Ceza Hukuku Genel Hükümler Temel Bilgiler

Mustafa ÖZEN

İÇİNDEKİLER

BEŞİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ ..................................................................................5
İÇİNDEKİLER......................................................................................................7

BİRİNCİ BÖLÜM

CEZA HUKUKUNDA KAVRAMLAR, CEZA HUKUKUNUN AMACI,

GÖREVİ, KAYNAKLARI, YORUM

I. TANIMLAR ...................................................................................... 47
A. Ceza Hukuku Teriminin Tanımı ......................................................47
B. Suç Teriminin Tanımı .....................................................................48
C. Ceza Normu (Ceza Kuralı) ..............................................................48
1. Bağımsız - Bağımlı Ceza Normları.............................................48
2. Tam Ceza Normu – Eksik Ceza Normu – Açık Ceza
Normu......................................................................................49
D. Davranış Normları (Davranış Kuralları) ..........................................49
E. Ceza Teriminin Tanımı ...................................................................50
II. CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ (İŞLEVİ) VE AMACI............................... 51
III. TÜRK CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ ................................. 51
A. Genel Olarak ..................................................................................51
1. Osmanlı Devleti Dönemi ..........................................................52
2. Cumhuriyet Dönemi.................................................................52
IV. CEZA HUKUKUNDA KAYNAKLAR ..................................................... 53
A. Asli Kaynaklar.................................................................................53
1. Anayasa....................................................................................53
2. Kanun.......................................................................................53
3. Uluslar arası Sözleşmeler .........................................................53
B. Ceza Hukukunun Tamamlayıcı Kaynakları .....................................54
1. Gelenek (Örf ve Adet) Kuralları................................................54
2. Ahlak Kuralları .........................................................................55
3. Din Kuralları .............................................................................55
4. Mahkeme İçtihatları ................................................................55
5. Öğreti.......................................................................................55
6. Hukukun Genel İlkeleri ............................................................56
V. CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ YORUMU ..................................... 56
A. Yorum Yöntemleri .........................................................................56
1. Lâfzî Yorum / Sözel Yorum / Gramatik Yorum Yöntemi...........56
2. Mantıki Yorum Yöntemi...........................................................57
3. Sistematik Yorum Yöntemi ......................................................57
4. Kanun Hükmünün Konulma Nedenini Belirleme
Yöntemi ...................................................................................57
5. Amaçsal Yorum Yöntemi .........................................................57
a) Kanunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü
(Objektif)............................................................................58
b) Kanun Koyucunun Amacının Esas Alınması Gerektiği
Görüşü (Sübjektif):.............................................................58
c) Birleştirici Görüş: ...............................................................58
6. Tarihsel Yorum Yöntemi ..........................................................58
7. Hukukun Genel İlkeleri ............................................................59
8. Karşılaştırmalı Hukuk ...............................................................59
B. Yorum Çeşitleri ..............................................................................59
1. Yapana Göre Yorum Çeşitleri...................................................59
a) Yasama Yorumu.................................................................59
b) Yargı Yorumu .....................................................................60
c) Öğreti Yorumu ...................................................................60
2. Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri ...............................................60
a) Daraltıcı Yorum..................................................................60
b) Genişletici Yorum...............................................................61
c) İlerletici Yorum ..................................................................62
d) Düzeltici Yorum .................................................................62
VI. CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ .................. 63
A. Anayasa Hukuku ............................................................................63
B. Devletler Hukuku ...........................................................................63
C. Ceza Muhakemesi Hukuku ............................................................63
D. İnfaz Hukuku ..................................................................................64
E. Kriminoloji .....................................................................................64
F. İdare Hukuku .................................................................................64
G. Ticaret Hukuku...............................................................................65
H. Disiplin Hukuku..............................................................................65

İKİNCİ BÖLÜM
TEMEL İLKELER VE CEZAİ SORUMLULUK

VII. CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ VE SORUMLULUĞUN ESASI......... 67
A. Ceza Hukukunun Temel İlkeleri .....................................................67
1. Hukuk Devleti İlkesi..................................................................67
2. İnsanilik İlkesi...........................................................................67
3. Kusur İlkesi...............................................................................67
4. Kanunilik İlkesi (Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi
/Ceza Hukukunun Güvence İşlevi) ...........................................69
a) İlkenin Anlamı ....................................................................69
b) İlkenin Tarihçesi .................................................................71
c) Kanunilik İlkesinin Sonuçları...............................................71
(1) Suç ve Cezaların Kanun ile Konulması........................71
(2) Kıyas Yasağı................................................................71
(3) Aleyhte Kanunun Geçmişe Etkili
Olmaması/Geçmişe Yürüme Yasağı (Lex Pravia)........73
(4) Lehe Hükmün geçmişe yürümesi ilkesi......................74
(5) Suçta ve Cezada Belirlilik İlkesi (Lex Certa) ................74
(6) Örf ve Adet Kuralları İle Suç ve Ceza
Oluşturulamaması .....................................................75
(7) Kanunilik İlkesi ve İdarenin Düzenleyici
İşlemleriyle Suç Oluşturması .....................................76
d) Orantılılık İlkesi ..................................................................77
e) Kanun Önünde Eşitlik İlkesi................................................77
f) Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi.................................77

