Ceza Hukukunda Şahısta veya Konuda Hataerror in persona vel obiecto
Dr. M. Emre TULAY
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ1
İÇİNDEKİLER .11
KISALTMALAR.17
GİRİŞ .21
1 ŞAHISTA VEYA KONUDA HATANIN UYGULANMA ALANI VE
FAİLİN CEZAİ SORUMLULUĞUNA ETKİSİ
ERROR IN PERSONA VEL OBIECTO KAPSAMINDA ŞAHIS VE KONU.37
Error in Persona Bakımından “Şahıs” Kavramı 37
Suçun mağduru olarak şahıs 37
Suçtan zarar gören olarak şahıs .42
Şahsi cezasızlık sebebinde veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi
sebepte şahıs .44
Suçun faili olarak şahıs.45
Error in Obiecto Bakımından “Konu” Kavramı.48
Genel olarak.48
Suçta korunan hukuki değer ve suçun konusu ilişkisi 50
Mağdur ve suçun konusu ilişkisi 51
Beyaz norm ve suçun konusu ilişkisi 52
UNSUR YANILGISI ALTINDA ŞAHISTA VEYA KONUDA HATA 54
Hata Kurumuna İlişkin Genel Açıklamalar .54
Unsur Yanılgısı.57
III. Şahısta veya Konuda Hataya Dayanan Cezai Sorumluluğun Tespiti 60
Rose-Rosahl olayı.60
Doktrindeki görüşlerin değerlendirilmesi 61
Eşdeğerlik teorisi (Gleichwertigkeitstheorie) .61
Somutlaştırma teorisi (Konkretisierungstheorie) .66
Tasavvur Edilen Şahıs veya Konu Bakımından Teşebbüsün Uygulanabilirliği 67
Doktrindeki görüşler 67
Değerlendirme ve görüşümüz .69
Tersine Unsur Yanılgısı 72
Alman Ceza Hukukundaki yaklaşım .72
Türk Ceza Hukukundaki yaklaşım.77
12 İçindekiler
Değerlendirme ve görüşümüz. 92
Şahısta veya Konuda Hataya Bağlı Tipiklik Hatasında Dikkate Alınacak
Özel Durumlar 97
Şahısta veya konuda hatanın kasten işlenebilen başka bir suçun ihlaliyle
sonuçlanması 97
Tasavvur edilen bakımından farklı varlık üzerindeki fiilin değerlendirilmesi97
Tasavvur edilen bakımından aynı varlık üzerindeki fiilin
değerlendirilmesi. 104
Şahısta veya konuda hatanın failin sonraki hareketi ile birleşmesi . 110
Failin taksirli hareketinden sonra şahısta veya konuda hataya düşmesi. 112
İhmali suçta şahısta veya konuda hata 113
İhmali suça ilişkin genel açıklamalar 114
Gerçek ihmali suçta şahısta veya konuda hata 116
Garantörsel ihmali suçta şahısta veya konuda hata 117
Özel görünümlü iştirak modelinde şahısta veya konuda hata. 121
SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİNDE HATA ALTINDA ŞAHISTA VEYA KONUDA HATA125
Hukuki Niteliğe İlişkin Açıklamalar 125
Nitelikli Hal Düzenlemesinde Şahıs veya Konunun Etkisi 127
III. Nitelikli Halde Hataya Düşen Failin Cezai Sorumluluğu 129
Cezayı Artıran Nedenlerde Şahısta veya Konuda Hataya İlişkin Özel Durumların
İncelenmesi 133
Tasarlayarak öldürme 133
Kan gütme veya töre saikiyle öldürme 138
CEZA SORUMLULUĞUNU KALDIRAN YA DA AZALTAN NEDENLER ALTINDA ŞAHISTA
VEYA KONUDA HATA144
Genel Açıklamalar. 144
Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Şartlarında Hatanın Hukuki Niteliği 144
Alman hukuk doktrinindeki görüşler. 145
Suçun negatif unsurları teorisi (Die Lehre von den negativen
Tatbestandsmerkmalen) 145
Sınırlı kusur teorisi (eingeschränkte Schuldtheorie) 146
Katı kusur teorisi (strenge Schuldtheorie) . 151
Türk Ceza Hukuku açısından hukuka uygunluk nedenlerinin şartlarında hata 153
Hukuka uygunluk nedenlerinin şartlarında hataya ilişkin değerlendirme ve
görüşümüz 161
Suçun negatif unsurları teorisi üzerine değerlendirmemiz 161
Sınırlı kusur teorisi ve katı kusur teorisi hakkındaki değerlendirmemiz. 165
III. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran ya da Azaltan Nedenlerde Hata Altında Şahısta
veya Konuda Hataya Bağlı Sonuçlar 176
İçindekiler 13
2
ŞAHISTA VEYA KONUDA HATA İLE
BAZI HUKUKİ KURUMLARIN KARŞILAŞTIRILMASI
(FARKLILIK VE BİRLİKTE UYGULAMA ANALİZİ)
ŞAHISTA VEYA KONUDA HATA İLE NEDENSELLİK BAĞINDA HATA İLİŞKİSİ .183
Nedensellik Bağında Hata Hakkında Genel Açıklamalar183
Suçun Tamamlanma Anı Üzerinde Hata188
III. Ara Değerlendirme192
