Ceza Genel Hukuku

Prof. Dr. İzzet ÖZGENÇ

Prof. Dr. İlhan ÜZÜLMEZ

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Beşinci Baskıya Önsöz 5
Kısaltmalar 15
Birinci Ünite
CEZA HUKUKUNUN İŞLEVİ, KAYNAKLARI VE TEMEL İLKELERİ
I. GENEL OLARAK 17
II. CEZA HUKUKUNUN İŞLEVİ 19
III. SUÇ VE CEZA KAVRAMLARI 20
IV. CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇERİSİNDEKİ YERİ VE BÖLÜMLERİ 22
V. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 23
A. Doğrudan Kaynaklar 23
1. Anayasa 23
2. Kanunlar 24
3. Milletlerarası Sözleşmeler 26
B. Dolaylı Kaynaklar 27
1. Yüksek Mahkeme Kararları 27
2. Doktrin 28
VI. CEZA HUKUKUNA HÂKİM TEMEL İLKELER 28
A. Kusur İlkesi 29
B. Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi 30
C. Belirlilik İlkesi 31
D. Kıyas Yasağı 32
E. Ceza Hukuku Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması 33
ÖZET 37
ÜNİTE SONU SORULARI 39
İkinci Ünite
SUÇUN YAPISAL UNSURLARI
I. GENEL AÇIKLAMALAR 43
II. SUÇUN MADDİ UNSURLARI 45
A. Fiil 45
1. Genel Olarak 45
2. Fiilin Kanuni Tanımda Düzenleniş Biçimine Göre Suçlar 46
B. Netice 49
C. Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet 49
D. Suçun Konusu 50
E. Fail 52
F. Mağdur 53
G. Suçun Nitelikli Unsurları 53
H. İhmali Suçlar 55
III. SUÇUN MANEVİ UNSURLARI 57
A. Genel Olarak 57
B. Kast ve Taksir 58
C. Kast 58
1. Kastın Türleri 60
a. Doğrudan Kast 60
b. Olası Kast 60
D. Taksir 61
1. Bir Haksızlık Şekli Olarak Taksir 61
2. Taksirin Türleri 62
3. Taksirli Hareketlerin Birleşmesi ve Sorumluluk 63
4. Taksirle İşlenen Suç Dolayısıyla Failin Yakınlarının Mağdur Olması ya da Kendisinin Zarar Görmesi 64
E. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 65
F. Amaç veya Saik 66
IV. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 66
A. Hukuka Aykırılık Kavramı 66
B. Hukuka Uygunluk Nedenleri 68
1. Genel Olarak 68
2. Görevin İfası 69
3. Meşru Savunma 71
a. Genel Olarak 71
b. Saldırıya İlişkin Şartlar 72
c. Savunmaya İlişkin Şartlar 73
4. Hakkın Kullanılması 75
5. İlgilinin Rızası 76
ÖZET 78
ÜNİTE SONU SORULARI 82
Üçüncü Ünite
KUSURLULUK VE KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HÂLLER
I. KUSURLULUK VE KUSUR YETENEĞİ 85
A. Kusur Kavramı 85
B. Algılama Yeteneği 87
C. İrade Yeteneği 87
II. KUSURLULUĞU ETKİLEYEN NEDENLER 89
A. Genel Olarak 89
B. Yaş Küçüklüğü 90
1. Birinci Grup Yaş Küçükleri 90
2. İkinci Grup Yaş Küçükleri 91
3. Üçüncü Grup Yaş Küçükleri 93
C. Akıl Hastalığı 93
D. Sağır ve Dilsizlik 95
E. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 96
1. Geçici Nedenler 96
2. İstemeyerek Sarhoşluk 96
3. İsteyerek Sarhoşluk 97
F. Cebir veya Tehdit Dolayısıyla Kişinin İrade Yeteneğinin Etkilenmesi 97
G. Zorunluluk Hâli Dolayısıyla Kişinin İrade Yeteneğinin Etkilenmesi 99
H. Hukuka Aykırı Fakat Bağlayıcı Bir Emrin Yerine Getirilmesi 101
I. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması 103
İ. Haksız Tahrik 105
J. Kusurluluğu Etkileyen Hata Hâlleri 106
1. Genel Olarak 106
2. Suçun Maddi Unsurlarında Hata 107
3. Suçun Nitelikli Hâllerinde Hata 109
4. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Şartlarında Hata 110
5. Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Bir Nedenin Maddi Şartlarında Hata 111
6. İşlenen Fiilin Haksızlık Oluşturduğu Hususunda Hata 112
ÖZET 114
ÜNİTE SONU SORULARI 117
Dördüncü Ünite
TEŞEBBÜS, İŞTİRAK VE İÇTİMA
(SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ)
I. GENEL OLARAK 121
II. SUÇA TEŞEBBÜS 122
A. Teşebbüsün Hukuki Niteliği 122
B. Kasten İşlenen Bir Suçun Varlığı 124
C. Hazırlık ve İcra Hareketleri 125
D. Elverişlilik Sorunu 127