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI

VIII. CEZA KANUNLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI ......... 79
A. Genel Olarak..................................................................................79
B. Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Kalkması................79
C. Yürürlülük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları ............................81
D. Ceza Kanununun Zaman Bakımından Uygulanması ......................81
1. Zaman Bakımından Uygulanmaya İlişkin İlkeler ......................81
a) Derhal Uygulanma (Hemen Uygulanma) İlkesi..................81
b) Aleyhe Hükmün Geriye Yürümemesi İlkesi........................83
c) Lehe Hükmün Geriye Yürümesi İlkesi ................................84
d) İnfaz Hükümleri ve Lehe Kanun Uygulaması......................86
e) Güvenlik Tedbirleri ve Lehe Kanun Uygulaması.................86
2. Kanunların İleriye Yürümesi.....................................................87
3. Suçun İşlendiği Zaman .............................................................88
a) Hareket Görüşü .................................................................88
b) Netice Görüşü....................................................................89
c) Karma Görüş......................................................................89
4. Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi Bakımından Suç
Türleri ......................................................................................89
a) Ani Suçlar...........................................................................89
b) Sırf Hareket Suçları ............................................................90
c) Neticeli Suçlar....................................................................90
d) İhmali Suçlar ......................................................................90
e) Kesintisiz Suçlar .................................................................90
f) Zincirleme Suçlar ...............................................................91
g) İtiyadi Suçlar.......................................................................91
h) Teşebbüs Aşamasında Kalan Hareketler ............................92
i) İştirak Halinde İşlenen Suçlar.............................................92
IX. CEZA KANUNLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI................ 92
A. Suçun İşlendiği Yerin Tespitine İlişki Görüşler................................93
1. Hareket Görüşü........................................................................93
2. Netice Görüşü ..........................................................................94
3. Karma Görüş ............................................................................95
4. Türk Hukukunda Kabul Edilen Görüş .......................................95
B. Suç Türleri Bakımından Suçun İşlendiği Yer ...................................95
1. Ani Suçlar .................................................................................95
2. Mesafeli/Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suçlarda
Suçun İşlendiği Yer...................................................................96
3. Kesintisiz Suç............................................................................96
4. İtiyadi Suç.................................................................................96
5. İştirak Halinde İşlenen Suçlar...................................................96
6. Zincirleme Suç..........................................................................97
7. Teşebbüs Aşamasında Kalan Suç .............................................97
8. Sınır Aşan (Transit) Suç ............................................................97
9. Bilişim Suçları...........................................................................97
10. Objektif Cezalandırılma Koşulu Olan Suç .................................98
11. Seçimlik Hareketli Suç..............................................................98
C. TCK’nın Suçun İşlendiği Yere İlişkin Kabul Ettiği İlkeler..................98
1. Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi (TCK m. 8, 9). ..................................99
2. Şahsilik (Kişisellik) İlkesi .........................................................101
a) Faile Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 10, 11)..........................102
(1) Türkiye Cumhuriyeti Adına Belirli Görevlere
Sahip Türk Vatandaşlarının Yurt Dışındaki
İşledikleri Suçlar (Görev Suçları) ..............................102
(a) Bu Fıkranın Uygulama Koşulları ........................102
(b) TCK m. 11’da Düzenlenen Faile Göre
Şahsilik İlkesinin Koşulları .................................103
(i) TCK m. 11/1’in Uygulama Koşulları...........104
(ii) (TCK m. 11/2’in Uygulama Koşulları .........104
b) Mağdura Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 12/1-2) .................105
3. Koruma (Gerçeklik) İlkesi (TCK m. 13/1-b).............................107
4. Evrensellik (Adalet) İlkesi (TCK m. 12/3 / TCK m. 13/1-a
/ TCK m. 13/1-c,d,e,f,g,ı)........................................................108
a) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesi ..............................109
(1) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesinin
Uygulanma Koşulları................................................109
b) TCK m. 13/1-a’ya Göre Evrensellik İlkesi .........................110
(1) TCK m. 13/1-a’ya Göre Evrensellik İlkesinin
Uygulanma Koşulları................................................110
c) TCK m. 13/1-c,d,e,f,g,h,ı’ya Göre Evrensellik İlkesi..........110
(1) TCK m. 13/1 – c,d,e,f,g,ı’ya Göre Evrensellik
İlkesinin Uygulanma Koşulları..................................111
D. Faile ve Mağdura Göre Şahsilik İlkesi Kapsamında Suçların
Seçimlik Ceza Gerektirmesi Durumunda Soruşturma..................111
E. Yabancı Ülkede İşlenen Suçların Türkiye’de Yargılanması
İçin Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması ..................112
F. Yabancı Ülkede Geçirilen Hürriyetten Yoksunluk Hallerinin
Türkiye’deki Yargılama Sonucu Verilen Mahkûmiyet
Hükmünden Mahsup Edilmesi.....................................................112
G. Yabancı Ülkede Verilen Mahkeme Kararlarının TCK’daki Hak
Yoksunluklarına Etkisi..................................................................112
X. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ ........................................................113
A. Genel Olarak................................................................................113
B. Geri Vermenin Sınır Dışı Etmeden Farkları ..................................115
C. Geri Verme Kurumunun Kaynakları.............................................115
D. Geri Vermeye Neden Olan Suçların Belirlenmesi
Bakımından Kabul Edilen Sistemler .............................................116
E. Geri Vermenin Koşulları ..............................................................116
1. 6706 sayılı Kanuna Göre Geri Vermenin Koşulları .................116
a) Yabancı Bir Ülkede Yabancı Ülke Vatandaşı Hakkında
Ceza Soruşturması veya Kovuşturması Başlatılmış ya
da Mahkûmiyet Kararı Verilmiş Olmalıdır........................116
b) Geri Vermeye Konu Suçun Cezasının Üst Sınırı, Bir
Yıl veya Daha Fazla Hürriyeti Bağlayıcı Cezayı
Gerektirmeli.....................................................................117
c) Mahkûmiyetin İnfazı Bakımından Hükmolunan
Cezanın En Az Dört Ay Hürriyeti Bağlayıcı Ceza
Olmalıdır ..........................................................................117
d) Geri Vermeye Konu Fiilin Her İki Devletin (Talep
Eden Devlet ile Türkiye’nin) Kanunlarına Göre De
Suç Olmalıdır....................................................................117
2. 6706 Sayılı Kanuna Göre Geri Vermemenin Koşulları............119
a) Yabancı Bir Ülkede İşlenen Suçun Düşünce Suçu,
Siyasî Suç veya Siyasî Suçla Bağlantılı Bir Suç
Niteliğinde Olması............................................................119
(1) Düşünce Suçu ..........................................................119
(2) Siyasi Suç .................................................................119
(a) Siyasi Suçu Tanımlayan Kuramlar .....................120
aa) Nesnel (Objektif) Kuram ...........................120
bb) Öznel (Sübjektif) Kuram ............................120
cc) Üstünlük Kuramı .......................................120
(b) Siyasi Suçun İstisnaları......................................121
aa) Belçika Kuralı.............................................121
bb) Terör Suçu.................................................121
cc) Uluslararası Suçlar.....................................121
(c) Siyasi Suç Çeşitleri ............................................121
aa) Tam siyasi suç ...........................................122
bb) Nisbi siyasi suç ..........................................122
b) Sırf Askerî Suç Niteliğinde Olması ....................................123
c) Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye
Devletinin veya Bir Türk Vatandaşının Ya Da Türk
Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel Kişinin
Zararına İşlenmesi............................................................124
d) Türkiye’nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olması......124
e) Zamanaşımına veya Affa Uğramış Olması........................125
f) İadesi Talep Edilen Kişinin Türk Vatandaşı Olması ...........126
g) İadesi Talep Edilen Kişinin Kanunda Belirtilen
Nedenlere Dayalı Olarak Soruşturma Veya
Kovuşturmaya Maruz Bırakılacağına Veya
Cezalandırılacağına ya da İşkence veya Kötü
Muameleye Maruz Kalacağına Dair Kuvvetli Şüphe
Sebeplerinin Bulunması...................................................126
h) İadesi Talep Edilen Kişi Hakkında, Talebe Konu Fiil
Nedeniyle Daha Önce Türkiye’de Beraat veya
Mahkûmiyet Kararı Verilmiş Olması ................................127
i) İade Talebinin, Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile
Bağdaşmayan Bir Ceza Gerektiren Suçlara İlişkin
Olması..............................................................................128
(1) 6706 sayılı Kanunda Açıkça Düzenlenmeyen ve
Fakat Geri Vermeme Kapsamı Dışında Tutulan
Diğer Suçlar (Geri Vermeye Tabi Suçlar)..................128
(a) Uçak Kaçırma Suçları ........................................128
(b) Diplomatlara ve Uluslararası Korunan
Kişilere Karşı İşlenen Suçlar ..............................128
(c) Terörün Finansmanı .........................................128
(d) Mali Suçlar........................................................129
3. Geri Vermenin Takdire Bağlı Olduğu Durum .........................129
F. Geri Vermede Özellik Kuralı = İadede Hususilik İlkesi..................129
1. Geri Vermede Özellik İlkesinin İstisnaları ..............................131
G. Geri Vermede Görev ve Yetki (Usul)............................................131
H. Aynı Kişi Hakkında Birden Fazla Devlet Tarafından İade
Talebinde Bulunulmasında Usul ..................................................132
İ. Geri Verme Sürecinde Tutuklama İşlemleri.................................132
J. Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (Yabancı
Ülke Ceza Kanunun Değeri) .........................................................133
XI. CEZA KANUNUNUN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI..................134
A. Genel Olarak................................................................................134
B. Türk Ceza Kanunu’nun İç Hukuk Bakımından
Uygulanmasında İstisnalar...........................................................135
1. Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu .........................................135
a) Cumhurbaşkanının Kişisel Suçlarından Dolayı
Sorumluluğu.....................................................................135
b) Cumhurbaşkanının Görevi ile İlgili İşlediği Suçlardan
Sorumluluğu.....................................................................136
2. Yasama Sorumsuzluğu ...........................................................138
a) Sorumsuzluk (Mutlak Dokunulmazlık) .............................138
(1) Anayasa m. 83/1’e Göre Sorumsuzluğun
Koşulları ...................................................................138
(2) Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları.......................139
b) Geçici Dokunulmazlık (Kovuşturma Yasağı) .....................140
(1) Kovuşturma Yasağının İstisnaları .............................140
(2) Sorumsuzluk İle Dokunulmazlık Arasındaki
Farklar......................................................................141
(3) Dokunulmazlık Kapsamındaki Suçlarda
Zamanaşımı Sorunu .................................................141

C. Ceza Kanunun Devletler Hukuku Bakımından
Uygulanmasında İstisnalar...........................................................142
1. Diplomatlar ............................................................................142
a) Dokunulmazlığın Kabul Edildiği Durumlar........................142
b) Diplomat Dokunulmazlığı ile Konsolosların
Dokunulmazlığı Farklıdır ..................................................143
2. Yabancı Askerler ....................................................................143
a) Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler ...................................143
b) Yargı Yetkisi......................................................................144
(1) Mutlak (Kesin) Yargı Yetkisi .....................................144
(2) Öncelikli Yargı Yetkisi...............................................144
c) Gönderen Devletin Yargı Yetkisi ......................................144
(1) Gönderen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi..................144
(2) Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi................145
d) Gönderilen (Kabul eden) Devletin Yargı Yetkisi ...............145
(1) Gönderilen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi ................145
(2) Gönderilen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi..............145

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN UNSURLARI

XII. SUÇ KURAMI .................................................................................147
XIII. SUÇUN UNSURLARI .......................................................................147
A. Genel Olarak................................................................................147
B. Tipiklik (Suçun Yasallık Unsuru) ...................................................148
1. Tipiklik ve Hukuka Aykırılık ....................................................150
2. Tipiklik ve Hukuki Hata ..........................................................150
3. Tipiklik ve Hayal (Mefruz/Varsayılan/Sözde) Suç...................151
4. Tipiklik ve Kuruntu Suç ..........................................................151
5. Tipiklik ve İşlenemez Suç .......................................................151
C. Tipiklikte Yer Alan Unsurlar .........................................................152
1. Tipikliğin Maddi Unsurları......................................................153
a) Hareket ............................................................................154
(1) Ceza Hukuku Bakımından Hareket Sayılmayan
Durumlar .................................................................157
(2) Hareketin Sayısına Göre Suçların
Sınıflandırılması........................................................158
(a) Tek Hareketli Suçlar..........................................158
(b) Birden Çok Hareketli Suçlar..............................159
aa) Birleşmiş Hareketli Suçlar .........................159
bb) Bölünebilen veya Kesintili
Suçlar/Amaç Suç–Araç Suç .......................159
cc) Seçimlik Hareketli Suçlar ..........................160
dd) İtiyadi Suçlar ..............................................160
(c) Geçitli Suçlar.....................................................161
(3) Hareketin Şekline Göre Suçların Sınıflandırılması........161
(a) İcrai (Etken Hareketle İşlenen) Suçlar...............161
(b) İhmali (Edilgen hareketle işlenen suçlar)
Suçlar................................................................162
(4) Hareketin Önemine Göre Suçlar..............................166
(a) Serbest Hareketli Suçlar ...................................166
(b) Bağlı Hareketli Suçlar........................................167

