Ceza Muhakemesi Hukukunda Çapraz Sorgu

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
2. Basıya Önsöz 7
Önsöz 9
Kısaltmalar 19
Giriş 21
1. Bölüm
KAVRAM, ÇAPRAZ SORGUYA HAKİM OLAN
CEZA MUHAKEMESİ İLKELERİ, CEZA MUHAKEMESİNE HAKİM OLAN SİSTEMLER, TARİHÇE VE
ÇAPRAZ SORGUNUN İNSAN HAKLARI BAKIMINDAN ÖNEMİ
§1. KAVRAM 23
I. Sorgu Kavramı 23
A. Genel Olarak 23
B. Dar Anlamda 24
C. Geniş Anlamda 25
D. Özellikleri 26
II. Çapraz Sorgunun Tanımı ve Özellikleri 27
III. Çapraz Sorgunun Amacı 36
IV. Çapraz Sorgunun Konu ve Kişi Bakımından Sınır ve İstisnaları 38
V. Sorgu ve Çapraz Sorgu Arasındaki Farklar 42
VI. Delillerle İlişkisi 48
§2. ÇAPRAZ SORGUYA HAKİM OLAN CEZA MUHAKEMESİ İLKELERİ 53
I. Hukuk Devleti İlkesi 53
II. Susma Hakkı 58
III. İnsan Haysiyetinin Dokunulmazlığı İlkesi 62
IV. Adil Yargılanma (Dürüst İşlem) İlkesi 64
V. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi 69
VI. Maddi Gerçeğin Araştırılması İlkesi 71
VII. Vasıtasızlık İlkesi 73
VIII. Sözlülük– Yazılılık İlkesi 74
IX. Silahların Eşitliği İlkesi 78
X. Meramını Anlatabilme İlkesi 80
XI. Özel Hayatın Gizliliği İlkesi 81
§3. CEZA MUHAKEMESİ SİSTEMLERİ 83
I. İtham Sistemi, Tahkik Sistemi, Karma Sistem 83
II. Taraf Muhakemesi Sistemi, Makam Muhakemesi Sistemi 89
III. Türk Hukukundaki Durum 91
§4. ÇAPRAZ SORGUNUN TARİHÇESİ 92
I. Anglo– Sakson Ülkelerindeki Gelişimi 92
II. Kıta Avrupası Ülkelerinde Gelişimi 95
III. Türk Ceza Muhakemesindeki Gelişimi 101
§5. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNDE ÇAPRAZ SORGU 104
I. Genel Olarak 104
II. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Bakış Açısı 104
III. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Muhakemelerinde Çapraz Sorgu 107
§6. İNSAN HAKLARI BAKIMINDAN ÇAPRAZ SORGU 109
I. Genel Olarak 109
A. Savunma Hakkı 109
B. Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması Hakkı 112
II. Önemi 113
2. Bölüm
ÇAPRAZ SORGU SİSTEMİNE KATILANLAR,
DELİLLER, USUL, TÜRK HUKUKUNDAKİ DÜZENLEMELER
§1. ÇAPRAZ SORGU SİSTEMİNE KATILAN KİŞİLER BAKIMINDAN 115
I. Savcı 115
A. Genel Olarak 115
B. Çapraz Sorgu Kuralları Çerçevesinde Savcının Amacı ve Sorumlulukları 121
II. Avukat 124
A. Genel Olarak 124
B. Çapraz Sorgu Kuralları Çerçevesinde Avukatın Sorumlulukları 132
III. Hakim 134
A. Genel Olarak 134
B. Meslekten Hakim – Meslekten Olmayan Hakim 138
C. Çapraz Sorgu Kuralları Çerçevesinde Hakimin Sorumlulukları 140
IV. Şüpheli veya Sanık 143
A. Genel Olarak 143
B. Çapraz Sorgu Bakımından 147
1. Mukayeseli Hukuk Düzenlemeleri 147
2. Türk Hukuku Düzenlemeleri 150
V. Tanık 152
A. Genel Olarak 152
B. Tanığın Çapraz Sorgu Bakımından Önemi ve Konumu 158
