Trafik Kazalarında Tazminat ve Sigorta Hukuk ve Ceza Sorumluluğu

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
İkinci Baskıya Önsöz V
Sunuş VII
Giriş
GENEL OLARAK TRAFİK KAZALARI
I– TANIMLAR 1
1– Trafik kazası tanımı 1
2– Trafik kazası sayılmanın koşulları 1
3– Trafik kazalarıyla ilgili bazı tanımlar 1
II– TRAFİK KAZASI TÜRLERİ 4
1– Araç türüne göre trafik kazaları 4
2– Zarar türüne göre trafik kazaları 4
3– Kaza yerine göre trafik kazaları 5
4– Oluş biçimlerine göre trafik kazası türleri 5
5– Sürücülere göre kaza türleri 6
6– Sorumluluklara göre kaza türleri 7
7– Trafik kazası sayılmayan ve sayılmaması gereken olaylar 7
8– Yasalara göre trafik kazası türleri 8
III– ZARAR SORUMLULARI 8
Birinci Bölüm
KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU’NUN UYGULAMA ALANI
I– YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 11
1– Kaza karayollarında meydana gelmelidir 11
2– Karayolu sayılan ve yasa kapsamında bulunan yerler 11
3– Karayollarının sınırı 12
4– Uygulamada duraksama yaratan olaylar ve yerler 13
5– Karayolu sayılmayan ve Yasa’nın uygulanmayacağı yerler 14
6– Karayoluyla bağlantısı olmamasına karşın, Yasa kapsamında olan yerler 15
II– MOTORLU ARAÇLAR BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 16
1– Motorlu araç tanımı 16
2– Motorlu araç sayılmanın koşulları 16
a) Kendi itici gücü ile çalışması 16
b) Bir yerden bir yere gidebilmesi 17
c) Toprak üzerinde hareket etmesi 18
3– Yasa kapsamındaki motorlu araçlar 18
4– Yasa kapsamında olması gereken motorlu araçlar 19
İkinci Bölüm
MOTORLU ARAÇ İŞLETENLER
I– GENEL OLARAK 21
1– Yasal düzenlemeler 21
2– Araç sahibi ve işleten sayılmanın koşulları 22
3– Sorumluluk koşulları 23
4– Sorumluluk nedenleri 23
II– İŞLETENLER 24
1– Araç sahibi 24
2– İşyerlerinde kullanılan araçların sahip ve işletenleri 24
3– Personel taşıma araçlarının işletenleri 24
4– Ticari amaçla motorlu araç işletenler 25
5– Yolcu taşımacılarının “taşımacı” ve “işleten” olarak sorumlulukları 25
6– Mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen ile ariyet veya rehin alan kişilerin “işleten” sayılması 27
7– Uzun süreli araç kiralamada kiracının “işleten” olarak sorumluluğu 27
III– İŞLETENİN BELİRLENMESİ 31
1– Araç sorumlularının belirlenmesi 31
2– Araçların trafik siciline tescil ettirilmesi zorunluluğu 34
3– Araçların satış ve devirlerinde araç sahibi veya işletenin belirlenmesi 36
4– Resmi satış yapılmadan işleten sıfatının alıcıya geçmesi (ayrık durum) 38
5– İcra yoluyla araç satışlarında alıcının sorumluluğunun başlangıcı 40
6– Araçlara konulan hacizlerin ve satışların geçerliği 40
7– Araç devirlerinin sigortacıya bildirilmesi 42
8– Miras ortaklığında “işleten” sıfatı 44
IV– İŞLETEN GİBİ SORUMLU OLANLAR 45
1– Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette bulunanlar (Genel olarak) 45
2– Oto servis ve tamirhane sahiplerinin sorumlulukları 47
3– Galeri sahibinin, satış için bırakılan araçtan dolayı sorumluluğu 49
4– Otoparka ve garaja bırakılan araçlardan sorumluluk 50
5– Oto kiralama şirketlerinin “işleten” olarak sorumluluğu 54
6– Yarış düzenleyicilerinin sorumluluğu 55
7– Devlet ve kamu kurumlarının sorumlulukları 56
8– Motorlu aracı çalan veya gaspeden kişiler 56
Üçüncü Bölüm
MOTORLU ARAÇ İŞLETENLERİN SORUMLULUĞU
I– GENEL OLARAK 59
1– Yasal düzenlemeler 59
2– Sorumluluk nedenleri 59
3– Sorumluluk koşulları 60
II– MOTORLU ARACIN İŞLETİLMESİ 60
1– Yasa hükmü ve motorlu araç işletenlerin sorumluluğu 60
2– Motorlu aracın işletilmesi 62
3– İşletilme halindeki motorlu araç konusunda öğretideki görüşler 63
a) Makine tekniği (mekanoteknik) görüşü 63
b) Trafiğe çıkarma (trafik tekniği) görüşü 65
4– İşletilme halindeki araç konusunda görüşlerimiz 66
5– Motoru çalışan ve trafiğe çıkarılan her araç, hareket halinde olsun olmasın, her durumda “işletilme” halindedir 67
6– Yasanın 85/3. maddesindeki “işletilme halinde olmayan” araç düzenlemesinin yanlışlığı ve gereksizliği 71
III– SORUMLULUĞUN HUKUKSAL NİTELİĞİ 77
1– Tehlike sorumluluğu 77
2– İşletme tehlikesi ve işletme sorumluluğu 78
3– İşletenin sorumluluğuna ilişkin 85. maddenin 3. fıkrası hakkında 80
IV– SORUMLULUK KOŞULLARI 80
1– Zarar, “işletilme halinde” olan bir motorlu araçtan kaynaklanmalıdır 80
2– Zararı doğuran motorlu araç “işletilme” halinde olmalıdır 81
3– Motorlu araçtan kaynaklanan bir “zarar” doğmuş olmalıdır 82
4– Zarar, sürücünün veya yardımcı kişilerin kusurundan kaynaklanmalıdır 82
5– İşleten, araçtaki bozukluktan (teknik arızadan) sorumludur 84
6– İşleten (taşımacı), “işletme kusurlarından” sorumludur 87
7– İşleten, imalât hatalarından sorumlu tutulabilir mi? 87
8– Motorlu araç işletilmesinin ağır ve tehlikeli işlerden olması nedeniyle, işletenlerin (işveren olarak) önlem alma yükümlülükleri 88
9– İşletenlerin, araç sürme sürelerine uyulmasını sağlama yükümlülükleri 88
10– İşletenin, motorlu aracın işletilmesi sırasında, çalışanların birbirlerine verdikleri zarardan “işveren” olarak sorumluluğu 88
11– İşletenin “taşımacı” olarak, yolcuların birbirlerine verdikleri zarardan sorumluluğu 89
V– ÖZEL SORUMLULUK DURUMLARI 90
1– İşletenin, kazadan sonraki yardım çalışmalarına katılanların uğradıkları zararlardan sorumluluğu 90
2– İşletenlerin üçüncü kişilerin zararından ortaklaşa sorumlulukları 91
3– İşletenlerin birbirlerinin zararlarından sorumlulukları 92
4– Karayolunda çekilen araçlardan sorumluluk 93
5– Bagaj ve benzeri eşya dışındaki eşyalardan sorumluluk 94
6– İşletenin araç malikine karşı sorumluluğu 97
7– Hatır taşıması ile hatır için kullanma ve kullandırmada sorumluluk 97
8– Çalınmış ve gasbedilmiş araca bilerek binene karşı sorumluluk 100
9– Yarışta, yarışçı ve yardımcısı ile araç zararlarından sorumluluk 100
VI– UYGUN NEDENSELLİK BAĞI 100
1– Sorumluluk için uygun nedensellik bağının gerekliliği 100
2– Genel olarak kaza nedenleri 101
3– Uygun nedensellik bağının kolayca belirlenemediği olaylar 101
4– Dış etkenlerin kazaya neden olması durumunda, işleten ve sürücünün sorumluluğu yönünden “nedensellik bağı”nın kesilmesi 103
5– Kasıtlı eylemlerde işletenin sorumluluğu yönünden nedensellik bağının kesildiği görüşü 105
VII– İŞLETENİN SORUMLULUKTAN KURTULUŞ NEDENLERİ 107
1– Yasal düzenlemeler 107
2– Sorumluluktan kurtuluş koşulları 107
3– İşleteni sorumluluktan kurtaran genel kurtuluş nedenleri 109
a) Zarar görenin tam ve ağır kusuru 109
b) Üçüncü kişinin tam kusuru 110
c) Zarar görenin ve üçüncü kişinin ortaklaşa kusuru 110
ç) İşleteni sorumluluktan kurtaran üçüncü neden: Mücbir sebep 111
4– Aracın çalınmasında işletenin kusuru yoksa, sorumlu tutulamaz 113
5– Gasp ve soygun olaylarında taşımacının sorumluluğu 114
VIII– İŞLETENİN, SORUMSUZLUĞUNU KANITLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 116
1– İşletenin, sorumluluktan kurtulabilmesinin koşulları 116
2– İşletenin “taşımacı” olarak “işletme kusurları” 116
3– İşletenin “işveren” olarak önlem alma yükümlülükleri 119
IX– SORUMLULUĞUN AZALTILMASI VE KALDIRILMASI YASAĞI 123
1– Genel olarak 123
2– Karayolları Trafik Kanunu’nun sözleşme yasağına ilişkin hükümleri 124
3– Karayolu Taşıma Kanunu’nda sözleşme yasağına ilişkin düzenlemeler 125
4– Türk Ticaret Kanunu’nun sözleşme yasağına ilişkin hükümleri 126
X– TAŞIMACININ “İŞLETEN” OLARAK SORUMLULUĞU 127
1– Motorlu araç işleten olarak 127
2– Motorlu araç işletenin “taşımacı” olarak yolculara karşı sorumluluğu 128
3– Taşımacının, yolcuların birbirlerine verdikleri zarardan sorumluluğu 131
XI– İŞLETENLERİN “İŞVEREN” OLARAK SORUMLULUKLARI 132
Dördüncü Bölüm
İŞLETEN VE SÜRÜCÜ DIŞINDA KAZA SORUMLULUKLARI
I– YAYALAR 137
1– Genel olarak yayaların sorumlulukları 137
2– Yasada ve Yönetmelikte yayalara ilişkin kurallar 137
3– Yayaların trafikte tehlike yaratması ve kusur değerlendirmesinde yanılgılar 138
4– Yayaların ceza sorumlulukları 139
II– MOTORSUZ TAŞITLAR VE BİSİKLET SÜRÜCÜLERİ 142
1– Yasa hükmü 142
2– Kurallar 142
3– Seyyar satıcılar 142
III– YOLCULAR 143
1– Yolcuların sorumlulukları 143
2– Hatır yolcuları 143
IV– HAYVAN TUTUCUNUN SORUMLULUĞU 143
1– Borçlar Kanunu’na göre 143
2– Türk Ceza Kanunu’na göre 144