İçindekiler 17
(5) Hareketin Devamının Gerekip Gerekmediğine
Göre Suçların Sınıflandırılması................................167
(a) Ani Suç ..............................................................167
(b) Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar ............................168
(6) Hareketin Aşamasına Göre Suçların
Sınıflandırılması .......................................................171
(a) Kalkışma Suçları ................................................171
2. Netice.....................................................................................171
a) Neticeye Göre Suçların Tasnifi .........................................172
(1) Neticesi harekete bitişik suçlar (Neticesiz
suçlar, Şekli suçlar, Sırf Hareket Suçları) –
Neticeli suçlar (Maddi neticeli suçlar)......................172
(a) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz
Suçlar/Sırf Hareket Suçları/Soyut Neticeli
Suçlar)...............................................................172
(b) Neticeli Suçlar (Maddi neticeli suçlar) ..............173
(c) Seçimlik Neticeli Suçlar – Tek Neticeli Suçlar .......175
3. Nedensellik Bağı.....................................................................175
a) Koşul Kuramı (Şart Teorisi) = Tabii Nedensellik
Düşüncesi = Eşdeğerlik Kuramı = Koşulların Eşitliği .........176
b) Uygun Sebep Kuramı........................................................176
c) Etkin Sebep Kuramı..........................................................177
d) En Etkin Sebep Kuramı.....................................................177
e) Son Koşul Kuramı (Son Şart Teorisi).................................177
f) Beşeri Nedensellik Kuramı ...............................................177
g) Objektif Yüklenebilirlilik (İsnadiyet) Kuramı.....................178
h) Bazı Nedensellik Durumları..............................................179
(1) Normal Nedensellik (Tek Hareket, Tek Netice)........179
(2) Çifte Nedensellik (Birden Çok Hareket, Tek
Netice) .....................................................................179
(3) Tamamlayan (Atipik/Toplam) Nedensellik ..............180
(4) Hareketten Önce Var Olan Nedenin Eklenmesi.......181
(5) Hareketten Sonra Meydana Gelen Bir Nedenin
Eklenmesi.................................................................182
(6) Hareketten Sonra Meydana Gelen ve
Mağdurun Kusuru İle Bir Nedenin Eklenmesi.........182
(7) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Durumlar......................183
(8) Sollayan Nedensellik (Öne Geçen Nedensellik/
Nedensellik Bağının Kesilmesi) ................................183
(9) Varsayılan Nedensellik ............................................184
(10) Kişinin Kendisini Tehlikeye Atması...........................184
(11) Neticenin Kişinin Egemenlik Alanı Dışında
Olması ......................................................................184
(12) Sosyal Nedensellik ...................................................185
(13) Risk Azalması............................................................185
(14) Normun Koruma Alanı İçinde Olmaması..................185
(15) Rücu Yasağı ..............................................................186
(16) Kişinin Üzerine Düşen Dikkat ve Özen
Yükümlülüğüne Uymasına Rağmen Neticenin
Gerçekleşmesi..........................................................187
(17) İhmali Hareketle İşlenen Suçlarda Nedensellik........187
4. Fail .........................................................................................188
a) Özgü Suç ..........................................................................188
b) Tüzel Kişilerin Suçun Faili Olup Olamayacağı Sorunu ......190
(1) Tüzel Kişilik Kavramı ................................................190
(2) Tüzel Kişiliğin Esasını Açıklayan Kuramlar................190
(a) Farazilik Kuramı ................................................190
(b) Gerçeklik Kuramı ..............................................191
(c) Karma Kuram....................................................191
(3) TCK Açısından Tüzel Kişilerin Cezai
Sorumluluğu ve Faillik Durumu ..............................191
(4) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Yaptırım..........191
5. Mağdur ..................................................................................191
6. Suçun Konusu ........................................................................194
a) Suçun Maddi Konusu .......................................................195
b) Suçun Hukuki Konusu ......................................................195
c) Suçun Konusuna Göre Suçların Sınıflandırılması .............196
(1) Zarar Suçu – Tehlike Suçu Ayrımı.............................196
(a) Zarar Suçu.........................................................196
(b) Tehlike Suçu......................................................196
(i) Somut Tehlike Suçu...................................197
(ii) Soyut Tehlike Suçu ....................................198
D. Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsurları.........................................199
1. Genel Olarak ..........................................................................199
a) Suçun Manevi Unsuru, Kusurluluk ve Kusur
Kavramları Arasındaki İlişki ..............................................199
b) Hareket Yeteneği İle Kusur Yeteneği Kavramları
Arasındaki İlişki ................................................................199
c) Suçun Manevi Unsuru İle Kast ve Taksir Kelimeleri .........200
2. Kast ........................................................................................200
a) Kastı Açıklayan Kuramlar..................................................200
(1) Tasavvur Kuramı ......................................................200
(2) Bilinç ve İrade Kuramı..............................................201
b) Kastın Unsurları................................................................201
(1) Kastın Bilme Unsuru ................................................201
(2) Kastın İsteme Unsuru ..............................................204
(a) Doğrudan Kast (Birinci Dereceden Kast)...........204
(b) Doğrudan Kast (İkinci Dereceden Kast) ............204
(c) Olası Kast ..........................................................205
(i) Olası Kastı Belirlemek İçin Ortaya
Atılan Kuramlar .........................................205
(ii) Olası Kastta Kusurluluğun Derecesi
veya Yoğunluğu.........................................206
(iii) Olası Kastta Sorumluluk ............................206
(3) Kastın Aranacağı Zaman ..........................................207
(a) Başlangıç kastı ..................................................207
(b) Eş zamanlı Kast .................................................207
(c) Eklenen Kast .....................................................208
(4) Kastın Türleri............................................................208
(a) Genel Kast (Doğrudan Kast/Dolus
Directus) ...........................................................208
(b) Doğrudan Kast (Dolus Directus) .......................209
(c) Olası Kast (Dolus Eventualis) ............................209
(d) Özel Kast...........................................................209
(e) Ani Kast ............................................................209
(f) Tasarlama (Taammüt) Kastı..............................210
3. Taksir .....................................................................................211
a) Genel Olarak ....................................................................211
b) Taksirin Unsurları.............................................................211
(1) Hareketin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması .........212
(2) Hareketin İradiliği ....................................................212
(3) Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık .................212
(4) Neticenin Öngörülebilir Olması ...............................213
(5) Neticenin İstenmemiş Olması..................................214
(6) Hareket İle Netice Arasında Nedensellik
Bağının Bulunması ..................................................215
C) Taksirli Suçlarda Kişilerin Cezai Sorumluluğu...................215
(1) Üçüncü Kişinin Hareketi ..........................................215
(a) Üçüncü kişinin hareketi kusursuzdur. ..............215
(b) Üçüncü kişinin hareketi kusurludur..................215
(i) Üçüncü kişi kasten kusurludur..................215
(ii) Üçüncü Kişi Taksirle Kusurludur................216
(c) Üçüncü Kişi Tamamen Kusurludur. ..................216
(2) Mağdurun Hareketi .................................................216
(a) Mağdurun Hareketi Kusurlu Değildir................216
(b) Mağdurun Hareketi Normal Değil Ancak
Kusurlu ve Hukuka Aykırı da Değildir...............217
(c) Mağdurun Hareketi Kusurludur. ......................217
(i) Meydana Gelen Netice Tamamen
Mağdurun Kusurlu Hareketinden
Meydana Gelmiştir. ..................................217
(ii) Meydana Gelen Netice Bakımından
Hem Fail Hem de Mağdur Kusurludur. .....217
d) Taksirin Gerçekleştirilme Şekilleri (Taksir Kalıpları/
Taksirin Görünüş şekilleri)................................................218
(1) Dikkatsizlik ...............................................................218
(2) Özensizlik (Tedbirsizlik)............................................218
e) Taksirin Derecelendirilmesi..............................................218
f) Taksir Türleri (Çeşitleri)....................................................219
(1) Bilinçsiz Taksir (Basit Taksir/Tam Taksir)=Niteliksiz
Taksir .......................................................................219
(2) Bilinçli Taksir (Öngörülü/Şuurlu
Taksir)=Nitelikli Taksir..............................................219
(3) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımı.......................220
(4) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımının Hukuki
Sonuçları ..................................................................220
g) Olası Kast/ Bilinçli Taksir Ayrımı.......................................221
h) Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi Olarak ve
Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep........221
i) Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi .............222
j) Taksir ve Teşebbüs...........................................................222
k) Taksir ve İştirak ................................................................222
l) Taksir ve Hata ..................................................................223
m) Taksir ve Kabahat.............................................................223
n) Taksir ve Kusur.................................................................223
o) Taksir ve Kusursuz Sorumluluk.........................................224
4. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç ..............................................224
(1) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçun Oluşum
Şekilleri ....................................................................225
(2) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç Şekilleri ..................225
(a) Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç.............225
(b) Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice
Sebebiyle Ağırlaşan Suç ....................................226
(3) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda
Kast/Taksir Bileşimi (Kombinasyonu) ......................226
(4) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Teşebbüs .......227
(5) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda İştirak.............228
(6) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç ve Kusursuz
Sorumluluk ..............................................................228
E. Hukuka Aykırılığın Bulunması/Hukuka Uygunluk
Nedenlerinin Bulunmaması .........................................................229
F. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Ortak Özellikleri ........................231
G. Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin
Sınıflandırılması Sorunu...............................................................233
H. Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenleri ....................234
1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme/Görevi İfa .........................234
a) Kanun Teriminin Anlamı ..................................................234
b) Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi ............................235
(1) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Kapsamı ...............236
(2) Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları ..........................236
(a) İhtar..................................................................236
(b) Bedeni Kuvvet Kullanma...................................236
(c) Maddi Güç Kullanma ........................................236
(d) Silah Kullanma ..................................................236
(3) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Orantılılık
İlkesi ........................................................................238
(4) Zor Kullanma Yetkisinde Takdir Yetkisi....................238
c) Müdafilik Görevinin Yerine Getirilmesi............................239
2. Meşru Savunma.....................................................................239
a) Meşru Savunmanın Hukuki Niteliği .................................239
b) Meşru Savunmanın Koşulları ...........................................239
(1) Saldırıya İlişkin Koşullar ...........................................240
(a) Bir Saldırı Olmalıdır...........................................240
(b) Bu Saldırı Haksız Olmalıdır................................240
(c) Bu Saldırı Gerçekleşmiş veya
Gerçekleşmesi veya Tekrarı Muhakkak
