Ceza Muhakemesi Hukuku

Prof. Dr. Ahmet GÖKCEN

Prof. Dr. Mehmet Emin ALŞAHİN

Doç. Dr. Kerim ÇAKIR

 

İÇİNDEKİLER

BASKIYA ÖNSÖZ 7

BASKIYA ÖNSÖZ 9

BASKIYA ÖNSÖZ 10

BASKIYA ÖNSÖZ 11

ÖNSÖZ. 12

İÇİNDEKİLER  13

BİRİNCİ BÖLÜM

CEZA MUHAKEMESİNE GİRİŞ, CEZA MUHAKEMESİNİN

TARİHÇESİ VE KAYNAKLARI

1- CEZA MUHAKEMESİNE GİRİŞ 35

I- Tanım, Terim . 35

II- Ceza Muhakemesinin Amacı . 36

III- Hukuk Sistematiğindeki Yeri 37

2- CEZA MUHAKEMESİNİN TARİHÇESİ 37

I- Genel Açıklamalar . 37

II- Avrupa’daki Tarihi Gelişim, İtham, Tahkik ve İşbirliği Sistemleri. 38

III- Türk Ceza Muhakemesi Hukukunun Tarihi Gelişimi 43

1- Genel Açıklamalar ve Türklerin Müslüman Olmalarından Önceki

Dönem . 43

2- Türklerin Müslüman Olması, İslam Ceza Muhakemesi Hukuku. 44

3- Osmanlı Devleti Mahkeme Teşkilatı ve Sistemi . 46

A- Genel Açıklamalar ve Tanzimat’ın İlanına Kadar Olan Dönem  46

B- Şer’iye Mahkemeleri ve Diğer Yargılama Organları  47

a- Şer’iye Mahkemeleri ve Kadı 47

b- Adli Teşkilatta Kadılardan Başka Görevli Olan Şahıslar  48

c- Diğer Yargı Organları  49

aa- Divan-ı Hümayun  49

bb- Paşa Divanları . 50

cc- Muhtesiplik. 50

dd- Kazaskerlik  50

C- Zimmilere Ait Cemaat Mahkemeleri . 51

D- Konsolosluk Mahkemeleri. 52

 

14 İçindekiler

E- Tanzimat’ın İlanından Cumhuriyet’in Kuruluşuna Kadar Olan

Dönem . 53

a- Mehakim-i Nizamiyenin Teşkilatı Kanunu ile Usul-i

Muhakemat-ı Cezaiye Kanununun Yürürlüğe Girmesine

Kadar Olan Gelişmeler  53

b- Mehakim-i Nizamiyenin Teşkilatı Kanunu ile Usul-i

Muhakemat-ı Cezaiye Kanununun Yürürlüğe Girmesi55

aa- Mehakim-i Nizamiyenin Teşkilatı Kanununun

Yürürlüğe Girmesi . 55

bb- Usul-i Muhakemat-ı Cezaiyye Kanunu’nun Yürürlüğe

Girmesi 59

4- Cumhuriyet Dönemi . 60

3- CEZA MUHAKEMESİNİN KAYNAKLARI.62

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ YORUMU,

UYGULAMA ALANLARI, YÜRÜYÜŞÜ VE ŞARTLARI

 

1- CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ YORUMU 65

I- Genel Açıklamalar 65

II- Kıyas. 66

2- CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ UYGULANMASI .68

I- Ceza Muhakemesi Kurallarının Yer Bakımından Uygulanması. 68

II- Ceza Muhakemesi Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması. 68

3- CEZA MUHAKEMESİNİN YÜRÜYÜŞÜ .72

4- CEZA MUHAKEMESİNİN ŞARTLARI77

I- Genel Açıklamalar 77

II- Dava Şartları. 77

1- Genel Açıklamalar. 77

A- Şikâyet . 78

B- Dava Süresi  82

C- İzin . 84

D- Talep  84

E- Yargı Bulunmaması  85

H- Uzlaştırmanın Sonuçsuz Kalması 93

İ- Seri Muhakeme Usulünün Kabul Edilmemesi 97

2- Dava Şartlarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları 102

III- Yargılama Şartları. 103

1- Genel Açıklamalar. 103

 

İçindekiler 15

A- Sanığın Hazır Bulunması  103

a- Gaiplik (m.244, 246) . 103

b- Sanığın Yokluğu Halleri . 104

aa- Genel Açıklamalar. 104

bb- Sanığın Mahkemeden Uzaklaşması (m.194). 106

cc- Sanık Gelmese Bile Duruşma Yapılabilen Haller

(m.195) . 106

dd- Sanığın Duruşmadan Vareste (Bağışık) Tutulması

(m.196) . 107

ee- Sanığın Duruşmadan Çıkarılabileceği Haller (m.200,

203, 204). 108

c- Kaçaklık. 109

aa- Genel Açıklamalar. 109

bb- Kaçaklara Özgü Koruma Tedbirleri . 111

aaa- Kaçaklar Hakkında Tutuklama. 111

bbb- Güvence (Teminat) Belgesi . 111

ccc- Özel Elkoyma. 115

cc- Sanığın Müdafii Gönderme Hakkı. 116

d- Eski Hale Getirme . 116

B- Sanığın Akıl Hastası Olmaması. 117

C- Bekletici Meselenin Çözümü . 117

D- Geçici Yasama Dokunulmazlığının Bulunmaması  118

2- Yargılama Şartlarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları 119

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

CEZA MUHAKEMESİNİN İLKELERİ

 

