Çocuk Koruma Kanunu Ve Uygulaması
"Uluslar Arası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu Ve Uygulaması
Yusuf Solmaz BALO
- Açıklamalı
- Çocuk Mahkemeleri
- Suça Sürüklenen Çocuklar
- Korunma İhtiyacı Olan Çocuklar
- Çocuklar Bakımından Görevli Mahkeme
- Çocuklar Hakkında Denetimli Serbestlik
- 2253 Sayılı Kanun Ve 2828 Sayılı Kanunun Uygulamaları İle Karşılaştırmalı
- Kabahatler Kanunu Ve Çocuklar
- Uluslararası Belgelerde Yer Alan Hükümlerle Karşılaştırmalı
- Tbmm Tutanakları
- Yargı Kararları
- İlgili Mevzuat
İÇİNDEKİLER
Sunuş 7
İkinci Basıya Önsöz 9
Önsöz 11
Kısaltmalar 41
GİRİŞ 45
BİRİNCİ BÖLÜM
KAVRAMLAR VE GENEL BİLGİLER
I. ÇOCUK 49
A. Türk Hukuk Sisteminde Çocukluğun Başlangıcı 49
1. Genel Olarak 49
a. Çocuğun Ana Rahminden Tümüyle Ayrılması 50
b. Ayrılmanın Sağ Olarak Gerçekleşmesi 50
2. Ceninin Hukuksal Durumu 50
a. Miras Hakkı 51
b. Aile Hukukunda Koruma 52
B. Türk Hukuk Sisteminde Kişiliğin Sonu 52
1. Kişiliğin Doğal Yolla Sona Ermesi: Ölüm 53
2. Kişiliğin Varsayımsal Olarak Sona Ermesi 54
a. Ölüm Karinesi 54
b. Gaiplik 55
II. ÇOCUĞUN KORUNMASI 55
A. Çocuğun Aile İçinde Korunması-Velâyet 56
1. Ailenin Önemi 56
2. Ailenin Korunması 57
a. Uluslararası Belgelerde Ailenin Korunması 57
b. Anayasa ve Kanunlarımızda Ailenin Korunması 61
3. Velâyet 63
a. Genel Olarak 63
b. Hukuku Niteliği 64
c. Kapsamı 64
aa. Genel Olarak 64
bb. Çocuğun Eğitimi 65
cc. Çocuğun Dini Eğitimi 65
d. Yargı Kararları 66
e. Velâyet Hakkının Kaldırılması 80
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
aa. Genel Olarak 80
bb. Yargı Kararları 80
4. Çocuğun Korunması 86
a. Anayasa 86
b. Türk Medenî Kanunu, Çocuk Koruma Kanunu ve 2828 sayılı Kanun 87
aa. Uygun Önlem Alınması 87
aaa. Genel Olarak 87
bbb. Yargı Kararları 88
bb. Çocuk Hakkında Uygulanabilecek Tedbirler 89
cc. Acil Korunma Kararı Alınması 91
dd. Kuruma Başvuru 91
ee. Tespit, İnceleme ve Koruma 91
ff. Çocukların Yerleştirilmesi 91
gg. Tedbirin Süresi 92
hh. Birden Fazla Tedbir Uygulaması 92
ıı. Tedbir Uygulamasının Denetim Altında Yürütülmesi 93
jj. Tedbirlerin İzlenmesi 93
kk. Tedbir Kararının Alınmasında Usul 94
ll. Velâyet, Vesayet, Kayyım, Nafaka ve Kişisel İlişki Tesisi Konularında Karar Verilmesi 94
aaa. Genel Olarak 94
bbb. Yargı Kararları 96
mm. Tedbirlerde Görevli ve Yetkili Mahkeme 96
aaa. Genel Olarak 96
bbb. Yargı Kararları 99
nn. Bakım ve Barınma Kararlarının Yerine Getirilmesi 111
c. Yargı Kararları 111
B. Çocuğun Aile Dışında Korunması-Vesâyet 123
1. Genel Olarak 123
2. Vasinin Görevleri 124
3. Yargı Kararları 125
C. Ceza Hukuku Alanında Koruma 126
1. Türk Ceza Kanununda 126
a. Terk Suçu (m. 97) 126
b. Yardım veya Bildirim Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi (m. 98) 127
c. Kötü muamele (m. 232) 128
d. Aile Hukukundan Kaynaklanan Yükümlülüğün İhlâli (m. 233) 129
e. Cenin Bakımından 130
f. Suçta Kullanılan Çocuk Bakımından 131
g. Suç Mağduru Olarak 131
2. Ceza Muhakemesinde 134
3. İnfaz Hukukunda 135
4. Ceza Mevzuatımızda 15 Yaşından Küçükler Bakımından Öngörülen Lehe
Hükümlerin 15 Yaşından Büyük Çocuklar Hakkında da Uygulanması Sorunu 136
a. Genel Olarak 136
b. Yargı Kararları 136
III. SOSYAL HİZMETLER 142
A. Genel Olarak 142
B. Sosyal Hizmetlerin Genel Esasları 143
C. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu 144
1. Genel Olarak 144
2. Kurumun Görevleri 144
D. 2828 sayılı Kanuna Göre Koruma Kapsamında Bulunanlar 146
1. Korunmaya Muhtaç Çocuk 146
a. Genel Olarak 146
b. Yargı Kararları 147
2. Özürlü 147
3. Bakıma Muhtaç Özürlü 148
4. Muhtaç Yaşlı 148
E. 2828 sayılı Kanuna Göre Korunacakların Tespiti 148
F. Korunma Kararı Alınması 148
1. Adli Yönden: Koruma Kararı Davası 148
a. Genel Olarak 148
b. Görevli Mahkeme 149
aa. Çocuk Mahkemesi Kurulu Yerler 149
bb. Çocuk Mahkemesi Kurulu Olmayan Yerler 149
cc. Çocuk Mahkemesi ve Aile Mahkemesi Kurulu Olmayan Yerler 149
dd. Yargı Kararları 150
c. Yetkili Mahkeme 153
d. Yargılama Usulü 153
e. Koruma Kararı ve Değiştirilmesi 154
2. İdari Yönden 154
