Ceza Hukuku Genel Hükümler
Prof. Dr. Ahmet GÖKÇEN
Prof. Dr. Mehmet Emin ARTUK
Doç. Dr. Mehmet Emin ALŞAHİN
Dr. Öğr. Üyesi Kerim ÇAKIR
İÇİNDEKİLER
ONALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ 5
ONBİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ .7
ÖNSÖZ.8
İÇİNDEKİLER.9
KISALTMALAR37
BİRİNCİ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNA GİRİŞ, CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULAMA ALANI
1. KAVRAM, SUÇ POLİTİKASI VE CEZA HUKUKUNA HAKİM İLKELER,
CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ
I- CEZA HUKUKU KAVRAMI .43
II- SUÇ POLİTİKASI, CEZA HUKUKUNA HAKİM OLAN İLKELER 46
1- Suç Politikası Kavramı 46
2- Suç Politikasının Ana İlkeleri 48
A- Hukuk Devleti İlkesi48
B- Kusur İlkesi.51
C- Hümanizm İlkesi.52
D- Ceza Hukukunun Son Çare Olması İlkesi55
III- CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ .56
1- Ceza Hukuku ile Medeni Hukuk Arasındaki İlişki .56
2- Ceza Hukuku ile Kamu Hukukunun Bazı Dalları Arasındaki İlişki57
3- Ceza Hukuku ile Ceza Muhakemesi Hukuku Arasındaki İlişki.58
4- Ceza Hukuku ile İnfaz Hukuku Arasındaki İlişki 61
5- Ceza Hukukunun Yakın Bilim Kolları ile İlişkisi .62
2. CEZA HUKUKUNUN TARİHİ
I- CEZA HUKUKUNUN AVRUPADAKİ TARİHİ GELİŞİMİ 71
II- ESKİ CEZA HUKUKU DÖNEMİ71
1- Genel Bilgiler71
2- Şahsi Öç Usulü .71
A- Genel Bilgiler71
B- Şahsi Öç Usulünün Sakıncaları .72
C- Şahsi Öç Usulüne Getirilen Sınırlamalar.73
3- Değerlendirme.75
III- XVIII. YÜZYIL SONLARINDAN ZAMANIMIZA KADAR OLAN DÖNEM 76
1- Genel Bilgiler .76
2- Klasik Okul .78
A- Toplumsal Yarar Kuramı 78
B- Mutlak Adalet Teorisi 82
C- Karma veya Eklektik Kuram .82
a- Karma Teorinin Önemli İlkeleri83
b- Karma teorinin Ceza Hukukuna Etkisi ve Okula Yapılan Eleştiriler 83
3- Pozitivist Okul85
A- Pozitivist Okulun Kurucuları 85
B- Pozitivistlere Göre Suçluluğun Nedenleri 86
C- Pozitivistlere Göre Suçluların Sınıflandırılması ve Haklarında Uygulanan
Önlemler88
a- Genel Bilgiler .88
b- Suçluların Sınıflandırılması.89
aa- Doğuştan Suçlular 89
bb- Akıl Hastası Suçlular .91
cc- İtiyadi Suçlular91
dd- Tesadüfi Suçlular92
ee- İhtirasi Suçlular 92
D- Pozitivist Okulun Temel Özellikleri 93
E- Pozitivist Okulun Ceza Hukukuna Etkisi ve Okula Yapılan Eleştiriler .94
F- Pozitivist Okulun Karma Kuramdan Farkları 96
4- Ceza Hukuku Milletlerarası Birliği97
5- İtalyan Üçüncü Okulu 101
6- Hukuk Tekniği Okulu102
7- Çağdaş Toplumsal Savunma Kuramları103
A- Genel Bilgiler .103
B- Filippo Gramatica 104
C- Marc Ancel.107
IV- CEZA HUKUKUNUN TÜRK DEVLETLERİNDEKİ GELİŞİM SÜRECİ 108
1- Genel Bilgiler .108
2- İslamiyet’in Kabulünden Önceki Dönemde Ceza Hukuku109
3- İslamiyet’in Kabulünden Sonraki Dönemde Ceza Hukuku.109
A- İslam Ceza Hukuku.110
a- Allah’ın Haklarına Karşı İşlenen Suçlar.110
aa- Hırsızlık.111
bb- Zina 113
cc- Şarap İçme .114
dd- Kazif veya Zina İftirası 114
ee- Yol Kesme.115
ff- Bir Müslüman’ın Dinini Terk Etmesi Yahut Başka Bir Dine
Girmesi .116
gg- Devlete Karşı İsyan .116
b- Kulun Haklarına Karşı İşlenen Suçlar117
aa- Adam Öldürme ve Çeşitleri 117
aaa- Kasten Adam Öldürme117
bbb- Kasıt Benzeriyle Öldürme118
ccc- Hataen Öldürme .119
ddd- Hataya Benzer Bir Fiil ile Öldürme 119
eee- Sebep Olmak Suretiyle Öldürme.120
bb- Yaralama 120
c- Taziren Cezalandırılan Fiiller 121
B- Osmanlı Devletinde Ceza Hukuku121
a- Tanzimattan Önceki Dönem 121
b- Tanzimattan Sonraki Dönem123
aa- 1256 (1840) Tarihli Ceza Kanunnamesi 124
bb- 1267 (1851) Tarihli “Kanunu Cedit” .126
cc- 1274 (1858) Tarihli “Ceza Kanuname-i Hümayunu”.133
4- Cumhuriyet Dönemi Ceza Hukuku.136
A- 1926 Tarihli Türk Ceza Kanununun Hazırlanışı ve Uygulanması.136
B- Yeni Türk Ceza Kanununun Kabulüne Kadar Yapılan Çalışmalar ve 5237
sayılı TCK’nın Genel Hükümleri 140
3. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI, SUÇTA VE CEZADA
KANUNİLİK İLKESİ VE KAYNAKLARIN YORUMU
I- CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI .153
1- Genel Bilgiler153
2- Ceza Hukukunun Doğrudan Kaynakları154
A- Anayasa154
B- Kanun.155
a- Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi 158
b- İlkenin Batıda Tarihi Gelişimi .160
c- Türk Hukukunda İlkenin Tarihi Gelişimi .162
d- Türk Ceza Kanunu’nda Suçta ve Cezada Kanunilik Prensibi .163
e- Kanunilik İlkesine Yapılan Eleştiriler.164
f- Kanunilik İlkesine Yönelik Eleştirilere Verilen Cevaplar .166
g- Yürütmenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç İhdası Sorunu 167
h- Kıyas Yasağı172
ı- Kanunilik İlkesinin Sonuçları.174
aa- Kanun Koyucu Bakımından Sonuçları.174
bb- Hakim Bakımından Sonuçları175
j- Türk Ceza Kanunu ile Özel Yasalar Arasındaki İlişki .177
C- Uluslararası Antlaşmalar181
3- Ceza Hukukunun Dolayısıyla Kaynakları 185
A- Ahlak Kuralları .185
a- Ahlaka Aykırı Fiillerle Suçların Aynı Olduğu Görüşü.185
b- Suçların Ahlaka Aykırı Fiillerin En Önemlileri Olduğu Görüşü186
c- Ceza Hukuku ve Ahlak Kurallarının Ortak ve Ayrı Sahalarının
Bulunduğunu Kabul Eden Görüş187
B- Örf ve Adet (Gelenek)188
C- Siyasal ve Toplumsal Akımlar.190
D- Din .191
E- Mahkeme İçtihatları 191
F- Doktrin (Öğreti) .192
II- CEZA HUKUKUNDA YORUM. 194
1- Genel Bilgiler .194
2- Yorum Araçları.194
A- Gramatik Araç (Lâfzi Yorum)194
B- Hazırlık Çalışmaları 195
C- Kanunun Sistematiği197
D- Mantık Kuralları .198
E- Sosyolojik Gerçekler 198
F- Karşılaştırmalı Hukuk .199
G- Hukukun Genel İlkeleri 199
3- Yorum Çeşitleri 199
A- Yapan Organa Göre Yorum Çeşitleri199
a- Yasama Yorumu.200
b- Yargı Yorumu .200
c- Doktrin Yorumu .201
B- Niteliği Bakımından Yorum Çeşitleri 202
a- Amaca Göre Yorum202
b- Düzeltici Yorum .203
c- Daraltıcı Yorum204
d- Genişletici Yorum.204