3– Trafik Kanunu’na göre 144
V– EV BAŞKANI İLE VELİ VE VASİNİN SORUMLULUĞU 144
1– Yasa hükmü 144
2– Çocukların ve ayırtım gücünden yoksun olanların kazaya karışmaları durumunda kimlerin ve nasıl dava edilmeleri gerektiği hakkında 145
VI– İMALATÇININ SORUMLULUĞU 145
VII– BİNA VE YAPI ESERİ MALİKİNİN SORUMLULUĞU 146
1– Borçlar Yasasına göre 146
2– Ceza Yasasına göre 146
3– Trafik Yasasına göre 147
VIII– SİGORTACININ SORUMLULUĞU 148
1– Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası 148
2– İsteğe bağlı sorumluluk sigortası 148
3– Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası 148
4– Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası 149
5– Güvence Hesabının sorumluluğu 150
6– Uluslararası Yeşil Kart (Green Card) Sigorta Poliçesi 151
7– Motorlu Kara Taşıt Araçları Kasko Sigortası 152
8– Birleşik (Paket) Sigorta Poliçesi 152
9– Ferdi Kaza Sigortası 153
10– Karayolu turist taşıma araçları zorunlu sigortaları 153
Beşinci Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA ORTAKLAŞA VE ZİNCİRLEME SORUMLULUK
I– KONUYA GİRİŞ 155
1– Trafik kazalarında sorumluluk ve sorumlular 155
2– Ortaklaşa sorumlulukta zarar görenlerin hakları 155
3– Ortaklaşa sorumluların birbirlerine dönme (rücu) hakları 156
II– YASALAR VE TANIMLAR 156
1– Türk Borçlar Kanunu hükümleri 156
2– Önceki Borçlar Kanunu hükümleri 158
3– Karayolları Trafik Kanunu 159
4– Ortaklaşa sorumlulukta sorumlu tipleri 160
5– Ortaklaşa sorumlulukta kavram arayışı 160
6– İki sorumluluk türü arasındaki farklar 161
III– ORTAKLAŞA SORUMLULUKLARIN İNCELENMESİ 163
1– Birden çok kişinin birlikte bir zarara neden olmaları 163
2– Aynı zarardan birden çok kişinin değişik nedenlerle ortak sorumluluğu 165
IV– ALACAKLININ SORUMLULUKLARI 168
1– Alacaklı diğerlerinin zararına olarak borçlulardan birinin durumunu iyileştirirse, bunun sonuçlarına katlanır 168
2– Alacaklının, aynı zarardan, değişik hukuksal nedenlerle, ortak sorumlulardan biri hakkında feragati farklı sonuçlar doğurur 169
3– Alacaklının borçlulardan biriyle yaptığı ibra sözleşmesinin etkileri 170
V– ORTAKLAŞA SORUMLULUKTA DIŞ İLİŞKİ – İÇ İLİŞKİ 171
1– Genel olarak 171
2– Dış ilişki 171
3– İç ilişki 176
VI– ORTAKLAŞA SORUMLULUKTA KUSUR DEĞERLENDİRMESİ 187
1– Zarar görenin kusuru yoksa, sorumlular arasındaki kusur oranlarının ayrıntılarıyla belirlenmesi gerekmez 187
2– Ortaklaşa sorumluların ayrı ayrı zararın tamamından sorumlu tutulmaları gerekirken, kusur oranlarına göre tazminat ödenmesine karar verilmesinin yanlış olduğuna ilişkin karar örnekleri 188
3– Sigorta şirketlerinin, sigortalısının kusuruna göre değil, ortaklaşa sorumluluk kurallarına göre tazminat ödeme yükümlülüğü 191
VII– İÇ İLİŞKİDE RÜCUNUN KAPSAMI VE ZAMANAŞIMI 193
1– Türk Borçlar Kanunu 73. maddesine göre rücu zamanaşımı 193
2– Dönme (rücu) hakkı ve koşulları 193
3– Dönme (rücu) hakkının kapsamı 194
4– Rücu edilebilecek miktar 195
5– Dönme (rücu) hakkının kaybedilebileceği durumlar 196
6– Ortaklaşa sorumlulukta zamanaşımının kesilmesi 197
7– Karayolları Trafik Kanunu’na göre rücuda zamanaşımı 197
Altıncı Bölüm
DEVLETİN TRAFİK KAZALARINDAN KAMUSAL SORUMLULUĞU
I– GENEL OLARAK 199
1– Hizmet kusuru nedeniyle sorumluluk 199
2– Yasal düzenlemelerde ve denetimlerde yetersizlik 199
II– DEVLETİN SORUMLULUĞU 200
1– Trafik kazalarından dolayı, Devlet, sorumlu tutulabilir mi? 200
2– Devletin Anayasal sorumluluğu 201
3– Ulaşım politikaları ve hizmet kusurları 201
III– KAMU KURULUŞLARININ SORUMLULUĞU 204
1– Kamu yapılarından sorumluluk 204
2– Karayolları İdaresinin sorumluluk ve yükümlülükleri 204
3– Karayolu yapım, bakım ve onarım çalışmalarından sorumluluk 205
4– Emniyet Genel Müdürlüğü’nün ve trafik kuruluşlarının görev ve yetkileri 206
5– Belediyelerin sorumluluk ve yükümlülükleri 207
6– Yolcu taşımada Devletin sorumluluk ve yükümlülükleri 208
7– Yabancı plakalı araçlardan sorumluluk 209
IV– DEMİRYOLLARI İDARESİNİN SORUMLULUĞU 214
1– Trenlerle taşınan yolculara ve eşya sahiplerine karşı sorumluluk 214
2– Demiryolları İdaresinin üçüncü kişilere karşı sorumluluğu 215
a) Demiryolu geçitlerindeki (hemzemin geçitlerdeki) kazalardan sorumluluk 215
b) Yayaların sürekli gelip geçtiği yerlerden sorumluluk 217
3– DDY’nin genel hükümlere göre sorumluluğu 218
4– Demiryollarıyla ilgili ceza sorumluluğu 218
V– DANIŞTAY KARARLARI 219
1– Karayolu yapım ve bakımından sorumlulukla ilgili kararlar 219
2– Trafik işaret ve uyarı levhalarından sorumluluk 221
3– Trafik tescil kayıtlarından sorumluluk 222
4– Yabancı plakalı araçların sigortasız yurda girmesinden sorumluluk 223
Yedinci Bölüm
TRAFİK SUÇLARI
I– TANIMLAR VE KAVRAMLAR 225
1– Trafik suçları 225
2– Eylem biçimlerine göre trafik suçu türleri 225
a) Kurallara aykırı eylem ve işlemler 225
b) Tehlike suçları 225
c) Zarar suçları 226
3– Ceza Yasasına göre suç türleri 227
a) Kasıtlı suç 227
b) Taksirli suç 227
c) Taksirin türleri 227
ç) Taksirli suçlarda “kusur” koşulu 228
d) Taksirli suçlarda ceza verilemeyecek veya ceza indirimi yapılacak durumlar 229
4– Şikâyete bağlı olan–olmayan suç ayrımı 229
5– Şikâyet süresi 230
6– Şikâyetten vazgeçmenin ceza kovuşturmasına etkisi 230
7– Şikâyetten vazgeçmenin hukuk davasına etkisi 230
II– CEZA SORUMLULUĞUNDA NEDENSELLİK BAĞI 231
1– Cezalandırma koşulu 231
2– Öne geçen neden 232
3– Önceki ve sonraki olaylar arasında nedensellik bağı kurulabilen durumlar 233
4– Ortak kusurlarda nedensellik bağı 233
III– TRAFİK SUÇLARI 234
1– Karayolları Trafik Kanunu’nda trafik suçları 234
2– Türk Ceza Kanunu’na göre trafik suçları 235
3– Kasıtlı suçlar trafik suçu değil, adi suçtur 235
a) Motorlu aracın “suç aygıtı” olarak kullanılması 235
b) Motorlu aracın “suç işleme” sırasında kullanılması sırasında, suç işleyenlerin kaza geçirip ölmeleri veya yaralanmaları bir trafik olayı değildir 237
IV– TRAFİK SUÇLULARI 237
1– Sürücüler 237
2– Yayaların Ceza Sorumlulukları 244
3– İşletenlerin Ceza Sorumlulukları 251
4– Hayvan Tutucuların Ceza Sorumlulukları 253
5– Yapı ve Tesis Sahiplerinin Ceza Sorumlulukları 253
V– TAKSİRLE ÖLDÜRME SUÇU 255
1– Taksirli suç 255
2– Taksirle öldürme suçu 256
3– Taksirli suçlarda “kusur” koşulu 256
4– Taksirle öldürme suçunun özellikleri 257
5– Trafik kazalarında “kast” veya “olası kast” söz konusu olabilir mi? 257
6– Aile bireylerinin ölümü halinde ceza verilmemesi 258
VI– TAKSİRLE YARALAMA SUÇU 258
1– Trafik kazalarında taksirle yaralama 258
2– Taksirle basit yaralama (m.89/1) 259
3– Taksirle ağır yaralama (m.89/2) 259
4– Taksirle yaralamanın çok ağır sonuçlar doğurması (m.89/3) 260
5– Birden çok kişinin yaralanması 262
6– Taksirle yaralama suçunun şikâyete bağlı olması 262
7– Trafik kazasında yaralama, “kast” veya “olası kast” olarak nitelenebilir mi? 263
8– Sonucu nedeniyle ağırlaşmış suç 265
9– Aile bireylerinin yaralanması halinde ceza verilmemesi 265
VII– TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇLARI 266
1– Genel Olarak 266
2– Ulaşım Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu 268
3– Tehlikeli Biçimde Araç Kullanma Suçu 271
4– Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisiyle Araç Kullanma 273
Sekizinci Bölüm
TRAFİK KURALLARI
I– GENEL OLARAK 285
1– Trafik kurallarının önemi ve işlevi 285
2– Genel olarak trafik kuralları 285
II– KURALLARA İLİŞKİN AYRINTILI AÇIKLAMALAR 287
1– Karayollarında trafik akışına uyma kuralları 287
2– Trafik işaretlerine uyma kuralları 287
3– Alkollü, uyuşturucu, keyif verici maddelerin etkisi altında araç sürme yasağı 288
4– Taşıt kullanma sürelerine uyma zorunluluğu 290
5– Hız sınırlarına uyma zorunluluğu 291
6– Dönüş kurallarına uyma zorunluluğu 292
7– Geçme kural ve yasaklarına uyma zorunluluğu 293
8– Şerit izleme, gelen trafikle karşılaşma, araçlar arasındaki mesafe, yavaş sürme ve geçiş kolaylığı sağlama kuralları 294
a) Şerit ileme 294
b) Gelen trafikle karşılaşma 294
c) Araçlar arasındaki mesafe 295
ç) Yavaş sürme ve yavaşlama 295
d) Geçiş kolaylığı sağlama 295
9– Kavşaklarda geçiş önceliğine ilişkin kurallar 295
10– İndirme ve bindirme kuralları 296
11– Duraklama ve park etme kuralları 296