G. Korunma Kararının Süresi ve Kaldırılması 154
H. Koruma Davasında SHÇEK’in Durumu 155
1. Genel Olarak 155
2. Yargı Kararları 155
I. Ceza Davasında SHÇEK’in Durumu 156
1. Genel Olarak 156
2. Yargı Kararları 157
J. Sosyal Hizmet Kuruluşlarında Kaldığının Tespitini İsteme 157
1. Genel Olarak 157
2. Yargı Kararları 157
IV. ÇOCUK VE CEZA SORUMLULUĞU 158
A. Genel Olarak 158
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
B. Türk Ceza Hukuku Sisteminde Çocuk ve Ceza Sorumluluğu 161
1. Genel Olarak 161
2. TCK’da Çocuk ve Ceza Sorumluluğu 162
3. ÇKK’da Çocuk ve Ceza Sorumluluğu 163
V. ÇOCUK SUÇLULUĞU 164
A. Genel Olarak 164
B. Son Yüzyılda Gelişmeler 164
VI. ÇOCUK MAHKEMESİ SAVCILIĞI 166
A. Genel Olarak 166
B. ÇKK’da Savcılık 166
VII. ÇOCUK MAHKEMELERİ 166
A. Genel Olarak 166
B. Türkiye’de Çocuk Mahkemeleri 167
VIII. ÇOCUK HAKLARI 168
A. Genel Olarak 168
B. Uluslararası Hukukta Gelişmeler 168
C. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 169
1. Genel Olarak 169
2. ÇHDS’nin Türk Hukukunda Doğrudan Uygulanabilirliği 170
İKİNCİ BÖLÜM
ÇOCUK KORUMA KANUNU
I. GENEL GEREKÇE 173
II. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ ADALET KOMİSYONU RAPORU 174
BİRİNCİ
KISIM
A
MAÇ
,
K
APSAM
,
T
EMEL
İ
LKELER
,
K
ORUYUCU VE
D
ESTEKLEYİCİ
T
EDBİRLER
BİRİNCİ
BÖLÜM
A
MAÇ
,
K
APSAM
,
T
ANIMLAR VE
T
EMEL
İ
LKELER
MADDE 1- Amaç 179
I. GEREKÇE 179
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 179
III. MADDENİN YORUMU 179
MADDE 2- Kapsam 180
I. GEREKÇE 180
II. MADDENİN YORUMU 180
MADDE 3- Tanımlar 180
I. GEREKÇE 181
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 181
III. MADDENİN YORUMU 181
A. Çocuk 181
B. Korunma İhtiyacı Olan Çocuk 183
1. Genel Olarak 183
2. Yargı Kararı 188
C. Suça Sürüklenen Çocuk 188
D. Mahkeme 188
E. Çocuk Hâkimi 189
F. Kurum 190
G. Sosyal Çalışma Görevlisi 190
MADDE 4- Temel İlkeler 190
I. GEREKÇE 191
II. MADDENİN YORUMU 191
III. YARGI KARARLARI 193
İKİNCİ
BÖLÜM
K
ORUYUCU VE
D
ESTEKLEYİCİ
T
EDBİRLER
MADDE 5- Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler 194
I. GEREKÇE 195
II. MADDENİN YORUMU 196
A. Genel Olarak 196
B. Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler 199
1. Danışmanlık Tedbiri 199
a. Tanım ve Genel Olarak 199
b. Danışman Görevlendirme 199
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
c. Danışmanlık Tedbirini Yerine Getirecek Uzman 200
d. Danışmanlık Tedbirinin Yerine Getirilmesi 200
2. Eğitim Tedbiri 200
a. Tanım ve Genel Olarak 200
b. Onbeş Yaşını Doldurmamış Çocuklar Hakkında 201
c. Onbeş Yaşını Doldurmuş Çocuklar Hakkında 202
d. Hiç Eğitim Almamış-Zorunlu Eğitimini Tamamlamamış Olanlar 202
e. Eğitim Tedbirinin Yerine Getirilmesi 202
3. Bakım Tedbiri 202
a. Tanım ve Genel Olarak 202
b. Rehabilitasyona İhtiyacı Olan Çocuklar Hakkında Bakım Tedbiri Uygulaması 203
c. Sağlık ve Bakım Tedbirinin Birlikte Uygulanması 203
d. Bulaşıcı Hastalığı Olan Çocuklar Hakkında Bakım Tedbiri Uygulaması 203
e. Yabancı Çocukların Durumu 203
f. Yardım ve Destek Talebi 203
g. Bakım Tedbirinin Yerine Getirilmesi 204
4. Sağlık Tedbiri 204
a. Tanım ve Genel Olarak 204
b. Akıl Hastası veya Madde Bağımlısı Çocuklar 204
c. Haklarında Bakım veya Barınma Tedbiri Bulunanlar 205
d. Alkol ya da Uyuşturucu Bağımlısı Çocuklar 206
e. Sağlık Tedbirinin Yerine Getirilmesi 206
5. Barınma Tedbiri 206
a. Tanım ve Genel Olarak 206
b. Sağlık Kontrolü Yapılması 207
c. Yabancı Çocukların Durumu 207
d. Yardım ve Destek Talebi 207
e. Giderlerin Karşılanması 207
f. Barınma Tedbirinin Yerine Getirilmesi 207
III. YARGI KARARLARI 207
MADDE 6- Kuruma Başvuru 208
I. GEREKÇE 208
II. MADDENİN YORUMU 209
A. Genel Olarak 209
B. Yükümlülüğün Konusu 209
C. Yükümlülük Altında Bulunanlar 209
D. Yükümlülüğe Uymama 210
E. Sosyal Hizmet Biriminin Görevi 212
MADDE 7- Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararı Alınması 213
I. GEREKÇE 214
II. MADDENİN YORUMU 215
A. Genel Olarak 215
B. Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kimler Hakkında Uygulanacak? 218
1. Genel Olarak 218
2. Yargı Kararları 220