Olmalıdır ...........................................................242
(d) Saldırı Herhangi Bir Hakka Yönelmiş
Olmalıdır ...........................................................243
(e) Saldırı, Meşru Savunmada Bulunana Karşı
Olabileceği Gibi, Üçüncü Bir Kişiye De
Yönelebilir.........................................................244
(f) Saldırı Mutlaka Bir İnsandan
Kaynaklanmalıdır ..............................................244
(2) Savunmaya İlişkin Koşullar.......................................244
(a) Savunmada Zorunluluk Olmalıdır .....................244
(b) Savunma İle Haksız Saldırı Arasında Oran
Bulunmalıdır .....................................................245
(i) Konu Bakımından Orantı/Haklar
Arasında Orantı.........................................245
(ii) Araç Bakımından Orantı............................246
(c) Savunma, Mutlaka Haksız Saldırıda
Bulunan Kişiye Karşı Yapılmalıdır......................246
c) Üçüncü Kişi Lehine Meşru Savunma ................................247
d) Haksız Saldırı Başlamadan Önce Alınan ve
Kendiliğinden Harekete Geçen Önlem/Offendicula.........247
e) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması ..................................248
(1) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması Mazur
Görülebilecek Bir Heyecan, Korku veya Telaş
ile Aşılması...............................................................248
(2) Meşru savunmada Oranın/Sınırın Kast
Olmaksızın Aşılması (Taksir ile Aşılması).................248
(3) Meşru Savunmada Sınırın Kast (Doğrudan veya
Olası Kast) ile Aşılması .............................................249
(4) Meşru Savunmada Sınırın Kusursuz Olarak
Aşılması....................................................................249
f) Meşru Savunma Halinde Üçüncü Kişilerin Zarar
Görmesi............................................................................249
g) Meşru Savunma – Haksız Tahrik ilişkisi............................249
3. Hakkın Kullanılması................................................................250
a) Hakların Çatışması ve Neminem Laedere İlkesi ...............250
b) Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Bazı Önemli Hakkın
Kullanılması Durumları ....................................................251
(1) Hekimlik Mesleğinin İcrası/Tıbbi Müdahale ............251
(a) Hekimlik Mesleğini İcra Edecek Kişinin
Yetkili Kişi Olması Gerekir................................252
(b) Hastanın Tıbbi Müdahalenin İçeriği ve
Muhtemel Sonuçları Bakımından
Aydınlatılmış Olması Gerekir ............................252
(c) Hastanın Rızasının
Bulunması/Aydınlatılmış veya
Bilgilendirilmiş Onam–Hastanın Hukuken
Geçerli Rızası ....................................................253
(d) Tıbbi Müdahalenin Zorunluluğu
(Endikasyon).....................................................254
(e) Hekimlik Mesleğinin Mesleğin Gereklerine
Uygun İcra Edilmiş Olması/Hekimlik
Mesleğinin (Tıbbi Müdahalenin) Kanunda
Öngörülen Usullere Uygun Bir şekilde İcra
Edilmiş Olunması Gerekir .................................254
(f) Tıbbi Müdahalenin Teşhis ve Tedavi Amacı
İle Yapılmış Olması ...........................................255
(2) Düşünce Özgürlüğü ve Eleştiri Hakkı .......................255
(3) Bir İş, Meslek, Sanat veya Bilimin İcrası...................255
(4) Ticari ve Sınaî Faaliyetlerin İcrası.............................256
(5) Haber Verme ve Haberleşme Hakkının
İcrası/Gazetecilik Mesleğinin İcrası .........................256
(6) İddia ve Savunma Hakkının Kullanılması .................256
(7) Spor Faaliyetleri.......................................................257
(8) Tedip Hakkı..............................................................257
(9) İhbar ve Şikâyet Hakkı .............................................257
(10) Organ ve Doku Nakli................................................258
4. İlgilinin Rızası .........................................................................259
a) Rızanın Suç Genel Kuramı İçindeki Yeri..............................260
(1) Tipikliği Kaldıran Rıza ...............................................260
(2) Hukuka Aykırılığı Kaldıran Rıza.................................260
b) Rızanın Hukuki Esası.........................................................261
c) Rızanın Hukuka Uygunluk Nedeni Sayılabilmesi İçin
Gereken Koşullar..............................................................262
(1) Kişinin Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta
Bulunabileceği Bir Hakkın Bulunması ......................262
(a) Kişilere Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 80 - 169)......262
(i) Hayata Karşı Suçlar (TCK m. 81 – 85) ........262
(ii) Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar
(TCK m. 86 – 96)........................................263
(iii) Çocuk Düşürtme, Düşürme veya
Kısırlaştırma (TCK m. 99 – 101) ................263
(iv) Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar
(TCK m. 102 – 105)....................................264
(v) Hürriyete Karşı Suçlar (TCK m. 106 –
124)...........................................................264
(vi) Şerefe Karşı Suçlar (TCK m. 115 - 131) ......264
(vii) Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına
Karşı Suçlar (TCK m. 131 - 140) ................264
(viii)Malvarlığına Karşı Suçlar (TCK m. 141
- 169).........................................................265
(2) Rızaya Ehliyet...........................................................265
(3) Rıza Açıklaması ........................................................266
5. TCK’da Yer Almayan Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak
Yükümlülüklerin Çatışması.....................................................267
a) Yükümlülüklerin Çatışmasının Gerçekleşebileceği
Şekiller .............................................................................267
(1) İki Eşit Değerin Korunması Aşamasında
Yükümlülüklerin Çatışması.......................................267
b) Eşit Olmayan İki Değerin Korunması Aşamasında
Yükümlülüklerin Çatışması...............................................268
İ. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması.........................268
1. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kasten Aşılması.......268
2. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Taksir ile
Aşılması..................................................................................269
3. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Korku, Panik
veya Heyecan ile Aşılması......................................................269
4. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kusursuz Olarak
Aşılması..................................................................................269
XIV. KUSURLULUK.................................................................................270
A. Haksızlık ve Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki.....................270
B. Kusurluluk ile Kusur Kavramları Arasındaki İlişki .........................271
C. Kusurluluğu Açıklayan Kuramlar..................................................271
1. Psikolojik Kuram ....................................................................271
2. Normatif Kuram.....................................................................272
D. Kusurluluğun Kapsamı .................................................................272
1. Fiil Kusuru ..............................................................................272
2. Fail Kusuru .............................................................................272
E. Kusurluluk ile Kast ve Taksir Kavramları Arasındaki İlişki ............272
F. Taksir ile Kusursuz Sorumluluk Kavramları Arasındaki İlişki ........273
G. Kusurluluğun Unsurları................................................................273
1. Kusur Yeteneğine Sahip Olmak..............................................273
a) Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman ...............................274
b) Kusur Yeteneği İle Kusurluluğu Etkileyen Haller
Kavramları Arasındaki İlişki..............................................275
2. Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerden Birinin
Bulunmaması.........................................................................275
a) Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller....................................276
(1) Yaş Küçüklüğü..........................................................276
(a) 0 – 12 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK
m. 31/1)............................................................276
(b) 13 – 15 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK
m. 31/2)............................................................276
(c) 16 – 18 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK m.
31/3) .................................................................277
(d) Kusur Yeteneği Bulunmayan Çocuklara
Uygulanacak Hükümler....................................277
(e) Kusur Yeteneği Bulunan Yaş Sınıfında Olan
Çocuklara İlişkin TCK ve CMK’da
Öngörülen Özel Düzenlemeler .........................278
(2) Sağır – Dilsizlik=(TCK m. 33).....................................279
(3) Akıl Hastalığı=(TCK m. 32)........................................280
(a) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi
Bakımından Kabul Gören Sistemler ..................280
(i) Biyolojik Sistem.........................................280
(ii) Psikolojik Sistem .......................................280
(iii) Karma Sistem ............................................280
(b) Akıl Hastalığının Kişinin Kusur Yeteneğine
Etki Eden Durumları..........................................280
(4) Geçici (Arızi) Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu
Madde Etkisinde Olma (TCK m. 34) .........................281
(a) Geçici Nedenler ................................................282
(b) Alkol veya Uyuşturucu Madde Alma ................282
(i) İstemeyerek (İrade Dışı) Alkol veya
Uyuşturucu Madde Alma ..........................282
(ii) İsteyerek (İrade İle) Alkol veya
Uyuşturucu Madde Alma ..........................283
H. Kusurluluğu Kaldıran Haller (Nedenler) .......................................285
1. Yetkili Amirin Emrini İfa .........................................................285
a) Yetkili Amirin Emrini İfasının Uygulanma Koşulları ..........286
(1) Bir Emir Bulunmalıdır...............................................286
(2) Emir Hukuka Uygun (Meşru) Olmalıdır....................287
(a) Şekli Anlamda Hukuka Uygunluk ......................287
(i) Emri Verenin Hukuken Emir Vermeye
Yetkili Olması ............................................287
(ii) Emri Yerine Getirenin Hukuken Emri
Yerine Getirme Yükümlülüğü İçinde
Olması.......................................................287
(iii) Emrin Kanunun Öngördüğü Bütün
Şekil Kurallarına Uygun Olması.................287
(b) Maddi Anlamda Hukuka Uygunluk...................287
(i) Emrin Konusu Hukuka Uygundur..............288
(ii) Emrin Konusu Hukuka Aykırıdır ................288
(iii) Emrin Konusu Suçtur ................................289
(3) Emri Veren Emri Vermeye Yetkili Olmalıdır.............290
(4) Emrin Yerine Getirilmesi Zorunlu Olmalıdır
(Emir Bağlayıcı Olmalıdır) .......................................290
2. Zorunluluk Hali ......................................................................290
a) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği ...................................290
(1) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği Açıklayan
Kuramlar..................................................................290
(a) Koruma İçgüdüsü Kuramı .................................290
(b) Manevi Cebir Kuramı........................................290
(c) Saiklerin Sosyalliği Kuramı................................291
(d) Amaç Kuramı ....................................................291
(e) Hakların Çatışması Kuramı................................291
(2) Zorunluluk Halinin Sınıflandırılmasına İlişkin
Kuramlar..................................................................291
(a) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk
Sebebi Olduğu Kuramı......................................291
(b) Zorunluluk Halinin Mazeret Sebebi
(Kusurluluğu Kaldıran) Olduğu Kuramı .............292
(c) Fark Gözetme Kuramı.......................................292
(3) TCK Bakımından Zorunluluk Halinin Hukuki
Niteliği .....................................................................293
(4) Zorunluluk Halinin Kusurluluğu Kaldıran Bir
Neden Olması Nedeniyle Hukuka Uygunluk
Sebebi ile Kusurluluğu Kaldıran Sebep
Arasındaki Farklar....................................................293
b) Zorunluluk Halinin Koşulları.............................................294
(1) Tehlikeye İlişkin Koşullar..........................................294
(a) Bir Tehlike Bulunmalıdır ...................................294
(b) Bu Tehlike Ağır ve Muhakkak Olmalıdır............294
(c) Tehlike Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır ...............295
(d) Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemiş
Olunmalıdır.......................................................295
(2) Korunmaya İlişkin Koşullar.......................................296
(a) Tehlikeden Başka Türlü Korunma
İmkânının Bulunmaması ..................................296
(b) Tehlike İle Korunmaya Yönelik
Gerçekleştirilen Hareket Arasında
Nedensellik Bağının Bulunması.........................297
(c) Tehlike İle Korunmaya Yönelik
Gerçekleştirilen Hareket Arasında Orantı
Bulunması.........................................................297
(d) Tehlikeye Karşı Koyma Yükümlülüğünün
Bulunmaması....................................................298

