Ceza Hukuku Genel Hükümler

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
BİRİNCİ BÖLÜM CEZA HUKUKUNA GİRİŞ
I. CEZA HUKUKUNUN AMACI VE HUKUK DİSİPLİNLERİ İÇİNDEKİ YERİ 19
A. CEZA HUKUKUNUN AMACI 19
B. CEZA HUKUKUNUN HUKUK DİSİPLİNLERİ İÇİNDEKİ YERİ VE BÖLÜMLERİ 22
II. CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 26
A. SUÇ, CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRLERİ KAVRAMLARI 26
B. SUÇLAR VE DİĞER HAKSIZLIK OLUŞTURAN FİİLLER 29
1. Suç ve Haksız Fiil Ayrımı 30
2. Suç ve Disiplin Suçu Ayrımı 32
3. Suç ve Kabahat Ayrımı 33
III. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 36
A. GENEL AÇIKLAMALAR 36
B. DOĞRUDAN KAYNAKLAR 37
1. Anayasa 37
2. Kanunlar 37
a. Genel Açıklamalar 37
b. TCK'nın Genel Hükümlerinin Özel Ceza Kanunlarında Düzenlenen
Suçlar Bakımından Uygulanması 38
3. Uluslararası Sözleşmeler (Andlaşmalar) 40
C. DOLAYISIYLA KAYNAKLAR 42
1. Yüksek Mahkeme Kararları 42
2. Doktrin 43
IV. CEZA HUKUKUNA EGEMEN OLAN İLKELER (CEZA POLİTİKASININ
TEMEL İLKELERİ) 43

A. HUKUK DEVLETİ İLKESİ 43
B. İNSAN ONURUNA YARAŞIRLIK (İNSANİLİK-HÜMANİZM) İLKESİ 45
C. KUSURSUZ CEZA OLMAZ İLKESİ 46
D. CEZA SORUMLULUĞUNUN ŞAHSİLİĞİ İLKESİ 49
E. KANUN ÖNÜNDE EŞİTLİK İLKESİ 49
F. ORANTILILIK (ÖLÇÜLÜLÜK) VE SON ÇARE İLKESİ 50
G. SUÇTA VE CEZADA KANUNUNİLİK İLKESİ (CEZA HUKUKUNUN
GÜVENCE FONKSİYONU) 52
1. Genel Açıklamalar 52
2. İlkenin Kapsamı ve Fonksiyonu 55
3. Türk Hukukunda İlkenin Düzenlenişi 57
4. İlkenin Sonuçları 58
a. Genel Açıklamalar 58
b. Belirlilik İlkesi 59
c. İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç ve Ceza Konulması Yasağı 61
d. Örf ve Adetle Suç İhdası Yasağı 64
e. Kıyas (Benzetme) Yasağı ve Yorum 65
aa. Genel Açıklamalar 65
bb. Kıyas ile Yorum Arasındaki Farklılık 66
cc. Yorum Yöntemleri 67
V. CEZA HUKUKU NORMLARININ UYGULAMA ALANI 69
A. ZAMAN BAKININDAN UYGULAMA 69
1. Aleyhe Kanunun Geçmişe Yürüme Yasağı 69
2. Failin Lehine Olan Kanunun Geriye Yürümesi ve Lehe Kanunun Belirlenmesi 72
3. Geçici ve Süreli Kanunların İleriye Yürümesi 75
4. Suçun İşlendiği Zaman 76
B. YER BAKIMINDAN UYGULAMA (ULUSLARARASI CEZA HUKUKU) 79
1. Genel Açıklamalar 79
2. Aynı Olaydan Ötürü İki Defa Yargılama Olmaz” (Non-Ne Bis İn İdem) 81
3. Mülkilik (Ülkesellik) Sistemi
(Türkiye'de İşlenen Suçlar Bakımından İlke) 82
a. Genel Açıklamalar 82