ŞAHISTA VEYA KONUDA HATA İLE HEDEFTE SAPMA İLİŞKİSİ .193
Hedefte Sapma ve Kurumsal Farklılıklara İlişkin Genel Açıklamalar193
Hedefte Sapmanın Failin Cezai Sorumluluğuna Etkisi .200
Doktrindeki görüşler 200
Türk Ceza Hukukundaki yaklaşım.208
III. Şahısta veya Konuda Hata ile Hedefte Sapma Arasında Tercih Gerektiren
Durumların İncelenmesi (Kurumların Yarışması).214
Kombinasyon oluşturan suçlarda uygulama 214
Mesafe suçlarında uygulama (Distanzfälle) .216
Telefonda işlenen suçlarda uygulama225
Mesafe suçları ile hukuka uygunluk nedeninin şartlarında hatanın bir arada
bulunması durumunda uygulama229
Mağdur veya konu sayısında hatada uygulama.231
ŞAHISTA VEYA KONUDA HATA İLE ACTIO LIBERA IN CAUSA İLİŞKİSİ 233
Alic Hakkındaki Görüşlere İlişkin Genel Açıklamalar .233
Kasti Alic ve Taksirli Alic ile İlgili Açıklamalar.239
III. Türk ve Alman Hukukundaki Yasal Düzenlemeler .244
Şahısta veya Konuda Hata ile Alic Kurumlarının Birlikte Uygulanması 251
Türk Ceza Hukuku açısından değerlendirme252
Alman Ceza Hukuku açısından değerlendirme 256
ŞAHISTA VEYA KONUDA HATANIN BAŞKA HUKUKİ KURUMLAR İLE BİRLİKTE
UYGULANABİLİRLİĞİNE İLİŞKİN İNCELEME 260
Şahısta veya Konuda Hata ile Gönüllü Vazgeçme İlişkisi .260
Şahısta veya Konuda Hata ile Zincirleme Suç İlişkisi261
III. Şahısta veya Konuda Hata ile Şahsi Cezasızlık Sebebi ya da Cezada İndirim
Gerektiren Şahsi Sebep İlişkisi.264
Genel açıklamalar 264
Failin cezai sorumluluğuna ilişkin değerlendirme 265
Şahısta veya Konuda Hata ile Yasak Hatası (Verbotsirrtum) İlişkisi.270
14 İçindekiler
3
ŞAHISTA VEYA KONUDA HATANIN
İŞTİRAK KURUMU ALTINDA ANALİZİ VE
SUÇ ORTAKLARININ CEZAİ SORUMLULUĞUNA ETKİSİ
İŞTİRAK KURUMU VE TÜRLERİ ÜZERİNE GENEL AÇIKLAMALAR .275
Faillik Türleri . 276
Şeriklik Türleri. 282
ŞAHISTA VEYA KONUDA HATANIN İŞTİRAK TÜRLERİ ALTINDA İNCELENMESİ 286
Şahısta veya Konuda Hatanın Müşterek Fail Bakımından Etkisi . 286
Suç ortağının (müşterek failin) cezai sorumluluğu 286
Müşterek faillikte şahısta veya konuda hataya ilişkin ek inceleme . 294
Şahısta veya Konuda Hatanın Dolaylı Fail Bakımından Etkisi 301
Manipüle edilmiş failin şahısta veya konuda hatasına bağlı sonuçlar
(manipulierter error in persona vel obiecto) . 301
Arkadaki failin hukuki statüsü 302
Araç kişinin cezai sorumluluğu. 304
Araç kişinin cezai sorumluluğunda kusurluluk değerlendirmesi 305
Araç kişinin kusurluluk değerlendirmesi üzerine ek inceleme . 307
Araç kişinin şahısta veya konuda hatasının dolaylı failin cezai sorumluluğuna
etkisi 307
Kastı olmayan araç kişinin fiiline bağlı sonuçlar. 307
Kastı olan araç kişinin fiiline bağlı sonuçlar 309
Dolaylı failin aynı zamanda mağdur olduğu durumun değerlendirilmesi 312
Dolaylı failin araç kişide hatası 312
III. Şahısta veya Konuda Hatanın Azmettiren Bakımından Etkisi . 317
Genel açıklamalar 317
Şahısta veya konuda hataya dayalı çözüm 319
Alman Federal Yüksek Mahkemesi’nin tutumu: Çiftlik Mirasçıları Olayı
(Hoferben-Fall) 319
Şahısta veya konuda hataya dayalı çözümü destekleyen doktrin görüşü. 321
Hedefte sapmaya dayalı çözümü destekleyen doktrin görüşü 322
Riskin üstlenilmesi yaklaşımını destekleyen doktrin görüşü . 326
Görüşümüz 328
Genel olarak tatbik olunacak kurum 328
Failin hatasının önemli nitelikte olması halinde azmettirenin cezai
sorumluluğunun belirlenmesi 332
Akim kalmış azmettirme kurumunun öne çıktığı durumlar . 334
Şahısta veya Konuda Hatanın Yardım Eden Bakımından Etkisi . 337
Failin şahısta veya konuda hatasının yardım edenin cezai sorumluluğuna
etkisi 337
İçindekiler 15
Yardım edenin aynı zamanda mağdur olduğu durumun değerlendirilmesi.340
Yardım edilen kişinin (failin) kimliğinde hata.340
Fiilin icrası sırasında veya öncesinde hata341
Fiilin icrası sonrasında hata 341
SONUÇ 343
KAYNAKÇA 365
