İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 7 İÇİNDEKİLER 9 KISALTMALAR 15 GİRİŞ 17 BİRİNCİ BÖLÜM AKIL HASTALIĞI § 1. GENEL AÇIKLAMALAR 23 § 2. AKIL HASTALIĞI VE BAĞLANTILI KAVRAMLAR 27 I. SAĞLIK VE HASTALIK KAVRAMLARI 27 II. NORMAL VE ANORMAL KAVRAMLARI 30 III. RUH SAĞLIĞI KAVRAMI 33 IV. AKIL HASTALIĞI KAVRAMI 35 A. Terminoloji Sorunu 35 B. Akıl Hastalığı Kavramının Tanımlanması 40 V. AKIL MALULİYETİ (AKLİ MALULİYET) KAVRAMI 44 VI. AKIL ZAYIFLIĞI KAVRAMI 45 VII. TEMARUZ (AKIL HASTALIĞI TAKLİDİ/SİMÜLASYON) KAVRAMI 47 § 3. AKIL HASTALIKLARININ SEBEPLERİ VE BELİRTİLERİ 50 I. GENEL AÇIKLAMALAR 50 II. AKIL HASTALIKLARININ SEBEPLERİ 51 III. AKIL HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ 54 § 4. AKIL HASTALIKLARININ SINIFLANDIRILMASI 57 § 5. TARİHSEL SÜREÇTE AKIL HASTALIĞI VE AKIL HASTALARINA YAKLAŞIM TARZLARI 60 I. GENEL OLARAK 60 II. İLK ÇAĞLAR 61 III. ORTA ÇAĞ 62
IV. RÖNESANS DÖNEMİ VE SONRASI 65 V. TÜRK VE İSLAM TOPLULUKLARININ TARİHSEL SÜREÇTE AKIL HASTALIĞINA YAKLAŞIMI 67 § 6. CEZA VE CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU BAKIMINDAN AKIL HASTALIĞININ KARŞILAŞTIRILMASI 72 İKİNCİ BÖLÜM AKIL HASTALIĞININ TESPİTİ § 1. AKIL HASTALIĞININ TESPİT EDİLMESİ ZORUNLULUĞUNUN SEBEPLERİ 79 I. GENEL AÇIKLAMALAR 79 II. CEZA SORUMLULUĞU ÜZERİNDEKİ ETKİSİ SEBEBİYLE MUHAKEME SÜRECİNDE AKIL HASTALIĞININ TESPİTİ ZORUNLULUĞU 80 III. CEZA MUHAKEMESİNİN AMACIYLA BAĞLANTILI OLARAK AKIL HASTALIĞININ ARAŞTIRILMASI ZORUNLULUĞU 82 IV. YARGILAMANIN YÜRÜYÜŞÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ SEBEBİYLE AKIL HASTALIĞININ TESPİTİ ZORUNLULUĞU 88 § 2. GÖZLEM ALTINA ALMA 88 I. GENEL AÇIKLAMALAR 88 II. GÖZLEM ALTINA ALMA İŞLEMİNİN TANIMI, AMACI VE KANUNİ DÜZENLEME 91 A. Tanım ve Kanuni Düzenleme 91 B. Gözlem Altına Almanın Amacı 93 III. GÖZLEM ALTINA ALMA KURUMUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ 94 A. Gözlem Altına Almanın Hukuki Niteliği ile İlgili Doktriner Fikirler ve Kanaatimiz 94 B. Gözlem Altına Alma İşleminin Hukuki Niteliğinden Çıkarılan Sonuçlar ve Bazı İstisnai Durumlar 103 IV. GÖZLEM ALTINA ALMA KURUMUNUN BAZI KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 108 A. Gözaltına Alma. 108 B. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 111 C. Akıl Hastalığı Nedeniyle İnfazın Geriye Bırakılması (5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun m. 16) 114 D. Sosyal İnceleme (ÇKK m. 35) 116 E. Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması (MK m. 432 vd.) 122 F. Akıl Hastalığı Sebebiyle Önleme Yakalaması (PVSK m. 13) 126
V. GÖZLEM ALTINA ALMANIN ŞARTLARI 128 A. Şüpheli veya Sanığın Fiili İşlediği Yönünde Kuvvetli Şüpheler Bulunması 129 B. Uzman Hekimin Kişinin Gözlem Altına Alınması Yönünde Öneride Bulunması 136 C. Cumhuriyet Savcısı ile Müdafiin Dinlenmiş Olması 140 D. Hâkim veya Mahkeme Kararı Bulunması 143 VI. GÖZLEM ALTINA ALMANIN UYGULANMASI ZORUNLU BİR TEDBİR OLUP OLMADIĞI SORUNU 146 VII. GÖZLEM SÜRESİ 150 VIII. GÖZLEM YERİ 158 IX. GÖZLEM RAPORUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ VE BU RAPORDA YER VERİLEN TESPİTLERİN ÖNCEKİ İŞLEMLERE ETKİSİ 164 X. GÖZLEM ALTINA ALMA KARARININ HUKUKİ DENETİMİ 169 XI. GÖZLEM RAPORUNUN BAĞLAYICILIĞI SORUNU 175 XII. GÖZLEM RAPORUNUN DELİL OLARAK DEĞERLENDİRİLİP DEĞERLENDİRİLEMEYECEĞİ SORUNU 176 XIII. MAHSUP 179 XIV. ÇOCUKLAR VE GÖZLEM ALTINA ALMA 183 XV. ADLİ TIP KURUMU KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ M. 11 HÜKMÜNÜN İNCELENMESİ 185 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM AKIL HASTALIĞININ SONUÇLARI § 1. GENEL AÇIKLAMALAR 189 § 2. AKIL HASTALARI HAKKINDA SORUŞTURMA EVRESİNDE VERİLEBİLECEK KARAR TÜRLERİ 190 