b. Suçun İşlendiği Yer 84
4. Şahsilik (Kişisellik) Sistemi 85
a. Faile Göre Şahsilik 86
aa. Vatandaş Tarafından Yurt Dışında İşlenen Suçlar 86
bb. Türkiye Namına Memuriyet veya Görev Üstlenmiş Olanların İşledikleri Suçlar (Görev Suçları) 89
b. Mağdura Göre Şahsilik 90
5. Koruma (Savunma) Sistemi 92
6. İkame (Tamamlayıcı) Yargı Sistemi 95
7. Evrensellik Sistemi 97
8. Yabancı Ülke Mahkemelerince Verilen Mahkûmiyet Kararlarının Hak Mahrumiyeti Doğurması 99
9. Yabancı Ülke Kanununun Göz Önünde Bulundurulması 102
10. Yabancıların İadesi (Geri Verilmesi) 103
C. KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA 110
1. Cumhurbaşkanı 110
2. Milletvekilleri 111
a. Yasama Sorumsuzluğu (Mutlak Dokunulmazlık) 111
b. Yasama Dokunulmazlığı (Geçici Dokunulmazlık) 112
3. Uluslararası (Diplomatik) Yargı Bağışıklığı 113
4. Bazı Yabancı Asker ve Sivillerin Yargı Bağışıklığı 114
5. Kamu Görevlileri 115
İKİNCİ BÖLÜM SUÇ TEORİSİ
I. SUÇ KAVRAMINA İLİŞKİN GENEL AÇIKLAMALAR 117
II. TİPİKLİK 120
III. TİPİKLİĞİN MADDİ (OBJEKTİF) UNSURLARI 121
A. FAİL 122
B. MAĞDUR 125
C. SUÇUN KONUSU 126
D. FİİL (HAREKET-DAVRANIŞ) 129
1. Genel Açıklamalar 129

2. Kanuni Tarifte Hareketin Düzenlenişine Göre Suçların
Sınıflandırılması 131
a. Tek hareketli suçlar 131
b. Çok (Birden Fazla) Hareketli Suçlar 132
c. Serbest Hareketli Suçlar 132
d. Bağlı Hareketli Suçlar 133
e. Seçimlik Hareketli Suçlar 133
f. Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar 135
g. İcrai- İhmali Suçlar 136
aa. Genel Açıklamalar 136
bb. Gerçek İhmali Suçlar (Saf İhmali Suçlar) 138
cc. Görünüşte İhmali Suçlar (Gerçek Olmayan İhmali Suçlar- Garantörsel İhmali Suçlar) 139
E. NETİCE 141
F. NEDENSELLİK BAĞI VE OBJEKTİF İSNADİYET 144
G. SUÇUN NİTELİKLİ UNSURLARI (HALLERİ) 146
IV. TİPİKLİĞİN MANEVİ (SUBJEKTİF) UNSURLARI 148
A. GENEL AÇIKLAMALAR 148
B. KAST 149
1. Genel Açıklamalar 149
2. Kastın Türleri 152
a. Doğrudan Kast 152
b. Olası Kast 154
C. TAKSİR 156
1. Genel Açıklamalar 156
2. Taksirin Unsurları 159
3. Taksirli Suçlarda Kusur 163
4. Taksirli Suçlarda Cezanın Kusura Göre Belirlenmesi 165
5. Bilinçli Taksir-Bilinçsiz Taksir Ayrımı 167
a. Bilinçsiz Taksir 168
b. Bilinçli Taksir 168

