Ceza Hukukunda Güvenlik Tedbirleri ve Muhakeme Usulü

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
TEŞEKKÜR 11
İÇİNDEKİLER 15
KISALTMALAR DİZİNİ 27
GİRİŞ 31
BİRİNCİ BÖLÜM
SUÇUN HUKUKİ SONUÇLARI TEORİSİ
I. İHLAL VE SUÇ 35
II. İHLALİN VE SUÇUN HUKUKİ SONUÇLARI 43
A. İhlale Tepki 54
1. Geniş Anlamda Tepki (Müeyyide) 55
a. Genel Olarak 55
b. Müeyyide Türleri 64
aa. Özel Hukuk Müeyyideleri 65
bb. Kamu Hukuku Müeyyideleri 68
aaa. İdari Müeyyide 69
bbb. Cezai Müeyyide 73
(1) Genel Olarak 73
(2) Cezai Müeyyidenin Türleri 77
(a) Materyal (Maddi) Açıdan Cezai Müeyyide 78
(b) Formel (Şekli) Açıdan Cezai Müeyyide 81
2. Dar Anlamda Tepki (Yaptırım) 82
B. İhlale Önlem 86
1. Tedbir 86
2. Tedbir Türleri 87
a. Özel Hukuk Tedbirleri 87
b. Kamu Hukuku Tedbirleri 91
aa. Önleme Tedbiri 92
bb. İdari Tedbir 94
cc. Polis Tedbiri 97
dd. Cezai Tedbir 101
III. HUKUKİ SONUÇLAR SİSTEMLERİ 106
A. Tek İzlilik Sistemi 107

1. Genel Özellikler 107
2. Tek İzlilik Sisteminin Görünüş Biçimleri 108
a. Sosyal Savunma Doktrini 108
aa. Genel Olarak 108
bb. Yeni Sosyal Savunma Doktrini 113
cc. Katı Sosyal Savunma Doktrini 117
dd. Sosyal Savunma Doktrininin Eleştirisi. 119
b. Birleştirme Sistemi 121
aa. Genel Olarak 121
bb. Birleştirme Sisteminin Uygulanma Usulü 123
cc. Birleştirme Sisteminin Muhatabı 123
dd. Birleştirme Sisteminin Avantajları 124
ee. Birleştirme Sisteminin Dezavantajları 125
3. Tek İzlilik Sisteminin Türleri 125
4. Tek İzlilik Sistemini Uygulayan Ülkeler 127
5. Tek İzlilik Sisteminin Eleştirisi 129
B. İki İzlilik Sistemi 131
1. Genel Özellikler 131
2. İki İzlilik Sisteminin Görünüş Biçimleri 135
a. Temsil Sistemi (Vekâlet Sistemi) 138
aa. Genel Özellikler 138
bb. Temsil Sisteminin Avantajları 142
cc. Temsil Sisteminin Dezavantajları 143
b. Toplanma Sistemi (Kümülatif Sistem) 144
aa. Genel Özellikler 144
bb. Toplanma Sisteminin Eleştirisi 145
3. İki İzlilik Sistemini Uygulayan Ülkeler 146
4. İki İzlilik Sisteminin Olumlu Yanları 151
5. İki İzlilik Sisteminin Olumsuz Yanları 152
6. İki İzliliğin Krizi. 153
C. Üç İzlilik Sistemi 155
1. Genel Özellikler 155
2. Üç İzlilik Sisteminin Görünüş Biçimleri 157
3. Üç İzlilik Sisteminin Olumlu Yanları 165
4. Üç İzlilik Sisteminin Olumsuz Yanları 166
5. Üçüncü İz ve Güvenlik Tedbirleri İlişkisi 168
D. Çoklu Sonuçlar Sistemi 169
1. Dört İzlilik Sistemi 169
2. Çok İzlilik Sistemi 170