I. SORUŞTURMA AŞAMASINI BİTİREN KARAR TÜRLERİ 190 II. FİİLİ İŞLEDİĞİ SIRADA AKIL HASTASI OLAN ŞÜPHELİYLE İLGİLİ OLARAK SORUŞTURMA AŞAMASINDA VERİLEBİLECEK KARAR TÜRLERİ 191 III. FİİLİ İŞLEDİKTEN SONRA AKIL HASTASI OLAN ŞÜPHELİYLE İLGİLİ OLARAK SORUŞTURMA AŞAMASINDA VERİLEBİLECEK KARAR TÜRLERİ 195 § 3. AKIL HASTALARININ YARGILANMASI VE AKIL HASTALIĞININ KOVUŞTURMA EVRESİNDE VERİLEBİLECEK KARARLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 199 I. AKIL HASTALIĞININ YARGILAMANIN YÜRÜYÜŞÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ VE BAZI ÖNERİLER. 200
II. FİİLİ İŞLEDİĞİ SIRADA AKIL HASTASI OLAN SANIKLA İLGİLİ OLARAK KOVUŞTURMA AŞAMASINDA VERİLEBİLECEK HÜKÜM TÜRLERİ 212 A. Beraat Kararı 214 B. Kusurun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı (CMK m. 223/3) 216 C. Güvenlik Tedbiri Uygulanması Kararı 219 III. FİİLİ İŞLEDİKTEN SONRA AKIL HASTASI OLAN SANIKLA İLGİLİ OLARAK KOVUŞTURMA AŞAMASINDA VERİLEBİLECEK KARAR TÜRLERİ 229 A. Beraat Kararı 229 B. Kusurun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı 229 1. Yaş Küçüklüğü ile Fiilin İşlenmesinden Sonra Ortaya Çıkan Akıl Hastalığının Birleşmesi 230 2. Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Diğer Hâller ile Fiilin İşlenmesinden Sonra Ortaya Çıkan Akıl Hastalığının Birleşmesi 232 C. Durma ve Düşme Kararları 235 1. Akıl Hastalığı Nedeniyle Durma Kararı Verilmesinin Gerekçeleri 235 2. Akıl Hastalığı Nedeniyle Durma Kararı Verilmesi ve Sonuçları 239 3. Düşme Kararı 246 D. Akıl Hastaları Hakkında Verilebilecek Diğer Karar Türleri 248 § 4. TEBLİGAT VE ESKİ HÂLE GETİRMEYE İLİŞKİN HÜKÜMLERİN AKIL HASTALIĞI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 250 I. AKIL HASTALARINA TEBLİGAT YAPILIP YAPILAMAYACAĞI SORUNU 250 II. ESKİ HÂLE GETİRME HÜKÜMLERİNİN AKIL HASTALARI BAKIMINDAN UYGULANABİLİRLİĞİ 253 § 5. TANIKLIĞA İLİŞKİN HÜKÜMLERİN AKIL HASTALIĞI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 256 I. AKIL HASTALARININ TANIK OLUP OLAMAYACAĞI SORUNU 256 II. AKIL HASTALIĞININ TANIKLIK BAKIMINDAN DOĞURDUĞU SONUÇLAR 259 A. Akıl Hastası Tanıkların Çağrılması ve Zorla Getirme 259 B. Akıl Hastalarının Tanıklıktan Çekinmesi 261 C. Akıl Hastası Tanıkların Yeminden Çekinmesi 265
§ 6. KORUMA TEDBİRLERİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİN AKIL HASTALIĞI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 267 I. GENEL OLARAK 267 II. CMK’DA YER VERİLEN BAZI KORUMA TEDBİRLERİNİN AKIL HASTALARI BAKIMINDAN UYGULANABİLİRLİĞİ 270 A. Yakalama ve Gözaltına Alma 270 B. Tutuklama 272 C. Adlî Kontrol 281 D. Arama 283 E. Diğer Koruma Tedbirleri. 286 § 7. MÜDAFİ VE VEKİLLE İLGİLİ BAZI HÜKÜMLERİN AKIL HASTALIĞI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 288 I. GENEL AÇIKLAMALAR 288 II. AKIL HASTALARININ MÜDAFİ VE VEKİL GÖREVLENDİRİP GÖREVLENDİREMEYECEĞİ SORUNU 291 III. ZORUNLU MÜDAFİLİK VE VEKİLLİĞE İLİŞKİN HÜKÜMLERİN AKIL HASTALIĞI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 297 § 8. KAMU DAVASINA KATILMAYA İLİŞKİN HÜKÜMLERİN AKIL HASTALIĞI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 300 I. DAVAYA KATILMA HAKKI VE AKIL HASTALIĞININ DAVAYA KATILMA HAKKI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN TARTIŞILMASININ GEREKÇELERİ 300 II. AKIL HASTALIĞININ DAVAYA KATILMA HAKKI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 304 § 9. UZLAŞTIRMAYA İLİŞKİN HÜKÜMLERİN AKIL HASTALIĞI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 312 I. GENEL OLARAK 312 II. ŞÜPHELİ VEYA SANIĞIN AKIL HASTASI OLMASININ UZLAŞTIRMA BAKIMINDAN SONUÇLARI 315 III. MAĞDUR VEYA SUÇTAN ZARAR GÖRENİN AKIL HASTASI OLMASININ UZLAŞTIRMA BAKIMINDAN SONUÇLARI 319 SONUÇ 321 KAYNAKÇA 337