12– Araçların ışıklandırılması kuralları 298
13– Araçların sürülmesi sırasındaki zorunluluklar ve yasaklar 298
14– Araçların yüklenmesine ilişkin kurallar 299
15– Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosiklet sürücülerinin” uyacakları kurallar 300
16– Araç manevralarında uygulanacak kurallar 300
17– Yayaların uyacakları kurallar 300
18– Hayvanla çekilen, elle sürülen araçlara ilişkin kurallar 302
19– Yarış ve koşulara ait kurallar 303
20– Geçiş üstünlüğüne sahip araçlar ve sürme kuralları 303
21– Ses, Müzik, Görüntü ve Haberleşme Cihazlarının Kullanılması 305
22– Tedbirsiz ve saygısız araç sürme 305
23– Demiryolu geçitlerine ilişkin kurallar 306
24– Çocuk, hasta ve sakat taşıtları, gözleri görmeyen yayalar, yürüyüş kolları 306
25– Sürücülerin ve yolcuların koruyucu tertibat kullanma zorunluluğu 307
26– Park ücretinin alınması, araçların çektirilmesi ve kaldırılması ile muhafazası 308
III– TRAFİK KAZALARINA İLİŞKİN KURALLAR 308
1– Trafik kazalarına karışanlar ile ilgili kurallar 308
2– Trafik kazalarında yükümlülük 309
3– Trafik kazalarında sürücü kusurlarının tespiti ve asli kusur sayılan haller 310
4– Sürücü kusurlarının tespiti 311
Dokuzuncu Bölüm
TRAFİK KAZALARINA EL KOYMA KOVUŞTURMA VE
CEZA YARGILAMASI
I– TRAFİK KAZASI 313
1– Motorlu araçların karıştığı kazalar 313
2– Motorlu taşıtların karışmadığı kazalara “trafik kazası” denilmemesi 313
3– Trafik kazası sayılmanın koşulları 314
II– TRAFİK KAZASINA EL KONULMASI 314
1– Kolluk güçlerinin ve trafik görevlilerinin yapmaları gerekenler 314
2– Trafik kazalarına el koyanların görev ve yetkileri 315
3– Trafik kazası tespit tutanağının düzenlenmesi 316
4– Trafik kazası tespit tutanağında kusuru etkileyecek açıklamalar hakkında 317
5– Kaza tutanaklarında aşağıdaki bilgilere yer verilmelidir 317
6– Kaza inceleme görevlileri ve bilirkişiler 318
III– SAVCILIK SORUŞTURMA AŞAMASI 319
1– Soruşturma işlemleri 319
2– Kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin karar ve itiraz yolu 320
3– Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilen durumlar 320
4– Savcılıkça, kaza yapan aracın trafik kaydına şerh düşülmesi 321
5– Kovuşturma aşamasında bilirkişi görevlendirme ve kusur raporu alınması 321
IV– CEZA DAVASI AŞAMASI 322
1– Ceza davasının açılması 322
2– Görevli mahkemeler 323
3– Suçlara uygulanan cezalar 324
V– SÜRÜCÜ BELGELERİNİN GERİ ALINMASI 325
1– Sürücü belgelerinin geçici olarak geri alınması 325
2– Çeşitli suçlardan mahkûm olanların sürücü belgelerinin geri alınması 325
3– Alkollü sürücülerin belgelerinin geri alınması 326
4– Uyuşturucu ve uyarıcı maddeler alan sürücülerin belgelerinin geri alınması 326
VI– CEZA DAVALARINDA KUSUR İNCELEMESİ 327
1– Bilirkişi atanması 327
2– Bilirkişi olarak atanabilecekler 328
3– Kusur değerlendirmesi 330
Onuncu Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA CEZA–HUKUK İLİŞKİSİ
I– GENEL OLARAK 331
1– Cezada ve hukukta eylemin niteliği 331
2– Haksız eylemden doğan tazminat davalarında ceza–hukuk ilişkisi 331
II– CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ HUKUK MAHKEMESİNE ETKİSİ 333
1– Kesin hüküm yönünden 333
2– Kesin kanıt olma yönünden 334
3– Zamanaşımı yönünden 335
4– Bekletici sorun yönünden 335
5– Ceza davasında alınan bilirkişi raporu yönünden 336
III– HUKUK HAKİMİNİN CEZA MAHKEMESİ KARARLARI KARŞISINDA DURUMU 337
1– Hukuk Hakimini bağlayan kararlar 338
2– Hukuk Hakimini bağlamayan kararlar 343
3– Hukuk hakiminin eylemin suç niteliğini araştırma yetkisi 349
IV– ŞİKÂYETTEN VAZGEÇMENİN TAZMİNAT DAVALARINA ETKİSİ 352
1– Karakolda veya Savcılıkta şikâyetten vazgeçme, tazminat hakkını ortadan kaldırmaz 352
2– Ceza mahkemesinde şikâyetten vazgeçmenin tazminat hakkına etkisi 352
3– Yargıtay kararları 353
4– Sorumlulardan biri hakkında feragatin, diğer sorumlulara etkisi 357
Onbirinci Bölüm
TRAFİK KAZALARINDAN KAYNAKLANAN
TAZMİNAT DAVALARINDA KUSUR İNCELEMESİ
I– KUSUR 359
1– Tazminat ölçüsü olarak kusur 359
2– Kusurun türleri 361
3– Kusur ve zarar ilişkisi 362
4– Kusur incelemesinde sıra 362
II– HUKUK MAHKEMESİNDE KUSUR İNCELEMESİ 363
1– Genel olarak 363
2– Tazminat davalarında kusurun belirleyici işlevi 363
3– Kusur incelemesi için gerekli belgeler ve bilgiler 363
a) Kaza tutanakları 364
b) C. Savcılığı Soruşturma dosyasındaki belgeler 364
c) Ceza mahkemesi dosyasındaki belgeler ve duruşma tutanakları 364
ç) Taraf tanıkları 364
d) Kusur oranlarını etkileyebilecek başka kanıtlar 364
4– Tazminat davalarında kusur belirlemede ölçü “nedensellik bağı”dır 365
5– Bilirkişi seçimi ve raporların değerlendirilmesi 366
6– Raporlar arasındaki çelişkilerin giderilmesi gerekliliği 368
7– Keşif yapılmasını gerektiren durumlar 368
8– Ceza davasındaki bilirkişi raporlarının dikkate alınmasını gerektiren durumlar 369
9– Hukuk hâkiminin, ceza davasındaki bilirkişi raporu ile bağlı olmadığı durumlar 370
10– Ceza davasının sonucu beklenmeli midir? 371
11– Raporlara itirazların incelenmesi ve değerlendirilmesi 372
12– Zarar görenin kusuru yoksa, sorumlular arasındaki kusur paylaşımının ayrıntılarıyla belirlenmesi gerekmez 375
13– Tek yanlı kazalarda da bilirkişi incelemesine gerek yoktur 376
14– Zincirleme kazalarda kusur değerlendirmesi 377
15– Kaza teknik arıza sonucu meydana gelmişse 378
16– Araçtaki üretim ve onarım hatalarından kaynaklanan trafik kazaları 378
Onikinci Bölüm
TRAFİK KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARI
I– GÖREVLİ MAHKEME 379
1– Genel olarak 379
2– Trafik kazalarında görevli mahkeme 380
3– Yolcu taşımada görevli mahkeme ticaret mahkemeleridir 384
4– Tüketici mahkemesinin görevli olduğu dava konuları 384
5– Trafik–İş kazalarında görevli mahkeme 386
6– Ortak görevli mahkeme 387
7– Devlet ve kamu kurumlarının taşıtlarının karıştığı kazalarda görevli mahkeme 388
8– Karayolları İdaresi’nin yol kusurlarından ve trafik düzenlemelerinden sorumlu olması durumunda görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir 388
9– Belediyelerin kent içi trafik düzenleme ve yol kusurlarından kaynaklanan trafik kazalarından dolayı sorumluluğunda “adli yargı” görevlidir 391
II– YETKİLİ MAHKEME 394
1– Genel yetkili mahkeme 394
2– Haksız fiilden doğan davalarda yetki 394
3– Davalının birden fazla olması halinde yetki 395
4– Sözleşmeden doğan davalarda yetki 395
5– Yolcu taşımada yetkili mahkeme 396
6– Şubeler ve tüzel kişilerle ilgili davalarda yetki 396
7– Sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda yetki 397
8– Trafik kazalarında yetkili mahkeme 398
III– DAVA TÜRLERİ 399
1– Belirsiz alacak davası (6100/m.107/1) 399
2– Tespit davası (6100/m.107/3) 402
3– Kısmi dava (6100/m.109) 402
IV– TRAFİK KAZASI DAVA KONULARI 403
1– Ölüm nedeniyle tazminat davası 403
2– Yaralanma nedeniyle tazminat davası 403
3– Ruhsal sarsıntı nedeniyle manevi tazminat davaları 404
4– Araç hasarı nedeniyle tazminat davası 404
5– Yolcunun taşımacıya karşı tazminat davaları 404
6– Ticari veya özel eşya sahiplerinin taşımacıya karşı tazminat davaları 405
7– Bina ve yapılara verilen zarardan dolayı tazminat davası 405
8– Zarar görenlere tazminat ödeyenlerin “rücu” davaları 405
V– DAVACILAR 405
1– Ölenin desteğinden yoksun kalanlar 405
2– Ölümlerde yalnızca manevi tazminat isteyebilecek olanlar 407
3– Bedensel zarara uğrayanlar 407
4– Bedensel zarara uğrayan kişinin yakınlarının manevi tazminat istekleri 408
5– Aracı hasarlanan kişinin dava hakkı 409
6– Bina, yapı ve tesis sahiplerinin dava hakkı 409
7– Eşya sahiplerinin dava hakkı 410
8– Rücu hakkı sahiplerinin dava hakkı 410
VI– DAVALILAR 412
1– Araç sahibi ve işletenler 412
2– Sürücü ve yardımcıları 414
3– Sigortacı 415
4– Yolcu taşımada davalılar 416
a) Taşımacı 416
b) Taşımada görevli sürücü ve yardımcı kişiler 417
c) Karayoluyla yolcu taşımada sigortacılar 417
5– Trafik–İş kazalarında davalılar 419
6– Güvence Hesabı hangi durumlarda dava edilebilir 421
7– Güvence Hesabına başvurma koşulları 421
VII– DAVA AÇILMASI 422
1– Ölüm nedeniyle açılan davalarda 422
2– Bedensel zararlar nedeniyle açılan davalarda 423
3– Araç hasarı nedeniyle açılan davalarda 423
