Çocuk Ceza HukukuSuça Sürüklenen Çocukların Ceza Sorumluluğu ve Yargılanmaları
Prof. Dr. Ali Rıza ÇINAR
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 13
KISALTMALAR 19
GİRİŞ 21
BİRİNCİ BÖLÜM
ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE ÇOCUK
KORUMA YASASI HAKKINDA
GENEL BİLGİLER
I. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi 29
II. Çocuk Koruma Yasası Hakkında Temel Bilgiler 31
1. Yasa’nın Düzenleniş Biçimi ve Değindiği Konular 31
2. Amaç 33
3. Kapsam 33
4. Tanımlar 34
5. Temel İlkeler 34
III. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 36
1. Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararı Alınmasında Yetki ve Yöntem (Usûl) 37
2. Acil Koruma Kararının Alınması 39
3. Denetim Altına Alma Kararı 40
4. Çocuk Hâkiminin Koruma Kararına Karşı Yasa Yolu 42
İKİNCİ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNDA ÇOCUK VE CEZA
SORUMLULUĞU
I. Çocuk Kavramı 45
II. Ceza Sorumluluğu ve Kusur Yeteneği Kavramı 47
III. Ceza Hukukunda Yaş Küçüklüğü 48
IV. Yaş Küçüklüğüne (Çocuklara) İlişkin Dönemler 51
1. Birinci (0-12) Yaş Dönemi 52
2. İkinci (12-15) Yaş Dönemi 55
3. Üçüncü (15-18) Yaş Dönemi 65
V. Ceza Sorumluluğu Bulunan Çocuklara Yönelik
Yaptırımlar 71
1. Türk Ceza Yasası’nda Yaptırımlar 71
2. Kısa Süreli Hapis Cezasının Başka Yaptırımlara Dönüştürülmesi/Çevrilmesi 73
3. Hapis Cezasının Ertelenmesi 80
4. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 85
5. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 87
6. Suçta Tekerrür 88
VI. Kabahatler Yasası’nda Çocuklara İlişkin Yaptırımlar 90
VII. Dava ve Cezanın Düşürülmesi 90
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SORUŞTURMA
I. Suça Sürüklenen Çocuklar Hakkında Soruşturma 95
II. Cumhuriyet Başsavcılığı Çocuk Bürosu 95
III. Suçun İşlendiği Yerin Bağlı Olduğu Ağır Ceza Mahkemesi ile Bağlı Bulunduğu Çocuk Mahkemesi veya Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi Farklı Yerlerde Bulunduğu Durumda Soruşturma 97
IV. Çocuk Mahkemeleri ile Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri Bulunmayan Yerlerde Soruşturma 98
V. Kolluğun Çocuk Birimi 98
VI. Soruşturma İşlemleri Sırasında Çocuğun Yanında Sosyal Çalışma Görevlisi ve Müdafi Görevlendirme 100
1. Sosyal Çalışma Görevlisi Bulundurma 100
2. Müdafi Görevlendirme 100
VII. Suça Sürüklenen Çocukların Soruşturmasında Çocuk
Hâkimi 101
VIII. Suça Sürüklenen Çocukların Soruşturmasında
Sulh Ceza Hâkimi 102
IX. Ceza Yargılama Yasası’nda Yer Alan Koruma Tedbirlerinin Uygulanmasında Çocuklara Özgü Hükümler 104
1. Yakalama Koruma Tedbiri 104
2. Gözaltı Koruma Tedbiri 105
3. Yakalanan ve Tutuklanan Kişilerin Nakilleri Sırasında Kelepçe Takılması Tedbiri 105
4. Tutuklama Yasağı ile İlgili Çocuklara Özgü Hükümler/Düzenlemeler 107
5. Tutuklama Süresi 108
6. Adli Kontrol Tedbiri ile İlgili Çocuklara Özgü Hükümler/Düzenlemeler 110
7. Adli Kontrol Tedbirlerine Uymama 111
X. Soruşturmadan Sonuç Çıkarılması/Soruşturmanın Sona Ermesi 112