C. Tanığın Beyanda Bulunma Yükümlülüğü ve Yaptırımları 160
D. Gizli Tanık 163
1. Mevcut Düzenleme 164
2. AİHM’in Yaklaşımı 169
3. Anayasa Mahkemesinin Bakış Açısı 173
4. Gizli Soruşturmacının Gizli Tanık Olarak Dinlenmesi 179
E. Tanığın Güvenilirliğinin Denetlenmesi 180
VI. Bilirkişi 180
A. Genel Olarak 180
B. Bilirkişilerin Çapraz Sorgusu 183
§2. DELİLLER 188
1. Kavram 188
II. Çapraz Sorgu Bakımından Delillerin İncelenmesi 190
A. Genel Olarak 191
B. Hatalar 193
1. Olaya İlişkin Hatalar 194
a. Gözlem Hataları 194
aa. Olayın Özelliklerinden Kaynaklanan Gözlem Hataları 195
bb. Çevresel Koşullardan Kaynaklanan Gözlem Hataları 199
cc. Tanığın Kişisel Özelliklerinden Kaynaklanan Gözlem Hataları 199
b. Hafızadan Kaynaklanan Hatalar 202
2. Kimlik Teşhisine İlişkin Hatalar 207
a. Görsel Kimlik Teşhisi 209
b. Dolaylı Deliller (Tali Deliller) 215
C. Gözleme ve Hafızaya Dayalı Delillerin Sınanması 218
D. Yalanlar 222
1. Genel Olarak 222
2. Yalan Söyleyen Tanıkların Sınıflandırılması 227
a. İddia Makamı Tanıkları 228
b. Savunma Makamı Tanıkları 231
c. Tarafsız Tanıklar 232
3. Yalan Konuları 232
4. Yalan Çeşitleri 233
a. Gerçeğe Tamamen Aykırı Olan Açıklamalar 233
b. Tereddütlü ve Kaçamak Cevaplar Vermek Suretiyle Söylenen Yalanlar 234
c. Bazı Önemli Gerçeklerin Atlanması Suretiyle Oluşan Yalanlar 236
d. Yanlış Nitelendirmelerde Bulunmak Suretiyle Oluşturulan Yalanlar 237
5. Yalanın Tespiti 239
III. Delil Yasakları 240
§3. USUL 246
I. Genel Olarak 246
II. Birinci Aşama Doğrudan Soru Sorma 250
A. Genel Olarak 250
B. Doğrudan Soru Sorma Faaliyetinin Amaçları ve Özellikleri 250
1. Dava Teorisi 252
2. Kavranılır Olmak 253
a. Konuşma 254
b. Yer 254
c. İnsanlar 255
d. Düzenleme ve Kronolojik Sıralandırma 255
e. Görsel Yardımlar 256
f. Tekrarlar 256
g. Delilin Zenginleştirilmesi 257
h. Delilin Kendi İçinde Detaylandırılması 257
3. İkna Edici Olmak 258
a. Hikaye 259
b. Gerçeklik 259
c. Canlandırma 260
d. Ayrıntı Seçimi 260
e. Zayıf Noktalar 260
4. Sorular 261
a. Genel Olarak 261
b. Doğrudan Soru Sorma Aşamasında Sorulacak Soruların Niteliği 264
aa. Ucu Açık Sorular 265
bb. Yönlendirici Sorular 265
aaa. Genel Olarak 265
bbb. İstisnaları 268
cc. Yanıltıcı Sorular 271
5. Çapraz Sorguya Hazırlık 272
a. Zayıf Noktaların Ortaya Çıkarılması 272
aa. Zayıf Noktaların Ortaya Çıkarılmasının Avantajları 273
bb. Zayıf Noktaların Ortaya Çıkarılmasının Dezavantajları 273
cc. Sonuçları 274
b. Delillerin Desteklenmesi 275
aa. İfadenin Gerçeği Yansıtması Bakımından Güvenilirliğinin Artırılması 276
aaa. Gözleme İlişkin Eksiklikler 276
bbb. Hafızaya İlişkin Eksiklikler 276
ccc. Tanığa Güvenin Sağlanması 277
bb. Tanığın Kişiliğine İlişkin Güvenilirliğinin Sağlanması 278