c) Zorunluluk Hali İle Meşru Savunmanın
Karşılaştırılması ................................................................298
3. Cebir ve Şiddet.......................................................................299
4. Korkutma veya Tehdit............................................................300
5. Hata (Yanılma) .......................................................................302
a) Hata Kavramı ...................................................................303
b) Suçun Maddi Unsurlarında Hata: (Fiili/Maddi
Hata/Unsur Yanılgısı) .......................................................303
(1) Suçun Konusunda Hata............................................306
(2) Şahısta Hata (Mağdurda Hata) ................................307
(3) Nedensellik Bağında Hata........................................308
(4) Hedefte Sapma ........................................................308
c) Suçun Nitelikli Unsurlarında/Hallerinde Hata ..................310
(1) Cezayı Artıran Nitelikli Unsurlarda Hata ..................310
(2) Cezayı Azaltan Nitelikli Unsurlarda Hata .................311
(3) Şahsa, Fiile ve Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli
Haller ve Bu Hallerde Hata.......................................312
(a) Failin Şahsına Bağlı (Failin Şahsından
Kaynaklanan) Nitelikli Haller ...........................312
(b) Fiilin İşlenişine Bağlı Nitelikli Haller ..................313
(c) Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller............313
d) Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere
Ait Koşulların Gerçekleştiği Hususunda Hata...................314
(1) Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata......................314
(2) Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde
Hata.........................................................................314
e) Hukuki Hata (Haksızlık Bilincinde Hata, Yasaklık
Hatası, Tipiklik Hatası) .....................................................316
6. Kaza ve Tesadüf (Öngörememe/Beklenememe)...................318
7. Mücbir Sebep (Kaçınamama/Karşı koyamama).....................319
İ. Kusurluluğu Azaltan Haller ..........................................................320
1. Haksız Tahrik..........................................................................320
a) Genel Olarak ....................................................................321
b) Haksız Tahrik Durumlarında Daha Az Ceza
Verilmesinin Hukuki Sebebi / Haksız Tahrik
Kurumunun Hukuki Niteliği .............................................321
(1) Öznel (Sübjektif) Görüş ...........................................321
(2) Nesnel (Objektif) Görüş...........................................321
(3) Karma Görüş...............................................................322
c) Haksız Tahrik Kurumunun Düzenlenişi Bakımından
ETCK ile TCK Arasındaki Farklar .......................................322
d) Haksız Tahrikin Koşulları ..................................................322
(1) Tahrik Oluşturan Bir Hareket Bulunmalıdır .............322
(2) Hareket Haksız Olmalıdır .........................................323
(3) Haksız Hareket Sonucunda Failde Sinirlenme,
Acı Duyma, Öfkelenme (Hiddet veya Şiddetli
Elem) Meydana Gelmelidir......................................324
(4) Suç, Haksız Hareketin Doğurduğu Sinirlenme,
Acı Duyma, Öfkelenmenin Etkisiyle İşlenmelidir
(Nedensellik Bağı)....................................................324
(5) Karşı Hareket Mutlaka Haksız Hareketin
Kaynağına Yönelmiş Olmalıdır .................................325
e) Haksız Tahrik İle Bazı Ceza Hukuku Kurumları
Arasındaki İlişki ................................................................325
(1) Haksız Tahrik İle Tasarlama Arasındaki İlişki............325
(2) Haksız Tahrik İle Taksirli Suç Arasındaki ilişki...........326
(3) Haksız Tahrik İle Kan Gütme Saiki/Özel Kast
Arasındaki İlişki ........................................................326
(4) Haksız Tahrik İle Meşru Savunma Arasındaki
ilişki..........................................................................326
(5) Haksız Tahrik İle Hata Arasındaki İlişki.....................327
(6) Haksız Tahrik İle Takdiri Hafifletici Nedenler
Arasındaki İlişki ........................................................327
(7) Haksız Tahrik İle İştirak Arasındaki ilişki...................328
XV. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ ............................................................. 328
A. Nitelikli Hallerin Sınıflandırılması.................................................329
1. Cezayı Artıran ve Azaltan Nitelikli Haller................................329
2. Şahsa, Fiile ve Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller .............329
a) Şahsa Bağlı Nitelikli Haller................................................329
(1) Failin Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller ....................329
(2) Mağdurun Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller............329
(3) Fail İle Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından
Nitelikli Haller ..........................................................330
(4) Failin Amaç ve Saiki Bakımından Nitelikli Haller ......330
b) Fiile Bağlı Nitelikli Haller ..................................................330
(1) Fiilin İşleniş Şekline Göre Nitelikli Haller..................330
(2) Fiilin İşlendiği Yer ve Zaman Bakımından
Nitelikli Haller ..........................................................330
c) Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller ..............................331
XVI. SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN HUSUSLAR ........................... 331
A. Nesnel (Objektif) Cezalandırılma Koşulları ..................................331
B. Ön Koşullar ..................................................................................334
C. Ceza Muhakemesi Koşulları .........................................................334
D. Şahsi Cezasızlık Sebepleri ............................................................335
1. TCK’daki Şahsi Cezasızlık Sebepleri:.......................................336
2. TCK’daki Cezada Şahsi İndirim Nedenleri: .............................337
3. TCK’daki Hem Şahsi Cezasızlık Hem De Cezada Şahsi
İndirim Nedenleri ..................................................................337
E. Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler/Cezayı Azaltan veya Kaldıran
Şahsi Sebep Olarak Etkin Pişmanlık .............................................337