1- CEZA MUHAKEMESİNDE İLKELER 121

I- Genel Açıklamalar . 121

II- Hukuk Devleti İlkesi - Oranlılık İlkesi . 122

III- İnsan Haysiyetinin Dokunulmazlığı İlkesi. 125

IV- Adil Yargılanma İlkesi  126

V- Hakim Önünde Meramını Anlatabilme İlkesi  131

VI- Maddî Gerçeğin Araştırılması İlkesi. 131

VII- Şüpheden Sanık Yararlanır (İn Dubio Pro Reo) İlkesi. 132

VIII- Bağımsız ve Tarafsız Hâkim İlkesi  136

IX- Davasız Yargılama Olmaz İlkesi 137

X- Özel Hayatın Gizliliği İlkesi. 139

 

16 İçindekiler

XI- Halka Açıklık (Aleniyet) İlkesi . 142

XII- Vasıtasızlık (Doğrudan Doğruyalık) İlkesi . 143

XIII- Sözlülük-Yazılılık İlkesi 144

XIV-Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi-Maslahata Uygunluk İlkesi. 145

XV- Masumiyet İlkesi (Karinesi) 146

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

CEZA MUHAKEMESİ TEŞKİLATI

 

1- MAHKEMELER VE HÂKİMLİKLER .149

I- Mahkemeler  149

II- Hakimlikler. 151

III- Adalet Komisyonu 152

2- CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI.152

3- BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ153

4- YARGITAY154

 

BEŞİNCİ BÖLÜM

CEZA MUHAKEMESİNE KATILAN KİŞİLER

 

1- HÂKİM.157

I- Kavram. 157

1- Kanuni Hâkim İlkesi  158

2- Tabiî Hâkim İlkesi 159

II- Hâkimde Bulunması Gereken Nitelikler. 160

1- Tarafsızlık 164

A- Genel Açıklamalar 164

B- Hâkim Tarafsızlığının Güvenceleri 167

a- Hâkimin Davaya Bakamayacağı Haller  167

b- Hâkimin Reddi ve Red Muhakemesi . 171

c- Hâkimin Çekinmesi ve İnceleme Mercii  173

2- Bağımsızlık  174

A- Genel Açıklamalar 174

B- Uluslararası Sözleşmelerde Hâkim Bağımsızlığı . 175

C- Hâkim Bağımsızlığının Güvenceleri 175

a- Yasama Organına Karşı Bağımsızlığın Güvenceleri 175

b- Yürütme Organına Karşı Bağımsızlığın Güvenceleri  176

c- Diğer Organlara Karşı Bağımsızlığın Güvenceleri  178

 

İçindekiler 17

III- Hâkim Çeşitleri  180

IV- Hâkimin (Mahkemenin) Yetkileri. 181

1- Madde (Görev) Bakımından Yetki 181

A- Asliye ve Ağır Ceza Mahkemeleri  182

B- Sulh Ceza Hâkimliği . 183

C- Madde Bakımından Yetkisizlik İddiası ve Yetki Uyuşmazlığı 184

D- Madde Bakımından Yetkide İstisnai Haller 186

a- İşin Yanlışlıkla Madde Bakımından Yetkisiz Mahkemeye

Gelmesi. 186

b- Bağlantı. 186

aa- Genel Olarak. 186

bb- Bağlantının Çeşitleri 187

aaa- Sübjektif-Objektif Bağlantı  187

bbb- Dar-Geniş Bağlantı  188

bbb- Nisbi Muhakeme . 192

ccc- Bekletici Mesele 194

2- Yer Bakımından Yetki . 195

A- Genel Olarak 195

B- Yetki Uyuşmazlığı ve Yetkiye İtiraz  198

C- Yer Bakımından Yetkide İstisnai Haller 199

a- İstinabe. 199

b- Davanın Nakli 200

c- Bağlantı. 202

3- Kişi Bakımından Yetki . 202

A- Genel Olarak 202

B- Kişi Bakımından Yetkide İstisna: Bağlantı 203

2- SAVCI 203

I- Kavram  203

II- Savcılık Teşkilatı. 206

1- Genel Açıklamalar  206

2- Cumhuriyet Başsavcılığı . 206

3- Cumhuriyet Başsavcısı . 207

4- Cumhuriyet Başsavcı Vekili  207

5- Cumhuriyet Savcısı. 208

A- 5235 sayılı Teşkilat Kanunundaki Görevleri. 208

B- 5271 sayılı CMK’daki Görevleri 208

a- Soruşturma Aşamasındaki Görevleri  208

b- Kovuşturma Aşamasındaki Görevleri . 216

 

18 İçindekiler

C- 5275 sayılı CGTİK’daki Görevleri  217

D- İdari Görevleri 217

E- Özel Hukuktaki Görevleri . 218

III- Savcılık Makamının Hukuki Niteliği 219

1- Genel Açıklamalar. 219

2- İdari Makam Olduğu Görüşü  219

3- Adli Makam Olduğu Görüşü . 220

4- Karma Görüş. 220

5- Kanaatimiz  221

IV- Savcı Bağımsızlığı . 221

V- Savcının Tarafsızlığı  223

VI- Savcının Yetkisi. 224

VII- Savcılar Arasında Yetki Uyuşmazlığı. 226

VIII- Savcının Reddi veya Çekinmesi 229

3- MÜDAFİ.231

I- Kavram. 231

II- Müdafiin Hukuki Konumu 232

1- Genel Açıklamalar. 232

2- Müdafiin Hukuki Konumuna İlişkin Görüşler 233

A- Müdafiin Şüphelinin/Sanığın Temsilcisi Olduğu Görüşü 233

B- Müdafiin Şüphelinin/Sanığın Yardımcısı Olduğu Görüşü. 234

C- Müdafiin Hem Mahkemenin Hem de Şüphelinin/Sanığın

Yardımcısı Olduğu Görüşü . 234

D- Müdafiin Bağımsız Bir Adli Organ Olduğu Görüşü . 234

E- Kanaatimiz . 235

III- Müdafi Olabilme Şartları 236

IV- Müdafilik Yapılamayacak Haller ile Müdafiin Görevden Yasaklanması .236

V- Zorunlu Müdafilik, İhtiyari Müdafilik . 238

VI- Müdafi Sayısı 240

VII- Müdafiin Yetkileri  241

1- Dosyayı İnceleme Yetkisi  241

A- Genel Açıklamalar 241

B- İncelenecek Dosyanın İçeriği . 243

C- İncelemenin Serbestliği . 244

D- Dosyayı İnceleme Yetkisinin Sınırlandırılması 246

E- İncelenmesi Sınırlandırılamayan Belgeler 249

 

