Ceza Muhakemesi HukukundaKoruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat
Uğur YARGUN (Hakim)
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ. 7
İÇİNDEKİLER . 9
KISALTMALAR DİZİNİ.15
GİRİŞ. 17
BİRİNCİ BÖLÜM
KORUMA TEDBİRLERİ KAVRAMI, HUKUKİ NİTELİĞİ,
ÖN ŞARTLARI İLE KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE
TAZMİNATIN TARİHSEL GELİŞİMİ
Koruma Tedbiri Kavramı ve Hukuki Niteliği 19
Koruma Tedbirlerinin Ortak Özellikleri 20
Zor Kullanma. 20
Araç Olma . 21
Geçici Olma. 22
III. Koruma Tedbirlerinin Ön Şartları 22
Yasal Düzenlemeyle Belirlenmiş Olması 23
Suç Şüphesinin Bulunması 23
Gecikmesinde Sakınca Bulunması. 24
Görünüşte Haklılık 25
Orantılılık, Gereklilik ve Elverişlilik Bulunması 26
Tazminatın Hukuki Dayanağı Hakkında Görüşler 26
Şahsi Kusur Teorisi 27
Yardım Teorisi 27
Kamulaştırma Teorisi . 28
Kusursuz Sorumluluk Teorisi 29
Kamunun Hukuki Tazmin Borcu Teorisi 30
Hak Esası ve Haksız Fiil Teorisi 30
Risk Teorisi 30
Organ Teorisi 31
İ. Hukuk Devleti ve Adalet Duygusu İlkesi 31
10 İçindekiler
Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminatın Tarihi Gelişimi32
Anayasalardaki Düzenlemeler.34
1961 Anayasası 34
1982 Anayasası 35
Uluslararası Metinlerdeki Düzenlemeler35
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 35
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 36
Diğer Uluslararası Metinler38
Kanunlardaki Düzenlemeler.39
12 Şubat 1339 Tarihli Kanun.39
1956 Tarihli Suçlu Olmadığı Halde Tevkif Edilenlere Tazminat
Verilmesi Hakkındaki Kanun Teklifi 39
466 Sayılı Kanun Dışı Yakalanan veya Tutuklanan Kimselere
Tazminat Verilmesi Hakkında Kanun41
İKİNCİ BÖLÜM
5271 SAYILI CEZA MUHAKEMESİ KANUNUNA GÖRE
TAZMİNAT NEDENLERİ
5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununa Göre Tazminat Nedenleri43
Kanunlarda Belirtilen Koşullar Dışında Yakalama, Tutuklama veya
Tutukluluğunun Devamına Karar Verilmesi (m.141/1-a)43
Kanunlarda Belirtilen Koşullar Dışında Yakalama 43
Kanunlarda Belirtilen Koşullar Dışında Tutuklama47
Kanunlarda Belirtilen Koşullar Dışında Tutukluluğun Devamına
Karar Verilmesi53
Kanuni Gözaltı Süresi İçinde Hâkim Önüne Çıkarılmama (m.141/1-b).55
Kanuni Hakları Hatırlatılmadan veya Hatırlatılan Haklarından
Yararlandırılma İsteği Yerine Getirilmeden Tutuklama (m.141/1-c).56
Kanuna Uygun Olarak Tutuklandığı Hâlde Makul Sürede Yargılama
Mercii Huzuruna Çıkarılmama ve Bu Süre İçinde Hakkında Hüküm
Verilmeme (m.141/1-d) .61
Kanuna Uygun Olarak Yakalandıktan veya Tutuklandıktan Sonra
Haklarında Kovuşturmaya Yer Olmadığına veya Beraatlerine Karar
Verilmesi (m.141/1-e).65
Kanuna Uygun Olarak Yakalandıktan veya Tutuklandıktan Sonra
Haklarında Kovuşturmaya Yer Olmadığına Karar Verilmesi65
Kanuna Uygun Olarak Yakalandıktan veya Tutuklandıktan Sonra
Haklarında Beraatlerine Karar Verilmesi66
İçindekiler 11
Mahkûm Olup da Gözaltı ve Tutuklulukta Geçirdiği Sürelerin,
Hükümlülük Sürelerinden Fazla Olması veya İşlenen Suç İçin
Kanunda Öngörülen Cezanın Sadece Para Cezası Olması Nedeniyle
Zorunlu Olarak Bu Cezayla Cezalandırılması (m.141/1-f) 68
Gözaltı ve Tutuklulukta Geçirdiği Sürelerin Hükümlülük
Sürelerinden Fazla Olması . 69
Kanunda Öngörülen Cezanın Sadece Para Cezası Olması 70
Yakalama veya Tutuklama Nedenleri ve Haklarındaki Suçlamaların
Kendilerine, Yazıyla veya Bunun Hemen Olanaklı Bulunmadığı
Hâllerde Sözle Açıklanmaması (m.141/1-g) 71
Yakalanmaların veya Tutuklanmaların Yakınlarına Bildirilmemesi
(m.141/1-h). 73