BEŞİNCİ BÖLÜM
SUÇUN ÖZEL ŞEKİLLERİ

XVII. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ .................................................339
A. TEŞEBBÜS ....................................................................................339
1. Kavram...................................................................................339
2. ETCK İle TCK’nın Karşılaştırılması...........................................339
3. Teşebbüsün Cezalandırılma Sebebi .......................................340
a) Öznel (Sübjektif) Görüş....................................................340
b) Nesnel (Objektif) Görüş ...................................................340
c) Etki Görüşü ......................................................................341
d) Karma Görüş....................................................................341
4. Teşebbüsün Hukuki Niteliği ...................................................341
5. Teşebbüsün Koşulları/Unsurları ............................................342
a) Suç İşleme Kastının Varlığı Bulunmalıdır..........................342
b) İşlenmek İstenen Suç Ancak Kasten İşlenebilen Bir
Suç Olmalıdır....................................................................343
c) Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan
Doğruya Başlamak ...........................................................344
(1) Elverişli Hareketin Anlamı .......................................344
(2) Doğrudan Doğruya İcraya Başlama .........................345
d) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra
Hareketinin Tamamlanamaması veya Neticenin
Gerçekleştirilememesi.....................................................346
(1) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra
Hareketinin Tamamlanamaması..............................347
(2) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Neticenin
Gerçekleştirilememesi.............................................347
6. Gönüllü Vazgeçme .................................................................348
a) Gönüllü Vazgeçmenin Hukuki Niteliği..............................348
b) Gönüllü Vazgeçmenin Uygulanma Aşamaları ..................348
c) Gönüllü Vazgeçmenin Tespiti...........................................349
d) İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme
ve Şeriklere Etkisi .............................................................351
e) Gönüllü Vazgeçme ile Teşebbüs Arasındaki İlişki.............352
7. Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık ...................................352
8. İşlenemez Suç/Elverişsiz Teşebbüs ........................................354
9. Teşebbüs Bakımından Bazı Özel Durumlar ............................354
a) Ceza Hukukunda Bazı Suçlarda Teşebbüsün
Mümkün Olup Olmadığı Tartışmalıdır. Bu Nedenle,
Teşebbüs Bu Suçlarda Özellik Göstermektedir.
Burada, Bu Durumlara Değinilecektir. .............................354
10. Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi.................356
XVIII. İŞTİRAK ......................................................................................... 357
A. Genel Olarak ................................................................................357
B. İştirakın Hukuki Esası ...................................................................359
C. İştirake Suç Sayısı.........................................................................359
1. Suç Birliği Görüşü...................................................................359
2. Suç Ayrılığı Görüşü .................................................................360
D. İştirakın Hukuki Niteliği................................................................360
E. İştirakte Suça Katılanların Cezai Sorumluluğu Konusunda
Kabul Edilen Sistemler .................................................................360
1. Eşitlik (Teklik) Sistemi.............................................................360
2. İkilik Sistemi ...........................................................................360
3. Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi................................361
F. İştirak Şekilleri/Türleri .................................................................361
1. Faillik......................................................................................362
a) Müstakil (Tek Başına Faillik/Doğrudan Faillik) .................362
b) Müşterek Faillik ...............................................................363
(1) Müşterek Failliğin Unsurları ....................................363
(a) Suçun İşlenişi Üzerinde Müşterek
Hâkimiyet Kurma/Hareketin Birlikte İcra
Edilmesi ............................................................363
(b) Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması ...........364
(2) Özgü Suçlarda Müşterek Faillik ...............................365
(3) İhmali Suçlarda Müşterek Faillik..............................366
(4) Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik ............................366
(5) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Müşterek
Faillik .......................................................................366
c) Dolaylı Faillik....................................................................366
2. Şeriklik (Suç Ortaklığı/Suça İştirak Şekilleri)...........................371
3. Suça İştirakın (Suç Ortaklığı/İştirak/Şerikliğin) Koşulları ........372
a) Birden Çok Failin Birden Çok Hareketinin Bulunması ......372
b) Her Bir Failin Suça Katılma (İştirak İradesi) Kastının
Bulunması ........................................................................373
c) İşlenmek İstenen Ortak Suçun En Azından Teşebbüs
Aşamasına Varmış Olması (İcra Hareketlerine
Başlanmış Olunması) .......................................................375
d) İşlenen Suçun Bütün Şerikler İçin Aynı Olması.................375
e) Hareketlerin Nedensel Değerinin Bulunması...................377
4. Şeriklik Şekilleri......................................................................378
a) Müşterek Faillik ...............................................................378
b) Azmettirme......................................................................378
c) Yardım etme ....................................................................381
(1) Yardım Etme Şekilleri ..............................................383
5. Cezayı Artıran veya Azaltan Nedenlerin Şeriklere
Yansıması (Sirayeti)................................................................385
a) Cezayı Artıran Nedenlerin Şeriklere Yansıması................385
(1) Cezayı Artıran Şahsi Nedenler .................................385
(2) Cezayı Artıran Fiili Nedenler ....................................385
b) Cezayı Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması ...............385
c) Cezayı Kaldıran Nedenlerin Şeriklere Uygulanması .........386
6. Gönüllü Vazgeçme .................................................................386
XIX. SUÇLARIN İÇTİMAI ........................................................................ 389
A. Genel Olarak ................................................................................389
B. Bileşik Suç ....................................................................................390
1. Genel Olarak ..........................................................................390
2. Bileşik Suçun Oluşum Şekilleri ...............................................390
a) Tam (Gerçek) Bileşik Suç..................................................390
b) Görünüşte (Şekli/Eksik) Bileşik Suç ..................................390
3. Bileşik Suçta Manevi Unsur....................................................391
4. Bileşik Suçta Zamanaşımı.......................................................391
5. Bileşik Suçta İştirak ................................................................391
6. Bileşik Suçta Uzlaştırma .........................................................391
7. Bileşik Suçta Teşebbüs ...........................................................392
8. Bileşik Suçta Gönüllü Vazgeçme ............................................392
9. Bileşik Suçun Bölünmezliği İlkesi............................................393
C. Zincirleme Suç (Müteselsil Suç) ...................................................393
1. Genel Olarak ..........................................................................393
2. Zincirleme Suçun Hukuki Esasını/Niteliğini Açıklayan
Görüşler .................................................................................394
a) Tek Suçun Varlığı Görüşü .................................................394
b) Çok Suçun Varlığı Görüşü.................................................394
3. Zincirleme Suçun Koşulları.....................................................394
a) Suç İşleme Kararında Birlik...............................................395
b) Aynı Olan Birden Çok Suçun İşlenmesi.............................396
c) Suçların Farklı Zamanlarda İşlenmesi...............................399
d) Mağdurun Aynı Olması ....................................................399
4. Zincirleme Suçta Yaptırım ......................................................400
D. Fikri İçtima ...................................................................................401
1. Fikri İçtimanın Hukuki Esasını Açıklayan Görüşler..................402
a) Suç Tekliği Görüşü............................................................402
b) Suç Çokluğu Görüşü.........................................................402
2. Fikri İçtimanın Koşulları .........................................................402
a) Tek Fiilin Bulunması.........................................................402
(1) Fiil Kelimesinden Hareket Anlayan Görüş ...............403
(2) Fiil Kelimesinden Netice Anlayan Görüş..................403
b) Birden Fazla Farklı Suçun İşlenmesi .................................404
3. Fikri İçtimada Uygulanacak Cezanın Belirlenmesi .................405
4. Fikri İçtima İle İlgili Bazı Özel Durumlar .................................405
a) Maddi Unsur....................................................................405
b) Manevi Unsur ..................................................................405
c) Teşebbüs..........................................................................406
d) İştirak...............................................................................406
e) Zamanaşımı, Af, Şikâyet, Uzlaşma, Dava ve Ceza
İlişkisini Düşüren Nedenler ..............................................406
f) Non Bis İn İdem İlkesi ve Fikri İçtima ...............................407
XXX. GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA (KANUNLARIN İÇTİMAI/YASALARIN
TEKLİĞİ).........................................................................................407
A. Normların Görünüşte İçtimaı Şekilleri ve Bu Durumlarda
Tek Bir Normun Uygulanmasının Gerekçeleri .............................407
1. Özel Norm – Genel Norm İlişkisi............................................407
2. Asli Norm - Tali (İkincil) Norm İlişkisi / Asli Normun
Önceliği - Yardımcı Normun Sonralığı İlkesi...........................408
3. Tüketen Norm – Tüketilen Norm İlişkisi ................................409