İçindekiler 19

F- Dosyanın İnceleneceği Yer ve Süre 252

G- Kovuşturma Evresinde Dosya İnceleme Yetkisi. 253

2- Dosyadan Örnek Alma Yetkisi  253

3- Hazır Bulunma Yetkisi  255

4- Doğrudan Soru Sorma Yetkisi  256

5- Şüpheli ve Sanıkla Haberleşme Yetkisi. 256

6- Kanun Yoluna Başvurma Yetkisi. 257

VIII- Müdafiin Ödevleri  258

4- ŞÜPHELİ-SANIK 258

5- MAĞDUR, SUÇTAN ZARAR GÖREN, KATILAN 262

I- Mağdur, Suçtan Zarar Gören. 262

II- Katılan (Müdahil). 265

6- ADLİ KOLLUK . 269

I- Genel Açıklamalar . 269

II- Adli Kolluk Kavramı 270

III- Savcı-Adli Kolluk İlişkisi 271

7- ZABIT KATİBİ . 273

 

ALTINCI BÖLÜM

CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİ

 

1- TANIM 275

2- İŞLEM ÇEŞİTLERİ 275

3- İŞLEMLERİN SÜRELERİ 278

I- Genel Olarak 278

II- Sürelerin Hesaplanması. 278

III- Eski Hale Getirme  279

4- İŞLEMLERİN BİLDİRİLMESİ 281

5- İŞLEMLERDEKİ HUKUKA AYKIRILIKLAR 283

6- İŞLEMLERDEKİ HUKUKA AYKIRILIKLARIN GİDERİLMESİ 285

 

YEDİNCİ BÖLÜM

KORUMA TEDBİRLERİ

 

1- KAVRAM . 287

I- Terim, Tanım, Önleyici Tedbirlerden Farkı  287

II- Koruma Tedbirlerinin Ortak Özellikleri 290

1- Genel Açıklamalar  290

 

20 İçindekiler

2- Hükümden Önce Temel Bir Hakkı Sınırlama. 290

3- Geçici Olma. 292

4- Kanuni Dayanak Bulunması  292

5- Gecikmede Tehlike (Sakınca) Bulunması 292

6- Oranlılık (Ölçülülük) Bulunması  293

7- Suç Şüphesinin Belirli Bir Yoğunlukta Olması . 295

A- Şüphe Kavramı. 295

B- Basit Şüphe (Başlangıç Şüphesi)  296

C- Makul Şüphe 297

D- Yeterli Şüphe 298

E- Kuvvetli Şüphe . 298

2- KORUMA TEDBİRLERİNİN ÇEŞİTLERİ .299

I- Yakalama (m.90)  299

1- Genel Açıklamalar, Önleme Yakalaması, Koruma Altına Alma,

Durdurma, Kimlik Sorma  299

2- Hukuki Niteliği  302

3- Yakalamanın Şartları. 303

A- Herkes Tarafından Yapılan Yakalama. 304

a- Suçüstü Halinin Bulunması 305

b- Failin Kaçma Tehlikesinin Bulunması veya Hemen

Kimliğinin Belirlenememesi  305

B- Kolluk Görevlileri Tarafından Yapılan Yakalama  306

4- Şikâyete Bağlı Suçlarda Yakalama. 307

5- Yakalama Emri Üzerine Yakalama (Müzekkereli Yakalama). 308

6- Yeniden Yakalama Yasağı . 309

7- Yakalanan Kişi Hakkında Yapılacak İşlemler . 310

A- Yakalanan Kişiye Yasal Haklarının Bildirilmesi . 310

B- Yakalanan Kişinin Durumunun Cumhuriyet Savcısına

Bildirilmesi . 311

C- Yakalanan Kişinin Durumunun Yakınlarına Bildirilmesi . 312

D- Yakalanan Kişi İle İlgili Alınacak Önlemler 313

II- Gözaltı (m. 91) . 314

1- Genel Açıklamalar. 314

2- Şartları  315

3- Gözaltı Süresi 316

4- Gözaltı Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler . 318

5- İtiraz ve Denetim  319

 

