Çocuk Haklarının Uluslararası Korunması ve Koruma Mekanizmaları
Doç. Dr. Feriha Bilge TANRIBİLİR
Bu çalışma çocuk hakları başlığında uluslararası toplumun birleştirici etkisine dikkat çekilmek hedeflenmiştir.
Çalışma öncelikle hukukçuların, çocuk haklarıyla ilgilenenlerin ve özellikle milletlerarası sözleşmelerin hazırlık çalışmalarına katılmak ve taraf olduğu milletlerarası sözleşmeleri uygulamakla görevli olan yetkili makamların dikkatini çekme amacını taşımaktadır.
- Çocukluk ve Çocuk Hakları (Farklılıklar)
- Çocuk Haklarının Birleşmiş Milletler Tarafından Korunması (Farkındalık ve Mekanizmaları)
- Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı ve Çocuk Hakları (Farkındalık ve Mekanizmalar)
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 19
§ 1. KONUNUN ÖNEMİ 19
§ 2. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 22
§ 3. İNCELEME PLÂNI 23
BİRİNCİ BÖLÜM
ÇOCUKLUK VE ÇOCUK HAKLARI (FARKLILIKLAR)
§1. ÇOCUKLUK 25
I- ÇOCUKLUĞUN TARİHİ 25
II- ÇOCUKLUK PSİKOLOJİSİ 29
III- ÇOCUK SOSYOLOJİSİ 31
IV- SOSYAL POLİTİKADA ÇOCUKLUK 35
§ 2. ÇOCUK HAKLARI 37
1- HAK KAVRAMI 37
2- İNSAN HAKLARI 38
3- İNSAN HAKLARINDAN ÇOCUK HAKLARINA 40
I- Çocukların Hak Sahibi Olması 41
II- Çocukların Sahip Olabilecekleri Hakların Tespiti 43
III- Uluslararası Hukukta Çocuklara İlişkin
Düzenlemeler ve Çocuk 46
§ 3. ULUSLARARASI HUKUKTA ÇOCUK KAVRAMI 49
I- BAŞLANGICI 51
II- SONA ERMESİ 52
III- DİĞER ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER VE TANIMLARI 53
§ 4. ÇOCUK HAKLARININ ETKİLİ BİR ŞEKİLDE
KORUNMASINI SAĞLAMAYA YÖNELİK ÇABALAR 55
İKİNCİ BÖLÜM
ÇOCUK HAKLARININ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER TARAFINDAN KORUMASI (FARKINDALIK VE MEKANİZMALAR)
§ 1. BİRLEŞMİŞ MÎLLETLER ÖRGÜTÜNÜN
GENEL OLARAK İNSAN HAKLARINI KORUMASI 61
I- KORUMA SİSTEMİ 62
II- İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMELERİNİN
KORUMA MEKANİZMALARI 66
1- Rapor 66
2- Sözleşme İzleme Makamları - Komiteler 67
3- Şahsi Şikayet Mekanizması (Bireysel Başvuru) 69
4- Devletlerin Şikayet Mekanizması 69
§ 2. GENEL OLARAK ÇOCUK HAKLARINA DAİR
SÖZLEŞME 69
I- SÖZLEŞMENİN GENEL ÖZELLİKLERİ 69
II- TEMEL İLKELER 71
I- Ayrım Yasağı İlkesi 71
II- Çocuğun Yüksek Yararının Gözetilmesi İlkesi 72
III- Yaşama ve Gelişme Hakkı 73
IV- Çocuğun Görüşlerine Saygı Gösterilmesi İlkesi 73
İÜ. SÖZLEŞMEDE YER ALAN HAK VE
ÖZGÜRLÜKLER 74
1- Medeni Haklar ve Özgürlükler 74
2- Aile Ortamı ve Alternatif Bakım 76
1- Çocuğun aile ortamında kalması 77
2- Aile ortamından yoksun kalan çocuklar 79
3- Temel Sağlık ve Sosyal Refah 81
4- Eğitim, Tatil ve Kültürel Etkinlikler 82
5- Özel Olarak Korunması Gereken Çocuklar 83
§ 3. ÇOCUK HAKLARINA DAİR SÖZLEŞMENİN
UYGULANMASININ SAĞLANMASI 85
I- ÇHDSöz.’NİN ETKİNLİĞİNİ SAĞLAMAYA YÖNELİK FAALİYETLER 85
1- Çocuk Haklan Komitesi 85
2- Çocuk Haklan ile İlgili Diğer Uluslararası Sözleşmelere Katılımın Teşviki 87
3- Taraf Devletlerin Çekincelerini Gözden Geçirmeleri 87
4- Sözleşmenin Yaygın Bir Biçimde Tanınmasını
Sağlama 88
5- Çocuklara Tahsis Edilen Kaynakların Arttmlması 89
II- İZLEME MEKANİZMASI 89
I- Çocuk Hakları Komitesinin Yapısı 89
II- Raporlama Süreci 90