e- Kıyas ve Genişletici Yorumdan Farkı 205
4. CEZA HUKUKU KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
I- CEZA YASALARININ YAPILMASI, YÜRÜRLÜK BAŞLANGICI, YAYINI VE İLANI 207
II- CEZA YASALARININ YÜRÜRLÜK SÜRELERİ 208
1- Sürekli Yasalar .208
A- Yürürlükten Açık Olarak Kaldırma208
B- Yürürlükten Dolaylı Olarak Kaldırma .208
2- Süreli Yasalar .209
3- Geçici (İstisnai) Yasalar 209
III- CEZA YASALARININ GEÇMİŞE YÜRÜRLÜ OLMAMALARI, LEHE YASANIN
GEÇMİŞE YÜRÜRLÜ OLMASI.210
1- Tarihçe .210
2- Gerekçeler .213
IV- LEHDE OLAN CEZA YASALARININ GEÇMİŞE YÜRÜMESİ VE BUNLARIN TESPİTİ 214
V- LEHDE OLAN YASANIN ETKİ ALANI .220
VI- SUÇUN İŞLENDİĞİ ZAMAN222
VII- CEZALARIN İNFAZ REJİMİNE, GÜVENLİK TEDBİRLERİNE, CEZA MUHAKEMESİ
HUKUKUNA VE ZAMANAŞIMINA İLİŞKİN YASALARIN ZAMAN BAKIMINDAN
UYGULANMASI 225
1- Cezaların İnfaz Rejimine İlişkin Yasalar 225
2- Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Yasalar 226
3- Ceza Muhakemesi Hukukuna İlişkin Yasalar 227
A- “Derhal Uygulama” Prensibi 228
B- “Derhal Uygulama” Kuralının Sonuçları .228
a- İşlemlerin Yürürlükteki Yasaya Göre Yapılması228
b- Eski Yasaya Göre Yapılmış İşlemlerin Yürürlükteki Yeni Yasanın
Varlığına Rağmen Geçerliliğini Koruması .229
c- Eski Yasaya Göre Henüz Yapılmamış İşlemlerin Bundan Böyle Artık
Yeni Yasaya Göre Yapılması .229
d- Yeni Yasanın Sanığın Lehinde veya Aleyhinde Olmasına Bakılmadan
Uygulanması 229
C- Derhal Uygulama Kuralının İstisnası 231
4- Zamanaşımına İlişkin Yasalar .232
VIII-SÜRELİ, GEÇİCİ VEYA İSTİSNAİ YASALARIN ZAMAN BAKIMINDAN
UYGULANMASI 233
5. CEZA HUKUKU KURALLARININ KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
I- GENEL BİLGİLER237
II- İÇ HUKUKTAN DOĞAN İSTİSNALAR 237
1- Cumhurbaşkanı237
A- İç Hukuk .237
B- Milletlerarası Hukuk.238
a- Genel Bilgiler238
b- Kişi Dokunulmazlığı 239
c- Yargı Muaflığı .239
d- Vergi Muaflığı.240
2- Parlamenter Muafiyetler .240
A- Genel Bilgiler240
B- Tarihçe .241
C- Yasama Sorumsuzluğu .244
a- Genel Bilgiler .244
b- Yasama Sorumsuzluğunun Şartları 244
c- Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları.246
D- Yasama Dokunulmazlığı.247
a- Genel Bilgiler .247
b- Yasama Dokunulmazlığının İstisnaları249
c- Yasama Dokunulmazlığının Sona Ermesi .250
III- MİLLETLERARASI HUKUKTAN DOĞAN İSTİSNALAR. 251
1- Diplomasi Dokunulmazlığı .252
A- Genel Bilgiler .252
B- Kişi Dokunulmazlığı253
C- Haberleşme Dokunulmazlığı253
D- Arşivlerin Dokunulmazlığı 254
E- Konut Dokunulmazlığı .254
F- Elçilik Binalarının Dokunulmazlığı 254
2- Diplomasi Bağışıklığı (Muafiyeti) .255
A- Yargı Bağışıklığı 255
B- Vergi Bağışıklığı256
C- Gümrük Bağışıklığı .256
3- Yabancı Askerlerin Dokunulmazlığı .256
A- Genel Bilgiler .256
B- NATO Kuvvetleri Sözleşmesine Göre Gönderen ve Kabul Eden
Devletlerin Yargı Yetkileri 258
a- Kesin Yargı Yetkisi 259
aa- Gönderen Devletin Kesin Yargı Yetkisi (NATO Kuvvetleri
Sözleşmesi, m. VII/2- a)259
bb- Kabul Eden Devletin Kesin Yargı Yetkisi (NATO Kuvvetleri
Sözleşmesi, m.VII/ 2-b) 259
b- Gönderen ve Kabul Eden Devletlerin Yargı Yetkilerini Öncelikle
Kullanacakları Haller 260
aa- Gönderen Devletin Yargı Yetkisine Öncelikle Sahip Olduğu
Haller (NATO Kuvvetleri Sözleşmesi m.VII/3 (a)/i, ii) .260
aaa- Suçun, Münhasıran Gönderen Devletin Malına veya
Emniyetine veya Münhasıran Bu Devletin Kuvveti veya
Sivil Unsuru veya Mensubunun veya Bir Yakınının Şahsına
veya Malına Karşı İşlenmiş Olması (m. VII / 3- a/i) .260
bbb- Suçun Resmi Görevin İfası Dolayısıyla veya Resmi Görev
Sırasında İşlenmiş Olması (m. VII/3- a/ii)260
bb- Kabul Eden Devletin Yargı Yetkisine Öncelikle Sahip Olduğu
Haller (NATO Kuvvetleri Sözleşmesi m. VII/3-b) 262
İKİNCİ BÖLÜM
SUÇ TEORİSİ (SUÇ KAVRAMI, SUÇUN UNSURLARI, KUSURLULUK,
CEZA HUKUKUNDA HATA, SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN DİĞER HALLER,
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ)
1. SUÇ VE UNSURLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER
I- SUÇ KAVRAMI265
II- SUÇUN UNSURLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER.267
III- SUÇUN YAPISINI AÇIKLAYAN TEORİLER 270
1- Klasik Suç Kavramı ve İlli Hareket Teorisi (Franz v. Liszt, 1851-1919; Ernst
Beling, 1866-1932).270
2- Neo-Klasik Suç Kavramı (Edmund Mezger, 1883-1962).271
3- Amaççı Hareket Teorisi (Hans Welzel, 1904-1977)272
4- Sentezci Yaklaşım (Teleolojik Teori, Gallas, Jescheck, Roxin) 273
5- Negatif Suç Unsurları Teorisi (Bütüncül Haksızlık Teorisi, Lehre von den
Negativen Tatbestandsmerkmalen, Lehre vom Gesamtunrechtstatbestand).275
IV- UNSURLARIN AYRIMI276
1- Genel Bilgiler276
2- İki Unsur Taraftarları277
3- Üç Unsur Taraftarları .279
4- Dört Unsur Taraftarları 284
5- Beş Unsur Taraftarları288
6- Sekiz Unsur Taraftarları .290
7- Kanaatimiz .291
V- TİPİKLİK ve HUKUKA AYKIRILIK HAKKINDA GENEL AÇIKLAMALAR292
1- Yazılı Olan ve Yazılı Olmayan Tipiklik Unsurları298
2- Deskriptif ve Normatif Tipiklik Unsurları .299
3- Fiile ve Faile İlişkin Tipiklik Unsurları (Nitelikli Unsurlar) .300
4- Tipikliğin Maddi (Objektif) ve Manevi (Sübjektif) Unsurları.300
2. SUÇUN UNSURLARI
I- TİPİKLİĞİN MADDİ UNSURLARI (OBJEKTİF UNSURLAR).303
1- Fiil 303
A- Kavram, İcrai ve İhmali Fiil .303
B- Fiilin Ceza Hukukundaki Fonksiyonu304
C- Fiilin Sınırlayıcı Fonksiyonu 305
a- Fiil Yeteneği-Kusur Yeteneği Ayırımı 305
b- Mutlak Kuvvet (Cebir) Etkisi Altındaki Davranışlar.306
c- Zorlayıcı Kuvvetin Etkisi Altındaki Davranışlar .306
d- Mücbir Sebep.307
e- Refleks Hareketler308
f- Affekt Hareketler ile Yarı Otomatik Davranışlar 308
g- Şuurun Tamamen Kaybolduğu Sırada Gerçekleştirilen Davranışlar.309
h- Hayvanlardan Kaynaklanan Davranışlar 310
ı- Tüzel Kişilerin Durumu.310
D- Fiil Teorileri310