C. Tedbir Kararını İsteme Yetkisi 220
D. Sosyal İnceleme 221
E. Sosyal İnceleme Yaptırılması Hususunda Mahkeme veya Hâkimin Takdir Yetkisi 222
F. Sosyal İncelemenin Kapsamı ve Hukukî Niteliği 222
G. Çocuğun Görüşünü Alma 223
H. Tedbir Kararı 223
I. Tedbirin Değiştirilmesi 224
J. Tedbirin Kaldırılması 224
K. Tedbirin Süresi 224
L. Hakkında Tedbir Uygulanan Çocuğun Denetime Tabi Tutulması 224
1. Genel Olarak 224
2. Denetim Görevinin Yerine Getirilmesi ve Sorumlu Kurum 225
a. Suç Tarihinde Oniki Yaşını Doldurmamış Suça Sürüklenen Çocuklar 225
b. Suç Tarihinde Oniki Yaşını Doldurmuş Suça Sürüklenen Çocuklar Hakkında 225
c. Korunma İhtiyacı Olan Çocuklar 226
d. Çocuğun Aileye Teslimine Karar Verilmiş Olması Durumunda Denetim 226
M. Tedbir Kararının İlgili Yerlere Gönderilmesi 226
N. Velâyet, Vesayet, Kayyım, Nafaka Sorunu ve Kişisel İlişki Kurulması 227
1. Genel Olarak 227
2. Kişisel İlişki Kurulması 228
2. Yargı Kararları 230
O. Kabahatler Kanunu Karşısında Koruma Tedbirleri Uygulaması 231
1. Kabahatlerin Ayrı Bir Kanunda Düzenlenme Sebebi 231
2. Kabahat Fiilleri Sebebiyle Çocukların Durumu 233
3. İşlenilen Kabahat Fiili Nedeniyle Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Uygulaması 233
4. Kabahat Fiili Nedeniyle Çocuk Hakkında Koruma Tedbirini Uygulayacak Mercii-
Makam 234
III. YARGI KARARLARI 236
MADDE 8- Tedbirlerde Yetki 242
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
I. GEREKÇE 242
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 242
III. MADDENİN YORUMU 243
A. Tedbir Kararında Yetkili Mahkeme ve Hâkim 243
B. Tedbir Kararının Uygulanmasının Takibi 243
C. Tedbirin Türünde Değişiklik 243
MADDE 9- Acil Korunma Kararı Alınması 244
I. GEREKÇE 244
II. MADDENİN YORUMU 245
A. Genel Olarak 245
B. Acil Korunma Altına Alma İhtiyacı 245
C. Bakım ve Gözetim Altına Alma 245
D. Acil Korunma Kararının Süresi 246
E. Sosyal İnceleme Yapılması 246
F. Çocuk Hâkimi Tarafından Verilecek Karar 246
G. Mülkî Amir Onayı ile Kurum Bakımına Alma 247
H. Mahkeme Tarafından Re’sen Acil Korunma Kararı Verilmesi 247
MADDE 10- Bakım ve Barınma Kararlarının Yerine Getirilmesi 247
I. GEREKÇE 248
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 248
III. MADDENİN YORUMU 248
A. Genel Olarak 248
B. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumunun Görevi 249
C. Resmî veya Özel Kuruluşlara Yerleştirme 249
MADDE 11- Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbiri 249
I. GEREKÇE 249
II. MADDENİN YORUMU 250
A. Genel Olarak 250
B. Çocukların Ceza Sorumluluğu ve Lehe Olan Kanun ve Hükümlerin Tespiti 252
1. 1 Haziran 2005 Tarihinden Önce İşlenmiş Suçlar Bakımından 252
a. Genel Olarak 252
b. Onbir-Oniki Yaş Grubunda Bulunan Çocuklar 253
2. 1 Haziran 2005 tarihi ile 8 Temmuz 2005 Tarihleri Arasında İşlenmiş Suçlar
Bakımından 253
3. 8 Temmuz 2005 Tarihinden Sonra İşlenmiş Suçlar Bakımından 254
C. Yeni Türk Ceza Kanununun 31’inci Maddesinde Düzenleme 254
1. Suç Tarihinde 12 Yaşından Küçük Olanlar 254
a. Genel Olarak 254
b. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbiri Uygulanması 255
2. Suç Tarihinde 12 Yaşını Bitirmiş Olup 15 Yaşını Doldurmamış Olanlar 255
a. Genel Olarak 255
b. Ceza Tespiti 256
3. Suç Tarihinde 15 Yaşını Bitirmiş Olup 18 Yaşını Doldurmamış Olanlar 257
a. Genel Olarak 257
b. Ceza Tespiti 257
aa. Suç 8 Temmuz 2005 Tarihinden Önce İşlenmiş Suçlar 257
bb. Suç 8 Temmuz 2005 Tarihinden Sonra İşlenmiş Suçlar 257
D. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbiri 257
1. Genel Olarak 257
2. Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler 258
3. Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararı Alınması ve Süresi 258
4. Denetim Altına Alma 258
5. Denetim Görevinin Yerine Getirilmesi 259
6. Tedbirin Değiştirilmesi 259
7. Velâyet, Vesayet, Kayyım, Nafaka ve Kişisel İlişki Kurulması 259
MADDE 12- Akıl Hastalığı 259
I. GEREKÇE 259
II. MADDENİN YORUMU 260
A. Genel Olarak 260
B. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 261
C. Akıl Hastası Olan Çocuklar 263
