Ceza Hukukunda Haksız Tahrik

CEZA HUKUKUNDA HAKSIZ TAHRİK

Gülşah Bostancı BOZBAYINDIR

- Haksız Tahrik Kavramı, Haksız Tahrikin Psikolojik Ve Hukuki Esası, Tarihi Gelişimi

- Anglo- Sakson Ve Kıta Avrupası Hukuk Sistemlerinde Haksız Tahrik

- Türk Ceza Hukukunda Haksız Tahrikin Düzenlenmiş Biçimi, Türleri, Koşulları Ve Suç Genel Teorisinin İlgili Diğer Kavramları İle Haksız Tahrik İlişkileri

İÇİNDEKİLER

SUNUŞV

ÖNSÖZVII

KISALTMALARXVII

GİRİŞ1

Birinci Bölüm

HAKSIZ TAHRİK KAVRAMI, HAKSIZ TAHRİKİN

PSİKOLOJİK VE HUKUKİ ESASI, TARİHİ GELİŞİMİ

I HAKSIZ TAHRİK KAVRAMI5

II HAKSIZ TAHRİKİN PSİKOLOJİK VE HUKUKİ ESASI6

A Haksız Tahrikin Psikolojik Esası Olarak Heyecan Kavramı6

1 Heyecan Kavramı6

2 Heyecanın Birey Üzerindeki Fiziksel

ve Davranışsal Etkileri11

3 Değerlendirme12

B Haksız Tahrikin Hukuki Esası15

1 Genel Olarak15

2 Suça Etki Eden Bir Neden Olarak Haksız Tahrik16

3 Kusurluluğa Etki Eden Bir Neden Olarak Haksız Tahrik18

a Genel Olarak18

b Türk Ceza Hukukunda Kusurluluk Kavramı21

c Haksız Tahrikin Kusurluluk Üzerindeki Etkisi 29

d Değerlendirme32

III HAKSIZ TAHRİKİN TARİHİ GELİŞİMİ 34

A İlkel Ceza Hukuku Dönemi34

B Roma Hukuku Dönemi36X

C Müşterek Ceza Hukuku Dönemi37

D Türk Ceza Hukukunda Haksız Tahrikin Tarihi Gelişimi38

1 Cumhuriyet Öncesi Dönem38

2 Cumhuriyet Sonrası Dönem41

a 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu'nda

Yer Alan Haksız Tahrik Düzenlemesi41

b Türk Ceza Kanunu'nun Ön Tasarılarında

Yer Alan Haksız Tahrik Düzenlemeleri 42

E Anglo-Sakson Hukukunu Benimseyen Ülkelerde

Haksız Tahrikin Tarihi Gelişimi45

İkinci Bölüm

ANGLO-SAKSON VE KITA AVRUPASI HUKUK

SİSTEMLERİNDE HAKSIZ TAHRİK

I ANGLO-SAKSON HUKUK SİSTEMİNİ BENİMSEYEN

ÜLKELERDE HAKSIZ TAHRİK 51

A Anglo-Sakson Hukuk Sistemini Benimseyen Ülkelerde

Haksız Tahrik51

1 Genel Olarak51

2 Haksız Tahrik ile Azaltılmış Sorumluluk Hali

Arasındaki İlişki53

B Haksız Tahrikin Şartları 56

1 Genel Olarak56

2 Haksız Tahrikin Subjektif Unsuru58

3 Haksız Tahrikin Objektif Unsuru61

C Anglo-Sakson Hukuk Sistemini Benimseyen Ülkelerdeki

Mevcut Düzenlemeler63

1 İngiltere - 2009 tarihli The Coroners and Justice Act63

2 Anglo-Sakson Hukuk Sistemini Benimsemiş Diğer

Ülkeler66

a Yeni Zelanda67

b İskoçya70

c İrlanda72

d Güney Afrika73

e Avustralya74

f Kanada78

g Amerika Birleşik Devletleri79

(1) Model Ceza Kanunu Düzenlemesi 79

(2) Model Ceza Kanunu ile Anglo-Sakson

Hukuk Sisteminin Karşılaştırılması 82

3 Netice ve Değerlendirme84

a Genel Olarak84

b Haksız Tahrik Düzenlemesinin Tamamen

Kaldırılması Eğilimi87

c Haksız Tahrik Düzenlemesinin Tamamen

Kaldırılmaması Ancak Daraltılması Eğilimi89

II KITA AVRUPASI HUKUK SİSTEMİNİ BENİMSEYEN

BAZI ÜLKELERDE HAKSIZ TAHRİK 90

A Genel Olarak90

