İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ .VII İÇİNDEKİLER IX KISALTMALARXXI Birinci Bölüm Çevre Hukukunun Temelleri I. Genel Olarak 1 II. Çevre Kavramı2 III. Ekoloji5 IV. Çevre Sorunları.8 V. Çevre Sorunsalı12 VI. Çevreye İlişkin Etik Yaklaşımlar 13 VII. Çevre Hukukunun Konusu ve Amacı15 VIII. Çevre Hukukunun Kaynakları17 IX. Çevre Hukukunun Nitelikleri .21 X. Çevre Hukukunun Tarihsel Gelişimi 25 A. İlk Çağlardan 1950’lere . 25 B. 1950’lerden Günümüze 27 C. Türk Çevre Hukukunun Gelişim Seyri32 X İkinci Bölüm Çevre Hukukunun Temel İlkeleri I. Genel Açıklamalar37 II. Önleme İlkesi 40 A. İçerik ve İşlev 40 B. Uygulamaya Aktarım43 C. Türk Hukukundaki Yansımalar 45 III. İhtiyat İlkesi 46 A. Genel Olarak 46 B. Risk Toplumu Teorisi47 C. Uygulama Alanı 49 D. Üç Aşamalı Güvenlik Modeli 50 E. Uygulamaya Aktarım52 F. Türk Hukukundaki Yansımalar 56 IV. Kirleten Öder İlkesi58 A. Genel Olarak .58 B. Tanım ve İçerik 59 C. Kirleten ve Dışsallıklar61 D. Uygulamaya Aktarım 63 E. Eleştiriler65 F. Kullanan Öder İlkesi ve Toplum Öder İlkesi 66 G. Türk Hukukundaki Durum 67 V. Sürdürülebilir Kalkınma İlkesi 69 A. Genel Olarak 69 B. Ortaya Çıkış ve Gelişim.71 C. Kavramsal Çerçeve76 D. Uygulamaya Aktarım79 E. Türk Hukukundaki Yansımalar 80 VI. Katılım İlkesi 83 XI A. Genel Olarak 83 B. Gelişim Seyri.85 C. Çevresel Bilgiye Erişim 86 D. Türk Hukukundaki Durum . 87 VII. Entegrasyon İlkesi 91 A. Genel Olarak .91 B. Dış Entegrasyon . 92 C. İç Entegrasyon 94 D. Uygulamaya Aktarım95 E. Türk Hukukundaki Yansımalar 97 VIII. İşbirliği İlkesi 98 Üçüncü Bölüm Çevre Hukukunun Araçları I. Genel Açıklamalar 103 II. Düzenleyici Araçlar. 105 A. Yasaklama 105 B. İzin 107 C. Bildirim 108 D. Yükümlülükler 109 E. Standartlar111 F. Koruma Alanlarının Oluşturulması 113 G. Çevresel Etki Değerlendirmesi 115 III. Piyasaya Dayalı Araçlar116 A. Mülkiyet Hakları 116 B. Emisyon Ticareti117 C. Çevresel Vergiler 120 D. Kirlilik Ücretleri 121 E. Teşvikler 123 XII IV. Katılımcı Araçlar126 A. Planlama126 B. Bilgi Edinme 130 C. İdari ve Yargısal Başvurular 132 D. Gönüllü Uygulamalar 133 1. Çevre Sözleşmeleri 134 2. Örgütsel Uygulamalar . 135 3. Bilgilendirmeye Dayalı Uygulamalar 136 Dördüncü Bölüm İnsan Hakları ve Çevre I. Genel Açıklamalar 139 II. Çevrenin Anayasal Düzeyde Korunması 140 III. Çevre Hakkı . 142 A. İnsan Haklarının Evrimi Bağlamında Dayanışma Hakları 142 B. İnsan Hakkı olarak Çevre Hakkı 147 1. Çevre Hakkının Gelişimi 147 2. Çevre Hakkının Konusu . 149 3. Çevre Hakkının Sahipleri 150 4. Çevre Hakkının Yükümlüleri 153 5. Çevre Hakkının Diğer Haklarla İlişkisi 155 C. Çevre Hakkının Güvenceleri Olarak Usuli Haklar . 157 D. Türk Hukukunda Çevre Hakkı 160 1. Anayasal Düzeyde 160 2. Yasal Düzeyde . 165 IV. Bölgesel ve Uluslararası İnsan Hakları Belgelerinde Çevre . 