1. Genel Olarak 263
2. Suç Tarihinde Oniki Yaşını Doldurmuş Olup Onbeş Yaşını Doldurmamış Bulunan
Çocuklar 264
3. Suç Tarihinde Onbeş Yaşını Doldurmuş Olup Onsekiz Yaşını Doldurmamış
Bulunan Çocuklar 264
MADDE 13- Tedbir Kararlarında Usul 264
I. GEREKÇE 265
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 265
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
III. MADDENİN YORUMU 265
A. Genel Olarak 265
B. Temel Kural: Duruşma Yapılmaksızın Karar Verilmesi 266
C. İstisna 266
1. Türk Medenî Kanunu 266
2. Hâkim Tarafından Zaruret Görülmesi 266
D. Çocuğun Görüşü 267
1. Genel Olarak 267
2. Yargı Kararları 267
E. Dinlenebilecek İlgililer 269
F. Sosyal İnceleme Raporu 270
MADDE 14- Kanun Yolu 270
I. GEREKÇE 270
II. MADDENİN YORUMU 270
A. Genel Olarak 270
B. İtiraz Usulü ve İnceleme Mercileri 271
C. İtiraz Yoluna Başvurulmasının Kararın Yerine Getirilmesine Etkisi 272
D. İtirazın İncelenmesi 272
İKİNCİ
KISIM
S
ORUŞTURMA VE
K
OVUŞTURMA
BİRİNCİ
BÖLÜM
S
ORUŞTURMA
MADDE 15- Soruşturma 272
I. GEREKÇE 273
II. MADDENİN YORUMU 273
A. Genel Olarak 273
B. Soruşturma Sırasında Geçici Tedbir Alınması 276
MADDE 16- Çocuğun Gözaltında Tutulması 277
I. GEREKÇE 277
II. MADDENİN YORUMU 277
MADDE 17- İştirak Halinde İşlenen Suçlar 277
I. GEREKÇE 278
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 278
III. MADDENİN YORUMU 278
A. Genel Olarak 278
B. Bağlantılı Dava 279
C. Çocuklar Bakımından 279
1. Genel Olarak 279
2. Bekletici Sorun Yapılması 279
3. Davaların Birleştirilmesi Usulü 280
4. Özel Görevli Ağır Ceza Mahkemeleri (CMK m.250) 280
a. Genel Olarak 280
b. Çocuk Tarafından İşlenen Suçun Niteliği 283
5. Birleştirme Kararını Verecek Mahkeme 283
IV. YARGI KARARI 283
MADDE 18- Çocuğun Nakli 285
I. GEREKÇE 285
II. MADENİN YORUMU 285
A. Genel Olarak 285
B. Çocuklar Bakımından 286
MADDE 19- Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 287
I. GEREKÇE 287
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 288
III. MADDENİN YORUMU 288
A. Genel Olarak 288
1. CMK’da Durum 288
2. Müesseseye Olan İhtiyaç 289
B. Çocuklar Bakımından 289
1. Genel Olarak 289
2. Özel Kurallar 290
MADDE 20- Adlî Kontrol 290
I. GEREKÇE 290
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 291
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
III. MADDENİN YORUMU 291
A. Genel Olarak 291
B. Tutuklama Yasağı Öngörülen Durumlarda Adlî Kontrol Uygulanması 291
C. Mahsup 292
1. Genel Olarak 292
2. Adlî Kontrol Altında Geçen Sürenin Hapis Cezasından Mahsubu 292
D. Adlî Kontrol Kararı - Hükmedecek veya Değiştirecek Merciiler 292
1. Genel Olarak 292
2. Tedbirin Değiştirilmesi 293
3. Adlî Kontrol Kararının Kaldırılması 293
E. Tedbirlere Uymama 293
F. Çocuklar Hakkında Adlî Kontrol Uygulanması 293
1. Kapsam 293
2. Adlî Kontrol Tedbirinin Değiştirilmesi veya Kaldırılması 294
3. Tutuklama Kararı 294
a. Genel Olarak 294
b. İkinci Fıkra Gereğince Verilebilecek Tutuklama Kararı Bakımından Sonuç
Alınamayan Tedbirlerin Kapsamına CMK’da Sayılan Tedbirler Dahil midir? 294
c. Adlî Kontrol Tedbirine Riayetsizlik Durumunda Uygulanabilecek Tutuklama
Müessesesinin ÇKK’nın 21’inci Maddesi Bakımından Uygulaması 294
d. Tutuklama Yasağı Öngörülen Durumlarda (m. 21) Adli Kontrol Uygulaması 295
MADDE 21- Tutuklama Yasağı 295
I. GEREKÇE 296
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 296
III. MADDENİN YORUMU 296
A. Genel Olarak 296
B. Ceza Muhakemesi Kanununda Tutuklama 298
1. Genel Olarak 298
2. Tutuklama Koşulları 298
3. Tutuklama Sebepleri 298
a. Genel Olarak 298
b. Tutuklama Sebeplerinin Var Olduğu Kabul Edilen Durumlar 299
C. Çocukların Tutuklanması 300
1. Uluslararası Belgelerde Çocukların Tutuklanması 300
2. Tutuklama Yasağı 301
3. Tutuklama Yasağı Bakımından Hangi Tarihteki Yaş Esas Alınacaktır? 303
4. Birden Fazla Beş Yıl Hapis Cezası Gerektiren Durumlar 303
5. Oniki Yaşını Doldurmamış Çocuklar Bakımından Tutuklama 303
6. Onbeş Yaşını Doldurmuş Çocuklar Bakımından Tutuklama 303
7. Tutuklamaya Sevk 304
8. Tutuklama Süresi 304
9. Tutuklama İstemini İnceleyecek Mahkeme 306