İKİNCİ BÖLÜM GÜVENLİK TEDBİRLERİ TEORİSİ
I. GÜVENLİK TEDBİRLERİ KAVRAMI 173
A. Güvenlik Tedbirlerinin Anlamı 173
B. Güvenlik Tedbirlerinin Kökeni 179
1. Klasik Hukuk Okulu 182
2. İtalyan Pozitivist Hukuk Okulu 188
a. Genel Özellikler 188
b. Suç Antropolojisi Okulu 195
c. Suç Sosyolojisi Okulu 197
d. Terza Scuola (Üçüncü Okul) (Eklektik Hukuk Okulu) 199
3. Alman Sosyolojik (Modern) Hukuk Okulu 199
C. Güvenlik Tedbirlerinin Meşruiyet Temeli 203
1. Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma Gerekçesi 203
a. Sosyo-Etik Gerekçe 204
b. Hak Kaybı Gerekçesi 205
c. Meşru Müdafaa Gerekçesi. 206
d. Genel Önleme Gerekçesi 207
e. Üstün Kamusal Yarar Gerekçesi 208
2. Güvenlik Tedbirleri Hukukunun Krizi 210
3. Güvenlik Tedbirlerinin Gerekliliği 212
4. Güvenlik Tedbirlerinin Amacı ve Hedefi 212
D. Güvenlik Tedbirlerinin Hukuki Niteliği 216
1. Güvenlik Tedbirlerini Yaptırım Sayan Görüşler 217
2. Güvenlik Tedbirlerini Yaptırım Saymayan Görüşler 221
a. Önleme Tedbiri Görüşü 221
b. İdari Tedbir Görüşü 223
c. Polis Tedbiri Görüşü 224
d. Cebri Tedbir Görüşü 228
e. Yargısal Tedbir Görüşü 229
f. Ceza Hukuku Tedbiri Görüşü 230
E. Güvenlik Tedbirlerinin Muhatabı 232
1. Tedbirin Sujesi 232
2. Tedbir Sorumluluğu 235
F. Güvenlik Tedbirlerinin Prensipleri 240
1. Orantılılık İlkesi 241
a. Genel Olarak 241
b. Orantılılık İncelemesi 246

c. Orantılılık İlkesinin Alt İlkeleri (Orantılılık İlkesinin Unsurları) 248
aa. Ölçülülük (Yeterlilik/Dar Anlamda Orantılılık/Akla Yatkınlık)
İlkesi 249
bb. Elverişlilik (Uygunluk) İlkesi 250
cc. Gereklilik (Zorunluluk) İlkesi 251
2. İkincillik İlkesi 253
a. Genel Olarak 253
b. Şahsi Hürriyeti Bağlayıcı Olmayan Tedbirlerde İkincillik İlkesi 255
c. Şahsi Hürriyeti Bağlayıcı Tedbirlerde İkincillik İlkesi 255
3. Hukuk Devleti İlkesi 257
a. Genel Olarak 257
b. Güvenlik Tedbirlerinde Hukuk Devleti Güvenceleri 258
II. GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN UYGULANMA KOŞULLARI 260
A. Failin Tehlikeli Olması 260
1. Tehlikelilik ve Tehlikeli Hal Kavramları 261
2. Tehlikelilik Türleri 263
a. Fiil Tehlikeliliği ve Fail Tehlikeliliği 263
b. Sosyal Tehlikelilik ve Kriminal Tehlikelilik 264
c. Geçmiş Tehlike, Mevcut Tehlike ve Muhtemel Tehlike 266
d. Soyut Tehlike ve Somut Tehlike 267
e. Objektif Tehlike ve Subjektif Tehlike 268
f. Genel Tehlike ve Özel Tehlike 268
3. Tehlikeliliğin Ön Koşulları 269
4. Tehlikeliliğin Eleştirisi 269
B. Fiilin Suç Vasfı Taşıması 270
C. Tedbirin Kanunla Düzenlenmesi 278
D. Tedbire Muhakeme Sonucu Hükmedilmesi 284
III. GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN ÖZELLİKLERİ 287
A. İhlale Tepki Niteliği Taşımama 287
B. Failin Kusurlu İradesine Bağlı Olmama 291
C. Suç Vesilesiyle Uygulanma 297
D. Geleceğe Yönelik Uygulanma 301
E. Kefaret ve Adalet Özlü Olmama 304
IV. GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN TÜRLERİ 306
A. Yöneldiği Hukuki Değere Göre Güvenlik Tedbirleri 309
1. Şahsi Güvenlik Tedbirleri 309
a. Hürriyeti Bağlayıcı Tedbirler 311
aa. Alman Ceza Kanunu’nda Şahsi Hürriyeti Bağlayıcı Güvenlik Tedbirleri 311