a- Ontolojik Teoriler.311
aa- Tabii (İlli) Hareket Teorisi (Kausale Handlungslehre) .311
bb- Amaççı (Gai-Final) Hareket Teorisi (Finale Handlungslehre)314
cc- Sosyal Hareket Teorisi (Die soziale Handlungslehre) .319
dd- Kişisel Hareket Teorisi (Personale Handlungslehre).321
b- Normatif Teori .322
c- Fiil Teorileri ile İlgili Kanaatimiz .323
E- Fiilin Niteliğine Göre Suçların Tasnifi .325
a- Hareketin Sayısına Göre Tasnif 325
aa- Tek Hareketli Suçlar .325
bb- Birden Fazla Hareketli Suçlar .326
aaa- Birleşmiş Hareketli Suçlar .326
bbb- Bölünebilen veya Kesintili Suçlar326
ccc- Seçimlik Hareketli Suçlar 327
ddd- İtiyadi Suçlar .327
b- Hareketin Şekline Göre Tasnif .328
aa- İcrai ve İhmali Suçlar 328
bb- İhmal Suretiyle İcra Suçları.330
c- Hareketin Önemine Göre Tasnif: Serbest Hareketli- Bağlı Hareketli
Suçlar .337
d- Fiilin İcrasının Devam Edip Etmemesine Göre Tasnif: Ani Suç -
Mütemadi Suç338
2- Netice 340
A- Genel Bilgiler .340
B- Neticeye Göre Suçların Tasnifi.342
a- Sırf Hareket Suçları-Neticeli Suçlar 342
b- Kalkışma Suçları .343
3- İlliyet (Nedensellik) Bağı 344
A- Genel Bilgiler .344
B- İlliyet Bağı ile İlgili Teoriler.346
a- Şart Teorisi (Şartların Eşitliği Teorisi) .346
b- Etkin Sebep Teorisi 350
c- Uygun Sebep Teorisi (Adäquanztheorie, Théorie de la causalité
adéquate) 353
d- Hukuki Önem Teorisi (Relevanztheorie) 357
e- Görüşümüz 358
C- İlliyet Bağına İlişkin Özel Durumlar 358
a- Alternatif (İkili-Seçimlik) İlliyet.358
b- Kümülatif İlliyet360
c- İlliyetin Atipik Gelişimi .360
d- Varsayılan İlliyet.361
e- Öne Geçen İlliyet362
f- Toplu Kararlarda İlliyet (Kausalität bei Gremienentscheidungen).363
D- Objektif İsnadiyet Teorisi .363
a- Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağı Olmalıdır 364
b- Netice Failin Eseri Olmalı ve Failin Nedensellik Bağı Üzerinde
Hakimiyeti Bulunmalıdır 365
c- Davranış Hukuken Tasvip Edilmeyen ve İzin Verilen Riski Aşan Bir
Tehlike Oluşturmalı ve Bu Tehlike Neticeye Yansımalıdır 369
d- Netice, İhlal Edilen Normun Koruma Alanı İçinde Olmalıdır 370
4- Fail .370
A- Genel Bilgiler370
B- Gerçek Özgü Suçlar (echten Sonderdelikten) 371
C- Görünüşte Özgü Suçlar (Unechten Sonderdelikten)372
D- Bizzat İşlenebilen Suçlar (Doğrudan Tek Başına İşlenebilen Suçlar,
eigenhändige Delikte)373
E- Tüzel Kişilerin Suç Faili Olup Olamayacakları Sorunu.373
a- Genel Bilgiler373
b- Tüzel Kişinin Esasını Açıklayan Teoriler 375
aa- Farazilik (Fiksiyon) Teorisi 375
bb- Hakikilik (Gerçeklik) Teorisi 376
cc- Karma Teori377
c- Mukayeseli Hukuk378
d- Türk Hukuku.379
5- Mağdur 383
6- Suçun Konusu 386
7- Suçun Nitelikli Unsurları 392
A- Fiille İlgili Nitelikli Unsurlar 393
a- Fiilin İşleniş Tarzıyla İlgili Olanlar393
b- Fiilin İşlendiği Zaman ve Yerle İlgili Olanlar393
B- Fail ve Mağdurla İlgili Nitelikli Unsurlar .394
a- Failin Vasfı ile İlgili Olanlar .394
b- Mağdurun Vasfı ile İlgili Olanlar.394
c- Fail ile Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından Nitelikli Unsurlar394
C- Suçun Konusu ile İlgili Nitelikli Unsurlar.394
II- TİPİKLİĞİN MANEVİ UNSURLARI (SÜBJEKTİF UNSURLAR) .395
1- Genel Açıklamalar395
A- Manevi Unsur - Kusurluluk Ayrımı.395
B- Kast ve Taksir.398
2- Kast400
A- Kavram.400
B- Kastı Açıklayan Teoriler .401
a- Tasavvur Teorisi.402
b- İrade Teorisi.402
c- Bilinç ve İrade Teorisi (Karma Teori)403
C- Kastın Unsurları .404
a- Bilme Unsuru .404
b- İsteme Unsuru .409
aa- Doğrudan Kast .409
aaa- Birinci Dereceden Doğrudan Kast.410
bbb- İkinci Dereceden Doğrudan Kast 411
bb- Olası Kast412
D- Kastın Aranacağı Zaman 419
E- Kastın Çeşitleri .422
a- Doğrudan Kast - Olası Kast.422
b- Genel Kast - Özel Kast422
c- Ani Kast - Tasarlama (Taammüt) Kastı.423
d- Weber Kastı .427
e- Alternatif Kast-Kümülatif Kast .428
3- Taksir .430
A- Genel Bilgiler .430
B- Tarihi Gelişim.434
a- Genel Bilgiler ve Avrupa’daki Tarihi Süreç.434
b- Türk Hukuku’nda Taksirden Doğan Ceza Sorumluluğunun Tarihçesi 435
C- Taksir Teorileri.436
a- Genel Bilgiler .436
b- Etkin Sebep Teorisi 436
c- Öngörebilme Teorisi 437
d- Öngörebilme ve Önleyebilme Teorisi 440
e- Hata (Yanılma) Teorisi441
f- Değerlendirme.441
D- Kast - Taksir Ayrımı 442
E- Taksirli Suçun Unsurları .443
a- Genel Bilgiler .443
b- Taksirli Suçun Tipikliği445
aa- Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırı Davranış, Bu
Yükümlülüğün Kaynağı, Objektif Niteliği, Aidiyeti445
aaa- Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırı Davranış .445
bbb- Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Kaynağı 445
ccc- Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Objektif Niteliği ve
Aidiyeti447
ddd- Birden Fazla Kişinin Katıldığı Faaliyetlerde Şahısların
Dikkat ve Özen Yükümlülüklerinin Tespiti 447
bb- Neticenin Gerçekleşmesi, Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet452
aaa- Neticenin Gerçekleşmesi 452
bbb- Nedensellik Bağı452
ccc- Neticenin Objektif İsnat Edilebilirliği.453
aaaa. Davranışın İzin Verilen Riski Aşan Bir Tehlike
Oluşturması ve Bu Tehlikenin Neticeye Yansıması453
bbbb. Neticenin Objektif Öngörülebilirliği 454
cccc. Yükümlülüğe Aykırılık Bağının Varlığı455
dddd. Neticenin İhlal Edilen Normun Koruma Alanı
İçinde Bulunması.456
eeee. Güven İlkesi.456
ffff. Mağdur veya Üçüncü Kişinin Eklenen Davranışının
Objektif İsnadiyete Etkisi 458
c- Taksirli Suçun Hukuka Aykırılığı461
F- Taksirli Suçlarda Kusur .462
G- Bilinçli Taksir 464
H- Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi ve Cezada İndirim Yapılmasını
Gerektiren Şahsi Sebep469
a- Genel Bilgiler469
b- Şahsi Cezasızlık Sebebi .470
c- Cezadan İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep474
