Ceza Muhakemesinde Ip Adresinin İspat Değeri

Dr. Yusuf Başlar

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ7

KISALTMALAR 17

BİRİNCİ BÖLÜM

İNTERNET VE BİLİŞİM SUÇLARI

I İNTERNET23

A Genel Olarak 23

B İnternet ve Tarihi Gelişimi25

1 İnternet Kavramı 25

2 İnternetin Tarihi Gelişimi27

3 İnternetin Türkiye’deki Gelişim Süreci29

C İnternetle İlgili Temel Kavramlar 32

1 Bilgisayar, Bilişim ve Bilişim Sistemi 32

2 TCP/IP Ağ Katmanı Protokolleri 33

a TCP35

b IP 38

3 OSI Katmanları 39

a Fiziksel Katman (Physical Layer) 42

b Veri Bağlantı Katmanı (Data Link Layer) 42

c Ağ Katmanı (Network Layer)43

d Taşıma Katmanı (Transport Layer)43

e Oturum Katmanı (Session Layer)45

f Sunum Katmanı (Presentation Layer) 45

g Uygulama Katmanı (Application Layer)46

4 World Wide Web 47

5 Elektronik Posta 48

6 Alan Adı Sistemi (Domain Name System-DNS)51

7 Ağ Bağlantı Cihazları54

a Ağ Arabirim Kartı (Network Interface Card)55

b Çoklayıcı (Hub)56

c Anahtar (Switch)56

10

d Yönlendirici (Router) 57

e Tekrarlayıcı (Repeater)58

f Köprü (Bridge) 59

g Güvenlik Duvarı (Firewall)59

h Ağ Geçidi (Gateway)60

D İnternetin Teknik Yapısı ve Altyapısı61

1 İnternetin Teknik Yapısı61

2 İnternetin Altyapısı64

E İnternetin Yönetim Biçimi 65

F İnternetin Özellikleri68

G İnternet Süjeleri ve Cezai Sorumlulukları70

1 İnternet Süjeleri 71

a İnternet Servis Sağlayıcılar71

b İnternet Erişim Sağlayıcılar74

c İnternet İçerik Sağlayıcılar 76

d İnternet Yer Sağlayıcılar 78

e İnternet Toplu Kullanım Sağlayıcılar80

f Sunucu (Server)83

aa Web Sunucusu (Web Server)84

bb Dosya Sunucusu (File Server)84

cc Veri Tabanı Sunucusu (Database Server)85

dd E-posta Sunucusu (Mail Server)86

ee Vekil Sunucu (Proxy Server)86

2 Cezai Sorumluluk Hâlleri88

a Genel Hükümler Uyarınca Oluşan Cezai

Sorumluluk Hâlleri 91

b Mevzuatta Düzenlenen Cezai Sorumluluk

Hâlleri 96

aa Koruma Tedbiri Olarak Verilen İçeriğin

Çıkarılması ve Erişimin Engellenmesi Kararının

Gereğini Yerine Getirmeme97

bb Suç Faillerine Ulaşmak İçin Gerekli Bilgileri

Verme Yükümlülüğüne Uymama 98

cc İçeriğin Yayından Çıkarılması veya Erişimin

Engellenmesi Kararını Yerine Getirmeme99

dd FSEK’in Ek Madde 4 Hükmünün İhlali

Suçları 100

H İnternet Dışındaki Bilişim Ağları102

11

1 İntranet 102

2 Ekstranet106

II BİLİŞİM SUÇLARI 108

A Genel Olarak 108

B Bilişim Suçunun Tanımı ve Kapsamı 111

C Bilişim Suçlarının İşlenme Yöntemleri 113

1 Truva Atı (Trojan Horse) 115

2 Bilgisayar Virüsleri (Computer Viruses) 116

3 Ağ Solucanları (Network Worms) 117

4 Sistem Güvenliğinin Kırılıp İçeri Girilmesi

(Hacking)118

5 Oltalama Saldırıları (Phising Attacks) 119

6 Salam Tekniği (Salami Techniques) 120