III. İkinci Aşama (Karşı Tarafın Tanığa Soru Sorması) Dar Anlamda Çapraz Sorgu 281
A. Genel Olarak 281
B. Ne Zaman Çapraz Sorgu Yapılmalıdır? 282
C. Tanıklarla Yüzleşme 285
1. Genel Olarak 285
2. Tanıklarla Yüzleşme Hakkının Amacı ve Tabiatı 286
3. Tanıkla Yüzleştirmenin Önemi ve Kuralın İstisnaları 286
D. Çapraz Sorguya Hazırlık 287
1. Makul Süre 287
2. Olay Yeri İncelemesi 290
3. Tanık İle İlgili Bilgilerin Araştırılması 290
4. Davada İzlenecek Stratejinin Ana Hatlarının Oluşturulması 292
E. Çapraz Sorguda İzlenecek Strateji 292
1. Amaçların Tespit Edilmesi 292
2. Çapraz Sorgu Uygulanacak Tanıklar 294
3. Çapraz Sorgu Konuları 295
4. Çapraz Sorgunun Sırası–Düzeni 297
5. Kısalık 299
6. Hikaye 299
7. Mahkeme ve Tanık Arasında Kurulacak Denge 300
F. Sorular 300
1. Amaç 300
2. Soru Kalıpları (Şekilleri) 304
3. Kontrol 304
4. Yönlendirici Sorular 305
5. Açıklık 307
6. Cevapların Tekrar Edilmesi 308
7. Yanıltıcı Sorular 308
8. Soruların Sırası 310
9. Sorgulamanın Hızı 310
G. Teknikler 311
1. Genel Olarak 311
2. Yapıcı Çapraz Sorgu Tekniği 312
a. Genel Olarak 312
b. Vurgu Tekniği 314
c. Yeni Bir Anlam ve Bakış Açısı Oluşturma Tekniği 315
d. Yeni Gerçeklerin Ortaya Çıkarılması Tekniği 316
e. Alternatif Dava Tekniği 317
3. Yıkıcı Çapraz Sorgu Tekniği 318
a. Genel Olarak 318
b. Delilin Etkisiz Hale Getirilmesi 319
c. Çelişki 321
d. Ne Zaman Yıkıcı Çapraz Sorgu Uygulanmalıdır? 321
aa. Yıkıcı Çapraz Sorgu Uygulanmaması Gereken Haller (Negative Indications) 322
bb. Yıkıcı Çapraz Sorgu Uygulanması Gereken Haller (Positive Indications) 322
e. Ne Zaman Durulmalıdır? 323
f. Tanıklara Yıkıcı Çapraz Sorgu Tekniği Uygulanırken Nelere Dikkat Edilmelidir? 324
aa. Genel Olarak 324
bb. Yanılan Tanıklar Bakımından 325
cc. Yalancı Tanıklar Bakımından 329
IV. Üçüncü Aşama (Re–Examination) Yeniden Soru Sorma 334
A. Genel Olarak 334
B. Kapsamı 335
V. Dördüncü Aşama (Re–cross Examination) Yeniden Çapraz Sorgu 337
§4. TÜRK HUKUKUNDAKİ DÜZENLEMELER 338
I. Eski Ceza Muhakemeleri Usul Kanunundaki Düzenlemeler 338
II. Yeni Ceza Muhakemesi Kanunundaki Düzenlemeler 340
A. Genel Olarak 340
B. Özellikleri 342
1. Doğrudan Soru Yöneltebilecek Süjeler 342
2. Doğrudan Soru Yöneltilecek Süjeler 346
3. Doğrudan Soru Yöneltmenin Uygulanacağı Aşama 349
4. Doğrudan Soru Yöneltmenin Sırası 351
5. Doğrudan Soru Yöneltmenin Kapsamı ve Sınırları 353
C. Doğrudan Soru Yöneltme Faaliyeti Sırasında Uygulayıcıların Dikkat Etmesi Gerekli Olan Noktalar 356
D. Uygulamada Yaşanması Beklenen Sıkıntılar 364
Sonuç (Genel Değerlendirme ve Öneriler) 371
Konuya İlişkin Yargı Kararları 389
Kaynaklar 485
Kavramlar Dizini 495