aaa. Psikiyatri Kliniğine Yerleştirme 312
bbb. Bağımlılık Tedavi Kurumuna Yerleştirme 314
ccc. Muhafaza Altına Alma 316
bb. İtalyan Ceza Kanunu’nda Şahsi Hürriyeti Bağlayıcı Güvenlik Tedbirleri 322
aaa. Zirai Koloniye veya Çalışma Evine Gönderme 323
bbb. Tedavi (Bakım) ve Muhafaza Evine Gönderme 323
ccc. Adli Psikiyatri Hastanesine Yerleştirme 325
ddd. Adli Islah Evine Yerleştirme 325
cc. Türk Ceza Kanunu’nda Şahsi Hürriyeti Bağlayıcı Güvenlik Tedbirleri 327
aaa. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 327
b. Genel Olarak 327
c. Türleri 330
d. Koşulları. 332
e. Hukuki Niteliği 339
bbb. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 341
(1) Genel Olarak 341
(2) Koşulları. 345
(a) Failin Akıl Hastası Olması 345
(b) Akıl Hastasının İşlediği Fiilin Suç Olması 347
(c) Akıl Hastalığının Suçun İşlendiği Sırada
Bulunması 347
(d) Akıl Hastalığı ile İşlenen Suç Arasında Nedensel
Bir Bağlantının Bulunması 349
(3) Hukuki Niteliği 349
ccc. Alkol veya Uyuşturucu Madde Bağımlılarına Özgü
Güvenlik Tedbirleri 350
(1) Genel Olarak 350
(2) Hukuki Niteliği 352
b. Hürriyeti Bağlayıcı Olmayan Tedbirler 353
aa. Alman Ceza Kanunu’nda Hürriyeti Bağlayıcı Olmayan Şahsi
Güvenlik Tedbirleri 353
aaa. Denetimli Serbestlik 354
bbb. Sürücü Belgesinin İptali 357
ccc. Mesleki Faaliyetin Yasaklanması 359
bb. İtalyan Ceza Kanunu’nda Hürriyeti Bağlayıcı Olmayan Şahsi
Güvenlik Tedbirleri 361
aaa. Denetimli Serbestlik 361

bbb. Belirli Bir Yerde Kalmaktan Yasaklanma 362
ccc. Alkollü İçki Satan Yerlere Girmekten Alıkonulma 363
ddd. Ülke Dışına Çıkarılma 363
cc. Türk Ceza Kanunu’nda Hürriyeti Bağlayıcı Olmayan Şahsi
Güvenlik Tedbirleri 364
aaa. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 364
b. Genel Olarak 364
c. Türleri 365
(1) Ceza Mahkûmiyetinin Kanuni Sonucu Olarak
İnfaz Sırasında Hak Yoksunluğu 366
(2) Hak ve Yetkilerin Kötüye Kullanılması Nedeniyle
İnfaz Sonrasında Hak Yoksunluğu 368
(3) Taksirli Suçlardan Dolayı İnfaz Sonrasında Hak Yoksunluğu 370
d. Hukuki Niteliği 371
bbb. Denetimli Serbestlik 376
(1) Genel Olarak 376
(2) Koşulları (Uygulanma Gerekçeleri) (Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçluluk) 378
(a) Tekerrür 378
(b) Özel Tehlikeli Suçluluk 380
(3) Tekerrür ve Özel Tehlikeliliğe Dayanan Denetim
Tedbiri 382
(4) Hukuki Niteliği 386
ccc. Sınır Dışı Edilme 388
(1) Genel Olarak 388
(2) Hukuki Niteliği 391
ddd. Tüzel Kişilere Özgü Güvenlik Tedbirleri 394
(1) Tüzel Kişilerin Suç Faili Olup Olamayacakları Sorunu 394
(2) Türleri 403
(a) Faaliyet İzninin İptali 404
(b) Müsadere 405
(3) Orantılılık İlkesi 406
(4) Hukuki Niteliği 407
2. Mali Güvenlik Tedbirleri 409
a Alman Ceza Kanunu’nda Mali Güvenlik Tedbirleri 409
aa. Genel Olarak 409
bb. Türleri 411
aaa. Kazanç Müsaderesi 411
(1) Genel Olarak 411
(2) Hukuki Niteliği 413
bbb. Eşya Müsaderesi 414