4– Eşya hasarları nedeniyle açılan davalarda 424
VIII– DAVA DİLEKÇELERİ 424
1– Dava dilekçesi nasıl yazılmalı 424
2– Destek tazminatı dilekçesinde “konu” başlıkları 425
3– Bedensel zararlarda “konu” başlıkları 425
IX– KANITLAR 426
1– Olay ve kusur yönünden belgeler (Tüm trafik kazaları için) 426
2– Ölümlü olaylarda sunulacak deliller 426
3– Yaralanmalı olaylarda sunulacak deliller 427
4– İlgili yerlerden istenecek belge ve dosyalar 428
5– Araç hasarlarında sunulacak deliller 428
6– Gerekli olmayan belge ve bilgiler 429
7– Delil bildirme yükümlülüğü 430
8– Delillerin bildirilmesinde üç aşama 432
9– Delillerin bildirilme süresi ve biçimi 434
10– Delil listeleri 435
Onüçüncü Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA ÖLÜM NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARI
I– ÖLÜMÜN YOL AÇTIĞI ZARAR KAVRAMI 437
1– Ölümün yol açtığı zarar nedir ve kimlerin zararıdır? 437
2– Yargıtay kararlarına göre destekten yoksun kalanların zararı 439
II– TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR 441
III– KİMLER DESTEK OLABİLİR 442
IV– DESTEKTEN YOKSUNLUK 443
V– DESTEKTEN YOKSUN KALANLAR 444
VI– DESTEK SAĞLAMA BİÇİMLERİ 444
1– Parasal desteklik 444
2– Yardım ve hizmet ederek desteklik 445
VII– DESTEKTEN YOKSUNLUK SÜRELERİ 450
1– Genel olarak 450
2– Yaşam sürelerini belirlenmesi ve yaşam tabloları 451
3– Yaşam (zarar) sürelerini belirleme tarihi 452
VIII– DESTEK PAYLARI 452
1– Kişilerin birbirlerine destekliği, mirasçılıktan bağımsız olduğu için, destek payları ile miras payları birbiriyle karıştırılmamalıdır 452
2– Destek paylarının, Sosyal Güvenlik Kurumlarının gelir bağlama oranlarına göre belirlenmesi doğru değildir 453
3– Destek payını belirlemede en doğru yöntem, ölenin kazançlarının tamamı (100) kabul edilerek paylaştırma yapılmasıdır 454
4– Paylaştırmada dikkate alınacak hususlar 454
5– Paylaştırma örnekleri 455
IX– DESTEK DÖNEMLERİ 456
1– Aktif dönem – Pasif dönem ayrımı 456
2– İşlemiş dönem–işleyecek dönem ayrımı 457
X– TAZMİNATIN PARASAL ÖLÇÜSÜ 458
1– Genel olarak 458
2– Tazminat hesaplarına esas alınacak veya alınamayacak “parasal” değerler 458
3– Kazanç belirlemede dikkate alınacak hususlar 459
4– Yardım ve hizmet ederek destekliğin “parasal” ölçüsü 460
XI– TAZMİNAT HESABINA KATILMAYACAK OLAN KAZANIMLAR 460
XII– TAZMİNATTAN İNDİRİMLER 462
1– Genel olarak 462
2– Destek tazminatından neler indirilmez 463
3– Destek tazminatından neler indirilir 464
4– Kusur indirimi 464
5– Dul eşin evlenme şansı indirimi 465
6– Küçük çocukların yetiştirme giderlerinin indirimi 468
7– Yetersiz ödemelerin tazminattan indirimi 469
8– İş kazalarında “kaza sigortası” dalından bağlanan gelirlerin indirimi 470
9– Hatır taşıması indirimi 471
XIII– DESTEK TAZMİNATININ HESAPLANMASI 472
1– İnsana verilen zararların gideriminde temel ölçü 472
2– Destek tazminatının hesaplanması 473
Ondördüncü Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA BEDENSEL ZARARLAR NEDENİYLE
TAZMİNAT DAVALARI
I– BEDENSEL ZARAR TÜRLERİ 475
II– GEÇİCİ TAM İŞGÖREMEZLİK 476
1– Tanım 476
2– Geçici işgöremezlik zararının hesaplanması 476
3– Geçici işgöremezlik, geçici güç kaybı olup, tedavi giderleri kapsamında değildir 477
4– Geçici işgöremezlikte farklı zarar türleri 478
a) Çok özel koşullarda “bakıcı giderleri” 478
b) Yardımcı kişi giderleri 480
c) Öğrencinin yıl kaybetmesi 481
III– SÜREKLİ İŞGÖREMEZLİK (KALICI SAKATLIK) 481
1– Tanım 481
2– Sürekli işgöremezlik durumu 482
a) Çalışanlar yönünden 482
b) Yaşlılar, emekliler, bir işi ve kazancı bulunmayanlar yönünden 482
c) Kendi ev hizmetlerini yapan ev kadınları yönünden 483
ç) Küçük yaşta sakat kalan çocuklar yönünden 483
IV– YAŞAM BOYU BAKIM GİDERLERİ 484
1– Tanım 484
2– Yaşam boyu bakım gideri istenmesinin koşulları 484
3– Bakım işinin aile bireyleri için ağır bir külfet oluşturması 485
4– Bakım süresi ve zamanı 486
5– Yaşam boyu bakım giderleri tedavi giderleri kapsamındadır 486
V– EKONOMİK GELECEĞİN SARSILMASINDAN DOĞAN KAYIPLAR 486
1– Yasa ve kavram 486
2– Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıp örnekleri 487
a) Mesleğini yapamaz hale gelme 487
b) Mesleğini değiştirmek zorunda kalma 488
c) Mesleğini değiştirmek zorunda kalma 488
ç) Erken emekliye sevk edilme 488
d) Beden gücünde eksilme nedeniyle bazı işleri yapamaz hale gelme 488
e) Tedavi ve iyileşme süresi içinde bazı olanak ve fırsatları kaçırmış olma 489
f) Estetik zararların ekonomik geleceğe etkisi 489
g) Ruhsal sarsıntıdan kaynaklanan güç kaybı zararı 489
3– Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan zarar hesabı 489
VI– TEDAVİ GİDERLERİ 492
1– Tedavi giderleri ve kapsamı 492
2– Tedavi giderlerinin kanıtlanması ve hesaplanması 495
3– Yaralanma nedeniyle manevi tazminat istenmesi 495
4– Bedensel zarara uğrayan kişinin yakınlarının manevi tazminat istekleri 496
VII– CEZA YASASINA GÖRE BEDENSEL ZARARLAR 496
VIII– BEDEN GÜCÜ KAYIPLARININ TESPİTİ 498
1– Tüzük ve yönetmelikler 498
2– Yetkili sağlık kurulları 499
3– Bedensel zararların tespitine ilişkin Yargıtay görüşleri 500
4– İşgöremezlik dereceleri 501
a) Yüzde %10’un altındaki beden gücü kayıpları 501
b) Yüzde 10 – 50 arası beden gücü kayıpları 501
c) Yüzde %60’ın üzerindeki beden gücü kayıpları 502
5– Sigorta şirketlerinin mevzuata aykırı uygulamaları 502
a) Trafik Sigortası Genel Şartlarında 502
b) Zorunlu Koltuk Sigortasında 503
IX– BEDENSEL ZARARLARIN HESAPLANMASI 504
1– Tazminat hesabına esas bilgiler (hesap unsurları) 504
2– Hesaplama evreleri 504
3– Bedensel zararlarda değer ölçüsü 505
4– Bedensel zararların “parasal” ölçüsü 505
5– Bedensel zararlarla ilgili hesap raporunun bölümleri 506
Onbeşinci Bölüm
TRAFİK KAZASINDAN ZARAR GÖRENLERİN
MANEVİ TAZMİNAT İSTEKLERİ
I– BELİRSİZ ALACAK DAVASINDA 509
1– Manevi tazminat hangi aşamada istenmeli 509
2– Zarar ve kapsamı belli olduktan sonra, karar aşamasında istenmesi önerisi 509
3– Manevi tazminat miktarı başlangıçta açıklanırsa ölçüsüz bir istek olur 510
4– Manevi tazminat için ayrı bir dava açılması usul ekonomisine aykırı olacaktır 511
II– MANEVİ TAZMİNATIN ANLAMI, AMACI VE İŞLEVİ 511
1– Tatmin görüşü 511
2– Ceza görüşü 513
3– Telafi görüşü 515
4– Caydırıcılık görüşü 518
III– ÇEŞİTLİ GÖRÜŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 519
1– Tatmin görüşü (acı ve üzüntüyü giderme, öfkeyi yatıştırma, huzur ve tatmin duygusu yaratma) işlevi hakkında 519
2– Ceza etkisi yaratma işlevi hakkında 519
3– Maddi tazminatı tamamlama ve denkleştirme işlevi hakkında 520
4– Manevi tazminatın caydırıcı etkisi hakkında 521
5– Sonuç olarak, 521
IV– MANEVİ TAZMİNATIN YASAL DAYANAKLARI VE KOŞULLARI 521
1– Yasa hükümleri 521
2– Manevi tazminat isteyebilmenin koşulları 522
3– Yakınların manevi tazminat isteyebilmeleri 523
V– MANEVİ TAZMİNATIN ÖLÇÜSÜ 523
1– Manevi tazminatın, maddi tazminatı tamamlayıcı denkleştirme işlevi ve bunun uygulanması 524
2– Yargıcın gözönünde bulundurması gereken özel durumlar 525
3– Manevi tazminatın belirlenmesinde gözönünde bulundurulacak hususlar 527
a) Suçun ve eylemin niteliği 527
b) Olayın ve eylemin ağırlığı 528
c) Zarar görenin ve zarar verenin kişilikleri 528
ç) Meslek yaşamının sona ermesi ve ekonomik geleceğin sarsılmasında ölçü 529
4– Manevi tazminatın “caydırıcı” etkisi nasıl sağlanabilir? 530
5– Manevi tazminatın, maddi tazminat gibi hesaplanması 531
6– Maddi tazminat ile denkleştirme 534
Onaltıncı Bölüm
HATIR TAŞIMASI VE HATIR İÇİN KULLANMA
I– HATIR TAŞIMASI 535
1– Hatır taşıması nedir 535
2– Taşıyanın “ekonomik yararı varsa” hatır taşıması söz konusu olmaz 535
3– Aile bireylerinin taşınması “hatır taşıması” değildir 536
4– Hatır için de olsa taraflar arasında “yolcu taşıma” ilişkisi kurulmuştur 538
II– HATIR TAŞIMALARINDA TAZMİNATTAN İNDİRİM 539
1– Hatır taşımalarında tazminattan indirim zorunlu mudur? 539
2– İndirim yapılması niçin istenmektedir? 539
3– İndirim zorunlu mudur? 540
4– İndirimin ölçüsü nedir, ne olmalıdır? 541
5– Hatır için taşınanın kusura katılımı varsa, tazminattan indirim gerekecektir 542
6– Hatır için taşınanlar da Trafik Sigortasından yararlanırlar 543