İçindekiler 21

III- Tutuklama (m. 100) . 320

1- Genel Açıklamalar . 320

2- Amacı . 324

3- Şartları 325

A- Şüpheli veya Sanığın Hazır Bulunması. 326

B- Kuvvetli Suç Şüphesini Gösteren Somut Delillerin Varlığı . 326

C- Tutuklama Nedenlerinin Bulunması 328

a- Tutuklama Sebebi Olarak Kaçma, Saklanma ve Kaçma

Şüphesini Uyandıran Somut Olguların Varlığının Bulunması 328

b- Tutuklama Sebebi Olarak Delilleri Karartma Tehlikesinin

Bulunması. 330

D- Tutuklama Nedenlerinin Varsayılması  331

E- Ölçülü Olması  332

F- Muhakeme Şartlarının Gerçekleşmesi  333

G- Diğer Tutuklama Halleri. 333

4- Tutuklama Yasağı Bulunan Haller  334

5- Tutuklama Kararı 337

6- Tutuklama Kararına İtiraz. 341

7- Tutuklama Süresi . 343

8- Tutuklama Kararının Geri Alınması ve Salıverilme Talepleri  348

9- Salıverilenin Yükümlülükleri. 349

10- Tutuklamanın Yakınlara Bildirilmesi. 349

11- Tutukluluğun İncelenmesi 350

12- Tutuklama Nedeniyle Tazminat . 350

IV- Adli Kontrol (m. 109) . 351

1- Genel Açıklamalar  351

2- Kavram ve Tanım . 352

3- Adli Kontrol Yükümlülükleri . 354

4- Adli Kontrolün Uygulanma Şartları  357

A- Tutuklama Koşullarının Gerçekleşmiş Olması . 357

B- Bir Suç Dolayısıyla Yürütülen Soruşturma veya Kovuşturmanın

Bulunması 358

5- Karar Verecek Merci  359

6- Adli Kontrol Altında Geçen Süre  361

7- Adlî Kontrol Kararının Kaldırılması . 361

8- Adli Kontrol Tedbirlerine Uymama  363

9- Güvence Gösterilmesi 364

 

22 İçindekiler

V- Zorla Getirme (m. 146)  366

1- Genel Açıklamalar. 366

2- Şüpheli ve Sanığın Zorla Getirilmesi . 366

3- Tanık ve Bilirkişilerin Zorla Getirilmesi . 367

4- Mağdur ve Şikâyetçilerin Zorla Getirilmesi. 368

5- Karar Verecek Merci. 368

6- Süresi 369

7- Tedbirin İcrası . 370

VI- Arama (m. 116) 370

1- Genel Açıklamalar, Adli–Önleme Araması Ayrımı  370

2- Hukuki Niteliği  374

3- Aramanın Şartları 374

A- Genel Olarak, İlgilinin Rızası. 374

B- Makul Şüphe 376

C- Hakim Kararı veya Yetkili Merciin Yazılı Emri. 376

D- Aramaya Maruz Kalan Kişiye İlişkin Şartlar 379

a- Genel Olarak . 379

b- Şüpheli veya Sanık Nezdinde Yapılacak Arama. 380

c- Diğer Kişiler Nezdinde Yapılacak Arama . 380

E- Aramanın Yapılacağı Zamana İlişkin Şartlar . 381

F- Arama Yapılacak Yere İlişkin Şartlar. 382

a- Üstte Arama 382

b- Eşyada Arama . 382

c- Konutta Arama 383

d- İşyerinde Arama 385

e- Avukat Bürolarında Arama 385

f- Araçta Arama  386

4- Arama Kararı veya Emri 387

5- Aramanın İcrası. 387

6- Bilgisayarlarda, Program ve Kütüklerinde Arama. 388

VII- Elkoyma (m. 123) . 390

1- Genel Açıklamalar. 390

2- Elkoymanın Amacı, Hukuki Niteliği ve Müsadereden Farkı  392

3- Elkoyma İçin Aranan Şartlar . 394

A- Elkoymaya Müracaat Edebilmek İçin Aranan Şüphe . 394

B- Kişi Bakımından Şartlar  394

 

İçindekiler 23

C- Madde Bakımından Şartlar 395

4- Elkonulamayacak Eşya . 397

A- İçeriği Devlet Sırrı Niteliğindeki Belgeler. 397

B- Elkonulamayacak Mektuplar ve Belgeler  397

C- Basın Araçları. 399

5- Elkoyma Kararını Verme Yetkisi . 399

6- Elkoyma Kararının Yerine Getirilmesi  400

7- Elkonulan Eşyanın İadesi 401

8- Elkonulan Eşyanın Muhafazası veya Elden Çıkarılması  402

9- Elkoyma Sırasında Tesadüfen Elde Edilen Deliller 404

10- Özel Elkoyma Çeşitleri 404

A- Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma (m. 128)  405

B- Postada Elkoyma (m. 129). 407

C- Avukat Bürolarında Elkoyma (m. 130). 409

D- Bilgisayarlarda Elkoyma (m. 134)  410

E- Kaçaklarla İlgili Elkoyma (m. 248) 412

F- Basılmış Eserlere Elkoyma (Basın K. m.25) 413

11- İtiraz ve Denetim 413

12- Sona Ermesi . 414

VIII- Şirket Yönetimine Kayyım Tayini (m. 133) . 414

1- Genel Açıklamalar  414

2- Tedbirin Amacı ve Hukuki Niteliği  415

3- Tedbire Karar Verme Yetkisi  416

4- Tedbirin Uygulanma Şartları  417

A- Tedbirin Gerekli Olması. 417

B- Kuvvetli Suç Şüphesinin Varlığı 418

C- Katalogda Yer Alan Bir Suçun Olması  418

D- Tedbirin Uygulanmasının Ölçülü Olması . 419

IX- Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi (m. 135). 421

1- Genel Açıklamalar  421

2- Tedbirin Hukuki Niteliği 422

3- Tedbirin Uygulanma Şekilleri . 422

4- Tedbirin Uygulanabileceği Suçlar. 424

5- Tedbirin Uygulanabilme Şartları  428

6- Tedbirin Uygulanma Süresi  429

7- Tedbirin Uygulanabileceği Kişiler. 430

 