4- Saik (Amaç) 474
5- Kast-Taksir Kombinasyonu: Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç476
A- Genel Bilgiler476
B- Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçun Yapısı479
C- Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlarda Nedensellik Bağı 481
D- Ağır veya Başka Netice Bakımından En Azından Taksirle Hareket Etme
Şartı482
III- HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 484
1- Genel Bilgiler484
2- Hukuka Uygunluk Sebepleri ve Bunların Sistemleştirilmeleri 489
A- Kanun Hükmünü Yerine Getirme (m. 24/1) .491
B- Hukuka Uygun Emrin İfası (m.24/2).495
C- Meşru Savunma (m. 25/1) .497
a- Genel Bilgiler497
b- Tarihi Gelişim .499
aa- Meşru Savunmanın Batıda Gelişim Süreci499
bb- Türk Hukukunda Meşru Savunmanın Gelişim Süreci .499
c- Mukayeseli Hukukta Meşru Savunma .500
d- Meşru Savunmanın Şartları .502
aa- Saldırıya İlişkin Şartlar 502
aaa- Bir Saldırının Bulunması502
bbb- Saldırının Haksızlığı .505
ccc- Saldırının Bir Hakka Yönelmiş Olması .507
ddd- Saldırının Halen Mevcut Olması .508
bb- Savunmaya İlişkin Şartlar .512
aaa- Savunmada Zorunluluk Olması.512
bbb- Savunmanın Saldırıya ve Saldırana Karşı Yapılması 514
ccc- Savunmanın Saldırı ile Orantılı Olması515
D- Hakkın Kullanılması (m. 26/1)520
a- Düşünce Hürriyeti523
aa- Genel Bilgiler523
bb- Düşünce Hürriyeti Kavramı ve Kapsamı .524
aaa- Haber Alma ve Öğrenme Hürriyeti .525
bbb- Kanaat Hürriyeti .526
ccc- Düşünceyi Açıklama Hürriyeti.527
cc- Düşünce Hürriyetinin Sınırlandırılması, Sınırlandırma Sebepleri
ve Sınırlandırma Kriterleri 529
b- İhbar ve Şikayet Hakkı534
c- Savunma Dokunulmazlığı 534
d- Tıbbi Müdahaleler .536
e- Organ ve Doku Nakilleri.541
aa- Genel Bilgiler541
bb- Yaşayan Vericiden Organ veya Doku Alınması .543
cc- Ölüden Organ veya Doku Alınması 546
f- Tedip Hakkı 549
g- Spor Hareketleri.550
E- İlgilinin Rızası (m. 26/2) .551
a- Genel Bilgiler, Tipikliği Kaldıran Rıza, Hukuka Uygunluk Sebebi Olan
Rıza 551
b- Hukuka Uygunluk Sebebi Olan İlgilinin Rızasının Şartları.553
aa- Kişinin Suçun Konusu Üzerinde Serbestçe Tasarruf Hakkına
Sahip Olması 554
bb- Rızaya Ehliyet .557
cc- Rızanın Açıklanması559
3- Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması .560
A- Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kast Olmaksızın Aşılması
(m.27/1).560
B- Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Bir Heyecan, Korku veya
Telaş Nedeniyle Aşılması (m.27/2).565
3. KUSURLULUK, KUSURLULUĞU AZALTAN VE KALDIRAN SEBEPLER
I- GENEL BİLGİLER571
KUSURLULUĞU AZALTAN VE KALDIRAN SEBEPLER .575
1- Hukuka Aykırı, Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi (m. 24/3-4)576
2- Zorunluluk Hali (m. 25/2).580
A- Genel Bilgiler580
B- Tehlikeye İlişkin Şartlar 583
a- Ağır Bir Tehlikenin Varlığı.583
b- Tehlikenin “Muhakkak” Olması585
c- Tehlikenin Kişinin Kendisine veya Başkasının Hakkına Yönelik Olması 585
d- Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemesi586
C- Korunmaya İlişkin Şartlar .587
a- Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkanının Bulunmaması.587
b- Zorunluluk Halinde İşlenen Fiil ile Tehlike Arasında Oran Bulunması 588
c- Tehlikeye Göğüs Germe Mükellefiyetinin Bulunmaması .589
D- Zorunluluk Hali ile Meşru Savunmanın Karşılaştırılması 589
3- Cebir 590
4- Korkutma ve Tehdit .593
5- Haksız Tahrik (m.29) 596
A- Genel Bilgiler596
B- Haksız Tahrikin Hukuki Esası 598
C- Haksız Tahrikin Şartları 599
a- Tahriki Teşkil Eden Bir Fiil Gerçekleşmiş Bulunmalıdır.599
b- Fiil Haksız Olmalıdır601
c- Haksız Fiil Sonucunda Failde “Hiddet veya Şiddetli Elem” Ortaya
Çıkmış Olmalıdır.605
d- Suç “Hiddet veya Şiddetli Elem”in Etkisi Altında İşlenmiş Olmalıdır 606
D- Haksız Tahrikin Çeşitleri .609
a- Genel - Özel Haksız Tahrik609
b- Basit Tahrik - Ağır Tahrik 610
E- Haksız Tahrik ve Diğer Haller .610
a- Haksız Tahrik - Tasarlama (Taammüt)610
b- Haksız Tahrik - Kan Gütme Saiki.612
c- Haksız Tahrik - Töre Saiki .612
d- Haksız Tahrik - Taksirli Suçlar .615
e- Haksız Tahrik - Meşru Savunma .616
f- Haksız Tahrik - Takdiri Hafifletici Sebepler.617
6- Yaş Küçüklüğü 618
A- Genel Bilgiler .618
B- Türk Hukukunda Yaş Küçüklüğünün Kusur Yeteneğine Etkisi619
a- On İki Yaşını Bitirmemiş Olanlar 620
b- On İki Yaşını Bitirip On Beş Yaşını Bitirmemiş Olanlar623
c- On Beş Yaşını Bitirip On Sekiz Yaşını Bitirmemiş Olanlar .624
C- Yaş Tespiti625
D- Yaş Küçüklüğünün Ceza Muhakemesi Yönünden Arz Ettiği Özellikler.626
E- Yaş Küçüklüğünün Yaptırım Sistemi Yönünden Arz Ettiği Özellikler 629
F- Yaş Küçüklüğünün Kabahatler Yönünden Arz Ettiği Özellikler.630
7- Akıl Hastalığı 630
A- Genel Açıklamalar630
B- Biyolojik Sistem .630
C- Psikolojik Sistem 631
D- Karma Sistem.631
E- TCK’nın Benimsediği Sistem 631
8- Sağır Dilsizlik 635
9- Geçici Nedenler .636
10- Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisi Altında Olma .639
A- Genel Açıklamalar639
B- İrade Dışı Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma639
C- İradi Olarak Alınan Alkol veya Uyuşturucu Madde 640
D- Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlılığı .641
4. CEZA HUKUKUNDA HATA
I- GENEL AÇIKLAMALAR 643
II- KASTI KALDIRAN HATA HALLERİ 644
1- Suçun Maddi Unsurlarında Hata (m.30/1) 644
2- Suçun Nitelikli Unsurlarında Hata (m.30/2).653
3- Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Maddi Şartlarında Hata (m.30/3) 657
A- Genel Açıklamalar657
B- Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Maddi Şartlarında Kaçınılmaz Hata .657
III- KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HATA HALLERİ . 662
1- Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerin Maddi Şartlarında Hata
(m.30/3).662