166 A. Genel Olarak 166 B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 167 1. Genel Saptamalar 167 XIII 2. Özel Hayata Saygı Hakkı 168 3. Yaşam Hakkı 170 4. Adil Yargılanma Hakkı ve Etkili Başvuru Hakkı 171 5. Bilgi Edinme Hakkı 173 6. Mülkiyet Hakkı 173 C. Diğer Sözleşmeler 174 Beşinci Bölüm Çevresel Etki Değerlendirmesi I. Genel Açıklamalar 177 II. ÇED’in Tanımı ve Özellikleri178 III. Tarihsel Gelişim181 IV. Düzenleme Biçimleri . 183 V. ÇED’in Hukuki Niteliği 186 VI. ÇED’in Usul Aşamaları 187 A. Genel Saptamalar . 187 B. Projenin Gerçekleştirilmesine İlişkin Başvurunun Yapılması. 188 C. Ön İnceleme 189 D. Kapsam Belirleme 190 E. ÇED Raporunun Hazırlanması191 F. ÇED Raporunun Yetkili Makamlarca İncelenmesi . 192 G. Projeye İlişkin Nihai Kararın Verilmesi 193 H. İzleme ve Denetim . 194 I. ÇED Sürecine Katılım 195 VII. Stratejik Çevresel Değerlendirme 197 VIII. Türk Hukukunda ÇED200 A. Genel Olarak .200 B. ÇED’e Tabi Projeler .202 XIV C. ÇED Sürecinin Aşamaları 203 1. Bakanlığa Başvuru.203 2. Ön İnceleme 204 3. Kapsam Belirleme .204 4. ÇED Raporunun Hazırlanması205 5. ÇED Raporunun İncelenmesi.205 6. Kararın Verilmesi206 7. İzleme ve Kontrol207 8. Halkın Katılımı207 D. ÇED Sürecindeki İdari İşlemler 209 E. ÇED Sürecinin Etkililiği 211 Altıncı Bölüm Çevre İdare Hukuku I. Genel Olarak . 215 II. İdari Örgütlenme .217 A. Üniter ve Federal Örgütlenme Biçimleri217 B. Merkezi, Yerel, Sektörel ve Danışsal Yapılanmalar220 C. Türkiye’de Çevre İdaresi.222 1. Tarihsel Gelişim.222 2. Merkezi İdare 225 a. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 225 b. Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve Diğer Bakanlıklar 228 3. Yerel Yönetimler. 229 a. Belediyeler230 b. Büyükşehir Belediyeleri 231 c. İl Özel İdareleri ve Köyler.233 4. Sektörel ve Danışsal Birimler234 III. Kamu Hizmetleri 236 XV A. Genel Açıklamalar236 B. Çevresel Kamu Hizmetleri 239 IV. Kolluk Faaliyetleri 242 A. Genel Açıklamalar242 B. Çevre Kolluğu 245 V. Yargısal Korunma 249 A. Genel Açıklamalar249 B. Türk Hukukundaki Durum 252 Yedinci Bölüm Çevre Ceza Hukuku I. Genel Açıklamalar 259 II. Çevrenin Korunmasında Ceza Hukukunun Rolü 261 III. Çevre Suçu Kavramı 262 IV. Çevrenin Ceza Hukuku Aracılığıyla Korunmasına İlişkin Modeller.264 V. Çevrenin Ceza Hukuku Uygulamasında Karşılaşılan Temel Sorunlar . 267 A. Tüzel Kişilerin Sorumluluğu . 267 B. Hukuka Aykırılık Bağlamında İdari İzinler 268 C. Nedensellik Bağı . 270 D. Manevi Unsur . 271 VI. Türk Hukukunda Çevresel Suçlar ve Kabahatler 272 A. Genel Olarak . 272 B. Türk Ceza Kanunu’nda Düzenlenen Çevre Suçları 273 1. Çevrenin Kasten Kirletilmesi Suçu 275 a. Genel Görünüm 275 b. Atık ve Artıkların Toprağa, Suya ve Havaya Kasten Verilmesi Suçu. 276 XVI c. Atık ve Artıkları İzinsiz Olarak Ülkeye Sokma Suçu 282 d. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 284 2. Çevrenin Taksirle Kirletilmesi Suçu.286 a. Suçun Unsurları286 b. Suça İlişkin Diğer Hususlar .288 c. Suçun Nitelikli Hali 289 3. Gürültüye Neden Olma Suçu . 