Hızla değişmekte ve gelişmekte olan dünyada; farklı ülkelerde bulunan işletme veya bireylerin de birbirlerinden yapacağı alışveriş hızlı bir şekilde artmakta, aynı zamanda uluslararası ekonomik ilişkilerin gelişmesi, teşviklerin artırılması, vize muafiyetlerinin ve ithalat vergilerinin askıya alınması veya kaldırılması dolayısıyla ticari faaliyetler de ülke sınırlarını aşan bir seviyeye ulaşmaktadır. Bunlara ilave olarak taşıma sektöründe kullanılan taşıtların da teknik bakımdan güçlendirilmesi ve güvenli hale getirilmesiyle birlikte sınır aşan taşımalar söz konusu olmakta ve eşyaların daha kısa sürede, ekonomik ve daha hızlı bir şekilde ilgilisine teslimi sağlanmaktadır. Bütün bu gelişmeler, taraf devletlere yeknesak hukuk kuralları getiren CMR Konvansiyonu ile birlikte bir düzene konulmuş ve Konvansiyon'a tabi taşımalarda eşyanın hasara uğraması sonucu farklı ülke mevzuatlarına tabi olmadan yapılması gereken işlemler ve elde edilebilecek tazminat miktarları belirlenebilir olmuştur. Her ne kadar Konvansiyon yeknesaklık sağlamak amacıyla getirilmiş ise de bazı durumlarda Konvansiyon'un açık bir düzenleme içermediği alanlarda karar verme yetkisi ic hukuk kurallarına bırakıldığı için uluslararası doktrinde ve mahkeme kararlarında farklılıklar görülmektedir. Söz konusu farklılıkların incelenerek birbiri arasında uyum sağlanması gerekmektedir. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Doktora Programı kapsamında doktora tezi olarak hazırlanan bu çalışma, uluslararası kara taşımacılığına ilişkin düzenlemeler içeren CMR Konvansiyonu ile TTK hükümlerini karşılaştırarak yapılan incelemeyi konu edinmektedir. Konvansiyon ve TTK hükümleri birlikte incelenirken, önem arz eden konular değerlendirilmiş ve çeşitli ülke mahkeme kararları ile doktrin goruslerine yer verilmiştir. Konvansiyon ve TTK arasında ortaya çıkan bazı farklılıklarla ilgili Konvansiyon'a uyumlu pozitif cozumler üretilmeye calısılmıstır.(ARKA KAPAKTAN) İÇİNDEKİLER GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM CMR'IN UYGULAMA ALANI 1. CMR'A GENEL BİR BAKIŞ 2. CMR'DA YORUM KURALLARI 3. CMR'IN HUKUKİ NİTELİĞİ 4. CMR'DA KANUNLAR İHTİLAFI KURALLARI VE UYGULANACAK ULUSAL HUKUK 5. CMR'IN UYGULANMA ŞARTLARI 5.1. Taşıma Sözleşmesinin Varlığı 5.2. Taşıma Konusunun Eşya Olması 5.3. Sözleşmeye Konu Taşıma İşinin Ücret Karşılığında Yapılması 5.4. Sözleşmeye Konu Taşımanın Taşıt Aracılığı İle Karayolunda Gerçekleştirilmesi 5.5. Eşyanın Taşıyıcı Tarafından Teslim Alındığı Yer ile Teslim Edileceği Yerin İki Farklı Devlet Sınırları İçerisinde Olması ve Bunlardan En Az Birinin Konvansiyon'a Taraf Olması 5.6. Multimodal/Müteakip/Birlikte Taşıma 5.7. CMR Kapsamına Alınmayan Taşımalar İKİNCİ BÖLÜM TAŞIYICININ EŞYANIN HASARINDAN DOĞAN SORUMLULUĞU 1. GENEL OLARAK 2. TAŞIYICININ SORUMLULUĞUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ 3. SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ 4. TAŞIYICININ, TAŞIMA BAŞLAMADAN ÖNCEKİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ 5. TAŞIYICININ SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI 5.1. Genel Olarak 5.2. Taşıyıcının Eşyayı Koruma (Muhafaza veya Özen) Borcunu İhlal Etmiş Olması 5.3. Eşyanın Hasara Uğramış Olması 5.4. Hasar Nedeniyle Sorumlu Olan: Taşıyıcı 5.5. Taşıyıcının Eşyayı Koruma Borcunu İhlal Etmiş Olması Neticesi Hasarın Meydana Gelmiş Olması: Uygun İlliyet Bağı 6. SORUMLULUĞUN BAŞLADIĞI VE SONA ERDİĞİ AN 6.1. Taşıyıcının Sorumluluğunun Başlangıç Anı 6.2. Taşıyıcının Sorumluluğunun Sona Erme Anı ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SORUMLULUĞUN KAPSAMI 1. GENEL OLARAK 2. GENEL KURAL: SORUMLULUĞUN BELİRLİ BİR TUTAR İLE SINIRLANDIRILMASI 2.1. Genel Olarak 2.2. Tazminat Miktarının Hesaplanması 2.3. Tazminat Miktarının Sınırı: Özel Çekme Hakkı (SDR) 2.4. İade Edilecek Diğer Masraf ve Ücretler 2.5. Faiz ve Değişim Oranı 3. SORUMLULUĞU ORTADAN KALDIRAN HALLER 3.1. Genel Olarak 3.2. Taşıyıcıyı Sorumluluktan Kurtaran Genel Sebepler 3.3. Taşıyıcıyı Sorumluluktan Kurtaran Özel Sebepler (Riskler) 4. SORUMLULUĞUN KAPSAMINI DARALTAN HALLER 5. TAŞIYICININ SORUMLULUK SINIRININ GENİŞLEYECEĞİ HALLER (TAŞIYICININ SINIRLI SORUMLULUKTAN YARARLANMA HAKKINI KAYBETTİĞİ HALLER) 5.1. Genel Olarak 5.2. Tarafların Tazminatın Üst Sınırını (Sorumluluk Sınırının) Yükseltmesi 5.3. Eşyanın Teslimindeki Özel Yararın Bildirilmesi 5.4. Taşıyıcının Pervasızca Hareketi veya Pervasızca Harekete Eşdeğer Kusurunun Varlığı DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TAZMİNAT TALEBİ- USULİ İŞLEMLER 1. EŞYANIN TESLİM ALINIRKEN İNCELENMESİ VE ZARARIN BİLDİRİMİ 1.1. Eşyanın Taşıma Senedine Uygun Teslim Edildiği Karinesinin Aksinin İspatı 2. TARAFLAR 2.1. Tazminat Talebinde Bulunacak Kimse 2.2. Davalı 3. YETKİLİ MAHKEME 4. TAHKİM 5. ZAMANAŞIMI 5.1. Genel Olarak 5.2. Zamanaşımı Süresi 5.3. Karşı Dava ve Defi İddiasında Zamanaşımı SONUÇ KAYNAKÇA Cmr Türkçe Resmi Çeviri Metni CMR Orjinal Metni (İngilizce) CMR Orjinal Metni (Fransızca)