24 İçindekiler

8- Tedbire Karar Verecek Mercii. 433

9- İletişimin Denetlenmesi Yasağı. 435

A- Tanıklıktan Çekinme Yönünden . 435

B- Müdafi Yönünden  436

a- Sorunun Ortaya Konulması . 436

b- Çözüm Önerileri  437

10- İletişimin Denetlenmesi Tedbiri İçin Tazminat Talebinin

Değerlendirilmesi . 442

11- Tedbirin Uygulanması Sonucunda Elde Edilen Bilgilerin İmha

Edilmesi  443

12- Şüpheli veya Sanığın Üçüncü Kişilerle Yaptığı Görüşmelerin Delil

Değeri . 443

13- İletişimin Önleme Amaçlı Denetlenmesinin Uygulanabileceği Suç

Tipleri 446

14- İletişimin Önleme Amaçlı Olarak Denetlenmesi Konusunda Verilen

Yazılı Emrin Hâkimin Onayına Sunulması Sırasında Gerekli İşlemler 446

15- Önleme Amaçlı Gerçekleştirilen İletişimin Tespitinin Delil Değeri .448

16- Önleme Amaçlı Gerçekleştirilen İletişimin Tespiti Sonucu Elde

Edilen Bilgilerin Mahkûmiyet Hükmünde Kullanılması. 449

X- Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi (m. 139)  450

1- Genel Açıklamalar ve Kışkırtıcı Ajan Kavramı . 450

2- Tedbirin Uygulanma Şartları. 453

3- Gizli Soruşturmacının Görev ve Yetkileri  455

4- Tedbire Karar Verecek Merci ve Tedbirin Süresi  459

5- Tesadüfen Elde Edilen Deliller  460

XI- Teknik Araçlarla İzleme (m.140)  460

1- Genel Açıklamalar. 460

2- Tedbirin Uygulanma Şartları ve Kapsamı 462

3- Tedbire Karar Verecek Merci ve Tedbirin Süresi  463

4- Tesadüfen Elde Edilen Deliller  464

XII- Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat (m. 141). 465

1- Genel Açıklamalar. 465

2- Tazminat Nedenleri  466

3- Tazminatın Kapsamı . 478

4- Tazminat İsteminin Kabulü ve Karar Verecek Merci. 480

5- Tazminatın Geri Alınması 483

6- Tazminat İstenemeyecek Haller . 484

 

İçindekiler 25

 

SEKİZİNCİ BÖLÜM

CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT

 

1- CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT VE ESASLARI . 485

2- İSPAT ARACI OLARAK DELİLLER: ÖZELLİKLERİ VE ÇEŞİTLERİ 486

I- Genel Açıklamalar, Delilin Özellikleri ve Çeşitleri 486

II- Sanık Açıklamaları ve İkrar  490

1- Genel Açıklamalar  490

2- İfade ve Sorgunun Tarzı . 490

3- İfade Alma ve Sorguda Yasak Usuller. 492

III- Tanık Açıklamaları . 497

1- Genel Açıklamalar  497

2- Tanıkların Çağrılması 499

3- Tanıklıktan Çekinme. 500

4- Meslek ve Sürekli Uğraşıları Sebebiyle Tanıklıktan Çekinme . 502

5- Devlet Sırrı Niteliğindeki Bilgilerde Tanıklık . 503

6- Kendisi veya Yakınları Aleyhine Tanıklıktan Çekinme  505

7- Tanığın Yemini ve Dinlenmesi  505

IV- Sanık ve Tanıktan Başka Kişilerin Açıklamaları (m.50/1-c)  512

V- Yazılı Açıklamalar (Belgeler)  513

VI- Görüntü ve Ses Kaydeden Araçlarla Açıklamalar  517

VII- Belirti Delilleri (Maddi Deliller, İz) . 517

3- DELİLLERİN MUHAFAZA VE TOPLANMASINDA YETKİLİ MAKAM. 518

4- MADDİ DELİLLER; MUHAFAZASI, TOPLANMASI, AMBALAJLANMASI 521

I- Maddi Deliller (İz) ve Çeşitleri . 521

II- Maddi Delillerin Muhafaza Altına Alınması, Toplanması,

Ambalajlanması. 523

1- Olay Yeri İncelemesi, Muhafaza Altına Alma . 523

2- Maddi Delillerin (İz) Toplanması  525

3- Maddi Delillerin Ambalajlanması . 525

4- Delillerin Gönderileceği Yerler, Kriminal Polis Laboratuvarı ve

Bölümleri 526

A- Balistik Bölümü 527

B- Sahtecilik Bölümü 528

C- Patlayıcı Maddeler Bölümü . 529

D- Kimya Bölümü . 530

E- Teknik Fotoğraf Bölümü 530

F- Araştırma ve Geliştirme Bölümü . 530

 

26 İçindekiler

5- DELİLLERİN İKAMESİ.531

6- DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ537

7- DELİL YASAKLARI (DELİL ELDE ETME VE DEĞERLENDİRME YASAKLARI)542

I- Genel Açıklamalar 542

II- Mutlak Değerlendirme Yasağı 548

III- Nisbi Değerlendirme Yasağı . 557

IV- Değerlendirme. 558

8- BİLİRKİŞİ 559

I- Kavram. 559

II- Bilirkişinin Hukuki Niteliği  562

III- Uzman Mütalaası-Teknik Müşavir . 563

IV- Bilirkişinin Görevlendirilmesi . 565

VI- Bilirkişinin Görevini Yerine Getirmemesi . 569

VII- Bilirkişinin Reddi ve Çekinmesi  570

VIII- Bilirkişiye Başvurulması Gerekli Haller. 571

1- Bilirkişiye Başvurulabilecek Haller  571

2- Bilirkişiye Başvurulması Zorunlu Haller  573

A- Sahte Para ve Değerler Üzerinde Yapılacak İncelemeler (m. 73). 574

 

B- Şüpheli veya Sanığın Bilincinin İncelenmesi (Müşahade-

Gözlem Altına Alma, m.74) 574

 

C- Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek

Alınması . 575

a- Genel Olarak . 575

b- Hukuki Niteliği ve Amacı . 576

c- Dış Beden Muayenesi 577

d- İç Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma 578

e- Diğer Kişilerin Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek

Alınması  580

D- Moleküler Genetik İncelemeler . 581

E- Fizik Kimliğin Tespiti. 582

F- Ölü Muayenesi ve Otopsi. 584

a- Ölü Muayenesi  584

b- Otopsi 585

3- Bilirkişiye Başvurulabilecek Diğer Bazı Haller . 586

9- KEŞİF .587

10- TEŞHİS VE YÜZLEŞTİRME 589

I- Teşhis . 589

1- Genel Açıklamalar ve Kanuni Düzenleme. 589

 