6. Olası Kast Bilinçli Taksir Ayrımı 170
7. Taksirli Hareket Sonucu Neden Olunan Neticenin Münhasıran Failin Mağduriyetine Neden Olması 171
D. NETİCESİ SEBEBİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLAR 172
E. MAKSAT VEYA SAİK 176
V. SUÇUN HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 177
A. HUKUKA AYKIRLIK KAVRAMI VE HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ 177
B. KANUNUN HÜKMÜNÜ YERİNE GETİRME (GÖREVİN İFASI) 182
1. Genel Açıklamalar 182
2. Kolluk Görevlilerinin Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 184
a. Genel Açıklamalar 184
b. Polisin Zor Kullanma Yetkisi 186
c. Polisin Silah Kullanma Yetkisi 188
d. Zor Kullanma ve Silah Kullanma Yetkisinin Orantılı Olması 190
e. Kolluk Görevlilerinin Suçla Mücadele Amacıyla Suç İşleyip İşleyemeyeceği Sorunu 192
C. MEŞRU SAVUNMA 194
1. Genel Açıklamalar 194
2. Saldırıya İlişkin Şartlar 195
3. Savunmaya İlişkin Şartlar 197
D. HAKKIN KULLANILMASI 200
1. Genel Açıklamalar 200
2. Hakkın Kullanılmasının Şartları 202
E. İLGİLİNİN RIZASI 203
1. Genel Açıklamalar 203
2. İlgilinin Rızasının Şartları 205
VI. KUSURLULUK İLE KUSURLULUĞU KALDIRAN VE AZALTAN NEDENLER 209
A. GENEL AÇIKLAMALAR 209
B. KUSURUN UNSURLARI 211
C. KUSURLULUĞU KALDIRAN VEYA AZALTAN NEDENLER 213
1. Yaş Küçüklüğü 215
a. Oniki Yaşını Doldurmamış Çocuklar 216
b. Oniki Yaşını Bitirmiş Onbeş Yaşını Bitirmemiş Çocuklar 217

c. Onbeş Yaşını Doldurmuş Onsekiz Yaşını Doldurmamış Çocuklar 221
2. Sağır ve Dilsizlik 222
3. Akıl Hastalığı 224
4. Geçici Nedenler, Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 227
5. Hukuka Aykırı Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi 230
a. Genel Açıklamalar 230
b. Hukuka Aykırı Fakat Bağlayıcı Emrin Şartları 231
6. Zorunluluk Hali 237
a. Genel Açıklamalar 237
b. Tehlikeye İlişkin Şartlar 239
c. Korumaya İlişkin Şartlar 242
d. Zorunluluk Hali ile Meşru Savunma Arasındaki Farklar 244
7. Cebir ve Tehdit Dolayısıyla Kişinin İrade Yeteneğinin Etkilenmesi 245
8. Haksız Tahrik 249
a. Genel Açıklamalar 249
b. Haksız Tahrikin Şartları 250
9. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 255
10. Çeşitli Hata (Yanılma) Halleri 260
a. Kastı Kaldıran Hata Halleri 262
aa. Suçun Maddi Unsurlarında (Tipiklikte) Hata 262
bb. Suçun Nitelikli Unsurlarında Hata 265
aaa. Genel Açıklamalar 265
bbb. Cezayı Arttıran Nitelikli Hallerde Hata 265
bbb. Cezayı Azaltan Nitelikli Hallerde Hata 266
cc. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Şartlarında Hata 267
b. Kusurluluğu Etkileyen Hata Halleri 269
aa. Kusurluluğu Ortadan Kaldıran veya Azaltan Bir Nedenin
Maddi Şartlarında Hata 269
bb. İşlenen Fiilin Haksızlık Oluşturduğu Hususunda Hata
(Haksızlık-Yasak Hatası) 271
VII. TİPİKLİK DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRILMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR (HAKSIZLIK VE KUSUR DIŞINDA KALAN HUSUSLAR) 273
A. GENEL AÇIKLAMALAR 273

B. CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI 274
1. Objektif Cezalandırılabilme Şartları 274
2. Şahsi Cezasızlık Sebepleri ve Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler 277
C. SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA (MUHAKEME-DAVA) ŞARTLARI 280
1. Şikâyet 280
2. Dava Süresi 286
3. İzin, Talep ve Karar 287
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
I. GENEL AÇIKLAMALAR 289
II. TEŞEBBÜS 290
A. TEŞEBBÜS KAVRAMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 290
B. TEŞEBBÜSÜN ŞARTLARI 293
C. TEŞEBBÜS HALİNDE CEZANIN BELİRLENMESİ 304
D. TEŞEBBÜS (KALKIŞMA) SUÇU VE SUÇA TEŞEBBÜS 304
E. GÖNÜLLÜ VAZGEÇME 305
III. İŞTİRAK 311
A. GENEL AÇIKLAMALAR 311
B. FAİLLİK VE ŞERİKLİK AYRIMI 313
C. FAİLLİK 314
1. Doğrudan (Müstakil) Faillik 315
2. Müşterek Faillik 315
a. Birlikte Suç İşleme Kararı 316
b. Fiil Üzerinde Müşterek Hâkimiyet Kurulması 317
c. Özgü Suçlarda ve Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik 319
3. Dolaylı Faillik 320
D. ŞERİKLİK 323
1. Genel Açıklamalar ve Bağlılık Kuralı 323
2. Azmettirme 327
3. Yardım Etme 331
E. İŞTİRAK HÂLİNDE İŞLENEN SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME 334