7– Hatır indiriminden, ancak hatır için taşıyan yararlanabilir 545
8– Ortaklaşa sorumlulukta hatır indiriminin diğer davalılara etkisi 546
III– KUSURA KATILIM NEDENİYLE İNDİRİM 547
1– Hatır taşıması ve kusura katılımın birlikte değerlendirilmesi 547
2– Kusura katılımda indirim oranı ne olacaktır? 547
3– Yargıtay kararları 549
4– Başka kusura katılım nedenleri 550
IV– HATIR İÇİN KULLANMA VE KULLANDIRMA 550
1– Yasa hükmü 550
2– Hatır için kullanma veya kullandırmaya hangi yasa hükümleri uygulanacaktır 551
3– Yasa hükmünün uygulanabilmesi için araç sahibinin bir “çıkarı” olmamalıdır 551
Onyedinci Bölüm
YETERSİZ ÖDEMELERİN İPTALİ VE BAKİYE ZARARIN ÖDETİLMESİ
I– YASA HÜKMÜ 553
II– YETERSİZ ANLAŞMALARIN İPTALİ 554
1– Yetersiz ve ölçüsüz anlaşmalar 554
2– Sigorta şirketlerinin yetersiz ödemeleri 554
3– İbranamelerin hukuksal niteliği 555
4– Sigorta ibranameleriyle ilgili Yargıtay kararlarından örnekler 556
5– İbranamelerin iptali için iki yıllık hak düşürücü süre 557
6– Anlaşmanın iptali isteminde yöntem 558
7– Yetersizliğin ve ölçüsüzlüğün araştırılması ve kanıtlanması yöntemi 559
8– Ceza Yargılama Yasası’ndaki uzlaşmanın trafik kazalarıyla bir ilgisi yoktur 560
III– ÖDEMELERİN YETERSİZ OLUP OLMADIĞININ SAPTANMASI 561
1– Ödemelerin yetersizliğini saptama yöntemi 561
2– Hesaplama yöntemi ve hesap unsurları 562
IV– YETERSİZ ÖDEMELERİN TAZMİNATTAN İNDİRİMİ 564
1– İndirimin nasıl yapılacağı konusunda görüşler ve uygulanan yöntemler 564
a) Güncelleyerek indirim görüşü 564
b) Aynen indirim görüşü 565
c) Güncelleme konusunda Hukuk Genel Kurulu’nda iki yöntemin tartışılması 565
ç) İndirimin nasıl yapılması gerektiği konusunda görüşümüz 567
2– İndirim yöntemlerinin örneklerle açıklanması 567
3– İndirim yöntemlerinin karşılaştırılması 569
4– Sigorta ödemesi, poliçe limitinin altında ise, en son verilere göre hesaplanan tazminattan düşülür 569
5– Dava sırasında yapılan ödemeler, güncellenmeksizin, hesaplanan tazminattan aynen indirilir 570
V– SONUÇ 571
Onsekizinci Bölüm
ARAÇ HASARI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARI
I– KONUNUN ÖZELLİĞİ 573
II– ARAÇ HASARI 573
1– Hasarın tespiti 573
2– Onarım masrafları ve yan giderler 574
3– Onarım giderleri, aracın değerini aşıyorsa, araç bedeli istenir 574
4– Yabancı plakalı araçlarla ilgili zararlar 575
III– DEĞER KAYBI 578
1– Araçta onarım sonrası değer kaybı 578
2– Araç kullanılamaz hale gelmişse, değer kaybı söz konusu olmaz 579
3– Değer kaybının belirlenmesi 580
4– Değer kaybına uğrayan aracın satılmış olması 581
IV– KAZANÇ KAYBI VE ARAÇ YOKSUNLUĞU 582
1– Kimler kazanç kaybı isteyebilir 582
2– Araç yoksunluğu 584
3– Kazanç kayıpları Trafik Sigortası kapsamında kabul edilmemektedir 584
4– Ticari araçların kazanç kayıpları nasıl belirlenmeli 586
V– ARAÇ HASARI İLE İLGİLİ KANITLAR 590
1– Olay ve kusur yönünden belgeler (Tüm trafik kazaları için) 590
2– Araç hasarlarında sunulacak deliller 591
VI– ARAÇ HASARI NEDENİYLE DAVACI OLABİLECEK KİŞİLER 591
1– Araç sahibi 591
2– İşletenler 591
3– İşleten gibi sorumlu ve hak sahibi olanlar 592
4– Aracın elde tutanı (zilyet) konumundaki kişiler 592
a) Sürücü 592
b) Aracı ödünç alan kişi 593
c) Saklayıcı 593
5– Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette bulunanlar 594
Ondokuzuncu Bölüm
MOTORLU ARAÇLARDA ÜRETİM VE ONARIM HATALARI
I– GENEL OLARAK 595
1– Teknik arıza olarak nitelenen kazalarda üretim ve onarım hataları 595
2– Uygulanacak yasalar 595
3– Tanımlar 596
II– TÜKETİCİ YASASINA GÖRE HAK ARAMA YOLLARI 597
1– Üretim hatası (ayıplı mal) 597
2– İspat yükü 598
III– AYIPLI MALDAN SORUMLULAR 598
1– Satıcı 598
2– Üretici ve ithalatçı 600
IV– TÜKETİCİNİN SEÇİMLİK HAKLARINI KULLANMASI 600
1– Satılanı geri vererek sözleşmeden dönme hakkı (Satıcıdan isteme) 600
2– Ayıp oranında bedelden indirim isteme hakkı (Satıcıdan isteme) 600
3– Ayıplı aracın ayıpsızı ile değiştirilmesini isteme hakkı (üretici–ithalatçı–satıcının ortaklaşa sorumluluğu) 601
4– Ücretsiz onarım isteme (üretici–ithalatçı–satıcının ortaklaşa sorumluluğu) 602
5– Sık arızalanma veya onarım süresinin geçirilmesi durumunda, alıcının seçimlik haklarını değiştirme olanağı 603
6– Üretici ve ithalatçının satış sonrası bakım ve onarım hizmetleri yükümlülüğü 605
7– Tazminat isteme hakkı 606
V– ZAMANAŞIMI 608
1– Ayıplı maldan sorumlulukta zamanaşımı 608
2– Ayıplı hizmetten sorumlulukta zamanaşımı 608
3– Üretim ve onarım hatalarından kaynaklanan ölüm ve bedensel zararlarda zamanaşımı 608
VI– GARANTİ BELGESİ 609
1– Tanım 609
2– Garanti belgesine göre sorumluluk süreleri 609
3– Garanti Belgesi verme zorunluluğu 610
4– Garanti Belgesinin içeriği 610
5– Garanti Belgesinin sağladığı olanaklar 611
6– Tüketicinin onarım seçeneğini değiştirebileceği durumlar 611
7– Garanti Belgesi vermemenin yaptırımı 612
VII– GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 612
1– Görevli mahkeme 612
2– Yetkili mahkeme 612
VIII– TİCARİ ARAÇLARDA ÜRETİM VE ONARIM HATALARI 613
1– Ticari ve mesleki amaçlarla motorlu araç satın alan kişiler 613
2– Uygulanacak yasalar ve yönetmelikler 614
3– Satıcının sorumluluğu 614
4– Alıcının gözden geçirme ve satıcıya bildirme (ihbar) yükümlülüğü 615
5– Satıcının ağır kusurlu olması 615
6– Garanti belgesi 616
7– Alıcının seçimlik hakları 616
8– TBK’da alıcının seçimlik haklarına konulan sınırlamalar 617
9– Motorlu araca takılan aygıtların ayıplı olmasında yapılması gerekenler 618
10– Ayıplı aracın başkasına satılmış olması durumu 618
11– Ticari ve mesleki araç sahiplerinin tazminat isteme hakları 619
IX– ÜRETİCİNİN VE İTHALATÇININ SORUMLULUĞU 619
1– 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanması Hakkında Kanunu’nun ilgili hükümleri 620
2– Ayıplı Malın Neden Olduğu Zararlardan Sorumluluk Hakkında Yönetmelik 620
3– Motorlu Araçların ve Römorkların Kütle ve Boyutları ile ilgili Yönetmelik 620
4– Garanti Belgesi 621
5– Üreticiye ve ithalatçıya karşı doğrudan dava açılabilmesi 621
6– Üretici ve ithalatçının sorumluluğunun hukuksal niteliği 622
7– Üretici ve ithalatçının sorumluluğuna uygulanacak zamanaşımı süreleri 623
X– ÜRETİM HATALARINDAN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN ZARAR GÖRMESİ 624
1– Motorlu aracın bir kazaya karışması 624
2– Üretici ve ithalatçının sorumlu tutulabilmesi 624
Yirminci Bölüm
TRAFİK KAZALARI VE SİGORTALAR
Giriş
SİGORTA TÜRLERİ
I– ZORUNLU SİGORTALAR 625
1– Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası 625
2– Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası 626
3– Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası 626
4– Karayolu turist taşıma araçları zorunlu sigortaları 627
5– Uluslararası Yeşil Kart (Green Card) Sigortası 628
6– Güvence Hesabı 628
II– İSTEĞE BAĞLI SİGORTALAR 629
1– İsteğe bağlı sorumluluk sigortası 629
2– Motorlu Kara Taşıt Araçları Kasko Sigortası 629
3– Birleşik (Paket) Sigorta Poliçesi 629
4– Ferdi Kaza Sigortası 630
Birinci Ayrım
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI (TRAFİK SİGORTASI)
I– GENEL OLARAK 631
1– Tanım 631
2– Yasa hükümleri 631
3– Trafik Sigortasının geçerli olduğu yerler 632
4– Sigortanın kapsamı 632
5– Geçerlik süresi 633
II– GÜVENCE TÜRLERİ 633
1– Destekten yoksun kalma ve sakatlık tazminatının nasıl hesaplanacağı hakkında 633
2– Beden gücü kayıplarının belirlenmesi hakkında 635
3– Tedavi giderleri hakkında 636
4– Yaşam boyu bakım giderleri hakkında 637
III– GÜVENCE TUTARLARI (POLİÇE LİMİTİ) 637
IV– GÜVENCE KAPSAMINDA OLMAYAN ZARARLAR 638
1– Yasa hükmü 638
2– Torba Yasayla yapılan eklemeler 638
3– Önceki ve yeni Genel Şartlarda “teminat dışı haller” 640
4– Genel Şartlardaki “teminat dışı haller” konusunda görüşlerimiz 643
a) İşletilme halinde olmayan araçların sebep olacağı zararlar hakkında 643
b) İşletenin (kendi) zararlarının teminat dışı olması hakkında 645
c) İşleten ve sürücü yakınlarının “can zararlarını” teminat dışı bırakma çabası 646
V– SİGORTA ETTİRENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 648
1– Sözleşme yapma ve prim ödeme yükümlülüğü 648
2– Sözleşme yapıldığı sırada beyan yükümlülüğü 648
3– Kazaları ve açılan davaları ihbar yükümlülüğü 649