İçindekiler 27

2- Teşhise Katılacak Olan Kişiler, Müdafinin Durumu  591

3- Teşhisin İcrası. 592

II- Yüzleştirme 595

 

DOKUZUNCU BÖLÜM

CEZA MUHAKEMESİNİN YÜRÜYÜŞÜ

 

1- GENEL AÇIKLAMALAR 597

2- SORUŞTURMA EVRESİ 597

I- Kavram, Soruşturma Evresinde Yetkili Olanlar 597

II- Delillerin Toplanması ve Muhafaza Altına Alınması  603

III- Soruşturmanın Gizliliği, Lekelenmeme Hakkı 604

IV- Soruşturmanın Sona Ermesi  604

1- İddianamenin Düzenlenmesi . 605

A- Genel Açıklamalar, Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi. 605

B- Maslahata Uygunluk – Kamu Davası Açmada Takdir Yetkisi. 606

C- İddianamede Bulunması Gereken Hususlar – Davasız

Yargılama Olmaz İlkesi  607

2- Soruşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar  608

3- Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (Takipsizlik Kararı) ve

Denetimi  610

3- ARA MUHAKEME EVRESİ 613

I- Genel Açıklamalar . 613

II- İddianamenin Değerlendirilmesi . 614

1- İddianamenin Kabulü . 614

2- İddianamenin İadesi. 614

4- KOVUŞTURMA EVRESİ . 618

I- Duruşma Hazırlığı Evresi 618

II- Duruşma Devresi . 621

1- Genel Açıklamalar  621

2- Duruşmada Yapılacak İşlemler. 622

3- Duruşmada Bulunması Zorunlu Olan Kimseler  624

4- Sanığın Duruşmadan Vareste (Bağışık) Tutulması 625

5- Delillerin Ortaya Konulması ve Tartışılması . 626

A- Duruşmada Anlatılması Zorunlu Belge ve Tutanaklar . 628

B- Duruşma Tutanağı. 628

6- Doğrudan Soru Yöneltme, Çapraz Sorgu 629

7- Tercüman Bulundurulması. 630

 

28 İçindekiler

III- Son Karar (Hüküm) Devresi 631

1- Genel Açıklamalar, Hüküm, Karar. 631

2- Hükmün Konusu, Fiili Değerlendirmede Mahkemenin Yetkisi,

Suçun Niteliğinin Değişmesi, Ek Savunma Hakkı (m. 224-226). 634

3- Hüküm Vermek Üzere Müzakereye Katılacak Hakimler,

Müzakerenin Yönetimi ve Oyların Toplanması (m. 227-229). 638

4- Hükümde Bulunması Zorunlu Olan Hususlar, Hükmün Tefhiminden

Sonra Gerekçeli Karar Yazılmadan Hâkimin Vefatı veya Kararı

İmzalayamayacak Hâle Düşmesi (m. 232)  641

5- Hükmün Gerekçesi, Gerekçede Gösterilmesi Gereken Hususlar (m.

232/3, m. 230) 645

6- Hükmün Açıklanması (m.231/1-4) 648

5- HÜKÜM ÇEŞİTLERİ (M. 223).649

I- Genel Açıklamalar 649

II- Beraat Hükmü 650

1- Genel Olarak. 650

2- Unsurlara İlişkin Beraat Hükmü 651

A- Yüklenen Fiilin Kanunda Suç Olarak Tanımlanmamış Olması

Sebebiyle Beraat (m. 223/2 a) . 651

B- Yüklenen Suç Açısından Failin Kast veya Taksirinin

Bulunmaması (Manevi Unsurun Oluşmaması) Sebebiyle Beraat

Hükmü (m. 223/2 c). 653

C- Yüklenen Fiil Sanık Tarafından İşlenmesine Rağmen, Olayda Bir

Hukuka Uygunluk Sebebinin Bulunması Dolayısıyla Beraat (m.

223/2-d). 657

a- Kanun Hükmünü Yerine Getirme ( TCK m. 24/1)  658

b- Hukuka Uygun Emrin İfası (TCK m.24/2). 658

c- Meşru Savunma (TCK m. 25/1) . 659

d- Hakkın Kullanılması (TCK m. 26/1)  660

e- İlgilinin Rızası (TCK m. 26/2) 661

aa- Genel Bilgiler, Tipikliği Kaldıran Rıza, Hukuka

Uygunluk Sebebi Olan Rıza 661

bb- Hukuka Uygunluk Sebebi Olan İlgilinin Rızası ve

Bunun Şartları . 663

3- Sübuta İlişkin Beraat Hükmü  665

A- “Yüklenen Suçun Sanık Tarafından İşlenmediğinin Sabit

Olması” Sebebiyle Beraat Hükmü (m. 223/2 b). 665

B- “Suçun Sanık Tarafından İşlendiğinin Sabit Olmaması

Sebebiyle Beraat Hükmü ” (Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi)

(m. 223/2 e) . 666

 