(1) Genel Olarak 414
(2) Hukuki Niteliği 417
ccc. Güvenlik Müsaderesi 417
(1) Genel Olarak 417
(2) Hukuki Niteliği 419
b. İtalyan Ceza Kanunu’nda Mali Güvenlik Tedbirleri 419
aa. Müsadere 420
bb. İyi Hareket Teminatı 421
c. Türk Ceza Kanunu’nda Mali Güvenlik Tedbirleri 421
aa. Genel Olarak 421
bb. Türleri 423
aaa. Eşya Müsaderesi. 424
bbb. Kazanç Müsaderesi. 427
ccc. Eşdeğer Müsadere ve Kaim Değer Müsaderesi 428
cc. Şartları 429
dd. Hukuki Niteliği 431
aaa. Müeyyide ve Tedbir Ayrımı Açısından 432
(1) Müeyyide Görüşü 432
(2) Tedbir Görüşü 432
bbb. Ceza ve Güvenlik Tedbiri Ayrımı Açısından 433
(1) Ceza Görüşü 434
(2) Fer’i Ceza Görüşü 435
(3) Güvenlik Tedbiri Görüşü 436
(4) Fer’i veya Tamamlayıcı Tedbir Görüşü 437
(5) Kendine Özgü Bir Ceza Hukuku Aracı Olduğu Görüşü 437
B. Uygulandığı Zaman Dilimine Göre Güvenlik Tedbirleri 443
1. Süresiz Güvenlik Tedbirleri 443
2. Geçici Güvenlik Tedbirleri 449
3. Süreli Güvenlik Tedbirleri 454
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM GÜVENLİK TEDBİRLERİ MUHAKEMESİ
I. GÜVENLİK TEDBİRLERİ MUHAKEMESİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ 459
A. Güvenlik Tedbirleri Muhakemesi Kavramı 459
1. Tedbir Muhakemesi 459
2. Tedbir Muhakemesinin Uygulama Alanı 462
3. AİHS Bağlamında Tedbir Muhakemesi. 463
B. Güvenlik Tedbirleri Muhakemesinin Amacı 464
C. Güvenlik Tedbirleri Muhakemesinin Özellikleri 465