2- Haksızlık Yanılgısı (m. 30/4) .665
5. UNSURLARIN DIŞINDA KALAN DİĞER HALLER
I- ŞAHSİ CEZASIZLIK SEBEPLERİ 671
1- Genel Açıklamalar671
2- Ceza Muhakemesi Yönünden Önem Arz Eden Hususlar .672
II- CEZAYI KALDIRAN VEYA AZALTAN ŞAHSİ SEBEP OLARAK ETKİN PİŞMANLIK
HALLERİ . 674
III- OBJEKTİF CEZALANDIRILABİLME ŞARTLARI.676
1- Genel Açıklamalar676
2- Ceza Muhakemesi Yönünden Önem Arz Eden Hususlar681
6- CEZA MUHAKEMESİ ŞARTLARI
I- GENEL AÇIKLAMALAR 683
II- DAVA ŞARTLARI .684
1- Şikâyet .684
2- Dava Süresi 684
3- İzin .685
4- Talep 685
5- Yargı Bulunmaması 686
6- Açık Dava Bulunmaması.686
7- Önödemenin Yerine Getirilmemesi .686
8- Uzlaştırmanın Sonuçsuz Kalması687
III- YARGILAMA ŞARTLARI .687
1- Sanığın Hazır Bulunması.687
2- Sanığın Akıl Hastası Olmaması .687
3- Bekletici Meselenin Çözümü.688
4- Geçici Yasama Dokunulmazlığının Bulunmaması688
7. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ
I- GENEL BİLGİLER689
II- TEŞEBBÜS 690
1- Kavram ve Türk Ceza Kanununun Düzenlemesi.690
2- Teşebbüs Halinde Kalan Suçun Cezalandırılmasının Sebepleri, Teşebbüsün
Hukuki Niteliği ve Gösterdiği Özellikler693
3- Teşebbüsün Yardımcı Norm Niteliği 695
4- Teşebbüsün Şartları .696
A- Kasten İka Edilebilen Bir Suçun İşlenmek İstenmesi ve Bu Suça İlişkin
Kastın Varlığı 696
B- Gerçekleştirilen Fiilin İcra Hareketi Niteliğinde Olması699
a- Genel Bilgiler699
b- Hazırlık Hareketlerinin Cezalandırılmamasının Sebepleri 701
c- Hazırlık Hareketleriyle İcra Hareketlerinin Birbirinden Ayrılması 703
aa- Genel Açıklamalar 703
aaa- Sübjektif Teoriler 703
aaaa- Açıkça Ortaya Çıkan Suç Kastı Teorisi704
bbbb- Failin Planına Dayanan Sübjektif Teori704
bbb- Objektif Teoriler705
aaaa- Kronolojik Teori.705
bbbb- Şekli ve Maddi Objektif Teori705
cccc- Tek Anlamlı Hareket Teorisi706
ccc- Karma Teoriler ve TCK’nın Benimsediği Görüş .707
bb- Hazırlık Hareketleri İle İcra Hareketlerinin Birbirinden
Ayrılmasına İlişkin Özel Durumlar 711
C- Fiilin Elverişli Olması 714
D- Neticeli Suçun veya İcra Hareketleri Kısımlara Bölünebilen Sırf Hareket
Suçunun Bulunması .715
E- Elde Olmayan Sebeplerle İcra Hareketlerinin Tamamlanamamış veya
Tamamlanmış Olmakla Birlikte Neticenin Gerçekleşmemiş Olması 716
5- Teşebbüs Aşamasında Kalan Suçlarda Cezanın Belirlenmesi.722
6- Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlarda Teşebbüs .722
7- Teşebbüse Elverişli Olmayan Suçlar 723
8- Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık .725
A- Gönüllü Vazgeçme.725
a- Sübjektif Teoriler .727
b- Objektif Teoriler.727
c- Suç Politikasından Hareket Eden Teoriler728
B- Etkin Pişmanlık 735
9 - İşlenemez Suç (Elverişsiz Teşebbüs) 735
III- İŞTİRAK 738
1- Genel Bilgiler .738
2- Zorunlu İştirak ve Geçici (Zorunlu Olmayan) İştirak Ayrımı .741
3- Suça İştirakin Hukuki Esası.744
4- Suça İştirakin Cezalandırılması Konusunda Sistemler745
5- İştirak Şekilleri ve Bağlılık Kuralı 747
A- Faillik748
a- Genel Bilgiler .748
b- Müstakil Faillik.749
c- Müşterek Faillik (m.37/1) 750
aa- Şartları751
aaa- Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması .752
bbb- Birden Çok Failin, Fiil Üzerinde Fonksiyonel Hakimiyet
Kurması.755
bb- Özgü Suçlarda Müşterek Faillik 759
cc- İhmali Suçlarda Müşterek Faillik 760
dd- Taksirli Suçlar ve Müşterek Faillik 761
d- Dolaylı Faillik761
B- Şeriklik .764
a- Azmettirme764
aa- Genel Bilgiler ve Benzer Kavramlardan Farkı .764
bb- Azmettirme ve Manevi Yardım Etme .765
cc- Azmettirme ve Dolaylı Faillik765
dd- Azmettirme ve Suç İşlemeye Tahrik .765
ee- Azmettirmenin Cezalandırılmasının Şartları.766
aaa- Suç İşleme Hususunda Karar Vermemiş Olan Kişiye Belli
Bir Suçun İşlenmesine Karar Verdirilmesi .767
bbb- Azmettirilenin Kasten, Hukuka Aykırı ve En Azından
Teşebbüs Aşamasında Kalmış Bir Fiil İşlemesi 768
ff- İhmali ve Özgü Suçlarda Azmettirme .771
gg- Azmettirenin Cezalandırılması .772
b- Yardım Etme 774
aa- Maddi Yardım Etme776
aaa- Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araçları Temin Etmek 776
bbb- Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında
Maddî Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak .777
bb- Manevi Yardım Etme780
aaa- Suç İşlemeye Teşvik 781
bbb- Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek .781
ccc- Suçun İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunmayı Vaad
Etmek782
ddd- Suçun Nasıl İşleneceği Konusunda Yol Göstermek .782
C- Bağlılık Kuralı .782
a- Şartları783
aa- Kasten ve Hukuka Aykırı İşlenmiş Bir Fiilin Varlığı 784
bb- Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına Varmış Olması.784
b- Nitelikli Hallerin Suç Ortaklarına Sirayeti .785
6- İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme (m.41).789
7- Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlarda İştirak .791
8- Kışkırtıcı Ajan ve Gizli Soruşturmacı.792
9- Yığınların Etkisiyle İşlenen Suçlar.795
A- Genel Açıklamalar795
B- Yığınların Cezai Sorumluluğu .795
a- Sistemler 795
b- 765 ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun Sistemi 797
10- Kabahate İştirak.798
IV- SUÇLARIN İÇTİMAI .799
1- Genel Bilgiler, Görünüşte İçtima799
2- Bileşik Suç 802
3- Zincirleme Suç808
A- Genel Bilgiler808
B- Zincirleme Suçun Şartları .809
a- Bir Suç İşleme Kararının Bulunması .809
b- Aynı Suçun Değişik Zamanlarda Birden Çok İşlenmesi 812
c- Suçların Aynı Kişiye Karşı İşlenmiş Olması .818
C- Zincirleme Suçta Müeyyide .819
4- Fikri İçtima .821
A- Genel Bilgiler .821
B- Fikri İçtimaın Hukuki Esası ve Şartları 822
a- Fiilin Tek Olması.823
b- Birden Fazla Suçun Oluşmasına Sebebiyet Verme.830
aa- Aynı Neviden Fikri İçtima (m. 43/2) .831
bb- Farklı Neviden Fikri İçtima (m. 44) .834
