Çalışanların Pay Sahipliği Yoluyla Anonim Şirketlere Katılımı

Kadir Baş

Bir çalışan katılımı modeli olarak çalışanların pay sahipliği yoluyla anonim şirketlere katılımı, bir taraftan çalışanların şirkete bağlılığını ve verimliliğini artırarak ve alt düzeydeki bilgi ve tecrübenin üst düzey yönetime aktarımını kolaylaştırarak şirketin ekonomik başarısına katkıda bulunur, diğer taraftan ise çalışanların sosyal ve ekonomik haklarını genişleterek sosyal barışı ve ekonomik adaleti güçlendirir. Çalışanlara şirkette pay edindirme, söz konusu sosyoekonomik faydalarından ötürü hem akademik çalışmalar hem de yasal düzenlemelerle desteklene gelmiştir. Bu kitap, Türk şirketler hukuku düzenlemelerince de teşvik edilen ve son dönemde Türkiye'de yaygınlaşmaya başlayan çalışanlara pay edindirme uygulamalarının hukuki boyutlarını konu almaktadır. Kitap, bu konuda Türkiye'de yazılmış ilk monografi niteliğindedir. Kitabın ağırlık merkezini, çalışanlara anonim şirketlerde pay sağlanmasına ilişkin usul ve esasların şirketler hukuku yönünden incelenmesi oluşturmaktadır. Bu incelemede, çalışanlara pay edindirmenin önündeki hukuki engellerin tespitine ve çalışanların menfaatleri ile pay sahipleri ve diğer katılımcıların menfaatleri arasındaki denge de dikkate alınarak söz konusu engellerin ortadan kaldırılmasına yönelik öneriler sunulmasına gayret gösterilmiştir. Kitapta, ayrıca çalışanlara pay edindirme süreçlerini çevreleyen borçlar hukuku, iş hukuku, kanunlar ihtilafı hukuku ve vergi hukuku konularına, bütüncül bir bakış açısı sunulması için gerekli olduğu ölçüde yer verilmiştir.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
I. KONUNUN SUNUMU
II. KONUNUN KAPSAMI VE SINIRLANDIRILMASI
III. KONUNUN İNCELENME PLANI
BİRİNCİ BÖLÜM
ANONİM ŞİRKETLERDE ÇALIŞAN KATILIMININ EKONOMİK, SOSYAL VE HUKUKİ ARKA PLANI
§ 1. ANONİM ŞİRKET TEORİSİ ÇERÇEVESİNDE "ÇALIŞAN MENFAATİ"
I. SÖZLEŞME TEORİSİ VE PAY SAHİBİ ÖNCELİĞİ İLKESİ
II. KURUM TEORİSİ VE ANONİM ŞİRKETLERİN SOSYAL SORUMLULUĞU
III. ANONİM ŞİRKETLERDE AYRI BİR MENFAAT GRUBU OLARAK "ÇALIŞANLAR"
§ 2. ANONİM ŞİRKETLERDE ÇALIŞAN KATILIMINA GENEL BAKIŞ
I. GENEL OLARAK
II. ÇALIŞAN KATILIMI LEHİNE GEREKÇELER
III. ÇALIŞAN KATILIMI MODELLERİ
IV. ÇALIŞAN KATILIMINA İLİŞKİN ULUSAL VE ULUSLARARASI DÜZENLEMELER
§ 3. BİR ÇALIŞAN KATILIMI MODELİ OLARAK ÇALIŞAN PAY SAHİPLİĞİ
I. GENEL OLARAK
II. ÇALIŞANLARIN PAY SAHİPLİĞİ YOLUYLA ŞİRKETE KATILIMININ GEREKÇELERİ VE SAKINCALARI
III. ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME UYGULAMALARININ TÜRLERİ
IV. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRMEYİ TEŞVİK EDEN ŞİRKETLER HUKUKU DÜZENLEMELERİ
İKİNCİ BÖLÜM
TTK VE SERMAYE PİYASASI MEVZUATI ÇERÇEVESİNDE ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME SÜREÇLERİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR
§ 4. ÇALIŞAN KAVRAMI
I. GENEL OLARAK
II. ÇALIŞAN VE İŞÇİ KAVRAMLARI
III. YÖNETİM KURULU ÜYELERİ VE DİĞER YÖNETİCİLERİN ÇALIŞAN NİTELİĞİ
IV. ESKİ ÇALIŞANLAR İLE GELECEKTEKİ ÇALIŞANLARIN DURUMU
V. TOPLULUK ŞİRKETLERİNİN ÇALIŞANLARI
VI. ÇALIŞANLAR YARARINA KURULAN VAKIFLAR VE DİĞER YARDIM ÖRGÜTLERİ
§ 5. PAY DEVRİ YOLUYLA ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME SÜRECİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR
I. GENEL OLARAK
II. ÇALIŞANLARA ANONİM ŞİRKET PAYLARININ DEVRİNE UYGULANAN İLKELER
III. ÇALIŞANLARA PAY DEVRİ AMACIYLA ŞİRKETİN KENDİ PAYLARINI İKTİSABI
§ 6. SERMAYE TAAHHÜDÜ YOLUYLA ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME SÜRECİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR
I. ANONİM ŞİRKETLERDE SERMAYE ARTIRIMINA GENEL BAKIŞ
