İÇİNDEKİLER TEŞEKKÜR 5 İÇİNDEKİLER 9 KISALTMALAR LİSTESİ 15 GİRİŞ 17 BİRİNCİ BÖLÜM KUSURLULUK I. GENEL OLARAK 21 II. KUSURLULUK KAVRAMINA FARKLI YAKLAŞIMLAR 27 A. Kusurluluğun Suçun Manevi Unsuru Olduğu Yaklaşımı 27 1. Genel Olarak 27 2. Kusurluluğun Psikolojik Anlayışı 32 a. Psikolojik Anlayış 32 b. Kasıt 34 i. İsteme Unsuru 34 ii. Bilme Unsuru 35 iii. Kastın Derecelendirilebilmesi 37 c. Eleştiriler 39 3. Kusurluluğun Normatif Anlayışı 40 a. Ödev Kavramı 40 b. Ödeve Aykırı Davranma Bilinci 41 c. Ödev Normuna Uygun Davranmanın Mümkün Olması 45
d. Kınanabilirlik 47 e. Taksir 50 B. Kusurluluğun Failin Cezalandırılabilmesi İçin Gerekli Bir Şart Olduğu Yaklaşımı 55 1. Haksızlık ve Kusurluluk 55 2. Kusurluluğun Failin Kınanabilirliği Olduğu Düşüncesi 57 III. İSNAT EDİLEBİLİRLİĞİN KUSURA ETKİSİ 61 A. İsnat Yeteneği Kavramı 61 B. İsnat Yeteneğinin Kusurluluğun Ön Şartı Olduğu Düşüncesi 63 C. İsnat Yeteneğinin Kusurluluğun Unsuru Olduğu Düşüncesi 69 D. İsnat Yeteneği Olmayan Failin Suç İşleyebileceği Ancak Kendisine Ceza Verilemeyeceği Düşüncesi 72 IV. KUSURLULUĞUN KAPSAMI VE SUÇ GENEL TEORİSİNDEKİ YERİ 79 V. DEĞERLENDİRME 101 İKİNCİ BÖLÜM KUSURLULUĞA ETKİ EDEN NEDENLERİN ESASI VE SONUÇLARI I. GENEL OLARAK 113 II. KUSURLULUĞUN PSİKOLOJİK ANLAYIŞI AÇISINDAN KUSURLULUĞA ETKİ EDEN NEDENLER 119 III. KUSURLULUĞUN NORMATİF ANLAYIŞI AÇISINDAN KUSURLULUĞA ETKİ EDEN NEDENLER 122 A. Tipik ve Hukuka Aykırı Fiilin Kasten Gerçekleştirilmesi 122 B. İradenin Zorlanması 123 C. Ağırlık ve Muhakkaklık 126 D. Ödeve Aykırı Davranış Sebebiyle Failin Kınanamaması (İstenemezlik) 128
E. İstenemezliğin Belirlenmesi 134 F. Değerlendirme 137 IV. FAİLE CEZA VERİLMESİNDE YARAR BULUNMAMASI 143 A. Genel Olarak Cezanın Amaçları 143 B. Kefaret (Ödetme) 149 C. Caydırma (Önleme) 154 1. Genel Olarak 154 2. Özel Önleme (Islah) 155 3. Genel Önleme (Toplumun Suçtan Korunması) 160 D. Karma Teori ve Kusurluluğu Kaldıran Nedenler 166 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK CEZA KANUNU’NDA DÜZENLENEN CEZA SORUMLULUĞUNU KALDIRAN VE AZALTAN NEDENLERİN SINIFLANDIRILMASI I. HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ- KUSURLULUĞA ETKİ EDEN NEDENLER 177 A. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Özellikleri 177 B. Kusurluluğa Etki Eden Nedenlerden Farkları 183 C. Türk Ceza Kanunu’nda Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri 195 II. MAZERET NEDENLERİ-KUSURLULUĞA ETKİ EDEN NEDENLER 201 A. Mazeret Nedenlerinin Kusurluluğu Kaldıran Nedenlerden Farklı Olduğu Düşüncesi 201 B. Mazeret Nedeni-Kusurluluğa Etki Eden Neden Ayrımının Bulunmadığı Düşüncesi 208 C. Türk Ceza Kanunu’nda Düzenlenen Kusurluluğa Etki Eden Nedenler 212
1. Genel Olarak 212 2. Hata 214 a. Kastı Kaldıran Hata (TCK m. 30/1) 214 b. Suçun Nitelikli Hallerine İlişkin Hata (TCK m. 30/2) 217 c. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerin Koşullarının Gerçekleştiği Hususunda Kaçınılmaz Hata (TCK m. 30/3) 219 i. Hukuka Uygunluk Nedenleri Açısından 219 ii. Kusurluluğu Kaldıran ve Azaltan Nedenler Açısından 225 d. Hukuki Hata (TCK m. 30/4) 228 3. Sınırın Aşılması 235 a. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran Nedenlerde Sınırın Kasıt Olmaksızın Aşılması (TCK m. 27/1) 235 b. Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilir Korku ve Telaşla Aşılması (TCK m. 27/2) 238 4. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit (TCK m. 28) 243 5. Haksız Tahrik (TCK m. 29) 245 6. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma (TCK m. 34) 254 III. ZORUNLULUK HALİNİN VE AMİRİN EMRİNİN YERİNE GETİRİLMESİNİN HUKUKİ NİTELİKLERİ SORUNU 258 A. Zorunluluk Hali (TCK m. 25/2) 258 1. Zorunluluk Halinin İkili Görünümü ve Alman Ceza Kanunu’ndaki Düzenleme 258 2. Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Zorunluluk Hali 260 3. TCK’deki Zorunluluk Halinin İkili Görünümü Olduğu Düşüncesi 263 4. Zorunluluk Halinin Kusurluluğu Kaldıran Neden Olduğu Düşüncesi ve Yargıtay’ın Görüşü 264
B. Amirin Emrinin Yerine Getirilmesi 267 1. Amirin Emrinin Yerine Getirilmesinin Şartları ve Hukuka Uygunluk Nedeni Olan Görevin İfası. 267 2. Biçimsel Denetim 269 3. İçerik Denetimi 269 4. İçerik Denetiminin Yasaklanmış Olması 271 5. Amirin Emrinin Yerine Getirilmesinin Bir Kusurluluğu Kaldıran Neden Olduğu Düşüncesi 272 C. Değerlendirme 273 SONUÇ 279 KAYNAKÇA 287