4– İşletenin değişmesi durumunda bildirim yükümlülüğü 650
VI– SİGORTACININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ 651
1– Yasaya göre 651
2– Önceki Genel Şartlara göre 652
3– Yeni Genel Şartlara göre 653
VII– SORUMLULUĞU KALDIRAN VEYA AZALTAN SÖZLEŞMELERİN GEÇERSİZLİĞİ 654
1– Yasa hükümleri 654
2– İbranameler 654
3– Yetersiz ödemeler nedeniyle açılacak davalarda yöntem 655
VIII– TRAFİK SİGORTASINDAN YARARLANACAK OLANLAR 656
1– Üçüncü kişiler 656
2 Sürücü ve yardımcıları 656
3– İşleten ve sürücü yakınları 657
4– Hatır için taşınanlar da Trafik Sigortasından yararlanırlar 664
IX– SİGORTACININ SORUMLU OLDUĞU ZARAR TÜRLERİ 664
1– Ölümlerde 664
2– Yaralanmalarda 664
3– Tedavi (iyileşme) giderleri 664
4– Maddi hasarlar 664
X– SİGORTACIYA BAŞVURMA 670
1– Yasa değişikliği ve sigortacıya başvurma koşulu 670
2– Sigortacıya verilmesi gereken belgeler 671
3– Ölümlü kazalarda gerekli belgeler 671
4– Bedensel zararlarda gerekli belgeler 672
5– Araç hasarlarında gerekli belgeler 672
XI– SİGORTA TAZMİNATININ ÖDENMESİ 672
1– Sigortacının ödemekle yükümlü olacağı tazminat tutarı 672
2– Ortaklaşa zincirleme sorumluluk ilkesi, sigortacıya da uygulanır 673
3– Zarar görenlerin çokluğu karşısında ödeme şekli 676
4– Zararın tamamını ödeyen sigortacının, öteki sigortacılara dönme (rücu) hakkı 678
5– Ödeme süresi ve sürenin başlangıcı 678
6– Sigortacının temerrüdü ve açılan davalarda faiz başlangıcı 679
XII– SİGORTACIYA KARŞI DAVA AÇILMASI 680
1– Görevli mahkeme 680
2– Yetkili mahkeme 680
3– Davacılar ve dava konuları 681
4– Davalılar 681
5– Sigortacıya karşı açılacak davalarda zamanaşımı 682
6– Sigortaya karşı açılan davalarda faiz başlangıcı 682
XIII– SİGORTA ETTİRENİN SİGORTACIYA KARŞI DAVA AÇMASI 682
1– İhbar yükümlülüğünün yerine getirilmiş olması 682
2– Sigorta ettirenin, zarar gören üçüncü kişilere tazminat ödemiş olması 683
XIV– SİGORTACININ SİGORTACIYA KARŞI DAVASI 684
XV– SİGORTACININ DÖNME HAKKI VE ARDILLIĞI 684
1– Yasa hükmü 684
2– Sigorta Genel Şartları 685
3– Yeni Genel Şartlarda bulunmayan iki rücu sebebi 691
a) Yetkili makamdan izin alınmadan yarış düzenlenmesi 691
b) Kazanın, taşıt kullanma sürelerine uyulmamasından kaynaklanması 691
XVI– TRAFİK SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI 692
1– Ölüm ve yaralanmalarda zamanaşımı süreleri 693
2– Araç hasarlarında zamanaşımı süresi 693
3– Dönme (rücu) davalarında zamanaşımı 693
4– Zamanaşımının kesilmesi 693
İkinci Ayrım
KARAYOLU YOLCU TAŞIMACILIĞI ZORUNLU
KOLTUK FERDİ KAZA SİGORTASI
I– TANIM 695
II– TOPLU TAŞIMADA CAN SİGORTALARININ ÖNEMİ 695
III– YASAL DÜZENLEMELER 697
1– Karayolu Taşıma Kanunu’ndan önceki dönem 697
2– Karayolu Taşıma Kanunu’ndan sonraki dönem 697
IV– ZORUNLU KOLTUK SİGORTASININ ÖZELLİKLERİ 699
1– Sigorta türleri arasındaki yeri 699
2– Başlıca özellikleri 700
3– Öteki zorunlu sigortalarla karşılaştırma 701
V– KOLTUK SİGORTASINDA GÜVENCENİN KAPSAMI 703
1– Yer ve zaman yönünden 703
2– Zararı doğuran olaylar yönünden 704
3– Sigortalanan kişiler yönünden 706
a) Yolcular 706
b) Yolcu sayılanlar 709
c) Sürücülerin Koltuk Sigortasından yararlanma koşulları 712
ç) Yardımcı kişiler 713
VI– KOLTUK SİGORTASI YAPTIRMAK ZORUNDA OLAN TAŞIMACILAR 714
1– Yasal düzenleme 714
2– Koltuk Sigortası yaptırmak zorunda olan yetki belgesi sahipleri 715
3– İl sınırları içinde yolcu taşımaları ile 100 kilometreye kadar şehirlerarası yolcu taşımaları konusunda belirsizlik 715
4– Seyahat Acentalarının Zorunlu Koltuk Sigortası ile birlikte üç tür sigorta yaptırma yükümlülükleri 717
5– Taşıtların Yasa ve Yönetmelik hükümlerine uygun olmamasının, Koltuk Sigortası yönünden yaptırımı 718
VII– KOLTUK SİGORTASINDA SİGORTA BEDELİ 718
A) Ölümlerde 718
1– Sigorta poliçesinde gösterilen meblâğın tamamı hak sahiplerine ödenir 718
2– hak sahipleri “mirasçılar” olup, destekten yoksun kalanlar “mirasçı” değillerse, bu sigorta türünden yararlanamazlar 719
3– Bir destek tazminatı olmadığı için, tazminat hesabına gerek yoktur 719
4– Mirasçılar, ayrıca destekten yoksun kalmışlarsa 720
5– Sigortacı ödeme yapmazsa, doğrudan icra kovuşturması yapılabilir 722
B) Bedensel zararlarda 723
1– Koltuk Sigortası Genel Şartları’nda “sakatlık” tazminatı 723
2– Sakatlık tazminatına ilişkin Genel Şartların ilgili maddesi yasalara aykırıdır 723
3– Sakatlık derecelerinin, tüm sağlık kurullarınca uygulanan “tüzük” hükümlerine göre belirlenmesi yasal zorunluluktur 726
4– Uzlaşma yoluyla sakatlık tazminatının belirlenmesi, yasalara aykırı olduğu gibi, “zorunlu” sigortaların anlam ve amacına da aykırı bir uygulamadır 726
5– Sakatlık tazminatı nasıl belirlenmelidir? 727
6– Koltuk Sigortasından alınan “sakatlık” tazminatı, kazanç kaybı ve güç kaybı zararından indirilmez 728
7– Sakatlık tazminatında süre 729
C) Tedavi giderlerinin koltuk sigortasından ödenmesi 730
1– Tedavi giderlerinin Koltuk Sigortası’ndaki yeri ve türü 730
2– Koltuk Sigortası Genel Şartlarında “tedavi giderlerine” ilişkin bölümler 730
3– Tedavi giderlerinde sorumluluk süresi 731
4– Tedavi giderleri için başvuru süresi ve ödeme koşulları 731
5– Tedavi giderlerinin ödenmesi için yapılması gerekenler 733
VIII– SİGORTACIYA KAZANIN BİLDİRİLMESİ 735
1– Bildirimi yapacak olanlar 735
2– Bildirim süresi 735
IX– BAŞVURU İÇİN GEREKLİ BELGELER 735
X– TAZMİNATIN ÖDENMESİ 739
1– Ödeme süresi 739
2– Süresinde ödeme yapılmamasının sonuçları 739
3– Faizin türü 739
4– Teminat türlerinin birleşmesi durumunda ödeme tutarı 740
XI– KOLTUK SİGORTASI YAPTIRMAYAN TAŞIMACININ SORUMLULUĞU 740
1– Yönetmelik hükmü 740
2– Koltuk Sigortası yaptırmayan taşımacının yolculara karşı sorumluluğu 741
XII– SİGORTACININ TAŞIMACIYA DÖNME (RÜCU) HAKKI 742
XIII– SİGORTACININ ARDILLIĞI 744
1– Ölüm ve sakatlık bedelleri için ardıllık söz konusu değildir 744
2– Sigortacının ardıllığı yalnızca tedavi giderlerinde söz konusudur 745
XIV– KOLTUK SİGORTASINDA KUSURUN TAZMİNATA ETKİSİ 745
1– Taşımacı ile sürücü ve yardımcıları kusursuz olsalar bile Koltuk Sigortasından ödeme yapılır 745
2– Sürücü ve yardımcıları, “kastı ve kasıt derecesinde ağır kusurları” yoksa, Koltuk Sigortasından yararlanabilirler 745
3– Yolcuların kasıtlı veya kasta yakın bir davranışı söz konusu olmadıkça, Koltuk Sigortasından yararlandırılmaları gerekir 746
XV– ZAMANAŞIMI 747
1– Zamanaşımı süreleri 747
2– Dönme (rücu) davalarında süre 747
XVI– FAİZ 747
XVII– GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 748
1– Görevli mahkeme 748
2– Yetkili mahkeme 748
Üçüncü Ayrım
ZORUNLU KARAYOLU TAŞIMACILIK MALİ SORUMLULUK SİGORTASI
I– ÖN AÇIKLAMA 749
1– Yasa değişikliğiyle kaldırılmış olmasının yanlışlığı 749
2– Taşıma Sigortasını kaldıranların hatalarını fark edip, taşımacılar için Trafik Sigortasını ikiye katlama biçiminde yaptıkları düzenleme yanlış ve yetersizdir 750
3– Taşımacının yaptıracağı iki kat Trafik Sigortası nasıl uygulanmalı 751
4– Sigortacının yolculara karşı sorumluluğunu açıklama gerekliliği 752
II– TAŞIMACININ YAPTIRMAK ZORUNDA OLDUĞU SİGORTALAR 752
III– YOLCULAR İÇİN SORUMLULUK SİGORTASININ ÖZELLİKLERİ 753
IV– SİGORTANIN KAPSAMI 755
1– Yararlanacak kişiler (yolcular) 755
2– Yer ve zaman yönünden sigorta kapsamı 757
3– Zararı doğuran olaylar yönünden sigorta kapsamı 758
4– Taşıtlar yönünden sigorta kapsamı 758
5– Sigortadan yararlanacak yolcu sayısı 759
V– GÜVENCE (TAZMİNAT) TÜRLERİ 759
1– Ölümlerde 759
2– Bedensel zararlarda 760
VI– SİGORTACIYA BAŞVURU İÇİN GEREKLİ BELGELER 761
VII– SİGORTACININ ARDILLIĞI VE RÜCU HAKKI 761
VIII– TAZMİNAT ÖDENMESİNDE ÖNCELİKLİ SİGORTA 762
IX– KARAYOLU TAŞIMA SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI 763
1– Yolcu taşıma ticari bir iş ve bir sözleşme türüdür 763
2– Yolcu taşımada zamanaşımı (10) yıldır 763
X– FAİZ 764
XI– GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 764
Dördüncü Ayrım
MOTORLU ARAÇ İŞLETENLER İÇİN İSTEĞE BAĞLI
MALİ SORUMLULUK SİGORTASI
I– TANIM 765
II– KAPSAM 765
III– İSTEĞE BAĞLI SİGORTA’DAN YARARLANACAK OLANLAR 766
IV– POLİÇE TUTARI 766
V– ÖDEME BİÇİMİ VE SÜRESİ 766
VI– YETKİLİ MAHKEME 767
VII– ZAMANAŞIMI 767
Beşinci Ayrım