IV. İÇTİMA 336
A. GENEL AÇIKLAMALAR 336
B. SEÇİMLİK HAREKETLİ SUÇLAR 337
C. BİLEŞİK SUÇ 339
D. ZİNCİRLEME SUÇ 341
E. FİKRİ İÇTİMA 346
1. Fiille Kastedilen Hususun Netice Olup Olmadığı Sorunu 346
2. Fiil Tekliği-Fiil Çokluğu İle Suç Tekliği-Suç Çokluğu Ayrımı 348
3. Aynı Neviden Fikri İçtima 350
4. Farklı Neviden Fikri İçtima 352
F. HEDEFTE SAPMA 354
G. GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA (KANUNLARIN TEKLİĞİ) 355
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM YAPTIRIM TEORİSİ
I. GENEL AÇIKLAMALAR 361
II. CEZA KAVRAMI, CEZANIN AMACI, ÖZELLİKLERİ VE TÜRLERİ 363
A. CEZA KAVRAMI 363
B. CEZANIN AMACI 363
1. Mutlak Ceza Teorileri 364
2. Nisbi Ceza Teorileri 364
3. Karma Teoriler 365
4. Türk Ceza Kanununun Kabul Ettiği Sistem 366
C. CEZANIN ÖZELLİKLERİ 366
D. CEZA TÜRLERİ 367
1. Hapis Cezası 367
a. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası 368
b. Müebbet Hapis Cezası 369
c. Süreli Hapis Cezası 369
aa. Kısa Süreli Hapis Cezası 370
bb. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 370
aaa. Seçenek Yaptırımlara Çevirme Koşulları 371

bbb. Seçenek Yaptırım Türleri 372
aaaa. Adli Para Cezasına Çevirme 372
bbbb. Mağdurun veya Kamunun Uğradığı Zararın Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya
Tazmin Suretiyle Tamamen Giderilmesi 373
cccc. En Az İki Yıl Süreyle Bir Eğitim Kurumuna
Devam Etme 375
dddd. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli
Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 375
eeee. Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belli Bir Meslek ve Sanat Yapmaktan
Yasaklanma 376
ffff. Gönüllü Olmak Koşuluyla Kamuya Yararlı Bir
İşte Çalıştırma 377
ccc. Seçenek Tedbirin Yerine Getirilmemesi 378
ddd. Kısa Süreli Hapis Cezasının Adli Para Cezası veya
Seçenek Tedbire Çevirmenin Sonuçları 378
d. Erteleme 379
aa. Genel Açıklamalar 379
bb. Ertelemenin Koşulları. 380
aaa. Hükmedilen Cezanın Türü ve Süresi Bakımından 380
bbb. Sanığın Adlî Geçmişine İlişkin Koşul 382
ccc. Mahkemede Sanığın Tekrar Suç İşlemeyeceği
Yönünde Kanaat Oluşması 386
ddd. Hâkim Tarafından Belirlenebilecek Ek Koşullar (Koşula
Bağlı Erteleme) 387
cc. Cezanın Ertelenmesi Kararı 388
dd. Ertelemenin Sonuçları 389
e. Koşullu Salıverme 392
aa. Genel Açıklamalar 392
bb. Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmiş Olması 393
cc. Hükümlünün Kurumda İyi Hal Göstermesi 398
dd. Koşullu Salıverme Kararı ve Sonuçları 400
2. Adli Para Cezası 403
a. Genel Açıklamalar 403