290 a. Suçun Unsurları290 b. Suça İlişkin Diğer Hususlar . 293 C. Çevre Kanunu’nda Düzenlenen Suçlar 295 D. Çevre İle İlgili Kabahatler 296 1. Kabahatler Kanunu 297 2. Çevre Kanunu.299 Sekizinci Bölüm Çevre Özel Hukuku I. Genel Açıklamalar 301 II. Komşuluk Hukuku . 303 A. Genel Olarak 303 B. Türk Hukukundaki Durum 305 1. Genel Görünüm 305 2. Taşınmaz Mülkiyetinin Çevresel Etkiler Nedeniyle Sınırlanması (TMK md. 737) 306 a. Çevresel Etkiler Doğuran Müdahaleler 307 b. Müdahalelerin Taşkınlığı.309 c. Yerel Âdete Uygun Kaçınılmaz Taşkınlıklar310 3. Taşınmaz Malikinin Çevresel Etkiler Doğuran Müdahalelerden Sorumluluğu (TMK md. 730) 312 a. Sorumluluğun Koşulları . 312 XVII b. Kirletene Karşı Açılabilecek Davalar 315 III. Çevresel Sorumluluk Hukuku 317 A. Genel Olarak 317 B. Sorumluluğun Koşulları 318 C. Çevresel Sorumluluğun Uygulanması Bağlamında Karşılaşılan Güçlükler. 321 D. Çevre Kanunu’na Göre Sorumluluk 325 1. Genel Görünüm . 325 2. Sorumluluğun Hukuki Niteliği . 326 3. Sorumluluğun Koşulları 327 a. Çevrenin Kirletilmesi 328 b. Hukuka Aykırılık 329 c. Zarar 331 d. Nedensellik Bağı.334 4. Çevre Kanunu’nun 28. Maddesinin Diğer Sorumluluk Halleri ile İlişkisi 337 Dokuzuncu Bölüm Uluslararası Çevre Hukuku I. Genel Açıklamalar 341 II. Tarihsel Gelişim343 A. İlk Dönemler343 B. Yetmişli Yıllar.344 C. Seksenli Yıllar 345 D. Doksanlı Yıllar346 E. İkibinli Yıllar348 III. Uluslararası Çevre Hukukunun Kaynakları 351 A. Uluslararası Antlaşmalar. 352 1. Genel Olarak 352 XVIII 2. Çevrenin Korunmasına İlişkin Bazı Uluslararası Antlaşmalar. 356 3. Uluslararası Çevre Antlaşmalarının Türk Hukukundaki Değeri363 B. Uluslararası Teamül Hukuku 365 1. Genel Olarak 365 2. Çevrenin Korunmasına İlişkin Uluslararası Teamül Hukuku Kuralları 367 a. Ciddi Nitelikteki Sınıraşan Çevresel Kirliliklere Neden Olma Yasağı 367 b. İşbirliği Yükümlülüğü 370 c. İhtiyat İlkesi. 371 d. Hakça Kullanım İlkesi 372 3. Oluşum Sürecindeki Uluslararası Teamül Hukuku 373 C. Hukukun Genel İlkeleri 375 D. Yardımcı Kaynaklar . 376 E. Esnek Hukuk (Soft Law) 377 IV. Uluslararası Çevre Hukukunda Temel Aktörler 378 A. Devletler 378 B. Uluslararası Örgütler 379 C. Sivil Toplum Örgütleri 382 V. Uluslararası Çevre Hukukunun Gelişim Perspektifleri. 383 Onuncu Bölüm Avrupa Birliği Çevre Hukuku I. Genel Açıklamalar 387 II. Tarihsel Gelişim 390 III. Birincil Hukuk 394 A. Genel Çerçeve 394 XIX B. Avrupa Birliği Çevre Politikasının Hedefleri 397 C. Avrupa Birliği Çevre Politikasının İlkeleri 400 1. Genel Olarak 400 2. Yüksek Seviyede Koruma İlkesi 401 3. İhtiyat İlkesi 402 4. Önleme İlkesi .403 5. Kaynakta Önleme İlkesi 404 6. Kirleten Öder İlkesi 404 7. Entegrasyon İlkesi .406 8. Diğer İlkeler 407 D. Temel Haklar Şartı’nda Çevre 409 IV. İkincil Hukuk.410 KAYNAKÇA 417 EK-I: Çevre Kanunu 427 EK-II: Çevreye İlişkin Diğer Düzenlemeler 465