10. Yargı Kararları 306
İKİNCİ
BÖLÜM
K
OVUŞTURMA
MADDE 22- Duruşma 307
I. GEREKÇE 307
II. MADDENİN YORUMU 308
A. Kovuşturma 308
B. Duruşma Hazırlığı 309
1. Amacı 309
2. Duruşma Hazırlığında Yapılması Gereken İşlemler 309
a. İddianamenin Kabulü (m. 175) 309
b. Duruşma Gününün Belirlenmesi 309
c. Duruşma Çağrı Kağıtlarının Hazırlanması ve Tebliğe Çıkarılması 310
d. İddianamenin Sanığa Bildirimi 310
e. Tanık ya da Bilirkişiye Başvurma 311
f. Eksik Delillerin Toplanması 311
C. Duruşma 311
1. Duruşmanın Önemi 311
2. Duruşmanın Kapalı Yürütülmesi 312
a. Genel Olarak 312
b. Yargılama Sırasında Sanığın Onsekiz Yaşını Doldurması 312
c. Yargı Kararları 314
3. Çocuğun Sorgusu 316
4. Mağdur Çocuğun Dinlenmesi 317
5. Duruşmada Hazır Bulunacaklar 318
6. Duruşmada Hazır Bulunabilecekler 319
7. Duruşmada Sosyal Çalışma Görevlisinin Bulunması 319
8. Ses ve Görüntü Alıcı Aletlerin Kullanılması Yasağı 319
9. Duruşmanın Düzen ve Disiplini 320
10. Müdafi Seçimi veya Görevlendirilmesi 320
a. Müdafi Tayini-Bulundurma Zorunluluğu 320
b. Müdafiin Görevlendirilmesinde Usul 321
c. Müdafiin Görevinin Sınırı 321
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
d. Müdafiin Duruşmada Hazır Bulunma Zorunluluğu 321
e. Yargılama Sırasında 18 Yaşın Doldurulmuş Olması Durumunda Müdafii
Zorunluluğu 323
f. Yargı Kararları 323
11. Yaş Tespiti – Yaş Düzeltme 333
a. Genel Olarak 333
b. Suç Tarihinde Oniki Yaşından Küçük Olan Çocuklar 333
c. Hukuk Mahkemelerinde Daha Önce Yaş Tespiti Yapılmış Olması 334
d. Suç Tarihi ile Doğum Tarihinin Ay ve Gün Olarak Aynı Olması 334
e. Sanığın Nüfusa Kayıtlı Olmaması 334
f. Yargı Kararları 335
12. Duruşmanın Sona Ermesi ve Hüküm 340
MADDE 23- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 340
I. GEREKÇE 341
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 341
III. MADDENİN YORUMU 341
A. Mukayeseli Hukuk 341
B. Çocuklar Hakkında 342
1. Genel Olarak 342
2. Uygulanma Koşulları 342
a. Beraat Kararı Verilme İhtimali 343
b. Kovuşturma Konusu Suça İlişkin Koşullar 343
c. Önceye İlişkin Koşullar 343
d. İyi Hâl 343
e. Zararın Giderilmesi 343
aa. Genel Olarak 343
bb. Zararın Giderilememesi Durumu 343
3. Denetim Altında Bulundurma 344
a. Genel Olarak 344
b. Süre 344
c. Denetimli Serbestlik Tedbiri ve Süresi 344
d. Zamanaşımı 344
4. Karara Karşı Kanun Yolu 344
5. Kararın Takibi-İzlenmesi 344
6. Yükümlülüklere Uyulması 345
7. Yükümlülüklere Uyulmaması 345
IV. YARGI KARARLARI 345
MADDE 24- Uzlaşma 355
I. GEREKÇE 355
II. MADDENİN YORUMU 355
A. Genel Olarak 355
B. Mukayeseli Hukukta Uzlaşma 356
C. Uzlaşmada Amaç, Hedef ve Sonuç 356
D. Uzlaşma İçin Ön Şart: Ceza Ehliyeti 357
E. Uzlaşma Prosedürü 357
1. Genel Olarak 357
2. Uzlaştırıcının Görevi 358
3. Uzlaştırıcıdan Beklenen 359
4. Müzakerelerin Gizliliği 359
5. Cumhuriyet Savcısı veya Hâkimin Bilgilendirilmesi 359
F. Uzlaşmada Başarı 359
G. Başarılı Bir Uzlaşmanın Sonuçları 359
H. Ceza Mevzuatımızda Uzlaşma 360
I. Uzlaşma Teklifine Bağlanan Hukukî Sonuçlar 361
J. Uzlaşma Metninin Uygulanması 362
1. Soruşturma Evresi 362
2. Kovuşturma Evresi 362
K. Çocuklar Bakımından Uzlaşma 362
III. YARGI KARARLARI 363
ÜÇÜNCÜ
KISIM MAHKEMELER VE CUMHURİYET SAVCILIĞI BİRİNCİ BÖLÜM MAHKEMELERİN KURULUŞ ,GÖREV VE YETKİSİ
MADDE 25- Mahkemelerin Kuruluşu 365
I. GEREKÇE 366
II. MADDENİN YORUMU 366
A. Genel Olarak 366
1. Yargı 366
2. Adlî Yargı 367
3. Medenî Yargı 367
4. Ceza Yargısı 367
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
5. Mahkeme 368
a. Genel Olarak 368
aa. Genel Mahkemeler 369
bb. Özel Mahkemeler 369
b. Mahkemelerin Tasnifi 370
aa. Kuruluş ve Çalışma Biçimlerine Göre Mahkemeler 370
bb. Yargı Sisteminde Bulundukları Yere Göre 370
cc. Görevli Olunan Uyuşmazlığın Niteliğine Göre 370
6. Yargı Örgütü 371
a. Anayasa Yargısı 372
b. Adli (Genel) Yargı 372
aa. Medenî Yargı 372
aaa. İlk Derece Yargı Yerleri 372
bbb. Üst Derece Yargı Yeri; Yargıtay 372
bb. Ceza Yargısı 372
aaa. Genel Ceza Yargısı 372
bbb. Askeri Ceza Yargısı 372
c. Uyuşmazlık Yargısı 373