ALTINCI BÖLÜM
CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIM VE TÜRLERİ

XXXI. YAPTIRIM KURAMI ........................................................................411
A. Genel Olarak................................................................................411
B. TCK’da Öngörülen Yaptırım Şekilleri............................................411
1. Ceza .......................................................................................411
a) Cezanın Amaçları .............................................................411
(1) Mutlak Görüşler ......................................................412
aa) Cezanın Ödetme/Kefaret Amacı.......................412
bb) Cezanın Adalet Amacı.......................................412
(2) Nisbi Görüşler ..........................................................412
aa) Özel Önleme .....................................................412
bb) Genel Önleme...................................................413
(3) Karma/Uzlaştırıcı/Birleştirici Görüş .........................413
2. Cezanın Özellikleri/Nitelikleri.................................................414
3. Cezanın Türleri.......................................................................414
a) Hapis Cezası .....................................................................414
(1) Müebbet Hapis Cezası .............................................415
(2) Süreli Hapis Cezası ...................................................415
b) Süreli Hapis Cezalarına İlişkin Öngörülen Seçenek
İmkânlar...........................................................................415
(1) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar.......415
(a) Hukuki Nitelik ...................................................416
(b) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek
Yaptırımların Uygulanma Koşulları ..................416
aa) Nesnel (Objektif) Koşullar .........................416
bb) Öznel (Sübjektif) Koşul:.............................416
(c) TCK m. 50/1’de Öngörülen Seçenek
Yaptırımlar ........................................................417
(d) Suç Tanımında Hapis Cezası İle Adlî Para
Cezasının Seçenek Olarak Öngörüldüğü
Hâllerde, Hapis Cezasına Hükmedilmişse;
Bu Ceza Artık Adlî Para Cezasına
Çevrilmez. (TCK m. 50/2) ..................................418
(e) Daha Önce Hapis Cezasına Mahkûm
Edilmemiş Olmak Koşuluyla, Mahkûm
Olunan Otuz Gün ve Daha Az Süreli Hapis
Cezası ile Fiili İşlediği Tarihte Onsekiz
Yaşını Doldurmamış veya Altmışbeş Yaşını
Bitirmiş Bulunanların Mahkûm Edildiği Bir
Yıl veya Daha Az Süreli Hapis Cezası,
Birinci Fıkrada Yazılı Seçenek
Yaptırımlardan Birine Çevrilir. (TCK m.
50/3). ................................................................419
(f) Taksirli Suçlardan Dolayı Hükmolunan
Hapis Cezası Uzun Süreli De Olsa; Bu Ceza,
Diğer Koşulların Varlığı Hâlinde, Birinci
Fıkranın (A) Bendine Göre Adlî Para
Cezasına Çevrilebilir. Ancak, Bu Hüküm,
Bilinçli Taksir Hâlinde Uygulanmaz. (TCK
m. 50/4)............................................................420
(g) Uygulamada Asıl Mahkûmiyet, Bu Madde
Hükümlerine Göre Çevrilen Adlî Para
Cezası veya Tedbirdir. (TCK m. 50/5)................421
(h) Hüküm kesinleştikten sonra Cumhuriyet
savcılığınca yapılan tebligata rağmen otuz
gün içinde seçenek tedbirin gereklerinin
yerine getirilmesine başlanmaması veya
başlanıp da devam edilmemesi halinde,
infaz hâkimliği (14/4/2020 tarihli ve 7242
sayılı Kanun) kısa süreli hapis cezasının
tamamen veya kısmen infazına karar verir
ve bu karar derhal infaz edilir. Bu
durumda, beşinci fıkra hükmü
uygulanmaz. (TCK m. 50/6). .............................421
(i) Hükmedilen Seçenek Tedbirin
Hükümlünün Elinde Olmayan Nedenlerle
Yerine Getirilememesi Durumunda,
Hükmü Veren infaz hâkimliğince Tedbir
Değiştirilir .........................................................421
(2) Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi .....................422
(a) Genel Olarak.....................................................422
(b) Ertelemenin Hukuki Niteliği..............................422
(c) Ertelemenin Koşulları .......................................422
aa) Nesnel/Objektif) Koşul (TCK m. 51/1).......422
bb) Öznel/Sübjektif Koşul (TCK m. 51/1-b)
Mahkûmun Suçu İşledikten Sonra
Yargılama Sürecinde Gösterdiği
Pişmanlık Dolayısıyla Tekrar Suç
İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede
Bir Kanaatin Oluşması...............................425
cc) Erteleme kararı verilebilmesi için ek
seçimlik koşullar Erteleme Kararının
Mağdurun veya Kamunun Uğradığı
Zararların Giderilmesi Koşuluna
Bağlanması (TCK m. 51/2).........................426
(d) Erteleme Kararı.................................................427
(e) Denetim Süresi (TCK m. 51/3). .........................427
(f) Erteleme Süresi İçinde Mahkûmun
Yükümlülükleri..................................................427
(g) Denetim Süresi İçinde Hükümlünün
Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi..............428
(h) Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesi,
Kasıtlı Bir Suç İşlenmemesi veya
Yükümlülüklere Uyulması .................................429
c) Adli Para Cezası................................................................429
(1) Adli Para Cezasının Belirlenmesi Bakımından
Kabul Edilen Sistemler ............................................429
(a) Klasik Sistem .....................................................429
(b) Gün Para Cezası Sistemi....................................430
(c) TCK m. 52’de Öngörülen Adli Para Cezası
Sistemi ..............................................................431
(i) Gün Para Cezasının Belirlenmesi...............431
(ii) Belirlenen Adli Para Cezasının
Uygulanması .............................................433
(iii) Belirlenen Adli Para Cezasının Yerine
Getirilmemesi ...........................................433
(iv) Adli Para Cezasında Erteleme,
Zamanaşımı...............................................433
4. Güvenlik Tedbirleri.................................................................433
a) Genel Olarak ....................................................................433
b) Güvenlik Tedbirinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli
Olan Koşullar....................................................................434
c) Güvenlik Tedbirinin Hukuki Niteliği..................................434
d) Güvenlik Tedbirinin Amacı ...............................................434
e) Güvenlik Tedbiri İle Ceza Yaptırımı Arasındaki
Farklar ..............................................................................435
f) Güvenlik Tedbiri İle Ceza Yaptırımı Arasındaki Ortak
Noktalar...........................................................................436
g) TCK’da Öngörülen Güvenlik Tedbiri Türleri .....................436
(1) Belli Haklardan Yoksun Bırakılma ............................436
(a) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma
Güvenlik Tedbirinin Uygulanma Koşulları ........437
(b) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma
Güvenlik Tedbirinin Uygulanma Süresi.............437
(c) Hak Yoksunluğunun İnfaz Süresinden
Sonra Belirli Bir Süre Devam Edeceği
Durum ..............................................................438
(d) TCK m. 53/1’de Yer Alan Hak Yoksunlukları .....439
(e) TCK m. 53/6’da Yer Alan Hak Yoksunlukları .....439
(2) Müsadere ................................................................440
(a) Genel Olarak.....................................................440
(b) Müsaderenin Hukuki Niteliği............................440
(c) Müsadere Türleri..............................................441
i) Eşya Müsaderesi.......................................441
ii) Kazanç Müsaderesi...................................443
(3) Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri ........................445
(4) Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri ...............445
(5) Alkol Veya Uyuşturucu Bağımlısı Kişiler
Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri.............446
(6) Sınır Dışı Etme Güvenlik Tedbiri ..............................446
(7) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik
Tedbirleri .................................................................446
(a) TCK m. 60’ta Yer Alan Güvenlik
Tedbirlerinin Uygulanma Koşulları ...................447
(i) Bir Kamu Kurumunun Verdiği İzne
Dayalı Olarak Faaliyette Bulunan Bir
Özel Hukuk Tüzel Kişisi Bulunmalıdır ........447
(ii) Özel Hukuk Tüzel Kişisinin Organ veya
Temsilcilerinin İştirakiyle ve Bu İznin
Verdiği Yetkinin Kötüye Kullanılması
Suretiyle Kasten Bir Suç İşlenmelidir. .......447
(iii) Kasten İşlenen Bu Suç Özel Hukuk
Tüzel Kişisinin Yararına İşlenmelidir..........448
(iv) Kanunda İlgili Suç Tipine İlişkin Olarak
Güvenlik Tedbirinin Uygulanacağına
Yönelik Açık Hüküm Bulunmalıdır.............448
(b) Hâkim veya Mahkemenin Takdir
Yetkisi/Orantılılık İlkesi .....................................448
(c) Uygulanacak Tedbirler......................................448
(i) İznin iptali, 2) Müsadere ...........................448
XXXII. SUÇ İŞLEMEDE TEKERRÜR ............................................................. 449
A. Genel Olarak ................................................................................449
B. Tekerrürün Hukuki Niteliği...........................................................449
C. Tekerrür Türleri .............................................................................450
D. Tekerrüre İlişkin Hükümlerin Uygulanma Koşulları .....................452
1. Daha Önce Bir Suç İşlenmiş ve Bu Suçtan Dolayı Verilen
Mahkûmiyet Kararı Kesinleşmiş Olmalı .................................452
2. Yeni Bir Suçun İşlenmesi ........................................................453
3. Tekerrür Süresi.......................................................................454
E. Tekerrür yasakları ........................................................................454
F. Tekerrürün Sonuçları ...................................................................455

