^{Ceza Hukukunda}Amirin Emrinin Yerine Getirilmesi

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Teşekkür 7
Kısaltmalar Cetveli 15
Giriş 17
Birinci Bölüm
AMİRİN EMRİNİN YERİNE GETİRİLMESİ KAVRAMI VE
SUÇA ETKİSİ
I. AMİRİN EMRİNİN YERİNE GETİRİLMESİ 19
A. Kavram 19
B. Türk Hukukundaki Düzenlenme Şekli 20
II. AMİRİN EMRİNİN YERİNE GETİRİLMESİNİN HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ İÇİNDEKİ YERİ 21
A. Hukuka Aykırılık Kavramı 21
1. Genel Olarak 21
2. Hukuka Aykırılığın Tespiti ve Suçun Unsuru Olarak Hukuka Aykırılık 22
3. Hukuka Aykırılığın Kapsamı 24
4. Şekli Hukuka Aykırılık–Maddi Hukuka Aykırılık Ayrımı 26
B. Hukuka Uygunluk Nedenleri 30
1. Genel Olarak 30
2. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Varlığı 32
3. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Etkisi 34
4. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Kusurluluğu Kaldıran Nedenlerden Farkları 36
a. Kusurluluğu Kaldıran Nedenlerin Suça Etkisi 36
b. Hukuka Uygunluk Nedenleri ile Aralarındaki Farklar 38
aa. Ceza Hukuku Bakımından Farkları 38
bb. Hukuk Düzenindeki Etkisi Bakımından Farkları 40
cc. Ceza Muhakemesi Hukuku Bakımından Farkları 42
C. Amirin Emrinin Yerine Getirilmesinin Suça Etkisi 45
1. Genel Olarak 45
2. Hukuka Uygun Emrin Yerine Getirilmesinin Suça Etkisi 45
3. Hukuka Aykırı Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesinin Suça Etkisi 47
a. Hukuka Aykırı Ancak Suç Teşkil Etmeyen Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi 47
aa. Hukuka Aykırı Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesinin Kusurluluğu Kaldırdığını İleri Süren Görüş 48
bb. Hukuka Aykırı Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesinin Mazeret Nedeni Olduğunu İleri Süren Görüş 50
cc. Hukuka Aykırı Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesinin Hukuka Uygunluk Nedeni Olduğunu İleri Süren Görüş 51
dd. Değerlendirme ve Görüşümüz 54
b. Suç Teşkil Eden Emrin Yerine Getirilmesi 58
aa. Suç Teşkil Eden Emrin Yerine Getirilmesinin Kusurluluğu Kaldırdığını İleri Süren Görüş 58
bb. Suç Teşkil Eden Emrin Yerine Getirilmesinin Hukuka Uygunluk Nedeni Olduğunu İleri Süren Görüş 60
cc. Suç Teşkil Eden Emrin Yerine Getirilmesinin Cezalandırılabilirliğe Etki Ettiğini İleri Süren Görüş 61
dd. Değerlendirme ve Görüşümüz 61
İkinci Bölüm
AMİRİN EMRİNİN YERİNE GETİRİLMESİNİN KOŞULLARI
I. EMRİN YERİNE GETİRİLMESİNİN ŞARTLARI 65
A. Bir Emrin Bulunması 65
1. Emir 65
2. Emri Veren 67
3. Emri Uygulayan 71
4. Hiyerarşik İlişki 75
a. Kamu Hukukunda Hiyerarşik İlişki 75
b. Özel Kişiler Bakımından Hiyerarşik İlişki 78
c. Asker Kişiler Bakımından Hiyerarşik İlişki 82
d. Hiyerarşi Yetkisine Tabi Olmayanlar 85
5. Emir Uyuşmazlıkları 88
a. Ceza Muhakemesi Kanununa Göre Çıkabilecek Emir Uyuşmazlıkları 89
aa. Kolluk Personeli Bakımından 89
bb. Kamu Görevlisi Tanık Bakımından 91
b. TSK İç Hizmet Kanununa Göre Çıkabilecek Emir Uyuşmazlıkları 93
c. İl İdaresi Kanununa Göre Çıkabilecek Emir Uyuşmazlıkları 94
aa. Askeri Birliklerin Olaya Müdahalesi 94
bb. Askeri Birlikler ile Kolluk Kuvvetlerinin Olaya Ayrı Müdahalesi Halinde 95
cc. Askeri Birlikler ile Kolluk Kuvvetlerinin Olaya Birlikte Müdahalesi Halinde 96
dd. İlçe Çevresinde Çıkabilecek Olaylara Müdahale Halinde 98
B. Emrin Bağlayıcı Bir Emir Olması 100
1. Emri Verenin Yetkili Olması 101
a. Kişi Bakımından Yetki 102
b. Konu Bakımından Yetki 105
c. Yer Bakımından Yetki 107
d. Zaman Bakımından Yetki 107
2. Emrin Yasalara Uygun Olması 108
a. Emrin Şekil Yönünden Hukuka Uygunluğu 108
b. Emrin İçerik Yönünden Hukuka Uygunluğu 110
3. Emrin Yerine Getirilmesinin Görev Gereği Zorunlu Olması 111
II. EMRİ YERİNE GETİRENİN EMRİN HUKUKA UYGUNLUĞUNU ARAŞTIRMA YETKİSİ 115