d. İdari Yargı 373
e. Seçim Yargısı 373
f. Hesap Yargısı 373
B. Mahkeme Teşkilatımız 373
1. Osmanlı Devletinde 373
2. Cumhuriyet Döneminde 374
3. Günümüzde Durum 375
a. Genel Olarak 375
b. 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin
Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanunda Öngörülen Mahkeme Teşkilatı Sistemi 377
aa. İlk Derece Mahkemelerinin Kuruluşu 377
aaa. Hukuk Mahkemelerinin Kuruluşu 377
bbb. Ceza Mahkemelerinin Kuruluşu 377
ccc. Çocuk Mahkemeleri ile Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri 378
aaaa. Çocuk Mahkemesi 378
bbbb. Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi 379
cccc. Çocuk Mahkemesi ile Çocuk Ağır Ceza Mahkemelerinin Kararlarına Karşı
Kanun Yolu 379
III. YARGI KARARLARI 380
MADDE 26- Mahkemelerin Görevi 381
I. GEREKÇE 381
II. MADDENİN YORUMU 382
A. Genel Olarak 382
B. Ceza Mahkemelerinin Görevleri 382
1. Sulh Ceza Mahkemesinin Görevi 382
2. Asliye Ceza Mahkemesinin Görevi 382
3. Ağır Ceza Mahkemesinin Görevi 382
4. Diğer Ceza Mahkemelerinin Görevleri 383
C. Çocuklar Bakımından Görevli Mahkeme 383
1. Çocuk Mahkemesinin Görevi 383
2. Çocuk Ağır Ceza Mahkemesinin Görevi 383
3. Özel Görevli Ağır Ceza Mahkemeleri 383
4. Çocuk Mahkemesinde veya Çocuk Ağır Ceza Mahkemesinde Yargılanma
Kuralının İstisnası: Birleştirilen Davalar 384
D. Koruma Tedbirleri 384
1. Genel Olarak 384
2. Koruma Tedbirlerinin Alınmasında Görevli Mahkeme 384
3. Diğer Kanunlarda Yer Alan Koruma Tedbirleri 386
a. Türk Medenî Kanunu 386
b. Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun 387
c. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu 388
d. Ailenin Korunmasına Dair Kanun 388
E. Yargı Kararları 389
MADDE 27- Mahkemelerin Yargı Çevresi 390
I. GEREKÇE 390
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 390
III. MADDENİN YORUMU 391
A. Hukuk Mahkemelerinin Yargı Çevresi 391
B. Ceza Mahkemelerinin Yargı Çevresi 391
C. Çocuk Mahkemelerinin Yargı Çevresi 391
D. Çocuk Ağır Ceza Mahkemelerinin Yargı Çevresi 392
MADDE 28- Hâkimlerin Atanmaları 392
I. GEREKÇE 393
II. MADDENİN YORUMU 393
A. Hâkimlerin Atanması 393
B. Hâkimlerin Atanmasında Göz Önünde Bulundurulacak Nitelikler 393
C. Yetkilendirme 394
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
İKİNCİ
BÖLÜM
C
UMHURİYET
S
AVCILIĞI VE
K
OLLUK
MADDE 29- Cumhuriyet Savcılığı Çocuk Bürosu 394
I. GEREKÇE 394
II. MADDENİN YORUMU 394
A. Genel Olarak 394
B. Cumhuriyet Başsavcılığının Kuruluşu 394
C. Cumhuriyet Başsavcılığının Görevleri 395
D. Cumhuriyet Başsavcısının Görevleri 395
E. Cumhuriyet Savcısının Görevleri 395
F. Cumhuriyet Savcılarının Yetkisi 396
G. Çocuk Mahkemesi ile Çocuk Ağır Ceza Mahkemelerinde Savcılık Görevi 396
1. Ayrı Savcılık Teşkilatı 396
2. Görevli Cumhuriyet Savcısının Nitelikleri 396
MADDE 30.- Çocuk Bürosunun Görevleri 397
I. GEREKÇE 398
II. MADDENİN YORUMU 398
A. Genel Olarak 398
B. Soruşturmayı Yürütmek 398
C. Tedbir Alınmasını Sağlamak 399
D. Destek Hizmetlerini Sağlamak 399
MADDE 31- Kolluğun Çocuk Birimi 399
I. GEREKÇE 400
II. MADDENİN YORUMU 400
A. Genel Olarak 400
B. Çocuklarla İlgili Kolluk Hizmetleri 401
C. Kolluğun Görevleri 401
1. Çocuğu Yetişkinlerden Ayrı Tutma 402
2. İşleme Başlandığının İlgili Kişi ve Kurumlara Bildirilmesi 402
3. Çocuğun Yanında Bulanma 403
4. Çocuğu Yasal Temsilci veya SHÇEK’ya Teslim Etme 403
5. Kolluğun Eğitimi 403
6. Acil Önlem Alınması 403
D. Adlî İşlemler Bakımından Kolluğun Denetimi 403
lilerin Eğitimleri 404
I. GEREKÇE 404
II. MADDENİN YORUMU 404
A. Genel Olarak 404
B. Adaylık Döneminde Eğitim 405
C. Hizmet İçi Eğitim 406
D. Yönetmelik 406
ÜÇÜNCÜ
BÖLÜM
S
OSYAL
İ
NCELEME
MADDE 33.- Sosyal Çalışma Görevlileri 407
I. GEREKÇE 407
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 408
III. MADDENİN YORUMU 408
A. Sosyal Çalışma Görevlisinin Tanımı 408
B. Sosyal Çalışma Görevlisinin Çalışma İlkeleri 408
C. Sosyal Çalışma Görevlisinin Atanması 409
D. Atamanın Yapılmadığı Durumlar 409
E. Mahkemenin Yetki Alanı Dışında Sosyal İnceleme 409
Çalışma Görevlilerinin Görevleri 410