ULUSLARARASI YEŞİL KART SİGORTASI
I– YEŞİL KART ‘GREEN CARD) SİGORTASI NEDİR 769
II– MOTORLU TAŞIT BÜROSU’NUN UYGULAMASI YANLIŞTIR 769
III– GÜVENCE HESABI’NIN YABANCI PLAKALI ARAÇLARDAN SORUMLULUĞU 769
IV– GÜMRÜK YÖNETMELİĞİ’NDE YEŞİL KART (GREEN CARD) DÜZENLEMESİ 770
Altıncı Ayrım
KARA TAŞITLARI KASKO SİGORTASI
I– TANIM 773
II– SİGORTANIN KONUSU, KAPSAMI VE ÖZELLİKLERİ 773
1– Sigortanın konusu 773
2– Sigortanın kapsamı 774
3– Kasko Sigortasının özellikleri ve Trafik Sigortası ile farkları 774
a) Kasko Sigortasından üçüncü kişiler yararlanamazlar 774
b) Kasko Sigortası, sigortalının “kendi aracının” hasarı için yapılır 774
c) Kasko Sigortasını, araç sahipleri yaptırmak zorunda değillerdir; isteğe bağlıdır 775
ç) Sigorta şirketleri, Kasko Sigortası yapmak zorunda değillerdir 775
d) Kasko Sigortasında güvence tutarları serbestçe kararlaştırılabilir 775
e) Araç sahibinin değişmesi halinde iki sigorta türü arasındaki farklılık şöyledir 775
f) Kusur yönünden iki sigorta türü arasında farklılık 775
III– KASKO SİGORTASI İLE SAĞLANAN GÜVENCELER 776
1– Güvence türleri 776
2– Ek sözleşme ile güvence altına alınabilecek zararlar 776
IV– TEMİNAT DIŞINDA KALAN ZARARLAR 778
1– Sigorta poliçesinde yer almayan rizikolar teminat dışında kalacaktır 778
2– Kesin güvence dışında kalan rizikolar 779
V– SİGORTACININ İSPAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE TEMİNAT DIŞI SAYILMANIN KOŞULLARI 780
1– Alkol ve uyuşturucu etkisi altında araç kullanmak 780
2– Sürücü belgesiz veya yetersiz sürücü belgesi ile araç kullanmak 781
3– Taşıma haddinden fazla yük ve yolcu taşınması 782
4– Araca “kasıtlı” olarak verilen zararlar 783
5– Sigorta ettirenin sorumlu olduğu kişiler ile yakınlarının kasıtlı hareketleri 785
6– Aracı kullanan kişinin kaza yerinden ayrılması 786
VI– SİGORTA ETTİRENİN BEYAN VE İHBAR YÜKÜMLÜLÜĞÜ 788
1– Sözleşme yapılırken beyan yükümlülüğü 788
2– Sözleşme yapılmasından sonra 789
3– Rizikonun gerçekleşmesinden önce 789
4– Rizikonun gerçekleşmesi halinde ihbar ve önlem alma yükümlülükleri 790
5– İhbar süresine ilişkin Yargıtay kararları 791
6– Rizikonun gerçekleşmesi halinde sigortacının yükümlülükleri 791
7– Hasar ve tazminatın sonuçları 794
VII– KASKO SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI 795
VIII– KASKO SİGORTASINDA GÖREVLİ MAHKEME 796
IX– TAZMİNATI ÖDEYEN SİGORTACININ ARDILLIĞI 796
1– Kasko Sigortacısının ardıllığı 796
2– Ardıllığın koşulları 796
3– İspat külfeti 798
4– Sigortalının kusura katılımı ve davalının “takas–mahsup” istemi 798
X– TAZMİNATI ALAN SİGORTALININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ 799
1– Yasa hükmü 799
2– Hasar bedelini alan sigortalı, aynı nedenle üçüncü kişiyi dava edemez 799
Yirmibirinci Bölüm
GÜVENCE HESABI
I– YASAL DÜZENLEME 801
II– GÜVENCE HESABININ KAPSAMI 802
III– GÜVENCE HESABINA BAŞVURMA KOŞULLARI 802
IV– GÜVENCE HESABI YÖNETMELİĞİ 803
V– UYGULAMA İLKELERİ 804
VI– GÜVENCE HESABINA BAŞVURMA KOŞULLARI 805
1– Güvence Hesabına hangi durumlarda başvurulacağı 805
2– Başvurabilecek olanlar 805
3– Güvence türleri 805
4– Başvuru belgeleri 806
5– Başvuru süresi (zamanaşımı) 806
VII– GÜVENCE HESABI’NIN ARDILLIĞI 806
Yirmiikinci Bölüm
SİGORTACILIKTA TAHKİM SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU
I– GENEL OLARAK TAHKİM 809
1– Tahkimin türleri 809
2– İsteğe bağlı tahkimde sözleşme türleri 810
3– Tahkim sözleşmesinin özellikleri 810
4– Hakem kararların karşı iptal davası açılabilmesi 811
II– SİGORTACILIKTA TAHKİM 812
1– Sigortacılıkta tahkim nedir 812
2– Sigortacılıkta tahkimin türü 812
3– Tahkim görevlileri 812
4– Sigorta Tahkim Komisyonu’na hangi durumlarda başvurulur 813
5– Komisyona başvurulamayacak durumlar 814
6– Komisyona nasıl başvurulur 814
7– Başvurunun “raportör” tarafından incelenmesi 814
8– Uyuşmazlığın hakemlerce incelenmesi 815
9– Uyuşmazlığı sonuçlandırma (karar verme) süresi 818
10– Tarafsızlık ilkesi 818
11– Tarafların hakemi reddi ve ret nedenleri 819
12– İtiraz hakem heyetleri 819
13– İtiraz hakem heyetine başvuru 820
14– Kararların taraflara tebliği ve saklanması 820
III– TAHKİM KARARLARINA İTİRAZ VE TEMYİZ YOLU 821
1– Kararlara itiraz yolu 821
2– Temyiz yolu 821
IV– İTİRAZ VE TEMYİZ YOLU KONUSUNDA GÖRÜŞLER 823
1– Hakemlerin “kesin kararları”nın denetimsiz kalmasının sakıncaları 823
2– İtiraz yolu ve İtiraz Hakem Kurulu hakkında görüşler 828
3– Temyiz yolu hakkında görüşler 829
4– Tahkim kararlarına karşı özel temyiz nedenleri hakkında görüşler 830
5– HMK. 361 ve 439. maddeleriyle uyum sağlama gerekliliği 832
V– UYGULAMAYA İLİŞKİN ÇEŞİTLİ KONULAR 834
1– Tahkim kararlarında avukatlık ücretleri hakkında 834
2– Hazine Müsteşarlığı’nın “yasalara aykırı” yönetmelik ve tebliğleri 835
3– Komisyona başvuru ücretleri hakkında 836
VI– TAHKİMDE SAKATLIK RAPORLARI SORUNU 837
1– Sakatlık tespitine ilişkin düzenlemeler 837
2– Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırılması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporlan Hakkında Yönetmelik 838
3– Özürlülük Ölçütü Yönetmeliğine göre yetkili sağlık kurulları 839
4– Özürlülük Ölçütü Yönetmeliğine göre raporlara itiraz yolları 840
5– Hangi Yönetmeliğe göre ve ne tür raporlar alınmalıdır 842
VII– SİGORTA TAHKİMİNDE UYGULAMA SORUNLARI 843
1– Tahkime olan güvenin sarsılmış olması 843
2– Genel olarak yapılması gerekenler 844
3– Hakemler, eksik belgeleri tamamlatabilmeli, gerektiği kadar bilirkişi incelemesi yaptırabilmeli, HMK’nın tahkime ilişkin hükümleri uyarınca hareket edebilmelidirler 844
4– Tarafsız davranamayan hakemler listeden (süresiz) çıkarılmalıdır 844
5– Hakemler “taleple bağlılık” ilkesine uymak zorundadırlar 845
6– Avukatlık yapan ve sürekli tahkime başvuran kişilerin de kendiliklerinden hakemlikten çekilmeleri, onlar için onurlu bir davranış olacaktır 845
7– Sigorta şirketlerinin avukatları aynı savunmaları yinelememelidirler 845
8– Sakatlık raporlarına itirazlar iyi öğrenilmeli; Tahkimdeki incelemelerde zaman kaybına neden olunmamalıdır 846
Yirmiüçüncü Bölüm
TRAFİK KAZALARIYLA İLGİLİ KURUMLAR
I– TÜRKİYE SİGORTA VE REASÜRANS ŞİRKETLERİ BİRLİĞİ 847
1– Yasal düzenleme 847
2– Birliğin amacı 847
3– Birliğin görev ve yetkileri 847
4– Örgüt yapısı 848
5– Birlik çatısı altında faaliyet gösteren kurumlar 848
II– TÜRKİYE MOTORLU TAŞIT BÜROSU 849
1– Kuruluş amacı 849
2– Büronun görevleri 849
3– Büronun faaliyetleri 850
4– Yeşil Kart (Green Card) sigorta poliçelerinden sorumluluk 850
5– Dava Açma 850
6– Yeşil Kart (Green Card) Sigortası konusunda yanlış uygulamalar 850
III– SİGORTA BİLGİ VE GÖZETİM MERKEZİ 851
1– Yasal düzenleme 851
2– Yönetmelik 852
3– Trafik Sigortaları Bilgi ve Gözetim Merkezi (TRAMER) 853
4– TRAMER’den bilgi isteme (Sorgulama) 854
5– Sorgulama nasıl yapılacak 854
Yirmidördüncü Bölüm
ARDILLIK VE DÖNME (RÜCU) DAVALARI
I– GENEL OLARAK 855
1– Ardıllık 855
2– Dönme (rücu) hakkı 857
II– ORTAKLAŞA SORUMLULUKTA DÖNME (RÜCU) HAKLARI 861
1– Ortaklaşa sorumluluk 861
2– Dış ilişkide ortaklaşa sorumluluk 862
3– İç ilişkide ortaklaşa sorumluların birbirlerine rücu hakkı 865
a) İç ilişkide, birden çok kişinin birlikte zarara neden olmaları durumunda, zararın paylaştırılması ve rücu koşulları 867
b) İç ilişkide, aynı borçtan değişik hukuksal nedenlerle sorumlulukta rücu koşulları 867
aa) Ortak defiler 867
bb) Kişisel defiler 868
c) Aynı borçtan değişik hukuksal nedenlerle sorumlulukta, ortakların birbirlerine karşı yükümlülükleri 869
4– Dönme (rücu) hakkı ve koşulları 870
5– Dönme (rücu) hakkının kapsamı ve miktarı 871
6– Dönme (rücu) hakkının kaybedilebileceği durumlar 872
7– Ortaklaşa sorumlulukta zamanaşımının kesilmesi 872
8– Karayolları Trafik Kanunu’na göre rücuda zamanaşımı 873
a) Süresi 873
b) Zamanaşımının kesilmesi 873
III– TRAFİK SİGORTASINDA SİGORTACININ SİGORTALISINA DÖNME HAKLARI 874
1– Yasa hükmü 874
2– Sigorta Genel Şartları 875
a) Kazanın, işletenin ve eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin “kasti bir hareketi veya ağır kusuru” sonucu olması 875