D. Güvenlik Tedbirleri Muhakemesinde Usul 467
E. Güvenlik Tedbirleri Muhakemesinin Hukuki Niteliği 469
F. Güvenlik Tedbirleri Muhakemesinin Konusu 469
G. Güvenlik Tedbirleri Muhakemesinin Türleri 471
1. Bağımsız Tedbir Muhakemesi 471
2. Bağımlı Tedbir Muhakemesi 473
H. Güvenlik Tedbirleri Muhakemesinin Genel Şartları 476
1. Bağımlı Tedbir Muhakemesinin Şartları 476
2. Bağımsız Tedbir Muhakemesinin Şartları 477
a. Hukuka Aykırı Fiilin İşlenmiş Olması 477
b. Failin Kusur Yeteneğinden veya Duruşma Ehliyetinden Yoksun
Olması (Ceza Muhakemesinin Yürütülememesi) 478
c. Tedbirin Kanunda Açıkça Yazılı Olması 482
d. Muhakeme İçin Engel Bulunmaması 482
e. Tedbir Kararının Muhtemel Olması 483
f. Güvenlik Tedbiri Talepnamesinin Hazırlanması 484
İ. Güvenlik Tedbiri Muhakemesi ile Ceza Muhakemesi Arasındaki İlişki 485
1. Tedbir Muhakemesi ile Ceza Muhakemesi Arasındaki Farklılıklar 485
a. Bağımlı ve Bağımsız Tedbir Muhakemesi Açısından Ortak Farklar 485
aa. Usul Kuralları Açısından 485
bb. Dayanak Açısından 485
cc. Aleniyet Açısından 486
dd. Hukuki Sonucun Değişebilirliği Açısından 486
ee. İsnat Edilebilirlik Açısından 487
b. Bağımsız Tedbir Muhakemesine Özgü Farklar 488
aa. Mecburilik Açısından 488
bb. Yüz Yüzelik Açısından 489
cc. Muhakeme Engeli Açısından 489
2. Tedbir Muhakemesi ile Ceza Muhakemesi Arasındaki Benzerlikler 489
a. Fiil Açısından 489
b. Fiil İsnadı Açısından 490
3. Ceza Muhakemesinin Tedbir Muhakemesine Etkisi 490
II. BAĞIMSIZ GÜVENLİK TEDBİRLERİ MUHAKEMESİNDE EVRELER VE GENEL İŞLEYİŞ 491
A. Soruşturma Evresi 491
1. Tedbir Talepnamesi ve Savcının Takdir Yetkisi 491
2. Müdafi Atanması 495
3. Bilirkişi Görevlendirilmesi 496
4. Tutuklamanın Kuruma Yerleştirmeye Çevrilmesi. 496
5. Uzlaştırma Yasağı 497
B. Kovuşturma Evresi 497

1. Genel Olarak 497
2. Yetki ve Görev 499
3. Muhakemenin Başlangıcında Yapılacak İşlemler (Ara Muhakeme Evresi) 500
4. Duruşmanın Genel İşleyişi 501
a. Duruşma Açma Zorunluluğu 501
b. Aydınlatma Yükümlülüğü 503
c. Derdestlik Denetimi 503
d. Muhakemeler Arasında Bağlantı ve Davaların Birleştirilmesi 504
e. Delillerin Değerlendirilmesi 505
aa. Hâkimin Mevcut Davadaki Delillerle Sınırlı Olması 505
bb. İfade ve Sorgu Beyanlarının Delil Niteliği 505
cc. In Dubio Pro Libertate / In Dubio Pro Reo İlkesi 506
dd. Masumiyet Karinesi. 509
f. Aleniyet 509
g. Zorunlu Müdafilik 510
h. Davaya Katılma 511
i. Şahsi Dava 513
j. Kişisel Hak Davası (Bitişik/Ek Dava) 513
5. Bilirkişi İncelemesi 514
a. Genel Olarak 514
b. Şahsi Hürriyeti Bağlayıcı Tedbirlerde İnceleme 515
c. Şahsi Hürriyeti Bağlayıcı Olmayan Tedbirlerde İnceleme 516
6. Hüküm 517
a. Genel Olarak 517
b. Güvenlik Tedbirinin Ertelenmesi 521
c. Hükmün Konusu 522
d. Hukuki Nitelemede Değişiklik 523
e. Kesin Hüküm Etkisi 523
7. Kanun Yolu İncelemesi (Denetim Muhakemesi) 526
a. Genel Olarak 526
b. Kanun Yolundan Vazgeçme 528
c. Aleyhe Değiştirme Yasağı 528
d. Yargılamanın Yenilenmesi 530
8. Yargılama Giderleri (Muhakeme Masrafları) 531
9. Tedbir Muhakemesinden Ceza Muhakemesine Geçiş (Muhakemelerin Değişimi) 532
III. TÜRK HUKUKUNDA GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN TÜRLERİNE GÖRE MUHAKEME
USULÜ 533
A. Şahsi Güvenlik Tedbirleri Muhakemesi 534
1. Şahsi Hürriyeti Bağlayıcı Güvenlik Tedbirleri Muhakemesi. 534
a. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri Muhakemesi 534