C- Fikri İçtimaı Kabulün Sonuçları 838
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YAPTIRIM TEORİSİ
1. CEZA KAVRAMI, CEZANIN AMACI, NİTELİKLERİ VE ÇEŞİTLERİ
I- CEZA KAVRAMI 843
II- CEZANIN AMACI 844
1- Mutlak Ceza Teorileri 845
A- Genel Açıklamalar845
B- Kefaret Teorisi .845
C- Adalet Teorisi.845
D- Teorinin Eleştirisi .846
2- Nisbi Ceza Teorileri847
A- Genel Açıklamalar847
B- Genel Önleme Teorisi 847
C- Özel Önleme Teorisi 848
D- Teorinin Eleştirisi .848
3- Karma Teoriler.849
4- TCK’nın Benimsediği Sistem 849
III- CEZANIN NİTELİKLERİ. 850
IV- CEZANIN ÇEŞİTLERİ 854
2. HAPİS CEZASI
I- HAPİS CEZASININ TARİHİ GELİŞİMİ 859
1- Batı Hukuku .859
2- Türk Hukuku 861
II- HAPİS CEZASININ İNFAZ SİSTEMLERİ 861
1- Müşterek Hapis (Topluluk) Sistemi861
2- Hücre (Pennsylvania) Sistemi 863
3- Karma (Auburn) Sistemi 866
4- İrlanda Sistemi (Dereceli Sistem) .867
5- Yeni Sistem 871
III- HAPİS CEZASININ LEH VE ALEYHİNDEKİ DÜŞÜNCELER 873
1- Hapis Cezasının Lehindeki Düşünceler.873
2- Hapis Cezasının Aleyhindeki Düşünceler .873
IV- HAPİS CEZASININ ÇEŞİTLERİ .875
1- Genel Bilgiler875
2- Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası.875
3- Müebbet Hapis Cezası .876
4- Süreli Hapis Cezası .877
A- Kısa Süreli Hapis Cezası878
a- Genel Bilgiler878
b- Kısa Süreli Hapis Cezasının Adli Para Cezasına veya Tedbirlerden
Birine Çevrilmesi 878
aa- Genel Bilgiler 878
bb- Seçenek Yaptırımlara Çevirme Şartları.880
cc- Seçenek Yaptırımlar .882
aaa- Adli para cezasına çevirme .882
bbb- Tedbire çevirme884
aaaa- Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen
iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin
suretiyle tamamen giderilmesi (TCK. m.50/1-b) .884
bbbb- En az iki yıl süreyle, bir eğitim kurumuna devam
etme (TCK m.50/1-c)886
cccc- Belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri
yapmaktan yasaklanma (TCK m. 50/1-d) 887
dddd- Ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınması, belli
bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanma (TCK.
m.50/1-e) 888
eeee- Gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte
çalıştırma (TCK. m.50/1-f) 889
dd- Adli para cezası ya da tedbire çevirmenin sonuçları 890
ee- Çevrilen ceza veya tedbire uymamanın yaptırımı 890
5- Hapis Cezasının Özel İnfaz Usulleri 891
A- Cezanın Hafta Sonunda İnfazı 891
B- Cezanın Geceleri İnfazı.892
C- Hükümlünün Konutunda Cezasının İnfazı 892
a- Genel Açıklamalar892
b- Yaş veya Cinsiyet Nedeniyle Konutta İnfaz 893
c- Hastalık Nedeniyle Konutta İnfaz.893
d- Doğum Nedeniyle Konutta İnfaz893
D- Özel İnfaz Usullerinin Uygulanamayacağı Haller .894
E- Cezanın Özel İnfaz Şekline Uyulmamasının Yaptırımı894
V- CEZALARIN İNFAZI . 895
1- Hapis Cezasının İnfazına Başlanması .895
A- Genel Açıklamalar895
B- Hükümlülerin Kuruma Kabulü .897
C- Hükümlülerin Kuruma Yerleştirilmesi897
2- Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi .898
3- Hükümlülerin Kişilerle Görüşmesi ve Dışarıyla Haberleşmesi .900
4- İzin .902
5- Ödüllendirme 904
6- Ceza İnfaz Kurumlarının Türleri .905
VI- HAPİS CEZASININ SAKINCALARINI GİDERMEYE YÖNELİK KURUMLAR 909
1- Cezaya ve Mahkumiyete Engel Olan Seçenek Kurumlar .909
A- Önödeme.909
a- Genel Açıklamalar ve Hukuki Niteliği.909
b- Önödemenin Şartları .910
aa- Önödemelik Bir Suçun Bulunması910
bb- Suçun Uzlaştırma Kapsamında Olmaması911
cc- Suçun İşlendiği Hususunda Yeterli Şüphe Bulunması.911
c- Önödeme Usulü.912
d- Önödemenin Gerçekleşmesi ve Sonuçları .913
B- Uzlaştırma914
C- Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi915
D- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 917
a- Genel Açıklamalar917
b- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartları.918
aa- Cezaya İlişkin Şartlar .918
bb- Faile İlişkin Şartlar 919
c- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Uygulanması .920
d- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Sonuçları .920
2- Hapis Cezasının İnfazına Seçenek Kurumlar 921
A- Hapis Cezasının Ertelenmesi921
a- Genel Açıklamalar921
b- Hapis Cezasının Ertelenmesinin Şartları 924
aa- Sanığın Adli Geçmişi.925
bb- Ertelemeye Konu Olan Mahkumiyet927
cc- Sanığın Yeniden Suç İşlemeyeceği Kanaatinin Oluşması928
dd- Verilen Zararın Tazmini 929
c- Erteleme Kararı930
d- Denetim Süresi ve Mahkumun Yükümlülükleri .931
e- Ertelemenin Geri Alınması .932
f- Ertelemenin Sonucu.933
B- Şartla Salıverilme .934
a- Genel Açıklamalar 934
b- Amacı .935
c- Hukuki Niteliği938
d- Şartları939
aa- Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmiş Olması 939
bb- Hükümlünün İnfaz Kurumundaki Süreyi İyi Halli Olarak
Geçirmesi .945
e- Şartla Salıverilme Sonrasında Kalan Cezanın Dışarıda İnfazı947
f- Şartla Salıverilme Kararının Verilmesi ve Geri Alınması .948
g- Şartla Salıverilmeden Yararlanamayanlar 950
C- Denetimli Serbestlik Tedbirinin Uygulanması952
a- Genel Açıklamalar 952
b- Denetimli Serbestlik Tedbirinin Kapsamı, İnfazı ve Sona Ermesi .954
3. ADLİ PARA CEZASI
I- GENEL AÇIKLAMALAR 957
II- ADLİ-İDARİ PARA CEZASI AYIRIMI 957
III- ADLİ PARA CEZASININ BELİRLENMESİNDE SİSTEMLER 958
IV- ADLİ PARA CEZASININ TESPİTİ959
V- ADLİ PARA CEZASININ İNFAZI.961
4. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
I- TEMEL CEZANIN TAYİNİ VE FERDİLEŞTİRME .963
1- Genel Bilgiler963
2- Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesinde Kurallar 964
A- Cezaların Artırılmasının, Eksiltilmesinin ve Değiştirilmesinin Kanuniliği 966
B- Temel Cezanın Tespiti ve Takdir Hakkını Kullanırken Dikkate Alınması
Gereken Kriterler .967
a- Suçun İşleniş Biçimi970
b- Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araç 972
c- Suçun İşlendiği Zaman ve Yer.972