I. GEREKÇE 410
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 410
III. MADDENİN YORUMU 410
A. Genel Olarak 410
1. Sosyal İnceleme Yapılması 411
2. Çocuğun Yanında Bulunmak 411
3. Diğer Görevler 411
B. Savcı, Mahkeme veya Hâkim Sosyal Çalışma Görevlilerinden Neler İstiyebilir? .. 412
C. Sosyal Çalışma Görevlilerine Yardımcı Olunması 413
D. Sosyal Çalışma Görevlileri Tarafından Yapılacak Masraflar 413
MADDE 35- Sosyal İnceleme 413
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
I. GEREKÇE 414
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 414
III. MADDENİN YORUMU 414
A. Genel Olarak 414
B. Sosyal İnceleme Raporunun Önemi 417
C. Sosyal İnceleme Raporunun Kapsamı 417
D. Sosyal İnceleme Talebi ve Yaptırılması 418
E. Adlî Tıp Uzmanı, Psikiyatrist veya Uzman Hekimden Görüş Alma 418
F. Sosyal İnceleme Raporunda Bulunması Gerekli Hususlar 418
G. Sosyal İnceleme Raporunun Hukukî Niteliği 419
H. Sosyal İnceleme Raporu İstenirken Suç Türünü Belirtmeye Gerek Var mı? 420
I. Sosyal İnceleme Raporu İstenirken Suç Tarihini Belirtmeye Gerek Var mı? 421
J. Sosyal İnceleme Raporu Hakkında Bilgi Edinme 421
IV. YARGI KARARLARI 421
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
D
ENETİM
MADDE 36- Denetim Altına Alma Kararı 425
I. GEREKÇE 425
II. MADDENİN YORUMU 425
A. Genel Olarak 425
B. Denetimli Serbestlik 426
1. Genel İlkeler 426
2. Mukayeseli Hukuk 427
3. Hukukumuzda Durum 427
a. Genel Olarak 427
b. Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Kanunu 427
aa. Teşkilatlanma 427
bb. Denetimli Serbestliğe Hakim Olan İlkeler 428
cc. Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürlüğünün Yükümlülüğü 428
dd. Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürlüğünün Görevleri 428
ee. Şikayet ve İtiraz 430
ff. Gönüllü Çalışanlar 431
gg. Diğer Kurumların Görevleri 431
hh. Çocuklar Hakkında Denetimli Serbestlik: Gözetim Esası 431
C. Çocuk Koruma Kanununa Göre Denetimli Serbestlik Uygulaması 432
D. Türk Ceza Kanununa Göre Denetimli Serbestlik Uygulaması 432
1. Hapis Cezasının Ertelenmesi 432
a. Denetim Altına Alma 432
b. Denetim Süresi 433
c. Denetim Süresinin Koşullara Bağlanması 433
d. Denetim Görevlisi Görevlendirilmesi 433
e. Denetim Görevlisinin Görevleri 433
f. Yükümlülüklere Uymama 434
g. Suç İşlenmesi 434
h. Yükümlülüğe Uyma 434
2. Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular 435
a. Genel Olarak 435
b. Çocuklar Hakkında Tekerrür Hükümlerinin Uygulanması 435
3. Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak, Kabul Etmek veya Bulundurmak 435
4. Etkin Pişmanlık 436
E. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanuna Göre Denetimli
Serbestlik Uygulaması 436
1. Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri İle Koruma Kurulları 436
2. Koşullu Salıverilme 437
a. Genel Olarak 437
b. Denetim Altında Bulundurma 437
c. Denetim Görevlisi Görevlendirme 437
d. Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınması 438
e. Yükümlülüklere Uyulması 438
3. Mükerrirlerde Denetimli Serbestlik Tedbiri 438
a. Genel Olarak 438
b. Denetim Altında Bulundurma 438
c. Denetim Süresinin Uzatılması 439
III. YARGI KARARLARI 439
MADDE 37- Denetim Görevlisinin Görevlendirilmesi 441
I. GEREKÇE 441
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 442
III. MADDENİN YORUMU 442
A. Genel Olarak 442
B. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Tarafından Yerine Getirilecek
Denetim Görevi 443
MADDE 38- Denetim Görevlisinin Görevleri 444
I. GEREKÇE 445
II. MADDENİN YORUMU 445
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
A. Genel Olarak 445
B. Görevler 446
1. Çocuğu Desteklemek 446
2. Rehberlik Etmek 446
3. Hizmetlerden Yararlanmaya Yardımcı Olmak 446
4. Çocuğun Çevresiyle İletişim Hâlinde Bulunmak 446
5. Tedbir Kararının İzlenmesi 447
6. Yükümlülüklerin Denetlenmesi 447
7. Rapor Hazırlamak 447
MADDE 39- Denetim Planı ve Raporu 447
I. GEREKÇE 448
II. MADDENİN YORUMU 448
A. Görevlendirme 448
B. Denetim Planının Hazırlanması 449