B Federal Almanya91

1 Alman Ceza Kanunu'nun Genel Hükümleri Kapsamında

Düzenlenen ve Suçun Daha Az Cezayı Gerektiren Hali

Olarak Heyecan (dStGB 20) 91

a Genel Olarak91

b Esaslı Bir Şuur Bozukluğu Hali Olarak Heyecan93

2 Alman Ceza Kanunu'nun Özel Hükümleri Kapsamında

Düzenlenen Adam Öldürme Suçunun Daha Az Cezayı

Gerektiren Nitelikli Hali (dStGB 213/1)99

a Alman Ceza Kanunu'nun 213maddesinin Amacı

ve Uygulama Alanı99

b Alman Ceza Kanunu'nun 213maddesinin Unsurları 103

(1) Tahrik Eden ve Tahrik Konusu Fail ya da

Yakını 103

(2) Ölen Tarafından Gerçekleştirilen Tahrik Fiili104

(3) Failin Tahrik Fiiline Başlı Başına Kendi

Kusuru İle Neden Olmaması110

(4) Tahrik Fiilinin Failde Hiddete Neden Olması

ve Failin Fiilin Akabinde Suça Sürüklenmesi112

c Nitelikli Adam Öldürme Suçunda Alman Ceza

Kanunu'nun 213maddesinin Uygulanıp

Uygulanamayacağı Sorunu 115XII

d Ölümle Sonuçlanan Kasten Yaralama Suçunda

Alman Ceza Kanunu'nun 213maddesinin

Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu117

3 Alman Ceza Kanunu'nun Özel Hükümleri Kapsamında

Düzenlenen Hakaret Suçu Bakımından Özel Haksız

Tahrik Hali (dStGB 199)118

C İsviçre120

1 Genel Olarak120

2 İsviçre Ceza Kanunu'nun Genel Hükümleri Kapsamında

Düzenlenen Haksız Tahrik Hali (chStGB 48)121

a Genel Olarak121

b İsviçre Ceza Kanunu'nun 48maddesinin

Uygulanabilme Şartları122

3 İsviçre Ceza Kanunu'nun Özel Hükümleri Kapsamında

Düzenlenen Kasten Öldürme Suçu Bakımından

Haksız Tahrik Hali (chStGB 113)124

a Genel Olarak124

b İsviçre Ceza Kanunu'nun 113maddesinin

Uygulanabilme Şartları 126

(1) Şiddetli Ruhsal Karışıklık 126

(2) Ruhsal Karışıklığın Mazur Görülebilirliği 129

(3) Ciddi Ruhsal Baskı Altında Fiilin İşlenmesi132

4 İsviçre Ceza Kanunu'nun Özel Hükümleri Kapsamında

Düzenlenen Hakaret Suçu Bakımından Özel Haksız

Tahrik Hali (chStGB 177)134

D Avusturya136

1 Genel Olarak136

2 Avusturya Ceza Kanunu'nun Genel Hükümleri

Kapsamında Düzenlenen Haksız Tahrik Hali (öStGB 34) 137

3 Avusturya Ceza Kanunu'nun Özel Hükümleri

Kapsamında Düzenlenen Kasten Öldürme Suçu

Bakımından Haksız Tahrik Hali (öStGB 76)138

a Genel Olarak138

b Avusturya Ceza Kanunu'nun 76maddesinin

Uygulanabilme Şartları140

(1) Avusturya Ceza Kanunu'nun 76maddesinin

Objektif Unsuru140XIII

(2) Avusturya Ceza Kanunu'nun 76maddesinin

Subjektif Unsuru142

(3) Şiddetli Ruhsal Karışıklık144

(4) Ruhsal Karışıklığın Mazur Görülebilirliği148

4 Avusturya Ceza Kanunu'nun Özel Hükümleri

Kapsamında Hakaret Suçu Bakımından Düzenlenen

Özel Haksız Tahrik Hali (öStGB 115)151

E İtalya 152

F Fransa 158

G Hollanda162

Üçüncü Bölüm

TÜRK CEZA HUKUKUNDA HAKSIZ TAHRİKİN DÜZENLENİŞ BİÇİMİ, TÜRLERİ, KOŞULLARI VE SUÇ GENEL TEORİSİNİN İLGİLİ DİĞER KAVRAMLARI İLE HAKSIZ TAHRİK İLİŞKİSİ