1. Soruşturma Yapılmasına Yer Olmadığı Kararı 112
2. Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı 114
3. İddianameyle Ceza Davası Açılması (Kamu Davasının Açılması) 115
XI. Suça Sürüklenen Çocukların Soruşturma Evresini Sona Erdiren Nedenler 116
1. Uzlaşmayla İlgili Çocuklara Özgü Hükümler/ Düzenlemeler 116
2. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 117
3. Seri Muhakeme Usulü 119
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KOVUŞTURMA
I. Kovuşturma Evresi Hakkında Genel Bilgiler 121
II. Adli Yargı Ceza Mahkemelerinin Güncel Örgütlenmesi 122
III. Çocuk Mahkemelerinin Tarihçesi 123
IV. Çocuk Mahkemelerinin Kuruluşu 124
1. Çocuk Mahkemesi 125
2. Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi 125
V. Çocuk Mahkemelerinin Görevi 126
1. Çocuk Mahkemesi 127
2. Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi 127
3. Çocukların Yetişkinlerle Birlikte İşlediği Suçlarda Görevli Mahkeme 128
VI. Çocuk Mahkemelerinin Yargı Çevresi 132
VII. Çocuk Mahkemelerine Hâkimlerin Atanmasında Göz
Önünde Bulundurulacak Nitelikler 133
VIII. Çocuk Mahkemelerinde Görev Yapmak Üzere
Hâkimlere Yetki Verilmesi 134
IX. Çocuk Mahkemelerinde Görevlendirilecek Hâkimlerin, Cumhuriyet Savcılarının ve Diğer Görevlilerin
Eğitimleri 134
X. Çocuk Mahkemeleri ile Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri Bulunmayan Yerlerde Kovuşturma 135
XI. Suça Sürüklenen Çocukların Kovuşturma Yöntemi
(Usulü) 135
1. Duruşma Hazırlığı Devresi 137
2. Duruşma Devresi 138
a. Çocukların Duruşmasının Zorunlu Olarak Kapalı Yapılması 139
b. Müdafii Bulunmayan Çocuğa Zorunlu Olarak
Müdafi Görevlendirilmesi 139
c. Duruşmalarda Çocuğun Yanında Sosyal Çalışma Görevlisi Bulundurulması 140
d. Çocukların Duruşmalarında Hazır
Bulunabilecekler 141
e. Çocuğun Duruşmadan Bağışık (Vareste)
Tutulması 142
f. Duruşmanın Düzen ve Disiplini 142
3. Duruşmadan Sonuç Çıkarma/ Son Karar/Hüküm
Devresi 142
a. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 146
b. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırma 147
XII. Basit Yargılama Usulüyle İlgili Çocuklara Özgü
Hükümler/Düzenlemeler 149
XIII. Yargılama Giderleri 149
XIV. Yasa (Kanun) Yolu 152
SONUÇ 157
KAYNAKÇA 163
EKLER
I. ÇOCUK MAHKEMELERİ VE ÇOCUK AĞIR CEZA MAHKEMELERİ LİSTELERİ 169
1. Çocuk Mahkemeleri ve Çocuk Ağır Ceza Mahkemelerinin Hangi İl ve İlçelerde Kurulduğu ile Bunlardan Faaliyette Olan Yerleri Gösteren Liste
(Bkz. Tablo 1) 169
2. En Yakın Çocuk Mahkemelerinin Bulunduğu Yerleri Gösteren Liste (Bkz. Tablo 2) 171
3. En Yakın Çocuk Ağır Ceza Mahkemelerinin Bulunduğu Yerleri Gösteren Liste (Bkz. Tablo 3) 172
II. KONUYLA İLGİLİ SÖZLEŞMELER, KANUNLAR VE YÖNETMELİKLER 173
1. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 173
2. Çocuk Koruma Kanunu 197
3. Çocuk Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 219
4. Çocuk Koruma Kanununa Göre Verilen Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararlarının Uygulanması Hakkında Yönetmelik 243