C. Denetim Planının Hazırlanmasında Dikkate Alınacak Hususlar 449
D. Denetim Planının Uygulanması 449
E. Denetim Raporu 449
F. Değerlendirme Raporu 450
MADDE 40- Denetimin Sona Ermesi 450
I. GEREKÇE 450
II. MADDENİN YORUMU 450
MADDE 41- Sosyal İnceleme ve Denetim Raporları Hakkında Bilgi
Edinme 451
I. GEREKÇE 452
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 452
III. MADDENİN YORUMU 452
A. Sosyal İnceleme ve Denetim Raporları Hakkında Bilgi Edinme 452
B. Bilgi Edinme Hakkının Sınırlanması 452
DÖRDÜNCÜ
KISIM
Ç
EŞİTLİ
H
ÜKÜMLER
MADDE 42- Uygulanacak Hükümler 453
I. GEREKÇE 453
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 453
III. MADDENİN YORUMU 453
MADDE 43- Çocuğun giderleri 454
I. GEREKÇE 454
II. MADDENİN YORUMU 454
A. Çocuğun Giderlerinden Devlet Sorumludur 454
B. Çocuğa Bakmakla Yükümlü Olan Kimseye Rücu 455
C. Yargı Kararları 455
MADDE 44- Kamu Görevlisi 456
I. GEREKÇE 456
II. MADDENİN YORUMU 456
MADDE 45- Kurumlar 457
I. GEREKÇE 458
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 458
III. MADDENİN YORUMU 459
A. Tedbirin Yerine Getirilmesinden Sorumlu Kurumlar 459
B. Uygulama Plânı 459
C. Kolluk Hizmetlerine, Yardım ve Desteğe İhtiyaç Duyulması 459
D. Koordinasyon 459
1. Adalet Bakanlığının Sorumluluğu 459
2. Merkezî Koordinasyon 460
3. İllerde koordinasyon 461
4. İlçelerde Koordinasyon 462
MADDE 46- Kadrolar 462
I. GEREKÇE 462
II. MADDENİN YORUMU 462
MADDE 47- Yönetmelik 463
I. GEREKÇE 463
II. MADDENİN YORUMU 463
Uluslararası İlkeler Işığında Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulaması
MADDE 48- Yürürlükten Kaldırılan Hükümler 463
I. GEREKÇE 464
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 464
III. MADDENİN YORUMU 464
GEÇİCİ MADDE 1 464
I. GEREKÇE 465
III. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 465
III. MADDENİN YORUMU 466
IV. YARGI KARARLARI 467
MADDE 49- Yürürlük 468
I. GEREKÇE 468
II. ADALET KOMİSYONU RAPORUNUN MADDEYLE İLGİLİ KISMI 468
III. MADDENİN YORUMU 469
MADDE 50- Yürütme 469
MADDE 50- Gerekçe 469
EKLER
I. KANUNLAR 471
A. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu 471
B. Ailenin Korunmasına Dair Kanun 488
C. Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun 489
D. Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Kanunu 492
E. Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yön ve Kapsamına Dair Kanun 501
II. ULUSLARARASI SÖZLEŞME VE BİLDİRGELER 506
A. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 506
B. Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi 519
C. Çocukların Velâyetine İlişkin Kararların Tanınması ve Tenfizi ile Çocukların
Velâyetinin Yeniden Tesisine İlişkin Avrupa Sözleşmesi 526
E. Küçüklerin Korunması Konusunda Makamların Yetkisine ve Uygulanacak
Kanuna Dair Sözleşme 534
F. Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına
İlişkin Acil Önlemler Sözleşmesi 538
G. Küçükler İçin Adalet Sistemine Dair Birleşmiş Milletler Asgari Standart
Kuralları (Pekin Kuralları) 542
H. Özgürlüğünden Yoksun Bırakılan Küçüklerin Korunması İçin Birleşmiş
Milletler Kuralları 557
III. YÖNETMELİKLER 567
A. Çocuk Koruma Kanununa Göre Verilen Koruyucu ve Destekleyici Tedbir
Kararlarının Uygulanması Hakkında Yönetmelik 567
B. Korunmaya Muhtaç Çocukların Tespiti, İnceleme Korunma Kararlarının
Alınması ve Kaldırılmasına İlişkin Yönetmelik 579
C. Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tesbiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının
Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik 582
D. Koruyucu Aile Yönetmeliği 589
E. Korunmaya Muhtaç Çocukların İş ve Meslek Sahibi Olabilmeleri İçin
İşyerlerinde Çalıştırılma Esaslarına İlişkin Yönetmelik 594
F. Korunmaya ve Bakıma Alınmış Olup İşgörme Gücüne Sahip ve İstekli
Olanların Bulundukları Sosyal Hizmet Kuruluşlarının Uygun Görülen
Hizmetlerinde Çalıştırılmalarına İlişkin Yönetmelik 597
G. İl Sosyal Hizmetler Kurulunun Kuruluş Görev ve Çalışma Esasları Hakkında
Yönetmelik 601
IV. ÇOCUK VE ÇACM’NİN KURULU FAALİYETTE OLDUĞU YERLER 603
Yararlanılan Kaynaklar 607
"