A. Emri Uygulayanın Hukukilik Denetimi Yapabilmesine İlişkin Teoriler 115
1. Mutlak İtaat Teorisi 115
2. Şekli Denetim Teorisi 116
3. Maddi Denetim Teorisi 116
4. İtiraz Teorisi 117
5. Emrin Denetimi Bakımından Memurlar Arasında Ayrım Yapan Teori 117
6. Hâkime Takdir Hakkı Tanıyan Teori 117
7. Hukuka Açıkça Aykırı Olan Emre İtaat Edilmemesini İleri Süren Teori 118
8. Değerlendirme ve Görüşümüz 118
B. Türk Hukukunda Denetim Yetkisi 119
1. Memurun Emrin Hukuka Uygunluğu Araştırma Yetkisi 119
a. Anayasa Bakımından 120
b. Türk Ceza Kanunu Bakımından 122
c. Devlet Memurları Kanunu Bakımından 124
d. İl İdaresi Kanunu Bakımından 125
2. Hukuka Uygunluğu Denetleme Yetkisinin İstisnaları 127
a. Asker Kişiler Açısından 127
b. Kolluk Güçleri Açısından 133
III. EMRİN YERİNE GETİRİLMESİNDE SORUMLULUK DURUMU 138
A. Emrin Hukuka Uygunluğu ve Sorumlu Olmama 138
B. Emrin Hukuka Aykırılığı ve Sorumluluk 141
1. Hukuka Aykırı Ancak Konusu Suç Teşkil Etmeyen Emir Bakımından Sorumluluk 142
2. Konusu Suç Teşkil Eden Emir Bakımından Sorumluluk 145
a. Emri Verenin Sorumluluğu 149
b. Emri Uygulayanın Sorumluluğu 151
3. Mutlak İtaat Yükümlülüğü Bulunanların Sorumluluğu 153
a. Asker Kişilerin Sorumluluğu 153
b. Kolluk Güçlerinin Sorumluluğu 156
Üçüncü Bölüm
SINIRIN AŞILMASI, ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN DURUMU,
HATA HALİ VE DİĞER HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI
I. SINIRIN AŞILMASI 159
A. Emrin Yerine Getirilmesinde Sınırın Aşılması 159
1. Sınırın Aşılması 159
a. Sınırın Mücbir Sebep Dolayısıyla Aşılması 162
b. Sınırın Kasten Aşılması 164
c. Sınırın Taksirle Aşılması 166
II. EMRİN YERİNE GETİRİLMESİNDE ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARIN DURUMU 171
A. Direnme Hakkı 172
1. Hukuka Uygun Emirler Bakımından 172
2. Hukuka Aykırı Ancak Konusu Suç Teşkil Etmeyen Emirler Bakımından 174
3. Konusu Suç Teşkil Eden Emirler Bakımından 175
4. Sınırın Kasten Aşılması Karşısında Direnme 176
III. EMRİN YERİNE GETİRİLMESİNDE HATA 178
A. Emrin Yerine Getirilmesine İlişkin Hukuki Hata 178
B. Emrin Yerine Getirilmesi Hukuka Uygunluk Nedeninin Şartlarına İlişkin Hata 181
IV. AMİRİN EMRİNİN YERİNE GETİRİLMESİ İLE DİĞER HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 184
A. Kanunun Hükmünün Yerine Getirilmesi ile Amirin Emrinin Yerine Getirilmesi 184
B. Meşru Savunma ile Amirin Emrinin Yerine Getirilmesi 186
C. Zorunluluk Hali ile Amirin Emrinin Yerine Getirilmesi 187
D. Hakkın Kullanılması ile Amirin Emrinin Yerine Getirilmesi 188
E. İlgilinin Rızası ile Amirin Emrinin Yerine Getirilmesi 188
Dördüncü Bölüm
ULUSLARARASI CEZA HUKUKUNDA AMİRİN EMRİNİN
YERİNE GETİRİLMESİ
I. EMRİN YERİNE GETİRİLMESİNİN ULUSLARARASI CEZA HUKUKU BAKIMINDAN İNCELENMESİ 191
A. Genel Olarak 191
B. Uluslararası Ceza Hukukunda Emrin Yerine Getirilmesinin Hukuki Niteliği 194
C. Emrin Yerine Getirilmesinin Tarihsel Gelişimi 200
A. I. Dünya Savaşı Öncesi 200
B. I. Dünya Savaşı Sonrası 201
A. Leipzig Yargılamaları 201
C. II. Dünya Savaşı Sonrası 203
A. Nürnberg Yargılamaları 203
B. Tokyo Yargılamaları 208
C. Takip Eden Davalar 209
D. Diğer Davalar 210
D. Londra Anlaşması Sonrası Gelişmeler 214
E. Ad Hoc Uluslararası Ceza Mahkemeleri Bakımından Emrin Yerine Getirilmesi 217
D. Uluslararası Ceza Divanı Bakımından Emrin Yerine Getirilmesi 220
A. Roma Statüsü’nde Emrin Yerine Getirilmesi 220
II. ULUSLARARASI CEZA HUKUKUNDA KOMUTAN/ÜST SORUMLULUĞU 229
A. Roma Statüsü’nden Önceki Düzenlemeler 230
1. Cenevre Sözleşmelerine Ek I Numaralı Protokolde Yer Alan Düzenlemeler 231
2. Ad Hoc Mahkemelerin Statülerindeki Düzenlemeler 233
3. Roma Statüsü’ndeki Düzenleme 238
Sonuç 245
Kaynakça 257
Kavramlar Dizini 269