin Olarak Öğretide Yapılan Tanımlar 112
2. Ayıp Türleri 114
a. Maddi Ayıp 114
b. Hukuki Ayıp 115
c. Ekonomik Ayıp 116
3. Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcunun Hukukî Niteliği 116
4. Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcunun Maddi ve Biçimsel Koşulları 118
a. İfa 118
b. Satılanın Ayıplı Olması 119
aa. “Zikir ve Vaat” Olunan Niteliklerde Ayıp Yönünden 119
bb. Bulunması Gerekli Niteliklerde Ayıp Yönünden 119
c. Biçimsel Koşullar 120
aa. Alıcının Malı Muayene (Yoklama) Külfeti 121
bb. Alıcının Ayıbı İhbar Külfeti 121
C. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun Ayıpla İlgili Düzenlemesi 122
1. Yeni Düzenlemede “Nitelik” Kavramının Somutlaştırılması 122
2. Satıcının Ayıptan Doğan Sorumluluğunun Sınırlandırılması 123
3. Ayıp Dolayısıyla Tüketiciye Tanınan Hakların Kullanılması 125
a. İspat Yükü 125
b. Tüketicinin Seçimlik Hakları 126
aa. Genel Olarak 126
i. Tüketicinin Malı Geri Vererek Ödediği Bedeli İsteme Hakkı (Sözleşmeden Dönme) 127
ii. Tüketicinin Ayıbın Neden Olduğu Değer Kaybının Bedelden İndirilmesini İsteme Hakkı (Bedelde İndirim) 127
iii. Tüketicinin Malı Geri Vererek Değiştirilmesini İsteme Hakkı (Malın Ayıpsız Misli ile Değiştirilmesi) 129
iv. Tüketicinin Ayıplı Malın Ücretsiz Olarak Onarılmasını İsteme Hakkı (Ücretsiz Onarım) 131
bb. Seçimlik Hakların Kullanılma Zamanı 133
c. Tazminat İsteme Hakkı 133
4. Ayıplı Olduğu Bilinen Mallardan Doğan Sorumluluğun Kapsamı 135
II. TKHK ile TBK’dan Doğan Hakların Yarışması 136
A. Yanılma ve Aldatma Hükümleri 136
B. Kötü İfa (Borcu Gereği Gibi İfa Etmeme) 136
C. Miktar Eksiklikleri 137
III. Ayıplı Hizmet 138
A. Ayıplı Hizmet Tanımı 138
B. Ayıplı Hizmetten Sorumluluk 139
C. Ayıplı Hizmet Halinde Tüketicinin Sahibi Olduğu Seçimlik Haklar 140
D. Ayıplı Hizmetten Sorumlulukta Zamanaşımı 142
§7. YİYECEK TAKLİDİ ÜRÜNLERDE TÜKETİCİNİN KORUNMASI 142
§8. YAPIMCININ ÜRÜN GÜVENLİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUĞU 144
I. Genel Olarak 144
II. Yapımcının Sorumluluğuna İlişkin Uygulanması Gereken Hükümler 145
III. Yapımcı ve Yapımcı Gibi Sorumlu Tutulan Kişilerin Belirlenmesi 150
IV. Ürün ve Güvenli Ürün Kavramları 152
V. Ayıplı (Bozuk) Ürün Kavramı 153
A. Yapım Hataları 155
B. Fabrikasyon Hataları 156
C. Yönerge Hataları (Uyarma, Aydınlatma ve Kullanım Talimatlarında Eksiklik) 156
D. Ürünü İzleme ve Gözetleme Hataları 157
E. Bilim ve Tekniğin Gelişimi Sonucu Saptanan Bozukluklar 157
VI. Zarar 158
VII. İlliyet Bağı 159
VIII. Yapımcının Sorumluluğunun Ortadan Kalkması 160