d- Suçun Konusunun Önem ve Değeri .972
e- Meydana Gelen Zarar veya Tehlikenin Ağırlığı.973
f- Kasta veya Taksire Dayalı Kusurun Ağırlığı.973
g- Failin Güttüğü Amaç ve Saik.975
C- Suçun Olası Kastla ya da Bilinçli Taksirle İşlenmesi975
D- Nitelikli Unsurlara Göre Cezanın Artırılması ve Eksiltilmesi .976
E- Cezanın Hesaplanmasına İlişkin Prensipler978
II- TAKDİRİ İNDİRİM NEDENLERİ 980
1- Genel Bilgiler .980
2- Leh ve Aleyhteki Düşünceler .980
3- Takdiri İndirim Sebeplerinin Uygulanması.981
A- Failin Geçmişi.982
B- Sosyal İlişkileri983
C- Fiilden Sonraki ve Yargılama Sürecindeki Davranışları 983
D- Cezanın Failin Geleceği Üzerindeki Olası Etkileri .984
III- MAHSUP 984
1- Genel Bilgiler .984
2- Şahsî Hürriyeti Sınırlama Sonucunu Doğuran Hâller .985
3- Mahsubun Hangi “Mahkûmiyet”ten Yapılacağı Hususu985
4- Mahsubun Hangi Suç Dolayısıyla Verilecek Mahkûmiyetten Yapılacağı
Hususu.986
5. GÜVENLİK TEDBİRLERİ
I- GÜVENLİK TEDBİRLERİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER 989
1- Kavram 989
2- Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma Şartları989
A- Tehlikeli Hal Bulunmalıdır990
B- Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır 991
C- Kanunda Hüküm Bulunmalıdır.992
D- Mahkeme (Hâkim) Kararına Dayalı Olmalıdır 993
3- Güvenlik Tedbirlerinin Hukuki Niteliği.995
4- Güvenlik Tedbirlerinin Çeşitleri .997
II- BELLİ HAKLARI KULLANMAKTAN YOKSUN BIRAKILMA. 999
1- Genel Bilgiler .999
2- Şartları .1002
3- Hak Yoksunluğuna İlişkin Kurallara İstisna Oluşturan Durumlar1003
4- İnfazı 1007
III- MÜSADERE 1008
1- Genel Bilgiler .1008
2- Müsaderenin Çeşitleri .1009
3- Eşya Müsaderesi1010
A- Genel Açıklamalar1010
B- Bir Suçun İşlenmesine Bağlı Müsadere1010
C- Suçun İşlenmesinde Kullanılmak Üzere Hazırlanan Eşyanın Müsaderesi 1014
D- Konusu Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi.1014
E- Kaim Değer (Eşdeğer) Müsaderesi 1015
4- Kazanç Müsaderesi1015
5- Müsadere Kararı1017
IV- TEKERRÜR1018
1- Genel Bilgiler1018
2- Tarihi Gelişim .1020
A- Batı Hukuku .1020
B- Türk Hukuku.1022
3- Hukukî Niteliği, Çeşitleri ve Tekerrüre Benzeyen Müesseseler1023
A- Hukukî Niteliği1023
B- Tekerrürün Çeşitleri .1024
4- Tekerrürün Leh ve Aleyhindeki Görüşler .1026
A- Genel Bilgiler1026
B- İlga Teorisi1026
C- Tekerrürü Kabul Eden Teoriler.1027
a- Cezanın Yetersizliği Teorisi.1028
b- İsnadiyetin Ağırlığı Teorisi1028
D- Pozitivist Teori .1029
5- Tekerrürün Şartları 1030
A- Mahkûmiyet Şartı 1030
B- Yeni Bir Suç İşlenmesi 1035
C- Süre Şartı .1037
6- Tekerrürün Neticeleri 1038
7- Tekerrür Benzeri Müesseseler: Özel Tehlikeli Suçlular 1043
V- TÜZEL KİŞİLER HAKKINDA UYGULANACAK GÜVENLİK TEDBİRLERİ1044
6. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONLANDIRAN HALLER
I- SANIĞIN VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ .1049
II- AF 1050
1- Kavram ve Hukuki Niteliği1050
2- Affın Çeşitleri .1053
A- Genel Af .1053
B- Özel Af1054
C- Cumhurbaşkanı’nın Özel Af Yetkisi 1054
III- ZAMANAŞIMI.1056
1- Genel Bilgiler1056
2- Zamanaşımının Tarihi Gelişimi.1057
A- Zamanaşımının Batı Hukukundaki Gelişimi1057
B- Zamanaşımının Türk Hukukundaki Gelişimi.1059
3- Zamanaşımının Leh ve Aleyhindeki Görüşler.1060
A- Zamanaşımı Müessesesinin Lehinde Olan Görüşler 1060
a- Manevi Ceza.1061
b- Uslanma .1061
c- Cezanın Önleme Özelliği 1061
d- Takibatın Terki .1062
e- Psikolojik Değişme .1062
f- Unutma- Sosyal Fayda .1062
g- Delillerin Bozulması .1063
B- Zamanaşımı Müessesesinin Aleyhindeki Görüşler.1063
a- Beccaria’nın Görüşü.1063
b- Bentham’ın Görüşü1064
c- Pozitivist Görüş1064
4- Zamanaşımının Hukuki Niteliği 1065
A- Zamanaşımını Ceza Muhakemesi Hukuku Müessesesi Kabul Eden Görüş 1065
B- Zamanaşımını Ceza Hukuku Müessesesi Kabul Eden Görüş 1066
C- Zamanaşımını Karma Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş .1066
D- Görüşümüz 1066
5- Dava Zamanaşımı 1067
A- Tanımı, Şikayet ve Dava Süresi Kavramlarından Farkı .1067
B- Dava Zamanaşımına Uğramayan Suçlar 1070
C- Dava Zamanaşımı Süreleri ve Türk Ceza Kanununun Sistemi,
Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuk İlişkilerine Etkisi (Uzamış
Zamanaşımı) 1071
a- Dava Zamanaşımı Süreleri ve Türk Ceza Kanununun Sistemi 1071
b- Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuk İlişkilerine Etkisi (Uzamış
Zamanaşımı) 1073
D- Zamanaşımı Sürelerinin Tespitinde Esas Alınacak Ceza.1074
E- İki Çeşit Ceza Gerektiren Suçlarda Dava Zamanaşımı Süresinin
Belirlenmesi.1077
F- Dava Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlaması ve Suçun Özel Görünüş
Şekilleri Açısından Değerlendirme.1078
G- Dava Zamanaşımı Sürelerinin Durması ve Kesilmesi .1083
a- Genel Bilgiler .1083
b- Dava Zamanaşımı Süresini Durduran Sebepler1084
aa- İzin1085
bb- Karar.1086
cc- Bekletici Mesele.1087
dd- Suç Faili Hakkında Kanun Gereğince Hakkında Kaçak Olduğu
Hususunda Karar Verilmiş Olması1088
ee- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilmesi
Sonucunda Sanığın Denetim Süresine Tabi Tutulması.1089
ff- Uzlaşma1090
gg- Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 1090
c- Dava Zamanaşımının Kesilmesi1090
aa- Genel Bilgiler1090
bb- Zamanaşımını Kesen Sebepler .1091
aaa- Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda
İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi .1091
bbb- Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama
Kararının Verilmesi .1093
ccc- Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi .1094
ddd- Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında da Olsa, Mahkûmiyet
Kararı Verilmesi.1095
cc- Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Etkileri .1096
6- Ceza Zamanaşımı .1097
A- Kavram.1097