III- Çocuk Haklan Komitesinin Raporlan İncelemesi 91
III- İZLEME MEKANİZMASININ ETKİNLİĞİ
MESELESİ 93
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
LAHEY DEVLETLER ÖZEL HUKUKU KONFERANSI VE ÇOCUK HAKLARI (FARKINDALIK VE MEKANİZMALAR)
§ 1. LAHEY KONFERANSININ ÇOCUKLARI KORUMAYA
YÖNELİK FAALİYETLERİ 98
I. ÇOCUKLARA İLİŞKİN LAHEY SÖZLEŞMELERİ 99
II. LAHEY KONFERANSININ SÖZLEŞMELERİN ETKİNLİĞİNİ SAĞLAMAYA YÖNELİK FAALİYETLERİ 102
I- Klâsik Kanunlar İhtilafı Tekniklerini Kullanma 102
II- Uluslararası İşbirliği 102
1- Sözleşme ile uluslararası işbirliğini sağlama - sözleşme uygulama makamları 103
2- Sözleşme sonrası faaliyetler 104
I- Sözleşme uygulamasını izleme ve
gözden geçirme 105
II- Katılımın teşviki 106
III- Teknik yardım 106
§ 2. NAFAKA 107
1- UYGULANACAK HUKUKA ÎLİŞKİN
NAFAKA SÖZLEŞMELERİ 107
I- Çocuklara Karşı Nafaka Mükellefiyetine Uygulanacak Kanuna Dair Sözleşme 107
II- Nafaka Yükümlülüğüne Uygulanacak Kanuna Dair Sözleşme. 108
III- Nafaka Mükellefiyetine Uygulanacak
Hukuka Dair Protokol 110
I- Sözleşmenin yapısı 110
II- Uygulanacak hukuk 111
2- NAFAKA KARARLARININ TANIMASI VE TENFÎZÎNE İLİŞKİN SÖZLEŞMELER. 112
1- Çocuklara Karşı Nafaka Yükümlüğü Konusundaki Kararların Tanınması ve Tenfizine İlişkin Sözleşme 113
2- Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların Tanınması ve Tenfizine İlişkin Sözleşme 113
3- Çocuk İçin Nafaka ile Aile İlişkilerinden Doğan Her Türlü Nafakanın Uluslararası Tahsiline Dair Sözleşme 114
1- Sözleşmenin yapısı 114
2- Sözleşmenin işleyişi .115
1- Merkezi makam tayini 115
2- Sözleşmenin uygulanmasının izlenmesi ve
teknik yardım 117
§3. VELAYET 117
1- KÜÇÜKLERİN VESAYETİNE DAİR SÖZLEŞME 118
2- KÜÇÜKLERİN KORUNMASINDA MAKAMLARIN YETKİSİNE VE UYGULANACAK KANUNA
DAİR SÖZLEŞME 118
I- ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN
HUKUKİ VEÇHELERİNE DAİR SÖZLEŞME 120
1- Sözleşmenin Yapısı 120
2- Sözleşmenin İşleyişi 121
I- Merkezi makamlar 121
II- Teknik yardım ve denetim 122
III- Tanıtım ve katılımı teşvik 124
II- VELAYET SORUMLULUĞU VE ÇOCUKLARIN KORUNMASI TEDBİRLERİ HAKKINDA YETKİYE, UYGULANACAK KANUNA, TANIMA, TENFİZE VE İŞBİRLİĞİNE DAİR SÖZLEŞME 124
I- Sözleşmenin Yapısı 124
II- Yetkili Makamlar ve Uygulanacak Hukuk 125
III- Tanıma ve Tenfız 126
IV- Sözleşmenin İşleyişi (Uluslararası İşbirliği) 127
1- Merkezi makamlar oluşturma 127
2- Sözleşmelerin uygulanmasını izleme 128
3- Sözleşmelerin tanıtımı ve katılımın teşvik edilmesi faaliyetleri ile teknik yardım 129
4- Teknik yardım 129
§ 4. EVLÂT EDİNME 129
1- EVLÂT EDİNMEYE İLİŞKİN KARARLARIN TANINMASI, UYGULANACAK HUKUK VE YETKİYE DAİR SÖZLEŞME 130
2- ÇOCUKLARIN KORUNMASI VE ÜLKELERARASI EVLÂT EDİNME KONUSUNDA İŞBİRLİĞİNE
DAİR SÖZLEŞME 131
1- Sözleşmenin Yapısı 131
2- Sözleşmeye Göre Evlat Edinme Usulü 133
3- Sözleşmenin İşleyişi (Uluslararası İşbirliği) 134
1- Merkezi makamlar oluşturma 134
2- Sözleşmelerin uygulanmasını izleme 135
3- Sözleşmelerin tanıtımı ve katılımın
teşvik edilmesi faaliyetleri 135
4- Teknik yardım 136
§ 5. LAHEY SÖZLEŞMELERİNİN ÇOCUK HAKLARI ALANINDAKİ ÇABALARININ
DEĞERLENDİRİLMESİ 136
SONUÇ 139
BİBLİYOGRAFYA.. 141