7 Bukalemunlar (Chameleons)120

8 Tavşanlar (Rabbits) 121

9 Mantık Bombaları (Logic Bombs)121

10 Çöpe Dalma (Scavenging)122

11 Süper Darbe (Super Zapping) 122

12 İstem Dışı Alınan E-postalar (Spam)123

13 Tarama (Scanning)125

14 Hukuka Aykırı İçerik Sunma 125

D Bilişim Suçlarında Uygulanan Ceza Politikası 126

E Bilişim Suçlarında Suçun İşlendiği Yer Sorunu 129

F Bilişim Suçlarında İsnat (Attribution) Sorunu131

İKİNCİ BÖLÜM

TRAFİK BİLGİSİ VE IP ADRESİ

I TRAFİK BİLGİSİ137

A Genel Olarak 137

B Türk Hukukunda Trafik Bilgisi 138

1 Kavram138

2 Trafik Bilgilerinin Saklanması140

a 5651 Sayılı Kanun Uyarınca Trafik Bilgilerinin

Saklanması140

b 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu

Uyarınca Trafik Bilgilerinin Saklanması145

12

3 Trafik Bilgilerinin Doğruluğunun, Bütünlüğünün ve

Gizliliğinin Sağlanması147

C Mukayeseli Hukukta Trafik Bilgisi 152

1 Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesi 152

2 Avrupa Birliği Hukuku160

3 Almanya Hukuku 166

4 Birleşik Krallık Hukuku 172

5 ABD Hukuku177

D Trafik Bilgisine Uluslararası Erişim Yöntemleri183

1 Genel Olarak 183

a Uluslararası Adli İşbirliği 185

b Uluslararası Adli Yardımlaşma 188

c Uluslararası Alandaki Adli İşbirliği ve Adli

Yardımlaşma Arasındaki Farklar189

2 Uluslararası Adli İşbirliğine ve Adli Yardımlaşmaya

İlişkin Sözleşme ve Mevzuat Hükümleri 191

a Ceza İşlerinde Karşılıklı Adlı Yardım Avrupa

Sözleşmesi (CİKAYAS)191

b Siber Suç Sözleşmesi193

aa Uluslararası İşbirliği ve Adli Yardımlaşmaya

İlişkin Genel İlkeler 194

bb Karşılıklı Adli Yardımlaşma Sözleşmesinin

Olmaması Durumu197

cc Uluslararası Adli Yardımlaşmada Gizlilik ve

Kullanımın Sınırlandırılması 199

dd Saklanan Bilgisayar Verilerinin Korunmasının

Kolaylaştırılması199

ee Korunan Trafik Verilerinin Açıklanması İşleminin

Kolaylaştırılması203

ff Saklanan Bilgisayar Verilerine Erişilmesine İlişkin

Yardımlaşma 204

gg Saklanan Bilgisayar Verilerine İzinli Şekilde ya da

Bu Verilerin Halka Açık Olduğu Durumlarda Sınır

Ötesinden Erişim Sağlanması 205

hh Trafik Verilerinin Gerçek Zamanlı Olarak

Toplanması Konusunda Yardımlaşma206

ii İçerik Verilerinin Gerçek Zamanlı Kaydedilmesi

Konusunda Yardımlaşma208

13

jj 7 Gün 24 Saat İletişim Ağı208

c Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İş Birliği

Kanunu211

aa Genel Hükümler213

aaa Amaç ve Kapsam213

bbb Merkezî Makamın Görev ve Yetkileri213

ccc Adli İş Birliği Taleplerinin Reddi215

ddd Usul Hükümlerinin Uygulanması ve Bilgi

ve Belgelerin Kullanılması215

bb Adli Yardımlaşma216

aaa Türk Adli Mercilerinin Talepleri217

bbb Yabancı Adli Mercilerin Talepleri217

ccc Görüntülü ve Sesli İletişim Tekniğiyle

Adli Yardımlaşma 218