b. Adli Para Cezasının Belirlenmesi. 404
c. Adli Para Cezasının Yerine Getirilmesi (İnfazı) 405
3. Adli Sicil Kaydının Silinmesi 407
4. Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi 409
III. GÜVENLİK TEDBİRLERİ 412
A. GENEL AÇIKLAMALAR 412
B. BELLİ HAKLARI KULLANMAKTAN YOKSUN BIRAKILMA 416
C. MÜSADERE 421
1. Eşya Müsaderesi 421
a. Bir Suçla Bağlantılı Olarak Eşyanın Müsaderesi 421
b. Suçun İşlenmesine Tahsis Edilen Tehlikeli Eşyanın Müsaderesi 423
c. Konusu Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi 424
d. Kaim Değerin (Eşdeğerin) Müsaderesi 425
2. Kazanç Müsaderesi 425
3. Müsadere Kararı 428
4. Müsadere Zamanaşımı 429
D. ÇOCUKLARA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİ 429
E. AKIL HASTALARINA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİ 430
F. TEKERRÜR 432
1. Tekerrürün Şartları 432
2. Tekerrürün Sonuçları 436
3. Tekerrür Hükümlerinin Uygulanacağı Özel Tehlikeli Suçlular 440
G. SINIR DIŞI EDİLME. 441
H. TÜZEL KİŞİLER HAKKINDA GÜVENLİK TEDBİRLERİ 441
IV. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 444
A. HAPİS CEZASININ BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 444
1. Genel Açıklamalar 444
2. Mükerrer Değerlendirme Yasağı 446
3. Temel Cezanın Tespitinde Dikkate Alınacak Ölçüler 447
4. Suçun Olası Kastla veya Bilinçli Taksirle İşlenmesi 450
5. Temel Cezanın Artırılması ve Eksiltilmesi 451
a. Nitelikli Unsurların Bulunması Durumunda Cezanın Belirlenmesi 451

b. Birden Fazla Seçimlik Nitelikli Unsurun Bulunması Durumunda
Cezanın Belirlenmesi 451
c. Suçun Özel Görünüş Şekilleri ile Kusurluluğu Etkileyen
Sebeplerin Cezanın Belirlenmesinde Dikkate Alınması 451
d. Hapis Cezasının Hesaplanmasının Esasları ve Sonuç Ceza 454
B. ADLİ PARA CEZASININ BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 455
C. TAKDİRİ İNDİRİM NEDENLERİ 458
D. MAHSUP 460
V. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ ORTADAN KALDIRAN NEDENLER (DAVA VEYA
CEZANIN DÜŞMESİ) 462
A. GENEL AÇIKLAMALAR 462
B. SANIĞIN VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ 463
C. AF 464
1. Genel Açıklamalar 464
2. Genel Af 466
3. Özel Af 466
D. ZAMANAŞIMI 468
1. Genel Açıklamalar 468
2. Dava Zamanaşımı 468
a. Genel Açıklamalar 468
b. Dava Zamanaşımının İşlemeye Başlaması 471
c. Dava Zamanaşımının Durması 473
d. Dava Zamanaşımının Kesilmesi 475
e. Dava Zamanaşımının Sonuçları 477
3. Ceza (İnfaz) Zamanaşımı 477
a. Genel Açıklamalar 477
b. Ceza Zamanaşımının İşlemeye Başlaması 479
c. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 480
d. Ceza Zamanaşımının Durması 481
e. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 482
E. ŞİKÂYETTEN VAZGEÇME 482
F. ÖNÖDEME 484
1. Genel Açıklamalar 484

2. Önödemenin Koşulları 485
a. Önödeme Kapsamına Giren Bir Suçun İşlenmiş Olması 485
b. Belli Bir Miktar Paranın Devlet Hazinesine Ödenmesi 486
c. Failin Suçu İşlediği Konusunda Yeterli Şüphe Bulunması 487
3. Önödemenin Uygulanacağı Aşama 488
4. Önödeme Usulü ve Sonuçları 488
KAYNAKÇA 487