İçindekiler 29

III- “Kusurun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer Olmadığı

Hükmü (m. 223/3 a,b,c,d) . 670

1- Genel Bilgiler, Manevi Unsur Kusurluluk Ayrımı, Fiil Yeteneği, 670

2- Kusurluluğu Kaldıran Sebepler. 675

A- Yüklenen Suçla Bağlantılı Olarak Yaş Küçüklüğü, Akıl Hastalığı

veya Sağır ve Dilsizlik Hali ya da Geçici Nedenlerin Bulunması

Sebebiyle Kusurunun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza

Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (m. 223/3 a). 676

a- Yaş Küçüklüğü. 676

aa- On İki Yaşını Bitirmemiş Olanlar . 677

bb- On İki Yaşını Bitirip On Beş Yaşını Bitirmemiş Olanlar  677

b- Akıl Hastalığı . 678

c- Sağır Dilsizlik . 679

d- Geçici Nedenler  681

aa- Genel Açıklamalar. 681

bb - İrade Dışı Alınan Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisi

Altında Olma. 682

B- Yüklenen Suçun Hukuka Aykırı Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine

Getirilmesi Suretiyle veya Zorunluluk Hali ya da Cebir veya

Tehdit Etkisiyle İşlenmesi Hallerinde, Kusurunun Bulunmaması

Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü Verilmesi

(m. 223/3 b)  683

a- Yüklenen Suçun Hukuka Aykırı Bağlayıcı Emrin Yerine

Getirilmesi Suretiyle İşlenmesi Dolayısıyla Ceza

Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (TCK m. 24/3-4)  683

b- Yüklenen Suç Zorunluluk Halinde (TCK m. 25/2)

İşlendiğinden Kusurunun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza

Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (m. 223/3 b) 685

c- Yüklenen Suçun Cebir veya Tehdit (TCK m.28) Altında

İşlenmesi Sebebiyle Kusurunun Bulunmaması Dolayısıyla

Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı (m. 223/3 b) . 686

d- Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku ve Telaş

Nedeniyle Aşılması Halinde Kusurunun Bulunmaması

Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (m.

223/3- c).  687

e- “Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Hataya Düşülmesi”

Sebebiyle Kusurun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza

Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (m. 223/3 d) 690

 

IV- İşlenen Fiil Suç Olma Özelliğini Devam Ettirmesine Rağmen Suç

Politikası Gereği Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Verilmesi

(m.223/4)  694

 

30 İçindekiler

1- İşlenen Fiil Suç Olma Özelliğini Devam Ettirmesine Etkin Pişmanlık

Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü (m. 223/4 a) 694

2- İşlenen Fiil Suç Olma Özelliğini Devam Ettirmesine Rağmen Şahsî

Cezasızlık Sebebinin Varlığı Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer

Olmadığına Dair Hüküm (m. 223/4 b)  696

3- İşlenen Fiilin Suç Olma Özelliğini Devam Etmesine Rağmen

Hakaretin Karşılıklı Olması Sebebiyle Ceza Verilmesine Yer

Olmadığına Dair Hüküm (m. 223/4 c). 699

4- İşlenen Fiilin Haksızlık İçeriğinin Azlığı Dolayısıyla Ceza Verilmesine

Yer Olmadığı Hükmü (m. 223/4 d) 701

V- Mahkumiyet Hükmü  705

VI- Güvenlik Tedbirlerine Hükmedilmesi. 705

VII- Davanın Reddi 706

VIII- Davanın Düşmesi . 707

IX- Adli Yargı Dışındaki Bir Yargı Merciine Yönelik Görevsizlik Kararı

Verilmesi  709

X- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması  710

1- Genel Olarak. 710

2- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartları . 713

A- Suça İlişkin Şartlar (Objektif Şartlar)  713

B- Faile İlişkin Şartlar (Sübjektif Şartlar). 714

3- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Yasak Olduğu Haller. 717

4- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Uygulanması 717

5- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Sonuçları 718

6- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Kanun Yolu

Denetimi. 719

XI- Basit Yargılama Usulü  720

 

ONUNCU BÖLÜM

KANUN YOLLARI

 

1- GENEL AÇIKLAMALAR 725

I- Terim, Tanım 725

II- Amacı . 725

III- Kanun Yolunun Öngörülmüş Olması 726

IV- Kanun Yollarının Konusu 726

V- Başvuru Şartı Olarak Hukuki Yararın İhlal Edilmesi 727

VI- Kanun Yollarına Gidebilecekler 727

 

İçindekiler 31

1- Genel Açıklamalar  727

2- Cumhuriyet Savcısı. 728

3- Şüpheli veya Sanık 729

4- Katılan (Müdahil) . 730

5- Yasal Temsilci ve Eş  730

6- Müdafi veya Katılan Vekili Olarak Avukat  731

7- Diğer Kişiler  732

VII- Kanun Yoluna Başvurmanın Etkisi . 733

1- Aktarma . 733

2- Yayılma. 733

3- Durdurma. 734

VIII- Başvuruda Yanılma . 734

IX- İstem . 735

X- Başvurudan Vazgeçme ve Başvurunun Geri Alınması . 736

XI- Aleyhe Değiştirme Yasağı  737

XII- Çeşitleri  738

2- İTİRAZ . 739

I- Tanım. 739

II- İtirazın Konusu. 740

III- İtiraz Sebepleri  740

IV- İtiraz Kanun Yoluna Başvurabilecek Kişiler 740

V- İtiraz Süresi 741

VI- İtirazı İnceleyecek Merci 741

VII- İtiraz İncelemesi  743

3- İSTİNAF . 745

I- Genel Açıklamalar . 745

II- İstinafa Tabi Kararlar . 747

1- Resen İstinafa Tabi Kararlar . 747

2- Talep Üzerine İstinafa Tabi Kararlar. 748

III- İstinafa Tabi Olmayan Kararlar 749

IV- Doğrudan Temyize Tabi Kararlar. 750

V- İstinaf Sonrası Kesinleşen Kararlar  750

VI- Başvuru Hakkı Olanlar . 752

VII- Başvuru Süresi. 752

VIII-Başvuru Şekli . 753

IX- İstinaf Başvurusunun Hükmü Veren Mahkeme Tarafından Reddi  754

 