E. Failin Elinde Olmayan Nedenlerle İcra Hareketlerinin Tamamlanamaması veya Neticenin Gerçekleşmemesi 128
F. Suça Teşebbüs ve Teşebbüs Suçu 129
G. Kesintisiz (Mütemadi) Suçlara ve İhmali Suçlara Teşebbüs Sorunu 130
H. Teşebbüste Cezanın Belirlenmesi 131
I. Gönüllü Vazgeçme 131
III. SUÇA İŞTİRAK 133
A. Faillik 133
1. Genel Olarak 133
2. Çok Failli Suçlar 134
3. Suça İştirakin Hukuki Esası (Fail–Şerik Ayrımı) 134
4. Müşterek Faillik 136
5. Dolaylı Faillik 137
B. Şeriklik 138
1. Azmettirme 138
2. Yardım Etme 139
3. İştirak Hâlinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 140
IV. SUÇLARIN İÇTİMAI 141
A. Genel Olarak 141
B. Kural: Gerçek İçtima 142
C. Bileşik Suç 143
D. Zincirleme Suç 144
E. Fikrî İçtima 146
1. Aynı Nev’iden Fikrî İçtima 146
2. Farklı Nev’iden Fikrî İçtima 147
3. Hedefte Sapma 148
ÖZET 152
ÜNİTE SONU SORULARI 154
Beşinci Ünite
YAPTIRIM TEORİSİ
I. GENEL OLARAK 159
II. CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRİ 159
A. Cezalar 159
1. Hapis Cezaları 160
2. Hapis Cezasının Sakıncalarını Gidermeye Yönelik Kurumlar 161
a. Kısa Süreli Hapis Cezasının Seçenek Yaptırımlardan Birine Çevrilmesi 162
b. Hapis Cezasının Ertelenmesi 164
aa. Ertelemenin Şartları 164
bb. Erteleme Kararı 164
cc. Ertelemenin Sonuçları 165
c. Koşullu Salıverilme 165
aa. Koşullu Salıverilmenin Tanımı 165
bb. Koşullu Salıverilmenin Koşulları 166
cc. Koşullu Salıverilmenin Sonuçları 166
d. Özel İnfaz Şekilleri 167
3. Adli Para Cezası 168
B. Güvenlik Tedbirleri 170
1. Genel Bilgiler 170
2. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 172
3. Müsadere 174
a. Eşya Müsaderesi 174
b. Kazanç Müsaderesi 175
4. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 177
5. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 178
6. Suçta Tekerrür ve Mükerrirlere Özgü Güvenlik Tedbirleri 178
7. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri 180
III. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 182
A. Genel Olarak 182
B. Cezanın Türünün Belirlenmesi 182
C. Cezanın Belirlenmesinde İzlenecek Yöntem 183
D. Cezanın Bireyselleştirilmesi Enstrümanı Olarak Takdiri İndirim Nedenlerinin Uygulanması 188
E. Adli Para Cezasının Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 189
1. Hapis Cezasının Seçeneğini Oluşturan Adli Para Cezasının Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 189
2. Hapis Cezasının Yanı Sıra Adli Para Cezasının Belirlenmesi 191
IV. CEZA SÜRELERİNİN BELİRLENMESİ VE MAHSUP 192
V. DAVANIN VE CEZANIN DÜŞMESİ 194
A. Dava Zamanaşımı 194
B. Ceza Zamanaşımı 195
C. Şikâyetten Vazgeçme 196
D. Şüphelinin, Sanığın veya Hükümlünün Ölümü 197
E. Af 197
F. Davanın ve Cezanın Düşmesinin Etkisi 197
ÖZET 199
ÜNİTE SONU SORULARI 200
Altıncı Ünite
MİLLETLERARASI CEZA HUKUKU
I. TÜRK CEZA KANUNU’NUN UYGULAMA ALANI 205
A. Genel Olarak 205
B. Yer Bakımından Uygulama Alanı 205
1. Genel Olarak 205
2. Mülkilik İlkesi 206
3. Şahsilik İlkesi 208
a. Faile Göre Şahsilik İlkesi 208
aa. Görev Suçlarına İlişkin İlke 208
bb. Vatandaş Tarafından İşlenen Suç 209
b. Mağdura Göre Şahsilik İlkesi 211
4. Koruma ve Evrensellik İlkeleri 214
5. Yurt Dışında Verilmiş Mahkumiyete Bağlı Hak Yoksunlukları 217
6. Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması 218
II. İADE 219
A. İade, Sığınma ve Sınır Dışı Etme Kavramları 219
B. İadenin Kaynakları ve Bunlar Arasındaki İlişki 222
C. İadenin Koşulları 223
1. Türkiye’den Yabancı Devlete İade 223
a. Şartları 223
b. İade Usulü 228
2. Türkiye’nin İade Talepleri ve Şartları 233
D. İadede Hususilik Kuralı 234
ÖZET 237
ÜNİTE SONU SORULARI 241
Yararlanılan Kaynaklar 245
Kavramlar Dizini 247