I TÜRK CEZA HUKUKUNDA HAKSIZ TAHRİKİN

DÜZENLENİŞ BİÇİMİ167

II TÜRK CEZA HUKUKUNDA HAKSIZ TAHRİKİN TÜRLERİ171

A Genel Haksız Tahrik171

B Özel Haksız Tahrik 173

C Hafif ve Ağır Tahrik175

III TÜRK CEZA HUKUKUNDA HAKSIZ TAHRİKİN KOŞULLARI177

A Tahrik Teşkil Eden Fiilin Varlığı177

1 Genel Olarak177

2 Tahrik Teşkil Eden Fiiller177

3 Taksirle İşlenen Fiiller182

B Tahrik Fiilinin Haksız Oluşu183

1 Genel Olarak183

2 Borçlar Hukukunda ve Medeni Hukukta Haksız Fiil184

3 Ceza Hukukunda Haksız Fiil186

4 Kültürel Algının Haksız Fiil Kavramı Üzerindeki Etkisi191

5 Hakkında Takibat Yapılan Suç Niteliğindeki

Haksız Fiiller195

C Haksız Fiilin Varlığını İspat Problemi197XIV

D Tahrik Fiilinin Yöneldiği Hedef200

1 Genel Olarak200

2 Failin Şahsı Dışındaki Hedefler202

3 Tahrik Fiilinin Müstakil Bir Mağdura Karşı İşlenmesi

Gerekli midir? 207

E Tahrik Fiilinin Failde Hiddet veya Şiddetli

Eleme Neden Olması208

1 Şiddetli Elem208

2 Hiddet209

F Haksız Tahrike Neden Olan Fiile Tepki210

1 Tepki Fiili 210

2 Tepki Fiilinin Yönelimi211

3 Tepki Fiilinin Zamanı212

4 Tahrik Fiili ile Tepki Fiili Arasındaki Nedensellik Bağı216

G Haksız Fiil ile Tepki Fiili Arasındaki Orantılılık216

1 Genel Olarak216

2 Türk Hukukunda Orantılılık Hususundaki Görüşler218

3 Yargıtay Kararlarında Orantılılık219

IV TÜRK CEZA HUKUKUNDA SUÇ GENEL TEORİSİNİN

İLGİLİ DİĞER KAVRAMLARI İLE HAKSIZ TAHRİK İLİŞKİSİ 221

A Kusurluluğu Etkileyen Hallerden Akıl Hastalığı ve

Yaş Küçüklüğü ile Haksız Tahrik İlişkisi221

1 Akıl Hastalığı ve Yaş Küçüklüğü ile Haksız Tahrikin

Bir Arada Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu221

2 Akıl Hastalığının ve Yaş Küçüklüğünün Etkisi İle İşlenen

Fiillerin Haksız Tahrik Sayılıp Sayılamayacağı Sorunu224

B Meşru Savunma Hukuka Uygunluk Nedeni ile Haksız

Tahrik İlişkisi226

1 Genel Olarak226

2 Meşru Savunma ile Haksız Tahrikin Bir Arada

Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu227

3 Meşru Savunmada Sınırın Aşılması ile Haksız Tahrik

İlişkisi232

C Cezayı Etkileyen Diğer Haller ile Haksız Tahrik İlişkisi245

1 Takdiri Hafifletici Sebepler ile Haksız Tahrik İlişkisi245

2 Tasarlama ile Haksız Tahrik İlişkisi247XV

a Genel Olarak247

b Soğukkanlılık Teorisi249

c Plan Kurma Teorisi249

d Tasarlama ile Haksız Tahrikin Bir Arada

Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu250

3 Töre ve Kan Gütme Saikleri ile Haksız Tahrik İlişkisi257

a Genel Olarak257

b Töre Saiki258

c Töre Saiki ile Haksız Tahrikin Bir Arada

Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu260

d Kan Gütme Saiki263

e Kan Gütme Saiki ile Haksız Tahrikin Bir Arada

Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu265

D Suça İştirakte Azmettirme ve Teşvik ile

Haksız Tahrik İlişkisi 270

1 Azmettirme İle Haksız Tahrik İlişkisi270

2 Teşvik ile Haksız Tahrik İlişkisi271

3 Türk Ceza Kanunu'nda Şahsa Bağlı Ağırlatıcı ve

Hafifletici Nedenlerin Azmettiren ve Yardım Edene

Sirayeti ve Haksız Tahrik İlişkisi272

E Tahrik Suçları ile Haksız Tahrik İlişkisi278

SONUÇ281

KAYNAKÇA293