d Adalet Bakanlığının 69/2 Numaralı Genelgesi 219

E Trafik Bilgisinin Temel Hak ve Özgürlükler Alanındaki

Yeri 220

II IP ADRESİ 223

A Genel Olarak 223

B IP Adresinin Tanımı ve Türleri223

1 IP Adresinin Tanımı223

2 IP Adresi Türleri225

a Sabit IP Adresi226

b Dinamik IP Adresi227

c Sabit ve Dinamik IP Adresleri Arasındaki

Farklar229

C IP Adresi ile Bağlantılı Kavramlar230

1 MAC Adresi (Tekil Ağ Cihaz Numarası) 230

2 Log Kaydı233

D IP Adresinin Elektronik Delil Kavramı İçerisindeki

Yeri 239

E IP Adresinin Tespiti, Toplanması, İncelenmesi ve

Analizi241

F IP Adresinin Kişisel Veri Olup Olmadığı Meselesi245

14

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT, IP ADRESİNİN CEZA

MUHAKEMESİNDE KULLANILMASINDA ORTAYA

ÇIKAN SORUNLAR VE İSPAT DEĞERİ

I CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT SORUNU251

A Genel Olarak 251

B İspat Kavramı252

C İspatın Konusu ve Kapsamı 254

D İspat Yükü (Külfeti)256

E İspatın Nispiliği260

F İspat Aracı Olarak Delil 262

II IP ADRESİNİN CEZA MUHAKEMESİNDE

KULLANILMASI VE ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR265

A Genel Olarak 265

B Gerçek Kullanıcının Tespitine İlişkin Sorunlar 268

1 IP Yönlendirme 268

a NAT Teknolojilerinin Kullanılması 271

b CGNAT Teknolojilerinin Kullanılması274

c NAT ve CGNAT Teknolojilerinin Kullanılmasının

Neden Olduğu Sorunlar276

2 Kablosuz İnternet Erişimi (Wi-Fi) Temelli Sorunlar 281

3 Sahte Kullanıcı Bilgileriyle İnternet Erişimi283

4 IP Spoofing (IP Sahteciliği) 285

5 Dinamik IP Adresi Kullanımı 290

6 Anonim Vekil Sunucu Kullanımı291

7 Truva Atı (Trojan Horse) veya Sair Kötü Amaçlı

Program Kullanımı293

8 Farklı IP Adresi Yapılandırma 294

9 IP Adresi ile Konum Tespiti Yapılmasında Yaşanan

Sorunlar295

C Trafik Bilgilerinin Elde Edilmesi ve Analizi Sürecinde

Yaşanan Sorunlar297

1 Trafik Bilgilerinin Kaydedilmemiş Olması298

2 Yurt Dışında Bulunan Trafik Bilgilerine

Ulaşılamaması 300

3 Trafik Bilgilerinin İncelemeye ve Analize Elverişsiz

Olması 305

15

4 Log Kayıtlarındaki Sorunlar ve Trafik Bilgilerinin

Log Kayıtlarıyla Tutarlı Olmaması307

5 Trafik Bilgilerinin MAC Kayıtlarıyla Tutarlı

Olmaması 311

D Yasa ve Usul Hükümlerine Uyulmamasından Kaynaklı

Sorunlar312

E Suçun İşlendiği Zamana İlişkin Sorunlar321

III IP ADRESİNİN İSPAT DEĞERİNE İLİŞKİN GENEL

DEĞERLENDİRME 325

IV TÜRK HUKUKUNDA VE MUKAYESELİ HUKUKTA IP

ADRESİNİN İSPAT DEĞERİ337

A Türk Hukuku Bakımından 337

1 Öğretideki Durum 337

2 Uygulamadaki Durum340

B Mukayeseli Hukuk Bakımından 364

1 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi364

2 Avrupa Birliği Hukuku372

3 Almanya Hukuku 373

4 Birleşik Krallık Hukuku 375

5 ABD Hukuku377

SONUÇ387

KAYNAKÇA 391