32 İçindekiler

X- İstinaf Talebinin Tebliği ve Cevabı 754

XI- Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığının Görevleri 755

XII- Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairesinin Görevi  756

1- Dosya Üzerinde Ön İnceleme . 756

2- İnceleme. 757

3- Duruşma Hazırlığı . 758

4- İstinaf Duruşması 758

5- Görevsizlik Kararlarını İnceleme . 759

6- Koruma Tedbirlerine Müracaat  760

XIII-Başvurunun Etkisi  760

XIV-Aleyhe Bozma ve Direnme Yasağı 760

XV- Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairelerinin Verdikleri Kararlar

Arasındaki Uyuşmazlığın Giderilmesi. 761

XVI-İstinaf Sonrası Kanun Yolu . 761

4- TEMYİZ762

I- Genel Açıklamalar 762

II- Temyiz Mercii Olarak Yargıtay . 763

1- Ceza Muhakemesinde Olay ve Hüküm Mahkemesi Ayrımı 764

2- Yargıtay’ın Görev Alanı . 769

A- Yargıtay’ın Görev Alanının Ceza Muhakemesi İlkeleriyle

Sınırlandırılması . 772

B- Yargıtay’ın Görev Alanının Hukuki Tanımlama İle

Sınırlandırılması . 775

III- Temyiz Kanun Yolu. 777

IV- Temyiz İncelemesinin Konusu 779

1- Genel Bilgiler  779

2- 24 Ekim 2019 tarihinde Yürürlüğe Giren 7188 sayılı Kanunla

Getirilen istisnalar  783

V- Temyiz İncelemesinin Kapsamı 784

VI- Temyiz Sebepleri 786

1- Hukuk Kuralının Uygulanmaması veya Yanlış Uygulanması . 788

2- Hukuka Kesin Aykırılık Hâlleri . 790

A- Mahkemenin kanuna uygun olarak teşekkül etmemiş olması

(m. 289/1-a). 790

B- Hâkimlik görevini yapmaktan kanun gereğince yasaklanmış

hâkimin hükme katılması (m. 289/1-b) 791

 

İçindekiler 33

C- Geçerli şüphe nedeniyle hakkında ret istemi öne sürülmüş

olup da bu istem kabul olunduğu hâlde hâkimin hükme

katılması veya bu istemin kanuna aykırı olarak reddedilip

hâkimin hükme katılması (m. 289/1-c) . 791

D- Mahkemenin kanuna aykırı olarak davaya bakmaya kendini

görevli veya yetkili görmesi (m. 289/1-d) 792

E- Cumhuriyet savcısı veya duruşmada kanunen mutlaka hazır

bulunması gereken diğer kişilerin yokluğunda duruşma

yapılması (m. 289/1-e)  793

F- Duruşmalı olarak verilen hükümde aleniyet kuralının ihlâl

edilmesi (m. 289/1-f). 793

G- Hükmün 230’uncu Maddede Gösterilen Şekilde Gerekçe

İçermemesi (m. 289/1-g). 794

H- Hüküm için önemli olan hususlarda mahkeme kararı ile

savunma hakkının sınırlandırılmış olması (m. 289/1-h)  795

İ- Hükmün hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delile

dayanması (m. 289/1-i) . 795

VII- Temyiz İstemi ve Süresi . 796

VIII- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının Görevi  796

IX- Temyiz İncelemesi Sonunda Verilen Kararlar 797

X- Temyiz İsteminin Esastan Reddi veya Hükmün Bozulması 803

XI- Yargıtay Kararının Gönderileceği Merci  803

XII- Hükmün Bozulmasının Diğer Sanıklara Sirayeti. 804

5- KANUN YARARINA BOZMA 804

I- Genel Açıklamalar . 804

II- Başvuracak Merci  807

III- Bozma Nedenleri ve Karar Çeşitleri. 808

6- CUMHURİYET BAŞSAVCISININ OLAĞANÜSTÜ İTİRAZI 809

I- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının İtiraz Yetkisi . 809

Genel Açıklamalar 809

İtiraz Üzerine Yapılacak İnceleme 811

Başvuru Usulü 812

Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığının İtiraz Yetkisi. 814

7- YARGILAMANIN YENİLENMESİ . 815

I- Genel Açıklamalar . 815

II- Yargılamanın Yenilenmesi İsteminde Bulanabilecekler. 816

III- Yargılamanın Yenilenmesinde Süre. 816

IV- Yargılamanın Yenilenmesinin Kabul Edilmeyeceği Hâl 817

 

34 İçindekiler

V- Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri 817

1- Yargılamanın Hükümlü Lehine Yenilenmesi Sebepleri . 817

2- Yargılamanın Hükümlü Aleyhine Yenilenmesi Sebepleri 825

VI- Yenileme İsteminin Kabule Değer Olup Olmadığı Kararı . 827

8- ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU .829

I- Genel Açıklamalar 829

II- Bireysel Başvuru Hakkının Konusu. 830

III- Bireysel Başvuru Hakkının Amacı. 831

IV- Bireysel Başvurunun Kabul Edilebilirlik Şartları . 832

1- Kişi Bakımından Yetki 832

2- Yer Bakımından Yetki 833

3- Zaman Bakımından Yetki  833

4- Konu Bakımından Yetki. 833

A- Başvuruya Konu Olabilecek Eylem ve İşlemler  833

B- Başvuruya Konu Olamayacak Eylem ve İşlemler . 834

V- Olağan Kanun Yollarının Tüketilmesi . 835

VI- Başvuru Süresi . 835

VII- Hukuki Yarar Bulunması. 836

VIII- İhlal İddiasının Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması . 836

IX- Başvurunun İncelenmesi 837

1- Ön İnceleme . 837

2- Kabul Edilebilirlik İncelemesi  837

3- Esas Hakkında İnceleme . 837

KAYNAKÇA.843