b) Aracın gereken ehliyetnameye sahip olmayan veya geçerliliğini yitirmiş sürücü sertifikasına sahip ya da ehliyetine geçici/sürekli el konulmuş kimseler tarafından kullanılmış olması 877
c) Motorlu aracın, alkollü içki veya uyuşturucu madde almış kişilerce kullanılması sırasında meydana gelmesi 877
ç) Yolcu taşıma ruhsatı olmayan araçlarda yolcu taşınması 880
d) İstiap haddinden fazla yolcu veya yük taşınması ve kazaya etkisi 881
e) Tehlikeli ve zararlı maddelerin izin ve önlem alınmadan taşınması 882
f) İşletenin, kazayı ihbar etme, zararı azaltıcı önlem alma ve delilleri toplama gibi yükümlülüklerini yerine getirmemesinden kaynaklanan veya artan zararlar nedeniyle sigortacının rücu hakkı 882
g) Aracın çalınmasının veya gasp edilmesinin, işletenin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kusuru sonucu olması 883
h) Sigortalı araç sürücüsünün olay yerini terk etmesi ve kaza ile ilgili belgelerin düzenlenmesi yükümlülüğüne aykırı davranması 884
3– Yeni Genel Şartlarda bulunmayan iki rücu sebebi 885
a) Yetkili makamdan izin alınmadan yarış düzenlenmesi 885
b) Kazanın, taşıt kullanma sürelerine uyulmamasından kaynaklanması 885
IV– KOLTUK SİGORTASINDA SİGORTACININ SİGORTALISINA DÖNME HAKKI 886
1– Uyarı 886
2– Sigortacının, sigorta ettirenin (taşımacıya) dönme hakları 887
V– KASKO SİGORTASINDA SİGORTACININ ARDILLIĞI 897
1– Kasko Sigortasının özellikleri 897
2– Kasko Sigortacısının ardıllığı 898
3– Ardıllığın koşulları 898
4– İspat külfeti 899
5– Sigortalının kusura katılımı ve davalının “takas–mahsup” istemi 900
6– Sigorta ettirenin yükümlülükleri 900
7– Sigortacının “alacağın temliki” yoluyla sigortalının yerine geçmesi 901
8– Faiz başlangıcı 902
9– Kasko sigortacısının ardıllığında görevli mahkeme 902
Yirmibeşinci Bölüm
TRAFİK KAZALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ
I– YASA HÜKMÜ 903
II– ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 903
1– Ölümlerde ve bedensel zararlarda 903
2– Maddi hasarlarda 904
3– Manevi tazminat isteklerinde 904
4– Yükümlülerin birbirlerine dönme haklarında süre 904
III– UZAMIŞ CEZA ZAMANAŞIMI 904
1– Trafik kazalarında ceza zamanaşımı tüm sorumlulara uygulanır 904
2– Ceza zamanaşımı sigortacıya da uygulanır 905
3– Ceza zamanaşımı dolduktan sonraki dava süresi 906
4– Ceza zamanaşımının uygulanma koşulları 906
5– Ceza zamanaşımının uygulanamayacağı durumlar 908
6– Teknik arızadan kaynaklanan kazalarda ceza zamanaşımı uygulanacak mıdır? 908
IV– TRAFİK–İŞ KAZALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 911
V– YOLCU TAŞIMADA ZAMANAŞIMI 911
VI– ZAMANAŞIMININ BAŞLANGICI 912
1– Tazminat sorumlularının öğrenilmesi 912
2– Zararın öğrenilmesi 913
VII– ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ 914
1– Dava açılmasıyla, zararın tümü için zamanaşımının kesilmesi 914
2– Ortaklaşa sorumlulardan biri hakkında kesilen zamanaşımının, tümü hakkında kesilmesi 914
VIII– SİGORTALARDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 916
Yirmialtıncı Bölüm
TAZMİNAT DAVALARINDA FAİZ
I– YASAL FAİZ 919
1– Geçmişten bugüne faiz 919
2– 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda yasal faiz 920
II– TİCARİ TEMERRÜT FAİZİ 920
1– Kavram 920
2– Yasalardaki hükümler 921
3– Ticari faizin (avans faizinin) uygulanacağı yerler 922
III– HAKSIZ FİİLLERDE FAİZ BAŞLANGICI 923
Yirmiyedinci Bölüm
ÖLÜM VE BEDENSEL ZARARLAR NEDENİYLE TAZMİNAT HESAPLARI
I– GENEL OLARAK 925
1– Can zararları bir insan hakları sorunudur 925
2– Tazminat hesaplarına uygulanacak yasalar 925
II– İNSAN ZARARLARININ ÖZELLİKLERİ 927
1– İnsan zararları, mal zararı değil, can zararıdır 927
2– İnsan zararlarının tazminat olarak değerlendirmesi bir “hukuk” sorunudur 928
3– İnsan zararları farklı bir hesaplamayı gerektirmektedir 928
4– Tazminat hesaplarında temel ölçü, formüller değil, hukuksal gerekçelerdir 930
III– TAZMİNAT HESAPLAMA İLKELERİ 931
1– Haksız eylemlerde zarar başlangıcı olay tarihidir 931
2– Gerçek belli iken varsayımlara dayanılamaz 931
3– Tazminat, yaşam sürelerinin sonuna kadar hesaplanmalıdır 932
IV– TAZMİNAT HESABININ UNSURLARI 932
1– Olay ve kusur değerlendirmesi 932
2– Zarar sürelerinin belirlenmesi 933
a) Yaşam tabloları 933
b) Destekten yoksunlukta zarar süreleri 934
c) Beden gücü kayıplarında zarar süreleri 935
ç) Çalışanlar yönünden “aktif dönem” sürelerinin tespiti 936
3– Bedensel zararlarda geçici veya sürekli güç kaybının tespiti 937
4– Ölümlerde destek payları 938
5– Tazminatın parasal ölçüsü 938
6– Hesap unsurlarının zarar türlerine göre sıralaması 939
V– TAZMİNAT HESAPLAMA EVRELERİ 940
1– Hesap unsurlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi 940
2– Tazminat hesabına esas kazançların veya parasal değerlerin belirlenmesi 940
3– Tazminatın hesaplanması 941
4– Tazminatın netleştirilmesi 942
a) Ölüm nedeniyle destekten yoksunlukta tazminattan indirimler 942
b) Bedensel zararlarda indirimler 942
c) Tazminat tutarlarından indirilmeyecek edinimler 943
aa) Ölüm nedeniyle destekten yoksunlukta neler indirilmez 943
bb) Bedensel zararlarda neler indirilmez 944
VI– TAZMİNAT HESAPLARI 944
1– Tazminat hesaplarında matematiksel işlemler 944
2– İşleyecek dönem zarar hesaplarında matematiksel işlemler 945
3– İnsan zararlarının hesabında formüllerin kullanılması 945
4– Zarar hesaplarında formüllerin anlamı ve işlevi 946
VII– FORMÜLLER 948
1– Genel olarak 948
2– Ortak bir formül kullanılmasının gerekliliği 948
VIII– YARGI’DA GEÇMİŞTEN BUGÜNE HESAPLAMA FORMÜLLERİ 949
1– Devre sonu ödemeli ortalama kazanç ve sabit rant formülü ile (%5) artırım ve iskonto değerli dönem 949
2– Devre sonu ödemeli ortalama kazanç ve sabit rant formülü ile (%10) artırım ve iskonto değerli dönem 952
3– Progressif rant hesabı dönemi 954
IX– SİGORTALARIN UYGULADIKLARI HESAPLAMA YÖNTEMLERİ 957
1– Trafik Sigortası Genel Şartlarına göre hesaplama yöntem ve formülü 957
2– Trafik Sigortası Genel Şartlarında hesap unsurları 957
3– Sigortalarca uygulanan “devre başı ödemeli belirli süreli rant” formülü 959
4– Devre başı ödemeli belirli süreli rant formülüne göre hesaplama örnekleri 960
5– Raporlar açık ve anlaşılır olmalı 962
X– SOSYAL GÜVENLİK KURUMU’NUN GELİR BAĞLAMA VE PEŞİN DEĞER FORMÜLLERİ VE YÖNTEMLERİ 964
1– Genel olarak 964
2– Sürekli işgöremezlikte SGK. gelir bağlama yöntem ve formülleri 965
a) Günlük kazancın belirlenmesi 965
b) Sürekli işgöremezlik gelirinin hesaplanması: (5510/m.19/3) 965
3– Sigortalının ölümünde hak sahiplerine gelir bağlanma yöntemleri 965
a) Ölüm geliri formülü 966
b) Ölüm gelirinin hak sahiplerine bağlanma oranları 966
c) Ölüm gelirinin hak sahiplerine paylaştırılması 966
4– Peşin değer hesabı 967
a) Sürekli işgöremezlikte bağlanan gelirin peşin değer hesabı 967
b) Ölüm nedeniyle bağlanan gelirlerin peşin değer hesabı 968
5– Kurum’un sorumlulara rücu edebileceği, dolayısıyla tazminattan indirilecek miktarlar 969
XI– İNSAN ZARARLARININ HESAPLANMASINDA EN UYGUN FORMÜL 969
1– Görüşümüz 969
2– Formüllerin karşılaştırılması 969
3– İnsan zararları için en uygun formül 971
4– Devre sonu ödemeli rant formülüne göre bir hesaplama örneği 972
5– Kurumlar arası uyum sağlamanın ve ortak uygulamanın gerekliliği 974
6– Kurumlar arası uyum sağlamada yargıçların yapmaları gerekenler 975
7– SGK gelir bağlama işlemleri ve peşin değer hesapları ile yargıdaki uygulamalar arasındaki farklılığın sakıncaları 976
XII– RAPOR PLANLARI 977
1– Destekten yoksun kalma hesaplarında rapor bölümleri 977
2– Bedensel zararlarda rapor bölümleri 981
EKLER
YARGITAY KARARLARI 985
1– Destekten Yoksun Kalma Tazminatı İle İlgili Yargıtay Kararları 987
2– Bedensel Zararlar Konusunda Yargıtay Kararları 1015
3– Tazminat Hesaplarının Parasal Ölçüsü Hakkında Yargıtay Kararları 1038
DİLEKÇE ÖRNEKLERİ 1077
BİLİRKİŞİ RAPOR ÖRNEKLERİ 1111
1– Ölüm nedeniyle destekten yoksunluk rapor örnekleri 1113
2– Bedensel zararlar nedeniyle tazminat rapor örnekleri 1143
3– Üç ayrı formüle göre aynı hesap unsurlarının tazminat olarak değerlendirilmesi 1185
TABLOLAR 1197
Yararlanılan Kitaplar ve Yazılar 1227
Yargıtay Kararları Arama Dizini 1235
Bilirkişi Raporları Arama Dizini 1236
Tablolar Arama Dizini 1237
Kavramlara Göre Arama Dizini 1239