IX. Yapımcının Diğer Zararlardan Sorumluluğu 161
X. Zamanaşımı 163
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SORULARI 164
Beşinci Bölüm
TKHK’DA ÖZEL OLARAK DÜZENLENEN
TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİ
§9. TAKSİTLE SATIŞ SÖZLEŞMELERİ 167
I. Genel Olarak 167
II. Taksitle Satış Sözleşmesinin Tanımı ve İçeriği 168
A. Bedele İlişkin Unsur 170
B. Şekle İlişkin Unsur 171
III. Taksitle Satış Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 172
IV. Taksitle Satış Sözleşmesinin Kurulması ve Hükümleri 173
A. Sözleşmenin Tarafları ve Tarafların Ehliyeti 173
B. Sözleşmenin Konusu 174
C. Sözleşmenin Şekli ve İçeriği 175
V. Taksitlerin Kambiyo Senetlerine Bağlanmış Olması Hususu 179
VI. Tüketicinin Taksitle Satış Sözleşmesinden Cayma Hakkı (Tüketicinin Geri Alma Hakkı) 181
VII. Muacceliyet Kaydı ve Tüketicinin Temerrüdü 184
A. Genel Olarak 184
B. Erken Ödeme 188
C. Diğer Hususlar 190
§10. TÜKETİCİ KREDİSİ SÖZLEŞMELERİ 190
I. Genel Olarak 190
II. Tüketici Kredisi Sözleşmelerinin Tanımı ve Konusu 191
III. Sözleşmenin Tarafları ve Şekli 191
IV. Kredi Verenin Tüketiciyi Sözleşme Öncesi Bilgilendirme Yükümlülüğü 192
V. Tüketicinin Cayma (Geri Alma) Hakkı 193
VI. Faiz Oranı 194
VII. Sözleşmede Değişiklik Yapılması ve Erken Ödeme 194
VIII. Tüketicinin Taksitleri Ödemede Temerrüde Düşmesi 196
IX. Tüketici Kredilerinde Sigorta Yaptırılması 198
X. Bağlı Krediler 198
XI. Tüketici Kredisi Sözleşmelerinde Güvence İle İlgili Diğer Düzenlemeler 202
§11. KREDİ KARTLARI 203
I. Genel Olarak 203
II. Kredi Kartı Sözleşmesinin Şekli ve Zorunlu İçeriği 204
III. Kredi Kartlarında Üyelik Aidatı 206
§12. KONUT FİNANSMANI SÖZLEŞMESİ 207
I. Genel Olarak 207
II. Tanım 208
III. Konut Finansman Sözleşmesi Olarak Kabul Edilen Sözleşmeler 209
A. Konut Edinmeye Yönelik Finansal Kiralama Sözleşmesi 209
B. Konut Edinmeye Yönelik Konut Kredisi Sözleşmesi 210
C. Genel Amaçlı İpotekli Krediler 210
D. Yeniden Yapılandırma 210
E. Konut Finansman Sözleşmelerinde Tüketicinin Korunması 211
1. Konut Finansmanı Sözleşmesinin Kurulması Aşamasında Tüketicinin Korunması 211
a. Sözleşme Öncesi Bilgi Formu 211
b. Sözleşmenin Şekli 212
2. Konut Finansmanı Sözleşmesi Kurulduktan Sonra Tüketicinin Korunması 212
a. Temerrüt 212
b. Faiz Oranı 214
c. Erken Ödeme 215
d. Sigorta Yaptırılması 216
3. Bağlı Kredilerde Tüketicinin Korunması 217
§13. ÖN ÖDEMELİ KONUT SATIŞ SÖZLEŞMELERİ 219
I. Genel Olarak 219
II. Şekil Şartı 221
A. Teminat 222
B. Cayma Hakkı 223
C. Konutun Teslimi 226
D. Sözleşmeden Dönme 226
E. Diğer Hususlar 228
BEŞİNCİ BÖLÜM SORULARI 229