II. TTK UYARINCA SERMAYE TAAHÜDÜ YOLUYLA ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME
III. HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERİN SERMAYE TAAHHÜDÜ YOLUYLA ÇALIŞANLARINA PAY EDİNDİRMESİ
§ 7. İLK HALKA ARZ SIRASINDA ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME SÜRECİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR
I. GENEL OLARAK
II. HALKA KAPALI ANONİM ŞİRKETLERİN MEVCUT PAYLARININ HALKA ARZINDA ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME
III. HALKA KAPALI ANONİM ŞİRKETLERİN SERMAYE ARTIRIMI YOLUYLA İLK HALKA ARZI
§ 8. ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMI YOLUYLA ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME SÜRECİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR
I. GENEL OLARAK ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMI VE ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME İŞLEVİ
II. ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMI KAPSAMINDA ÇALIŞANLARA PAY ALIM HAKKI SAĞLAMA YÖNTEMLERİ
III. HALKA KAPALI ANONİM ŞİRKETLERDE ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMI SÜRECİ
IV. HALKA AÇIK ANONİM ŞİRKETLERDE ŞARTA BAĞLI SERMAYE ARTIRIMI SÜRECİ
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÇALIŞANLARIN PAY SAHİPLİĞİ YOLUYLA ANONİM ŞİRKETLERE KATILIMINA İLİŞKİN DİĞER ESASLAR
§ 9. ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME VAADİ İÇEREN SÖZLEŞMELER
I. GENEL OLARAK
II. PAY EDİNDİRME VAADİ SÖZLEŞMELERİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ, ŞEKLİ VE ZORUNLU İÇERİĞİ
III. PAY EDİNDİRME VAADİNİN İFA EDİLMEMESİNİN HUKUKİ SONUÇLARI
IV. PAY EDİNDİRME BORCUNUN SONA ERMESİNE İLİŞKİN ÇEŞİTLİ HUSUSLAR
§ 10. İŞ HUKUKU BOYUTLARIYLA ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME
I. İŞ HUKUKU KURALLARININ PAY EDİNDİRME VAADİ SÖZLEŞMELERİNE UYGULANABİLİRLİĞİ
II. PAY EDİNME HAKKININ ÜCRET OLARAK İŞ HUKUKU KAPSAMINDA KORUNMASI
III. İŞÇİNİN PAY EDİNME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
IV. PAY EDİNDİRME UYGULAMALARI BAĞLAMINDA İŞÇİLERE EŞİT DAVRANMA BORCU
V. PAY EDİNDİRME UYGULAMALARINDAN KAYNAKLI UYUŞMAZLIKLARDA GÖREVLİ MAHKEME
VI. PAY EDİNME HAKKI BAKIMINDAN GEÇERLİ ZAMANAŞIMI SÜRELERİ
§ 11. ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME AMACIYLA ŞİRKET TARAFINDAN FİNANSAL DESTEK SAĞLANMASI
I. GENEL OLARAK
II. TTK M. 380/1'DE ÖNGÖRÜLEN FİNANSAL DESTEK YASAĞININ ÇALIŞANLARA PAY DEVRİ BAĞLAMINDA UYGULANMASI
III. SERMAYE ARTIRIMI KAPSAMINDA ÇALIŞANLARA FİNANSAL DESTEK SAĞLANMASI
IV. ÇALIŞANLAR LEHİNE YARDIM ÖRGÜTLERİ ARACILIĞIYLA FİNANSAL DESTEK SUNULMASI
§ 12. ÇALIŞANLARIN PAYLARININ DEVRİNİN SINIRLANDIRILMASI VE ŞİRKETE GERİ SATIMI
I. GENEL OLARAK
II. ÇALIŞANLARIN PAYLARININ DEVRİNİN SINIRLANDIRILMASI
III. ÇALIŞANLARIN PAYLARININ ŞİRKET TARAFINDAN GERİ ALINMASI
§ 13. ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME UYGULAMALARI SEBEBİYLE YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU
I. YÖNETİM KURULUNUN ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME KONUSUNDAKİ GÖREV VE YETKİLERİ
II. PAY EDİNDİRME İŞLEMLERİ SEBEBİYLE YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU
§ 14. YABANCI ŞİRKETLER TARAFINDAN ÇALIŞANLARA SAĞLANAN PAY EDİNME HAKLARI BAKIMINDAN UYGULANACAK HUKUK
I. GENEL OLARAK
II. ÇALIŞANLARA PAY EDİNDİRME VAADİ SÖZLEŞMELERİ ÖZELİNDE UYGULANACAK HUKUK
III. PAY EDİNME HAKKININ KULLANILMASIYLA KURULAN ASIL BORÇLANDIRICI SÖZLEŞME BAKIMINDAN UYGULANACAK HUKUK
§ 15. ÇALIŞAN PAYLARININ VERGİLENDİRİLMESİ
I. GENEL OLARAK
II. ÇALIŞAN TARAFINDAN PAY İKTİSABININ VERGİLENDİRİLMESİ
III. ÇALIŞAN TARAFINDAN PAYLARIN SATIŞINDA VERGİLENDİRME
SONUÇ
KAYNAKÇA