aa. Genel Olarak 534
bb. Soruşturma Evresi 541
aaa. Genel Özellikler 541
bbb. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 546
cc. Kovuşturma Evresi 547
aaa. Genel Özellikler 547
bbb. Görevli ve Yetkili Mahkeme 552
ccc. Duruşma ve Genel İşleyiş 553
ddd. Hüküm 556
eee. Tedbirde Değişiklik Usulü 561
fff. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 561
ggg. Kanun Yolu 562
dd. Koruma Tedbirleri 562
aaa. Yakalama 562
bbb. Gözaltı 563
ccc. Tutuklama 564
ddd. Adli Kontrol 566
ee. Uzlaştırma 567
b. Akıl Hastaları ve Uyuşturucu veya Alkol Bağımlısı Kişilere Özgü
Güvenlik Tedbirleri Muhakemesi 568
aa. Genel Olarak 568
bb. Soruşturma Evresi 570
cc. Kovuşturma Evresi 572
aaa. Genel Özellikler 572
bbb. Duruşma ve Hüküm 579
ccc. Tedbirde Değişiklik Usulü 586
ddd. Kanun Yolu İncelemesi 589
eee. Aleyhe Değiştirme Yasağı 590
2. Şahsi Hürriyeti Bağlayıcı Olmayan Güvenlik Tedbirleri Muhakemesi 591
a. Hak Yoksunluğu Muhakemesi 591
aa. Yasaklama Muhakemesi 591
bb. Yasak Hakların Geri Verilmesi Muhakemesi 596
b. Tekerrür ve Denetimli Serbestlik Muhakemesi 601
c. Sınır Dışı Edilme Muhakemesi 612
d. Tüzel Kişilere Özgü Güvenlik Tedbirleri Muhakemesi 614
aa. Genel Olarak 614
bb. Tüzel Kişinin Şüpheli veya Sanık Sıfatı Taşıyıp Taşıyamayağı Sorunu 616
cc. Muhakemenin Özellikleri 618
dd. Tüzel Kişinin Muhakemede Temsili Usulü 620
ee. Tüzel Kişinin Organ veya Temsilcisinin Hakları 622

ff. Hüküm 627
gg. Orantılılık İlkesi 631
B. Mali Güvenlik Tedbirleri (Müsadere) Muhakemesi 632
1. Genel Olarak 632
2. Bağımlı Müsadere Muhakemesi 632
a. Genel Özellikler 632
b. Hüküm Türleri 635
c. Uzlaştırma, Ön Ödeme ve Erteleme 640
3. Bağımsız Müsadere Muhakemesi 642
a. Genel Özellikler 642
b. Davanın Açılması 644
c. Yetkili Mahkeme 646
d. Duruşma Açma Zorunluluğu 647
e. Elkonulan Eşya veya Kazancın İadesi 650
f. Kanun Yolu 651
aa. Genel Özellikler 651
bb. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve Kanun Yolu İlişkisi 653
cc. Aleyhe Değiştirme Yasağı 655
IV. KORUMA TEDBİRLERİ VE GÜVENLİK TEDBİRLERİ İLİŞKİSİ 657
A. Koruma Tedbirleri ve Güvenlik Tedbirleri Arasındaki Benzerlikler 659
1. Kanunilik Açısından 659
2. Orantılılık Açısından 659
3. Dayanak Açısından 660
4. Cebrilik Açısından 661
B. Koruma Tedbirleri ve Güvenlik Tedbirleri Arasındaki Farklılıklar 662
1. Hukuki Nitelik Açısından 662
2. Yetkili Merci Açısından 665
3. Zaman Dilimi Açısından 666
4. Araç ve Amaç İlişkisi Açısından 667
5. Haklılık/Hukuka Uyarlık Açısından 667
6. Değerlendirme Ölçüsü Açısından 668
SONUÇ 669
BİBLİYOGRAFYA 677