B- Ceza Zamanaşımına Uğramayan Cezalar .1098
C- Ceza Zamanaşımı Süreleri ve Türk Ceza Kanunu’nun Sistemi1099
D- Ceza Zamanaşımı Sürelerinin Başlangıcı 1100
E- Ceza Zamanaşımı Sürelerinin Durması ve Kesilmesi 1101
a- Ceza Zamanaşımının Durması1102
b- Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 1102
aa- Mahkûmiyet Hükmünün İnfazı İçin Yetkili Merci Tarafından
Hükümlüye Kanuna Göre Tebligat Yapılması .1103
bb- Hükümlünün Yakalanması1104
cc- Bir Suçtan Dolayı Mahkûm Olan Kimsenin Üst Sınırı İki Yıldan
Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Kasıtlı Bir Suç İşlemesi .1104
c- Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkileri .1105
7- Zamanaşımının Güvenlik Tedbirlerine Etkisi1105
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
MİLLETLERARASI CEZA HUKUKU
1. CEZA HUKUKU KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
I- CEZA YASASININ MÜLKİLİĞİ SİSTEMİ1109
1- Genel Bilgiler1109
2- Mülkilik Sisteminin Gerekçeleri .1110
A- Ceza Hukuku Bakımından 1110
B- Ceza Muhakemesi Hukuku Bakımından.1110
C- Milletlerarası Hukuk Bakımından.1111
3- Ceza Yasalarının Mülki Olması Sistemi İle İlgili Meseleler1111
A- Türkiye’ye (Ülke) Neler Dâhil Olduğu Sorunu 1111
a- İç Sular .1112
b- Karasuları .1112
aa- Karasularında Bulunan Yabancı Savaş Gemileri Hakkında Sahil
Devletinin Yargı Yetkisi.1113
bb- Karasularında Bulunan Yabancı Ticaret ve Yolcu Gemileri
Hakkında Sahil Devletinin Yargı Yetkisi.1113
aaa- İngiliz Sistemi1113
bbb- Fransız Sistemi1114
ccc- 1958 Cenevre “Karasuları ve Bitişik Bölge Sözleşmesi” 1114
ddd- Türk Sistemi1114
c- Açık Denizler Üzerinde Devletin Yetkisi .1115
d- Hava Ülkesi 1116
aa- Devletlerin Bu Sahadaki Egemenlik Haklarının Kapsamı
Konusundaki Sistemler ve Anlaşmaların Kabul Ettiği Çözüm .1116
bb- Havada İşlenen Suçlarda Uygulanacak Yasa.1117
aaa- Askeri Hava Vasıtaları .1117
bbb- Sivil Hava Vasıtaları.1118
e- Kıta Sahanlığında veya Münhasır Ekonomik Bölgede Tesis Edilmiş
Sabit Platformlar1119
f- Askeri İşgal Altında Bulunan Yerler1120
B- Suçun İşlendiği Yerin Saptanması 1121
a- Hareket Teorisi 1121
b- Netice Teorisi.1123
c- İsabet veya Arada Tesir Teorisi1123
d- Karma Teori .1124
4- Türkiye’de İşlenen Bir Suçtan Dolayı Yabancı Ülkede Hüküm Verilmiş Olması .1128
II- FAİLE GÖRE ŞAHSİLİK SİSTEMİ . 1129
1- Genel Bilgiler .1129
2- Sistemin Gerekçeleri1129
3- Faile Göre Şahsilik Sistemi Gereğince Cezalandırılan Fiiller (TCK. m.10, 11) .1130
A- Memur veya Görevli Olarak Yabancı Ülkeye Gidenlerin İşledikleri Suçlar
(TCK. m. 10) .1130
B- Yabancı Ülkede Türk Vatandaşı Tarafından İşlenen Suçlar (TCK. m.11) 1131
4- Faile Göre Şahsilik Sistemi Gereğince Türk Ceza Kanunu Tarafından
Cezalandırılan Fiiller Hakkında Yabancı Ülkede Hüküm Verilmiş Olması.1133
III- KORUMA SİSTEMİ 1134
1- Genel Bilgiler .1134
2- Devleti Koruma İlkesi (TCK. m.12/1, 13/1(b))1135
A- TCK. m.12/1 Kapsamında Devletin Korunması 1135
B- TCK. m.13/1 (b) Kapsamında Devletin Korunması.1136
3- Vatandaşı Koruma .1138
IV- EVRENSELLİK SİSTEMİ 1138
1- İkame (Başka Devlet Adına) Yargı İlkesi (TCK.m.12/3).1139
2- Bütün İnsanlığı İlgilendiren Suçlar (TCK. m.13)1140
V- BİR TÜRK VEYA YABANCININ YABANCI ÜLKEDE SUÇ İŞLEYİP TÜRKİYEDE
YARGILANMASI (m. 19) . 1141
1- Genel Bilgiler .1141
2- Hükmün Uygulanma Şartları1141
A- Fail Türk Vatandaşı veya Yabancı Olmalıdır .1142
B- Suç Yabancı Ülkede İşlenmelidir 1142
C- Fail Türkiye’de Bulunmalıdır 1142
D- Fiil Türkiye’nin Güvenliğine veya Zararına İşlenmiş Bir Suç Olmamalıdır.1142
E- Fiil, Türk Vatandaşına Karşı ya da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Özel
Hukuk Tüzel Kişisi Zararına İşlenmemiş Olmalıdır1142
3- Hükmün Tatbiki .1143
VI- YABANCI MAHKEMELER TARAFINDAN VERİLEN MAHKÛMİYETE BAĞLI HAK
YOKSUNLUKLARI1143
2. GERİ VERME
I- GENEL BİLGİLER1145
II- GERİ VERME KURUMUNUN KAYNAKLARI.1147
III- GERİ VERMENİN ŞARTLARI.1154
1- Geri Vermenin Olumlu Şartları 1154
A- Bir Antlaşmanın Varlığı 1154
B- Suç Teşkil Eden Bir Fiilin Varlığı1154
a- Fiil Her İki Devlet Kanununa Göre de Suç Olmalıdır.1154
b- Suç Geri Vermeye Konu Teşkil Etmelidir1158
C- Geri Vermenin Talep Edilmiş Olması1161
D- Fiilin Ağırlığı ile İade Dolayısıyla Oluşacak Mağduriyetin Orantılı Olması 1161
2- Geri Vermenin Olumsuz Şartları 1161
A- Vatandaşın İade Edilmezliği Kuralı .1161
B- Düşünce Suçundan Dolayı İade Edilmezlik Kuralı 1164
C- Siyasi Suçlardan Dolayı İade Edilmezlik Kuralı .1164
a- Genel Bilgiler1164
b- Siyasi Suçu Açıklayan Görüşler.1165
aa- Objektif Teori .1165
bb- Sübjektif Teori 1165
cc- Üstünlük Teorisi .1166
dd- Ayırma Teorisi 1166
ee- Harp Adetleri Teorisi 1167
c- Siyasi Suçun İstisnaları .1168
aa- Belçika Kuralı 1168
bb- Tedhişçilik Fiilleri 1169
cc- Anarşizm.1172
dd- Soykırım (Jenosit) .1174
ee- Savaş Suçları.1177
d- Avrupa Sözleşmesinde ve Türk Hukukunda Siyasi Suçlar Nedeniyle
Geri Verilmezlik Kuralı1179
D- Samimi Olmayan Taleplerden Dolayı Geri Verilmezlik Kuralı 1184
E- Askeri Suçlardan Dolayı İade Edilmezlik Kuralı 1185
F- Mali Suçlardan Dolayı Geri Verilmezlik Kuralı1187
G- Talep Edilen Devletin Yargı Hakkı Olması Halinde Geri Verilmezlik Kuralı.1188
a- Suçun Talep Edilen Devletin Ülkesinde İşlenmesi1188
b- Suçun Yabancı Bir Ülkede İşlenmesine Rağmen, Talep Edilen
Devletin Yargı Hakkının Mevcut Olması.1189
H- “Non bis in idem” Kuralı 1190
IV- GERİ VERMENİN USULÜ. 1192
1- Geri Vermeyi İsteyen Devlet Tarafından Yapılacak İşlemler1192
2- Geri Verme İstenilen Devletçe Yapılacak İşlemler .1194
A- İdari Sistem1194
B- Adli Sistem.1195
C- Karma Sistem (Belçika Sistemi)1195
3- Geri Verme İsteminin Yerine Getirilmesi.1199
V- GERİ VERMENİN SONUÇLARI . 1202
BİBLİYOGRAFYA. 1205