İ. Arama Kararının Ölçüsüz Bir Şekilde Gerçekleştirilmesi (m.141/1-i) 75
Eşyasına veya Diğer Malvarlığı Değerlerine, Koşulları Oluşmadığı
Halde El konulması veya Korunması İçin Gerekli Tedbirlerin
Alınmaması ya da Eşyasının veya Diğer Malvarlığı Değerlerinin Amaç
Dışı Kullanılması veya Zamanında Geri Verilmemesi (m.141/1-j) 78
Koşulları Oluşmadığı Hâlde El Konulması 81
Korunması İçin Gerekli Tedbirlerin Alınmaması 82
Amaç Dışı Kullanılması 83
Zamanında Geri Verilmemesi . 83
Yakalama veya Tutuklama İşlemine Karşı Kanunda Öngörülen
Başvuru İmkânlarından Yararlandırılmaması (m.141/1-k). 84
Yargılamanın Yenilenmesi Sonucunda Beraat veya Ceza Verilmesine
Yer Olmadığı Kararının Verilmesi (CMK m. 323/3) 86
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TAZMİNATA BAŞVURU, YARGILAMA VE MAHKEME
KARARLARININ İCRASI, TAZMİNATIN GERİ ALINMASI VE RÜCU,
TAZMİNAT ENGELLERİ
Tazminat Hakkının Bildirilmesi 89
Dava Açma Süresi 90
III. Görevli ve Yetkili Mahkeme 92
Görevli Mahkeme 92
Yetkili Mahkeme 93
Davanın Tarafları . 94
Davacı . 94
Davalı 97
Dilekçeyle Başvuru Zorunluluğu ve Dilekçenin İçeriği 98
Yargılama. 99
Yargılamada Uygulanacak Hükümler 99
12 İçindekiler
Tazminat Davasının Usulü100
Duruşmanın Yapılması.102
Zararın Belirlenmesi ve Tazminat Miktarının Hesaplanması 103
Maddi Zarar 104
Manevi Zarar 108
Faiz110
VII. Mahkemenin Vereceği Kararların Türleri 111
Görevsizlik ve Yetkisizlik Kararı111
Dilekçenin Reddi Kararı.112
Davanın Reddi 112
İstemin Süre Yönünden Reddi .112
İstemin Husumet Yönünden Reddi113
Kararın Kesinleşmemesi Nedeniyle Reddi.113
Zarar Yokluğundan Talebin Reddi .114
Davanın Kabulü Kararı.114
Davanın Kısmen Kabulü ve Kısmen Reddi 114
Harç, Yargılama Gideri ve Vekâlet Ücreti.114
Harç 114
Yargılama Gideri.116
Vekâlet Ücreti.116
Kanun Yolları 118
İtiraz.118
İstinaf.119
Temyiz.120
Tazminata İlişkin Mahkeme Kararlarının İcra Takibine Konulması.121
İ. Tazminatın Geri Alınması .121
Tazminatın Geri Alınabildiği Haller122
Kovuşturmaya Yer Olmadığına İlişkin Kararın Sonradan Kaldırılıp
Kamu Davası Açılarak Mahkûm Edilmesi .122
Yargılamanın Aleyhte Yenilenmesi Sonucu Beraat Kararının
Kaldırılıp Mahkûm Edilmesi .123
Tazminatın Geri Alınma Usulü123
Rücu 124
Hâkim ve Cumhuriyet Savcılarına Rücu 125
İftira Konusunu Oluşturan Suç veya Yalan Tanıklık Nedeniyle
Gözaltına Alınma ve Tutuklama Halinde; İftira Eden veya Yalan
Tanıklıkta Bulunan Kişiye Rücu 127
İçindekiler 13
Tazminat Engelleri .128
Tazminata Hak Kazanmadığı Hâlde, Sonradan Yürürlüğe Giren ve
Lehte Düzenlemeler Getiren Kanun Gereği, Durumun Tazminat
İstemeye Uygun Hâle Dönüşmesi .129
Genel veya Özel Af, Şikâyetten Vazgeçme, Uzlaşma Gibi
Nedenlerle Hakkında Kovuşturmaya Yer Olmadığına veya
Davanın Düşmesine Karar Verilmesi veya Kamu Davasının Geçici
Olarak Durdurulması veya Kamu Davası Ertelenmesi veya
Düşürülmesi .130
a) Kamu Davasının Düşmesi130
b) Erteleme 132
c) Durma Kararı.133
d) Önödeme .133
e) Hükmün Açıklamasının Geri Bırakılması .134
Kusur Yeteneğinin Bulunmaması Nedeniyle Hakkında Ceza
Verilmesine Yer Olmadığına Karar Verilmesi.136
Adli Makamlar Huzurunda Gerçek Dışı Beyanla Suç İşlediğini
veya Suça Katıldığını Bildirerek Gözaltına Alınmasına veya
Tutuklanmasına Neden Olmak.137
SONUÇ VE ÖNERİLER 139
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARLARI 145
Maddi ve Manevi Tazminat Hesabı145
Adli Kontrol 147
Eksik Araştırma Yapılması 152
Süre.155
Vekalet Ücreti 156
Faiz Başlangıcı.156
Taleple Bağlılık İlkesi.157
466 Sayılı Kanun.157
KAYNAKÇA .159