Altıncı Bölüm
DİĞER TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİ
§14. İŞYERİ DIŞINDA KURULAN SÖZLEŞMELER 231
I. İşyeri Dışında Kurulan Sözleşmelerde (Kapı Önü İşlemlerinde) Tüketicinin Korunması 231
II. İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmelerle İlgili Düzenlemenin Uygulama Alanı 233
III. İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmenin Özellikleri 235
A. Tüketicinin Sözleşme Öncesi Bilgilendirilmesi Gereği 235
B. Satıcı ve Sağlayıcının Yetkili Olması 235
C. Sözleşmenin Şekli 236
D. Sözleşmenin Zorunlu İçeriği 237
E. Cayma (Geri Alma) Hakkı 239
§15. DOĞRUDAN SATIŞ SİSTEMİNDE TÜKETİCİNİN KORUNMASI 241
I. Genel Olarak 241
II. Doğrudan Satışa İlişkin Temel İlke ve Esaslar 241
§16. MESAFELİ SÖZLEŞMELER 242
I. Genel Olarak 242
II. Mesafeli Sözleşme Kavramı 243
A. Tüketiciyi Bilgilendirme Zorunluluğu 245
B. Ön Bilgilendirme Yöntemi 247
C. Ön Bilgilerin Teyidi 247
III. Mesafeli Satışların İfası 248
IV. Zarardan Sorumluluk 249
V. İlave Ödemeler 249
VI. Bilgilerin Saklanması ve İspat Yükümlülüğü 249
VII. Cayma Hakkı 250
VIII. Mal ve Hizmet Satışına İnternet Üzerinden Aracılık Edenlerin Sorumlulukları 252
§17. FİNANSAL HİZMETLERE İLİŞKİN MESAFELİ SÖZLEŞMELER 252
I. Finansal Hizmet ve Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Satış Kavramları 252
II. Tüketicinin Bilgilendirilmesi Zorunluluğu 253
III. Sözleşme Bilgilerinin Tüketiciye Sunulması Sorumluluğu 255
IV. Yazılı Belge Talebi ve Hizmet Alma Vasıtasının Değiştirilmesi İmkânı 256
V. Cayma Hakkı 256
VI. Sözleşmenin Uzaktan İletişim Vasıtasıyla Sonlandırılması İmkânı 258
§18. DEVRE TATİL VE UZUN SÜRELİ TATİL HİZMETİ SÖZLEŞMELERİ 259
I. Devre Tatil Sözleşmeleri Kavramı 259
II. Sözleşmeye Konu Olan Hakkın Niteliği 259
III. Uzun Süreli Tatil Hizmeti Sözleşmesi Kavramı 260
IV. Tüketicilere Ön Bilgilendirme Formu Verilmesini Gerektiren Haller 260
V. Sözleşme Tarihinin Tüketici Tarafından Atılmasının Sağlanması Sorumluluğu 263
VI. Cayma Hakkı 263
VII. Bağlı Kredi Olması Halinde Cayma Hakkının Etkisi 264
§19. PAKET TUR SÖZLEŞMELERİ 265
I. Sözleşmenin Tanımı ve İçeriği 265
II. Paket Tur Sözleşmesinin Esaslı Unsurlarında Değişiklik 267
III. Haklı Sebeple Sözleşmede Fiyat Değişikliği 269
III. İfasına Başlandıktan Sonra Ortaya Çıkan Sözleşmeye Aykırılıklar 270
IV. Sözleşmenin Devri ve Sözleşmenin Feshi 272
A. Sözleşmenin Devri 272
B. Sözleşmenin Feshi 273
§20. ABONELİK SÖZLEŞMELERİ 274
I. Genel Olarak 274
II. Abonelik Sözleşmelerinin Kurulması ve Uzatılması 275
III. Taahhütlü Abonelik 278
