Çoğulcu ve Vesayetçi Unsurlar Açısından1961 Anayasası
Abidin Kadir İNCE
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR . 13
GİRİŞ .15
BİRİNCİ BÖLÜM
1961 ANAYASASININ OLUŞTUĞU TARİHİ BAĞLAM
27 MAYIS DARBESİNE GİDEN TARİHİ SÜREÇ AÇISINDAN ÇOK PARTİLİ
SİYASİ HAYATTAKİ HUKUKİ GELİŞMELER 17
Demokrat Partinin Muhalefet Dönemi (1946-1950). 23
Demokrat Parti İktidarının İlk Dönemi (1950-1954) 26
Demokrat Parti İktidarının İkinci Dönemi (1954-1957). 30
Demokrat Parti İktidarının Son Dönemi (1957-1960) . 35
1961 ANAYASASININ YAPILMASINA SEBEBİYET VEREN ETKENLER 40
1924 Anayasasının 27 Mayıs Darbesine Giden Süreçteki Rolü . 40
1924 Anayasasının Benimsemiş Olduğu Demokrasi Anlayışı. 43
1924 Anayasasında Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğüne
İlişkin Düzenlemeler 53
1924 Anayasasında Temel Hak ve Hürriyetler Rejimi 54
1924 Anayasasında Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı . 59
1924 Anayasasında Memurlara İlişkin Teminatlar. 62
1924 Anayasasının Geçirdiği Değişiklikler 63
Çok Partili Siyasi Hayatta Uygulanan Seçim Formülünün 27 Mayıs
Darbesine Giden Süreçteki Rolü 65
Çok Partili Siyasi Hayatın Seçim Sistemi. 65
Tek Turlu Listeli Çoğunluk Seçim Formülünün Siyasi Rejime Etkileri . 69
1924 Anayasası Döneminde Politikacıların Anti Demokratik Nitelikteki
Tutum ve Davranışları . 71
1924 Anayasasının Hem Tek Hem de Çok Partili Rejimde Otoriter
Uygulanışı 72
Tek Partili ve Çok Partili Dönem Politikacılarının Çoğunlukçu Bir
Demokrasi Anlayışını Benimsemiş Olmaları. 77
10 İçindekiler
1961 KURUCU MECLİSİ VE 1961 ANAYASASININ YAPIM SÜRECİ80
Kurucu Meclisin Açılış Süreci .80
Kurucu Meclisin Oluşumu81
1961 Anayasasının Hazırlanması ve Yürürlüğü Girmesi.85
1961 Anayasası Yapım Sürecinin Demokratikliğinin Değerlendirilmesi.89
İKİNCİ BÖLÜM
1961 ANAYASASINDA ÇOĞULCU UNSURLAR
ÇOĞULCULUK KAVRAMININ TANIMLANMASI 91
TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN GENİŞ BİR ŞEKİLDE TANINMASI VE
GÜVENCE ALTINA ALINMASI 98
Temel Hak ve Hürriyetler Bölümünün İçeriği.99
Temel Hak ve Hürriyetlerin Güvence Altına Alınması105
EGEMENLİK ANLAYIŞININ DEĞİŞİMİ: PARLAMENTONUN
ÜSTÜNLÜĞÜNDEN ANAYASANIN ÜSTÜNLÜĞÜNE 112
Egemenliğin Kayıtsız Şartsız Millete Ait Oluşu .112
Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Benimsenmesi .113
Hukukun Üstünlüğü İlkesinin Kabul Edilmesi.115
Devlet Organlarının Hukuka Bağlı Kılınması .117
Devlet Organlarının Hukuka Bağlılığını Denetleyecek Bağımsız ve
Tarafsız Yargı Organları.121
ÇİFT MECLİSLİ BİR PARLAMENTO OLARAK TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ .123
Türkiye Büyük Millet Meclisinin Oluşumu .126
Türkiye Büyük Millet Meclisinin İşleyişi .128
1961 Anayasasında Parlamento İçtüzüklerine Dair Hükümler 130
1961 Anayasasının Kurmuş Olduğu Çift Meclisli Parlamentoya İlişkin
Genel Değerlendirme.132
Uyumlu - Uyumsuz Çift Meclis Sistemleri ve Türkiye Büyük Millet
Meclisi 132
Simetrik - Asimetrik Çift Meclis Sistemleri ve Türkiye Büyük Millet
Meclisi 134
Güçlü - Güçsüz Çift Meclis Sistemleri ve Türkiye Büyük Millet
Meclisi 137
Çift Meclis Sistemi Türleri ile Çoğulculuk Arasındaki İlişki ve Bu
İlişki Bakımından Türkiye Büyük Millet Meclisinin Durumu .138
İçindekiler 11
ÇOĞULCULUK AÇISINDAN YÜRÜTME ORGANI 138
Cumhurbaşkanlığı Makamı . 139
Bakanlar Kurulu. 144
Özerk Kurumlar . 145
Memurlara Kısmi Güvencelerin Tanınması . 146
KURUCU MECLİSİN KABUL ETMİŞ OLDUĞU SEÇİM FORMÜLÜNÜN
ÇOĞULCULUĞA ETKİSİ . 146
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
1961 ANAYASASINDA VESAYETÇİ UNSURLAR
VESAYETÇİLİK KAVRAMININ TANIMLANMASI 151
1961 ANAYASASININ BAŞLANGIÇ KISMINDA YER ALAN VESAYETÇİ
İFADELER. 156
MİLLİ GÜVENLİK KURULU 164
ASKERİ BÜROKRASİ VE ASKERİ YARGIYA İLİŞKİN HÜKÜMLER 172
GENELKURMAY BAŞKANININ HUKUKİ STATÜSÜ. 179
MİLLİ BİRLİK KOMİTESİ ÜYELERİNİN CUMHURİYET SENATOSUNUN TABİİ
ÜYELERİ OLMASI . 184
MİLLİ BİRLİK KOMİTESİ İŞLEMLERİNİN YARGI DENETİMİ KAPSAMI
DIŞINDA BIRAKILMASI . 185
ANAYASA MAHKEMESİNİN ORDUYA İLİŞKİN ANTİ DEMOKRATİK
NİTELİKTEKİ KARARLARI 186
Katıksız Hapis Cezası Kararı . 187
Evlenme İzni Kararı 189
Askeri Konularda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Yapılması Yasağına
İlişkin Karar 191
Genelkurmay Başkanlığının Özerkliğini Pekiştiren Kararlar 192
SONUÇ YERİNE: 27 MAYIS DARBESİNİN VE 1961 ANAYASASININ MUHASEBESİ. 197
KAYNAKÇA 201