YEDİNCİ BÖLÜM

CEZANIN BELİRLENMESİ, MAHSUP, SANIĞIN VE
HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ, AF, ZAMANAŞIMI, ŞİKÂYET, ÖNÖDEME
XXXIII. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ ....................... 457
A. Genel Olarak ................................................................................457
B. Temel Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirleme Yapılırken Esas
Alınan Ölçütler .............................................................................458
C. Suçun Olası Kast veya Bilinçli Taksirle İşlenmesi..........................459
D. Mükerrer (Çifte) Değerlendirme Yasağı.......................................459
E. Suçun Nitelikli Unsurlarının Cezanın Belirlenmesinde
Uygulanması ................................................................................460
1. Cezayı Artıran Nitelikli Haller .................................................460
2. Cezayı Azaltan Nitelikli Haller ................................................461
F. Sonuç Cezanın Belirlenmesi ve Bu belirlemede Uyulacak
Usuller .........................................................................................461
1. Takdiri İndirim Nedenleri.......................................................461
a) TCK’da Öngörülen Takdir İndirim Nedenleri....................462
b) TCK m. 62/2’de Öngörülen Takdiri İndirim Nedenleri .....463
G. Cezanın hesaplanması .................................................................464
1. Hapis Cezasının Hesaplanması...............................................464
2. Adli Para Cezasının Hesaplanması .........................................464
3. Cezaların İçtimaı ....................................................................466
H. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırının Aşılmaması ..............................466
İ. Mahsup........................................................................................467
1. Mahsubun Uygulanma Koşulları............................................467
a) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Mahkûm Olmalıdır ........467
b) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Dolayı Hüküm
Kesinleşmeden Önce Hürriyetinden Yoksun Kalmış
Olmalıdır ..........................................................................468
c) Mahsup İçin Hükümlünün Talebi Gerekmemektedir.......468
d) Mahsup Kararını Yargılamayı Yapan Mahkeme
Vermelidir........................................................................468
SEKİZİNCİ BÖLÜM

DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN NEDENLER
XXXIV. GENEL OLARAK............................................................................469
XXXV. SANIĞIN ÖLÜMÜ .........................................................................469
XXXVI. HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ ..............................................................470
XXXVII. AF................................................................................................470
A. Genel Olarak................................................................................470
B. Affın Türleri .................................................................................470
1. Genel Af.................................................................................471
2. Özel Af ...................................................................................471
XXXVIII. ZAMANAŞIMI ............................................................................ 472
A. Genel Olarak ................................................................................472
B. Dava Zamanaşımı.........................................................................473
1. Dava Zamanaşımı ile Benzerlik Gösteren Kurumlar...............473
2. Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar .............................474
3. Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar ....................................474
a) Dava Zamanaşımının Kabul Edildiği Suçlarda Süre...........474
(1) Yaş Küçüklüğü İçinde Olanlar Bakımından Dava
Zamanaşımı Süresi...................................................475
b) Dava Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuktaki Etkisi ........475
c) Dava Zamanaşımının Süresinin Belirlenmesinde Esas
Alınacak Ceza ...................................................................475
(1) Seçimlik Cezayı Gerektiren Suçlarda Dava
Zamanaşımının Belirlenmesi....................................476
d) Dava Zamanaşımında Sürenin İşlemeye Başladığı
Anın Tespiti ......................................................................476
(1) Aynı Fiilden Dolayı Tekrar Yargılamayı
Gerektiren Haller Bakımından .................................476
(2) Bazı Suç Türleri, Suçun Özel Görünüş Şekilleri
ve Mağdurun Yaşı Bakımından ...............................476
(a) Tamamlanmış Suç.............................................477
(b) Teşebbüs Halinde Kalan Suç .............................477
(c) Kesintisiz Suç ....................................................477
(d) Zincirleme Suç ..................................................477
(e) Çocuklara Karşı İşlenen Suç ..............................477
(f) İştirak Halinde İşlenen Suç................................478
e) Dava Zamanaşımın Durması ve Kesilmesi........................478
(1) Dava Zamanaşımın Durması ....................................478
(a) İzin ....................................................................478
(b) Karar .................................................................479
(c) Bekletici Meselenin Çözümü ............................479
(d) Kaçak Kararı ......................................................480
(2) Dava Zamanaşımın Kesilmesi...................................480
(a) Dava zamanaşımının kesilme nedenleri: ..........481
(i) Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı
Huzurunda İfadesinin Alınması veya
Sorguya Çekilmesi.....................................481
(ii) Şüpheli veya Sanıklardan Biri
Hakkında Tutuklama Kararının
Verilmesi...................................................481
(iii) Suçla İlgili Olarak İddianame
Düzenlenmesi ...........................................482
(iv) Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında Da
Olsa, Mahkûmiyet Kararı Verilmesi ..........482
(b) Dava Zamanaşımının Kesilmesi Üzerine
Dava Zamanaşımının Uzaması.........................483
C. Ceza Zamanaşımı.........................................................................484
1. Ceza Zamanaşımında Öngörülen Süreler...............................484
a) Yaş Küçükleri Bakımından Sürenin Kısaltılması................484
2. Ceza Zamanaşımında Sürenin Başlama Anı ...........................484
3. Ceza Zamanaşımının Durması................................................485
a) Ceza Zamanaşımının Kesilmesi ........................................485
4. Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkisi................................487
5. Ceza Zamanaşımının Sonuçları ..............................................487
6. Ceza Zamanaşımının Hak Yoksunluklarına (Güvenlik
Tedbirlerine) Etkisi.................................................................487
7. Müsaderede Zamanaşımı ......................................................487
8. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması ................................488
XXXIX. ŞİKÂYET........................................................................................488
A. Tanım...........................................................................................488
B. Şikâyet Kurumunun Hukuki Niteliği.............................................488
C. Şikâyetin Koşulları .......................................................................488
1. Şikâyete Tabi Bir Suçun İşlenmiş Olması Gerekir...................488
2. Şikâyet Hakkına Sahip Olan Kişi veya Kişilerin Şikâyet
Hakkını Kullanması Gerekir....................................................489
3. Şikâyet hakkının Kanunda Öngörülen Süre İçinde
Yapılmış Olması Gerekir.........................................................489
4. Şikâyet Hakkının İlgili Mercilere Yapılması Gerekir................489
5. Şikâyet Yazılı veya Sözlü Olarak Yapılması Gerekir ................490
D. Şikâyet İle İlgili Bazı Özel Durumlar..............................................490
1. Şikâyet Hakkının Kullanılmasından Feragat (Vazgeçme)........490
2. Yapılan Şikâyetin Geri Alınması..............................................490
3. Şikâyette Sirayet ....................................................................491
a) Şikâyetin Hakkının Kullanılmasında Sirayet......................491
b) Şikâyetin Geri Alınmasında Sirayet ..................................491
XL. ÖNÖDEME .................................................................................... 492
A. Koşulları .......................................................................................493
1. Önödeme Kapsamına Giren Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır .........493
a) Hapis Cezası İle Adli Para Cezası Seçimlik Olarak
Öngörülmüş Olabilir.........................................................493
b) Hapis Cezası İle Adli Para Cezası Birlikte Öngörülmüş
Olabilir. ............................................................................494
2. Belli Bir Miktar Paranın Devlet Hazinesine Ödenmesi ...........494
a) Ödenmesi Gereken Miktar Adli Para Cezasıdır ................494
b) Ödenmesi Gereken Miktar Hapis Cezasıdır......................494
c) Ödenmesi Gereken Hapis ve Adli Para Cezasıdır .............494
3. Önödeme Usulü ve Sonuçları.................................................494
a) Soruşturma Evresi Bakımından ........................................494
b) Kovuşturma Evresi Bakımından .......................................495
4. Önödeme Kabul Edilmeyen Suçlar.........................................495
5. Önödemenin Sonuçları ..........................................................496
6. Önödemenin Etkileri..............................................................496
KAYNAKÇA....................................................................................................497