IV. Abonelik Sözleşmelerinin Feshi 279
§21. SÜRELİ YAYIN KURULUŞLARINCA DÜZENLENEN PROMOSYON UYGULAMALARI 281
ALTINCI BÖLÜM SORULARI 284
Yedinci Bölüm
TÜKETİCİNİN BİLGİLENDİRİLMESİ VE
MENFAATLERİNİN KORUNMASI
§22. FİYAT ETİKETİ 287
§23. TANITMA VE KULLANMA KILAVUZU 289
§24. GARANTİ BELGESİ 291
I. Ücretsiz Onarım İsteme Hakkı 294
II. Tüketicinin Sahip Olduğu Diğer Seçimlik Haklar 294
§25. İHTİYARİ GARANTİ 296
§26. SATIŞ SONRASI HİZMETLER 296
§27. TÜKETİCİNİN BİLİNÇLENDİRİLMESİ 301
§28. TÜKETİCİ ÖDÜLLERİ 301
§29. TİCARİ REKLAM 301
I. Genel Olarak 301
A. Aldatıcı Reklam 304
B. Diğer Kanun Hükümleriyle Koruma 306
C. Karşılaştırmalı Reklam 307
II. Haksız Ticari Uygulamalar 311
YEDİNCİ BÖLÜM SORULARI 315
Sekizinci Bölüm
TÜKETİCİ KURULLARI
§30. TÜKETİCİ KONSEYİ 317
§31. REKLAM KONSEYİ 318
§32. REKLAM KURULU 321
SEKİZİNCİ BÖLÜM SORULARI 323
Dokuzuncu Bölüm
TÜKETİCİ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ
§33. TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ 325
I. Kuruluşu ve Görev Alanı 325
II. Tüketici Hakem Heyetlerine Başvuru 327
III. Karar ve Karara İtiraz 332
A. Kararın Niteliği 332
B. Kararın Tebliği ve Yerine Getirilmesi 333
C. Karara İtiraz 333
IV. Tüketici Hakem Heyetlerinde Bilirkişilik 334
§34. TÜKETİCİ MAHKEMELERİ 336
I. Genel Olarak 336
II. Tüketici Uyuşmazlıklarında Dava Şartı Olarak Arabuluculuk 338
A. Genel Olarak 338
B. Dava Şartı Arabuluculuğun Tüketici İşlemleri İle Tüketiciye Yönelik Uygulamalarda Uygulanması 341
III. Tüketici Mahkemelerinin İşleyişi 343
§35. TEST, MUAYENE VE ANALİZLER 344
§36. ÜRETİMİN VEYA SATIŞIN DURDURULMASI VE MALIN TOPLATILMASI 345
§37. DENETİM 345
§38. TÜKETİCİ ÜRÜNÜ VE HİZMET DENETİMİ 346
§39. CEZA HÜKÜMLERİ 346
§40. CEZALARDA YETKİ VE İTİRAZ 349
DOKUZUNCU BÖLÜM SORULARI 351
Onuncu Bölüm
DİLEKÇE ÖRNEKLERİ
I. Tüketici Hakem Heyetine Başvuru Dilekçesi 355
II. Tüketici Mahkemesine Başvuru Formu 356
III. Tüketici Hakem Heyeti Kararına Karşı Tüketici Mahkemesine İtiraz Dilekçesi 358
IV. Kapıdan satış sözleşmesi için cayma bildirimi formu 360
V. Mesafeli Satış Sözleşmesi İçin Cayma Bildirimi Formu 361
VI. Devre Tatil Sözleşmesi İçin Cayma Bildirimi Formu 362
VII. Tüketici Mahkemesine Kararına Karşı Temyiz Başvurusu Dilekçesi 363
VIII. Klonlanmış Cep Telefonu İçin Tüketici Hakem Heyetine Başvuru Dilekçesi 365
IX. Şikâyette Taksit Ödeme Emrine Karşı Tüketici Mahkemesine Tedbir Talepli Başvuru Formu 366
EK–1: YARGITAY HUKUK GENEL KURULU KARARLARI 369
EK–2: YARGITAY DAİRE KARARLARI 383
EK–3: DANIŞTAY KARARI 396
TEST SORULARI 409
Kaynakça 423
Kavramlar Dizini 433